Os Reis Catolicos foi a denominacion que recibiron os reis Fernando II de Aragon e Isabel I de Castela , soberanos da Coroa de Castela ( 1474 - 1504 ) e da Coroa de Aragon ( 1479 - 1516 ).

Os Reis accederon ao trono de Castela trala Guerra de Sucesion castela ( 1475 - 1479 ) contra os partidarios da princesa Xoana a Beltranexa , filla do rei Henrique IV de Castela . En 1479 Fernando herdou o trono de Aragon ao morrer o seu pai, o rei Xoan II de Aragon . Isabel e Fernando reinaron xuntos ata a morte dela en 1504 . Enton Fernando quedou unicamente como rei de Aragon, pasando Castela a sua filla Xoana , alcumada " a Tola ", e ao seu marido Filipe de Austria , alcumado " o Fermoso ", Arquiduque de Austria , duque de Borgona e conde de Flandres . Con todo Fernando non renunciou a controlar Castela e, tras morrer Felipe en 1506 e ser declarada Xoana incapaz, conseguiu ser nomeado rexente do reino ata a sua morte en 1516 .

A historiografia espanola considera o reinado dos Reis Catolicos como a transicion da Idade Media a Idade Moderna . Co seu enlace matrimonial unironse provisionalmente, na dinastia dos Trastamara , duas coroas: a Coroa de Castela e a Coroa de Aragon dando nacemento ao Imperio Espanol e, apoiados polas cidades e a pequena nobreza , estableceron unha monarquia forte fronte as apetencias de poder de eclesiasticos e nobres. Coa conquista do Reino de Granada , do Reino de Navarra , de Canarias , de Melilla e doutras prazas africanas conseguiron a union da totalidade dos territorios que hoxe forman Espana ?exceptuando Ceuta e Olivenza que enton pertencian a Portugal ?; a union caracterizouse por ser persoal, xa que se mantiveron as soberanias, normas e institucions propias de cada reino e coroa.

Os Reis estableceron unha politica exterior comun marcada polos enlaces matrimoniais con varias familias reais de Europa que resultaron na hexemonia dos Habsburgo durante os seculos XVI e XVII .

Por outra banda, o descubrimento de America , en 1492 , modificou profundamente a historia mundial.

Matrimonio [ editar | editar a fonte ]

A parella casou no Palacio dos Vivero de Valladolid o 19 de outubro de 1469 , ela con 18 anos e el con 17, pasando a sua lua de mel no Castelo de Fuensaldana situado na actual provincia de Valladolid .

Como eran primos segundos, para que o seu matrimonio fose reconecido pola Igrexa necesitaban unha dispensa do papa , que os seus partidarios solicitaron de xeito insistente a Paulo II . ^{[ 1 ]} Como este se negou a outorgala, utilizaron unha bula falsa. Para alguns, o autor da falsificacion foi Alfonso Carrillo de Acuna , arcebispo de Toledo , ^{[ 2 ]} mentres que outros sostenen que a debeu redactar o legado pontificio Antonio Veneris. ^{[ 3 ]}

Politica interior [ editar | editar a fonte ]

Loita polo trono [ editar | editar a fonte ]

A Guerra de Sucesion castela foi o conflito belico que se estendeu entre 1475 a 1479 na que se disputaron a sucesion da Coroa de Castela a filla do falecido rei Henrique IV de Castela , chamada Xoana a Beltranexa ou Xoana de Trastamara e a medio irman do monarca, Isabel . A guerra foi un conflito internacional xa que Isabel estaba casada con Fernando, herdeiro da Coroa de Aragon , mentres que Xoana casou co rei Afonso V de Portugal . Pola sua banda Francia tamen interveu no enfrontamento, apoiando a Portugal para evitar que Aragon, o seu rival en Italia , se unise a Castela.

A batalla de Toro librada o 1 de marzo de 1476 foi, mais que unha vitoria militar, un triunfo para o matrimonio de Isabel e Fernando que foi reconecido nas Cortes de Castela de Madrigal de las Altas Torres , levadas a cabo entre abril e outubro de 1476 e a sua filla, a infanta Isabel de Aragon xurada herdeira da coroa de Castela. ^{[ 5 ]} Poren, foi decisiva para os portugueses a batalla naval de Guinea de 1478 , librada no oceano Atlantico , e onde os lusitanos impuxeronse a frota castela na loita polo acceso as riquezas de Guinea que significaban os mercados de ouro e de escravos .

A guerra concluiu en 1479 coa firma do Tratado de Alcacovas , pola que Isabel e Fernando foron reconecidos como reis de Castela, perdendo Xoana todo dereito ao trono e Portugal obtina a hexemonia no Atlantico, coa excepcion das illas Canarias .

Institucions politicas [ editar | editar a fonte ]

Dado que a union da Coroa de Castela e a Coroa de Aragon era so dinastica, as institucions dos reinos que as formaban, mais o Reino de Navarra desde a sua anexion en 1512, mantiveron as suas institucions e leis propias. ^{[ 6 ]}

Coroa de Castela [ editar | editar a fonte ]

Nos reinos de Castela e de Leon , desde o seculo XIII, con Afonso X , comezouse un proceso de concentracion de poder na Coroa, en detrimento da nobreza , coa creacion de institucions que outorgaban un maior control sobre o territorio e un aumento dos ingresos fiscais. Esta transformacion culminou co reinado de Isabel e Fernando e a creacion do Estado Moderno .

A principal institucion de goberno foi o Consello Real , que se remodelou nas Cortes de Toledo de 1480, facendoo mais estruturado e dividindoo en partes. Os reis delegaron algunhas decisions nel e pronto se creou un Consello de Aragon e un Consello de Ordes Militares . Ademais, empezouselles a dar preferencia de entrada aos letrados fronte a nobreza.

Trala conquista do reino de Granada formouse a Audiencia de Granada e produciuse un aumento na facenda castela debido aos impostos e aos senorios procedentes da reparticion do territorio conquistado.

Para controlar o bandoleirismo nos caminos, e en xeral o furto, reinstaurouse, en 1476 , a Santa Irmandade (precursora da actual Garda civil ), que seria a primeira policia estatal de Europa . Grazas aos impostos que recadaba esta institucion, a Coroa aumentou de xeito significativo os seus ingresos, cos que puido gobernar mais folgadamente e asi prescindir das Cortes.

Coroa de Aragon [ editar | editar a fonte ]

A Coroa de Aragon , en cambio, apenas se modificou. Tina un sistema de goberno moi rixido en cada un dos territorios que a componian ( reino de Aragon , reino de Valencia , reino de Mallorca , reino de Sardena , reino de Sicilia , condado de Barcelona , condado de Rosellon e condado de Cerdana ), cunha serie de privilexios da nobreza que limitaban moito o poder do rei. Os ingresos obtinanse por aprobacion das Cortes de cada territorio, que eran practicamente controladas pola nobreza e o clero . Coa asociacion da Coroa ao reino de Castela, Fernando puido contar cos ingresos fiscais castelans (que eran moito mais abundantes) para non convocar as Cortes.

Maior poder deuse aos lugartenentes da zona e o establecemento do sorteo electoral, que consistia en sacar dunha bolsa un papel co candidato proposto. Esta innovacion permaneceu por 30 anos mais, cando o rei morreu quedando no esquecemento.

Nos municipios de senorio instauraronse os corrixidores , a autoridade no ambito municipal , que existia en Castela desde 1393 .

Politica relixiosa [ editar | editar a fonte ]

Xunto ao afan dos Reis Catolicos de estender o seu dominio a todos os reinos da Peninsula Iberica , o seu reinado caracterizouse pola unificacion relixiosa en torno ao cristianismo . O Papa Inocencio VIII concedeu aos Reis Catolicos o dereito de padroadego sobre Granada e Canarias, o que suponia o control do estado nos asuntos relixiosos.

Unha bula do papa Sisto IV , en 1478 , creou a Inquisicion en Castela -en Aragon existia desde 1248 - para un control da pureza da fe. Deste xeito, a Inquisicion , foi a unica institucion comun para os dous reinos. Foi moi dura a etapa na que frei Tomas de Torquemada estivo a sua fronte como Inquisidor xeneral .

En 1492 , os Reis decretaron a conversion forzosa ao cristianismo dos xudeus dos seus reinos -chamandoos " marranos "- e a expulsion ou execucion dos que se negasen. Dez anos mais tarde tamen obrigaron aos musulmans a se converteren ao cristianismo ?pasandose a chamalos " mouriscos "? ou a abandonar Castela.

Instituiron tamen unha embaixada permanente ante a Santa Se .

Economia e sociedade [ editar | editar a fonte ]

A base economica durante o reinado dos Reis Catolicos estaba na agricultura , a ganderia lanar e a exportacion de materias primas en Castela. Para defender a riqueza que suponia a la, os Reis concederon privilexios a Mesta coa Lei de Defensa dos Canellons (en castelan , Ley de Defensa de las Canadas ) de 1489 , ameazadas polos agricultores. Protexeuse os artesans por medio do comercio interno.

Social e economicamente favoreceron medianamente a alta nobreza, en recompensa pola lealdade e que achegaron homes e recursos economicos para facer fronte aos conflitos belicos, e que aumentou o seu poder economico cos senorios granadinos. As Leis de Toro , de 1505, fortaleceron a institucion do morgado .

En Cataluna solucionouse o problema dos paieses de remensa coa Sentenza Arbitral de Guadalupe de 1486 , que suprimiu os malos usos e obrigou aos campesinos a pagar novos impostos.

Politica exterior [ editar | editar a fonte ]

O exito da politica exterior expansionista levada a cabo por Fernando e Isabel foi posible grazas a unha serie de factores:

• A iniciativa diplomatica do rei Fernando continuou a politica tradicional da Coroa de Aragon, cos seus intereses postos no mar Mediterraneo e en rivalidade con Francia , que con todo nunca fora inimiga de Castela.
• A diplomacia do reino de Castela estivo orientada principalmente cara ao oceano Atlantico e a sua expansion ultramarina cara ao Novo Mundo . ^{[ 6 ]}
• A eficiencia do exercito da Coroa ao mando de Gonzalo Fernandez de Cordoba , conecido como o Gran Capitan . Fernandez de Cordoba reorganizou as tropas militares sobre unha nova unidade de combate, o terzo , ou terzos reais , que supuxo a creacion do primeiro exercito moderno dependente da coroa, prescindindo das mesnadas dos nobres. ^{[ 7 ]}
• A politica matrimonial dos reis.
• En 1502 herdaron o titulo de Emperador e Autocrata dos Romanos. ^{[ Compre referencia ]}

Politica matrimonial [ editar | editar a fonte ]

A politica matrimonial dos Reis Catolicos, consistente en casar os seus fillos cos doutros monarcas europeos, foi a que aplicaban comunmente os gobernantes do fin da Idade Media e comezo da Idade Moderna . No seu caso orientaronse principalmente a alianza con Portugal e a creacion dunha coalicion contra Francia.

Os casamentos dos fillos dos Reis Catolicos foron os seguintes:

• Isabel de Aragon , casada co infante Afonso de Portugal , e despois con Manuel I de Portugal , primo do seu primeiro esposo. Este matrimonio vinculounos co Reino de Portugal.
• Xoan de Aragon , casado con Margarida de Austria , filla do arquiduque Maximiliano de Austria (daquela Maximiliano I de Habsburgo ), do Sacro Imperio Romano Xermanico e de Maria de Borgona , duquesa de Borgona . Xoan morreu prematuramente en 1497 . Este matrimonio emparentounos co Sacro Imperio Romano Xermanico e ao Ducado de Borgona .
• Xoana , casou con Filipe de Austria , fillo do emperador Maximiliano I de Habsburgo de Austria . Este enlace emparentounos de novo co Sacro Imperio Romano Xermanico.
• Maria de Aragon , casada con Manuel I de Portugal , o seu cunado, ao morrer a sua irma Isabel.
• Catarina de Aragon , casou co principe herdeiro da Coroa de Inglaterra , Arturo Tudor , quen foi o fillo mais vello de Henrique VII de Inglaterra , e trala prematura morte deste, co seu irman mais novo, o novo rei Henrique VIII de Inglaterra . Estes matrimonios entroncaronos co Reino de Inglaterra .

Conquista de Granada [ editar | editar a fonte ]

Unha vez que Isabel e Fernando afirmaronse no trono de Castela, renovaron a conquista do Reino de Granada , o ultimo reduto musulman da Peninsula Iberica, aproveitando que devandito reino atopabase nunha crise dinastica entre o sultan Abu-l-Hasan ≪Ali Muley Hacen≫ , o seu fillo Abu Abd-Alah, Muhammad XII ≪Boabdil≫ tamen chamado o Mozo e Muhammad XIII ≪o Zagal≫ , irman do primeiro e tio do segundo.

A Guerra de Granada tivo varias fases:

• 1484 a 1487: A parte occidental do reino de Granada e conquistada polos castelan-aragoneses. Boabdil asinou un tratado cos Reis, segundo o cal a entrega de Granada cambiariase a cambio que os Reis lle desen un senorio na zona oriental do reino.
• 1488 a 1490: Empezou a conquista do oriente do reino nazari. Trasladouse a base de operacions a Murcia . Durante esta etapa rendeuse "o Zagal".
• 1490 a 1492: Esixiuse a Boabdil a entrega de Granada. Ao decatarse o pobo granadino do pactado, opuxo resistencia, que foi respondida polos exercitos dos Reis. Ao final Boabdil entregou Granada tras unhas negociacions secretas.

A vitoria desta guerra significou:

• A caida do ultimo reino musulman da Peninsula Iberica en poder dos cristians, co cal culminou a Reconquista e aumentou o prestixio dos Reis Catolicos na Europa cristia.
• A aparicion dun exercito estruturado e profesional, independente da nobreza, formado polos terzos reais.
• A achega a Coroa de grandes recursos economicos.
• O premio e pacificacion de certos sectores da nobreza mediante a reparticion dos territorios granadinos entre eles.

Conquista das illas Canarias [ editar | editar a fonte ]

En 1402 , o rei Henrique III de Castela concedeu a Jean de Bethencourt o privilexio feudal sobre o arquipelago, dando inicio a conquista das Illas Canarias ata enton habitadas polos aborixes canarios, entre eles os guanche que poboaban a illa de Tenerife, pobos de raiz berber que vivia de forma independente. Posteriormente a Coroa de Castela recuperou para si o dereito de conquista sobre as illas que os senores feudais non puideran ocupar, Gran Canaria , Tenerife e A Palma .

En 1478 no marco da Guerra de Sucesion Castela contra Portugal, os castelans iniciaron a conquista de Gran Canaria . A soberania do arquipelago canario foille reconecida a Castela polo Tratado de Alcacovas de 1479 , que limitou os territorios castelans e portugueses.

En 1492 os Reis conquistaron a illa da Palma e o proceso de incorporacion das Illas Canarias completouse coa finalizacion da conquista de Tenerife en 1496 , na chamada Paz dos Realejos .

A conquista de Navarra [ editar | editar a fonte ]

O Reino de Navarra estaba dividido a principios do seculo XVI en dous bandos: agramonteses e beamonteses , cada un partidario dun rei distinto. Neste enfrontamento, os reis de Navarra asinaron un tratado co rei de Francia que puxo en perigo a Espana. Debido a que os reis de Navarra fomentaron certas doutrinas relixiosas que desgustaron ao papa, ditouse unha bula de excomunon contra eles.

En 1512 Fernando o Catolico pediu permiso a Navarra ?aliada natural de Francia (no ambiente de continua rivalidade entre Aragon e Francia)? para que as tropas espanolas pasasen por Navarra para atacar a Francia. A resposta negativa por parte do rei navarro foi motivo suficiente para que Fernando o Catolico ordenase ao duque de Alba a ocupacion de Navarra, mandando asi axuda aos seus partidarios ?os beamonteses? e, en menos dun ano, a parte do Reino de Navarra situada ao sur dos Pireneos foi anexionada a Coroa de Castela. So se produciu certa resistencia armada nalguns puntos do sur; Pamplona , a capital, caeu en tres dias.

A expansion polo Mediterraneo: Italia [ editar | editar a fonte ]

Unha vez finalizada a conquista de Granada, o rei Carlos VIII de Francia asinou co rei Fernando, en 1493, o tratado de Barcelona , mediante o cal a Coroa de Aragon recuperou o Rosellon e a Cerdana a cambio da sua postura neutral ante un inminente ataque frances ao reino de Napoles , situado no sur de Italia .

O exercito de Carlos VIII desprazouse ao sur da peninsula italiana, destronando a Afonso II , rei de Napoles e parente de Fernando o Catolico. A situacion de Francia na Peninsula Italica non gustou ao Papa ?o valenciano Alexandre VI ? posto que ponia en perigo os Estados Pontificios , polo cal pediu axuda ao Rei Catolico. Fernando non dubidou en intervir e, en pouco tempo, o exercito de Gonzalo Fernandez de Cordoba, o Gran Capitan , expulsou os franceses, recuperando o seu trono o rei napolitano.

En 1500 o novo rei de Francia Lois XII asinou con Fernando o Catolico o tratado de Granada para ocupar conxuntamente o reino de Napoles. Fernando accedeu e o rei de Napoles, naquel momento Federico I , foi destronado. Ambos exercitos ocuparon a zona, pero as discrepancias empezaron a xurdir e comezou unha loita de guerrillas. Pese a inferioridade numerica do seu exercito, o Gran Capitan derrotou os franceses e expulsounos de Italia. O Reino de Napoles foi conquistado de novo e incluido na Coroa de Aragon.

Durante os ultimos anos do reinado de Fernando o Catolico renovouse a intervencion da Coroa de Aragon en asuntos italianos. Fernando participou na Liga de Cambrai de 1508 , convocada polo Papa Xulio II contra Venecia . Logo desta liga comezaron a producirse rozamentos entre o Pontifice e Francia. Polo auxilio que pide o Papa, Fernando rodeou Roma coas suas tropas ante un posible ataque frances para destituir ao Papa.

Expansion polo Norte de Africa [ editar | editar a fonte ]

Trala conquista de Granada, os Reis Catolicos decidiron iniciar a conquista do norte de Africa , co argumento da continuacion da Reconquista cristia pola antiga provincia Mauritania Tinxitana da Hispania romana, e cos obxectivos estratexicos de evitar que os reinos do norte de Africa emprendesen unha reconquista de Granada e eliminar os focos da pirateria berberisca da zona.

A conquista comezou con tomaa de Melilla por Pedro de Estopinan en 1497 e seguiu en 1505 con tomaa de Mazalquivir . Posteriormente as tropas espanolas ocuparon o Penon de Velez , Oran , Bugia , Alxer , Tunes , La Goleta e Tripoli ; con destacada participacion militar do cardeal Cisneros , confesor da raina Isabel e Arcebispo de Toledo , probablemente a terceira persoa mais poderosa na Espana da sua epoca. A conquista do norte de Africa interrompeuse en 1510 debido ao regreso das guerras en Italia e a que empezaba a revelarse mais rendible dirixir os esforzos a colonizacion das Indias .

A expansion atlantica: America [ editar | editar a fonte ]

En 1486 o marino Cristovo Colon ofreceu aos Reis Catolicos un proxecto: viaxar as Indias cara ao oeste, nunha nova ruta polo Atlantico. Os informes cientificos respecto diso foron moi pouco favorables para Colon, e para a coroa era cuestion prioritaria neses momentos a conquista de Granada. Terminada esta, os Reis Catolicos aceptaron o seu proxecto. Mediante as Capitulacions de Santa Fe , do 17 de abril de 1492, recolleronse as negociacions levadas a cabo con Colon quen pactou cos reis Isabel e Fernando o seu nomeamento como almirante, vicerrei e gobernador dos territorios por descubrir e a decima parte de todos os bens obtidos. O custo da expedicion foi estimado en 2.000.000 de marabedis , mais o soldo de Colon. En contra da idea popular de que foi sufragado por ≪as xoias de Isabel a Catolica≫, a metade de devandito dineiro prestouno Luis de Santangel ? tesoureiro da Coroa de Aragon, de familia conversa? con fondos da Santa Irmandade , a cuarta parte achegouna o mesmo Colon ?que a sua vez os pediu prestados?, e a cantidade restante probablemente derramarona banqueiros e mercadores residentes en Andalucia , entre os que estaban os irmans Pinzon e Juan de la Cosa , interesados no devandito comercio.

O 3 de agosto de 1492 partiu Colon do Porto de Palos coa nave Santa Maria ?propiedade de Juan de la Cosa ? e as carabelas a Pinta ?propiedade dos irmans Pinzon ? e a Nina ?propiedade dos irmans Nino ?, ^{[ 8 ]} con 120 tripulantes aproximadamente. O 12 de outubro chegaron a illa de Guanahani , nas Bahamas , e desde a que pasaron a Cuba e a Espanola , dando comezo ao Descubrimento de America . O retorno de Martin Alonso Pinzon a Galicia e de Colon a Portugal desatou unha crise diplomatica entre o rei de Portugal e os Reis Catolicos que concluiu coa firma en 1494 do Tratado de Tordesillas para redistribuir a esfera de influencia territorial de cada pais que se fixou no Tratado de Alcacovas . Entre tanto os Reis enviaron unha segunda expedicion moito maior as terras descubertas, tamen capitaneada por Colon.

Nas Indias occidentais , anexionadas ao reino de Castela, instauraronse os sistemas administrativos tradicionais do reino castelan. Instituiuse en Sevilla , en 1503 , a Casa de Contratacion , para monopolizar e controlar o comercio con America , Canarias e Berberia , impedindo que calquera outro porto de Espana puidese facelo. Creouse a Audiencia de Santo Domingo , en 1510 e, para a administracion dos novos territorios, creouse un antecedente do Consello de Indias que mais tarde instituiria formalmente Carlos I , en 1523 , organizandoo a semellanza do Consello de Castela .

Os reis conseguiron do papa o padroadego de Indias , que lles permitiu controlar a Igrexa americana. Instauraronse ademais as encomendas para evanxelizar os indios .

Sucesion [ editar | editar a fonte ]

Rexencia de Fernando o Catolico (1508 a 1516) [ editar | editar a fonte ]

A raina Isabel finou o 26 de novembro de 1504 , co que Fernando quedou viuvo e sen dereitos claros ao trono castelan. Asinada a Concordia de Salamanca , en 1505 , o goberno foi conxunto entre a sua filla Xoana , o seu esposo Filipe e o propio Fernando . Pero ante discordancias entre Filipe con Fernando e pola Concordia de Villafafila , de 1506 , este ultimo retirouse do poder de Castela e regresou para Aragon. Asi quedou reinando o matrimonio en Castela. Con todo, esta situacion non durou moito, pois Filipe morreu en 1506. ^{[ 9 ] [ 10 ]}

Trala morte do seu marido, declarouse a raina Xoana incapacitada mental e nomeouse rexente ao cardeal Cisneros , que xunto as Cortes pediu a Fernando que regresase para gobernar Castela. Fernando regresou e ocupou en 1507 a sua segunda rexencia formando duo con Cisneros e gobernando ambos ata que Carlos , fillo de Xoana, alcanzase a maioria de idade.

Durante a rexencia de Fernando e Cisneros incorporouse Navarra ao reino de Castela e produciuse o novo matrimonio de Fernando con Xermana de Foix , antes de cumprirse un ano da morte da sua anterior esposa, Isabel.

Fernando o Catolico morreu en 1516 en Madrigalejo , Caceres , antes de que Carlos I chegase ao trono espanol. Asi quedou como unico rexente en Castela, Cisneros, que morreu no traxecto cara a Asturias para dar a benvida ao novo rei, Carlos I de Espana. Paralelamente, en Aragon quedou como rexente o arcebispo de Zaragoza , Alonso de Aragon , ata a chegada de Carlos I de Espana.

Enterramento [ editar | editar a fonte ]

Os restos dos Reis Catolicos repousan na Capela Real de Granada , lugar escolleito por eles mesmos e creado mediante Real Cedula de data 13 de setembro de 1504 .

Simbolos [ editar | editar a fonte ]

Titulo de "Reis Catolicos" [ editar | editar a fonte ]

O papa Alexandre VI ( 1431 - 1503 ), sucesor no papado de Inocencio VIII, expediu a bula Inter caetera , o 4 de maio de 1494 , que formou parte das Bulas Alexandrinas , dirixindose aos reis nos seguintes termos:

Entre todas as obras agradables a Divina Maxestade e desexables ao noso corazon, isto e certamente o principal; que a Fe Catolica e a Relixion Cristia sexa exaltada sobre todo nos nosos tempos, e por onde queira ampliese e dilate, e procurese a salvacion das almas, e as nacions barbaras sexan sometidas e reducidas a fe cristia. De onde sendo chamados por favor da divina clemencia a esta sagrada catedra de Pedro, ainda que inmerecidamente; reconecendoos como verdadeiros reis e principes catolicos, segundo sabemos que sempre fostes, e demostrano os vosos preclaros feitos, conecidisimos xa en case todo o orbe, e que non soamente o desexades, senon que o practicades con todo empeno, reflexion e dilixencia, sen perdoar ningun traballo, ningun perigo, nin ningun gasto, ata verter o propio sangue; e que a isto hai xa tempo que dedicastes todo o voso animo e todos os coidados, como o proba a reconquista do Reino de Granada da tirania dos sarracenos, realizada por vos nestes dias con tanta gloria do nome de Deus; asi digna e motivadamente xulgamos que vos debemos conceder espontanea e favorablemente aquelas cousas polas cales poidades proseguir semellante proposito, santo laudable e acepto ao Deus inmortal, con animo cada dia mais fervoroso, para honor do mesmo Deus e propagacion do imperio cristian. ... Por onde, unha vez consideradas dilixentemente todas as cousas e capitalmente a exaltacion e propagacion da fe catolica como corresponde a Reis e Principes Catolicos, decidistes segundo o costume dos nosos proxenitores, ...

O titulo de "Reis Catolicos" foi de novo reconecido polo mesmo papa Alexandro VI a favor dos reis Fernando II de Aragon e Isabel I de Castela, na bula Si convenit , expedida o 19 de decembro de 1496 . ^{[ 11 ]}

Dita bula foi redactada tras un debate no Colexio cardinalicio , realizado o 2 de decembro de 1496, co consello directo dos tres cardeais , que enumeraron os meritos dos dous reis para que se lles concedese un titulo que ninguen posuira: Oliverio Caraffa -de Napoles-, Francisco Piccolomini -de Siena -, e Jorge de Costa -de Lisboa - e no que por primeira vez recibiron o nome de rei e raina das Espanas e no que se barallaron e descartaron outros posibles titulos como defensores ou protectores .

O papado fundamentou a sua concesion do titulo en seis causas fundamentais:

• 1. As virtudes persoais que posuian ambos Reis manifestadas na unificacion, pacificacion e robustecemento dos seus reinos.
• 2. A reconquista de Granada de mans do islam.
• 3. A expulsion dos xudeus que non aceptasen ou aceptasen o bautismo en 1492.
• 4. Os esforzos realizados por ambos monarcas en intentar levar adiante a cruzada contra os mahometanos.
• 5. A liberacion dos Estados Pontificios e do feudo papal do Reino de Napoles invadidos polo rei Carlos VIII de Francia a quen se lle outorgou o titulo de "Cristianisimo". ^{[ 12 ]}
• 6. A compensacion aos dous Reis polo titulo concedido ao rei de Francia.

O papa Leon X , na bula Pacificus et aeternum , de 1 de abril de 1517 , concedeu o mesmo titulo de Rei Catolico ao rei Carlos, quedando incorporado ao uso diplomatico e das chancelarias.

A actual Constitucion Espanola reconece ao rei de Espana o uso dos titulos "que correspondan a Coroa"; asi, no artigo 56.2: ≪O seu titulo e o de Rei de Espana e podera utilizar os demais que correspondan a Coroa≫. Polo que tamen pode ser chamado Rei Catolico ou A sua Catolica Maxestade ou Catholicus Rex .

Titulo de "Reis das Espanas" [ editar | editar a fonte ]

O prologo do Diario de Cristovo Colon, conservado nunha copia manuscrita de frei Bartolome de las Casas , dirixiuse aos monarcas Fernando e Isabel como "Rei e Raina das Espanas":

Porque cristianisimos e moi altos e moi excelentes e moi poderosos Principes, Rei e Raina das Espanas e das illas do mar, Os nosos Senores, este presente ano de 1492, logo de Vosas Altezas dardes fin a guerra dos mouros ...

A bula papal Si convenit , de 1496, tamen nomeou os reis, rei e raina das Espanas .

Heraldica [ editar | editar a fonte ]

Fernando tivo como emblema persoal un xugo, cunha corda solta e a frase heraldica ≪tanto monta≫, en referencia ao no gordiano con que unha corda ataba un xugo. Segundo a lenda, quen desfixese o no conquistaria Oriente e foi Alexandre Magno o que o cortou cunha espada dicindo: “Nihil interest quomodo solvantur” (en galego, “pouco importa o xeito de desatalo", ^{[ 13 ]} expresion adoptada por Fernando como divisa, abreviandoa no alcume heraldico de "Tanto monta". ^{[ 14 ]}

Por outra banda, Isabel colleu como emblema o feixe de frechas representado, as veces, atado e, outras, solto ou con frechas paralelas en numero variable pero sempre apuntando cara a abaixo, listas para seren usadas. ^{[ 15 ]} Cada unha das divisas, homenaxeaba coa sua inicial a parella consorte: "F" de Fernando nas frechas de Isabel, e "Y" de Isabel -na grafia da epoca- no xugo de Fernando.

Respecto ao soporte da aguia de san Xoan, foi empregado por Isabel, por primeira vez, cando ainda era princesa en 1473. Nun escudo dese ano, a aguia, que simbolizaba a Xoan o Evanxelista, ^{[ 16 ]} aparece nimbada no canto de coroada, seguramente, porque ainda no se convertera en raina de Castela, feito que se produciu en Segovia no final de 1474. Posteriormente, a aguia, foi incorporada as armas combinadas de ambolos dous. ^{[ 17 ]}

Notas [ editar | editar a fonte ]

Vexase tamen [ editar | editar a fonte ]

Wikimedia Commons ten mais contidos multimedia na categoria:   Reis Catolicos

Bibliografia [ editar | editar a fonte ]

Ligazons externas [ editar | editar a fonte ]

• Lopez Poza, Sagrario, ≪Empresas o divisas de Isabel de Castilla y Fernando de Aragon (los Reyes Catolicos)≫ , Janus, 1, 2012, paxs. 1-38.
• Rivero, Pilar. ≪ Aragon bajo los Trastamara y la union con Castilla ≫
• Los Reyes Catolicos en Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes (en castelan ) .
• Mas sobre los Reyes Catolicos ? HistoriasigloXX.org