Makemake (planeta anano)

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Para outras paxinas con titulos homonimos vexase: Makemake .
Makemake 🝼
Makemake visto dende o Telescopio Hubble .
Descubrimento
Descuberto por Michael E. Brown ,
Chad Trujillo ,
David Rabinowitz
Data do descubrimento 31 de marzo do 2005
Designacions
Designacion MPC (136472) Makemake
Designacion alternativa 2005 FY 9
Categoria de planeta menor

planeta anano , plutoide , TNO ( cubewano ) [ 1 ]

Caracteristicas orbitais [ 2 ] [ 3 ]
E =28-01-1955 ( Dx = 2 435 135,5)
Afelio 7.939,7 Gm
53,074 UA
Perihelio 5.760,8 Gm
38,509 UA
Eixo Semi-maior 6.850,3 Gm
45,791 UA
Excentricidade 0,159 
Periodo orbital 113.183 d (309,88 ax )
Velocidade orbital media 4,419 km/ s
Anomalia media 85,13°
Inclinacion orbital 28,96 °
Lonxitude do nodo ascendente 79,382°
Argumento do perihelio 298,41°
Caracteristicas fisicas
Radio medio 750 (+200-100) km [ 4 ]
710 ± 30 km [ 5 ]
Area superficial ~6 300 000 km 2
Volume ~1,5 x 10 9 km 3
Masa ~3 × 10 21 kg
Densidade media 2 g/ cm³ (asumida)
Gravidade superficial ecuatorial 0,4 m/s²
Velocidade de escape ~0,75 km/s
Periodo de rotacion sideral 7,771±0,003 horas [ 6 ]
Oblicuidade da ecliptica desconecida
Albedo 78,2(+10,3 -8,6}} ( xeometrico ) [ 4 ]
Temperatura 30?35 K [ nota 1 ] (asumindo o mesmo albedo)
Tipo espectral B-V=0,83; V-R=0,5 [ 7 ]
Magnitude aparente 16,7 ( oposicion )

[ 8 ] [ 9 ]

Magnitude absoluta -0,44 [ 3 ]

Makemake ou (136472) Makemake (que e designacion do centro de planetas menores; simbolo: 🝼), [ 10 ] e o terceiro planeta anano en tamano do Sistema Solar e o segundo obxecto mais grande entre os obxectos clasicos do cinto de Kuiper (KBOs). [ nota 2 ] [ 2 ] [ 11 ] [ 12 ] [ 13 ] O seu diametro e case tres cuartas partes do de Pluton . [ 14 ] Makemake non ten (que se saiba) satelites, o cal fai del un obxecto unico entre os grandes KBOs. Ten unha extremadamente baixa temperatura media, o redor dos 30 K, e a sua superficie esta cuberta xeos de metano , etano , e posiblemente nitroxeno . [ 11 ]

Inicialmente foi designado coma 2005 FY 9 e mais tarde recibiria o numero 136472 asignado polo centro de planetas menores, foi descuberto o 31 de marzo do 2005, por un equipo de astronomos encabezado por Michael Brown , e foi anunciado o seu descubrimento o 29 de xullo do 2005. O seu nome procede da mitoloxia Rapanui , onde Makemake era o deus de creacion da humanidade e da fertilidade. O 11 de xuno do ano 2008, a Union Astronomica Internacional (UAI) incluiu a Makemake na sua lista de potenciais candidatos a plutoides , un termo para os planetas ananos que estan mais alo da orbita de Neptuno Neptuno , o cal colocaba a Makemake o mesmo nivel que Pluton , Haumea e Eris . Makemake foi formalmente clasificado coma plutoide en xullo do 2008. [ 15 ] [ 16 ] [ 17 ] [ 18 ]

Descubrimento [ editar | editar a fonte ]

Makemake foi descuberto o 31 de marzo do 2005, por un equipo de astronomos que traballaban dende o Observatorio Palomar , este equipo estaba encabezado por Michael Brown , [ 3 ] e o descubrimento foi anunciado publicamente o 29 de xullo do 2005. O descubrimento de Eris tamen foi feito publico ese mesmo dia, e o de Haumea seria feito dous dias antes. [ 19 ]

A pesar de que o seu brillo relativo (que e unha quinta parte do de Pluton), [ nota 3 ] [ 20 ] Makemake non foi descuberto moito antes ca outros obxectos do cinto de Kuiper moito menos brillantes. A meirande parte das procuras de planetas menores ian dirixidas a zonas moi proximas a ecliptica (a rexion do ceo onde parecen 'descansa-lo' Sol, a lua e os planetas, vistos dende a Terra), debido a maior posibilidade de atopar obxectos nesta zona. Probablemente non foi detectado durante procuras anteriores debido a sua gran inclinacion orbital , de feito foi descuberto cando estaba a sua maxima distancia respecto da ecliptica, na parte norte da constelacion de Coma Berenices . [ 9 ]

Mais alo de Pluton, Makemake e o unico planeta anano que teria brillo de abondo para ter sido detectado por Clyde Tombaugh na sua procura de planetas mais alo da orbita de Neptuno, que levou a cabo a redor do ano 1930. [ 21 ] Nos tempos da procura de Clyde Tombaugh, Makemake estaba a so uns poucos graos da ecliptica, preto da fronteira entre as constelacions de Taurus e Auriga , [ nota 1 ] cunha magnitude aparente de 16,0. [ 9 ] Pero esta posicion esta tamen moi preto da Via Lactea , o cal teria feito que fose imposible ter detectado a Makemake sobre o denso fondo de estrelas da Via Lactea. Tombaugh continuou coa sua procura alguns anos mais despois do descubrimento de Pluton, [ 22 ] pero non puido atopar Makemake nin ningun outro obxecto trans-neptuniano.

Nome [ editar | editar a fonte ]

Mentres que Makemake non recibiu oficialmente o seu nome actual, tina a designacion provisional 2005 FY 9 , e antes de recibi-la designacion provisional, o equipo descubridor tina para el o alcume de Coello de Pascua , por que fora descuberto moi pouco despois da Pascua . [ 23 ]

En xullo do 2008, conforme as regras da UAI para os nomes que se lle outorgan os obxectos clasicos de cinto de Kuiper , 2005 FY 9 recibiria o nome dunha deidade creadora . O nome de Makemake , creador da humanidade e deus da fertilidade dentro dos mitos dos Rapanui , os nativos da illa de Pascua , [ 16 ] este nome foi escollido para preservar en parte a conexion do obxecto coa Pascua. [ 23 ]

Orbita e clasificacion [ editar | editar a fonte ]

As orbitas de Makemake (azul), Haumea (verde), en contraste con Pluton (vermello) e a ecliptica (verde). O perihelio (q) [ 3 ] e o afelio (Q) son marcados coas datas do paso dos planetas ananos. As posicions corresponden a abril do 2006 e estan referenciadas polo lugar que ocupan as esferas. Ademais, o seu tamano amosa a relacion de tamano entre os planetas, e a cor amosa as diferenzas de albedo.

No 2009, Makemake estaba a unha distancia de 52 UA do Sol , [ 8 ] [ 9 ] case a maxima distancia respecto do Sol que chega a acada-lo planeta anano na sua orbita. [ 11 ] Makemake ten unha orbita semellante a de Haumea : unha gran inclinacion orbital de 29° e unha moderada excentricidade orbital de 0,16. [ 24 ] Ainda que a orbita de Makemake esta lixeiramente mais afastada do Sol tanto en termos do seu eixo semi-maior coma do seu perihelio . O seu periodo orbital e de case 310 anos, [ 2 ] mais grande cos 248 anos do de Pluton e os 283 do de Haumea. Tanto Makemake coma Haumea estan actualmente afastados da ecliptica -a distancia angular e de case 29°. Makemake chegara o seu afelio no ano 2033, [ 9 ] mentres que Haumea pasou polo seu afelio a principios do ano 1992. [ 25 ]

Makemake esta clasificado coma cubewano , [ 1 ] [ nota 2 ] [ 2 ] [ 11 ] [ 12 ] o cal significa que esta o suficientemente afastado de Neptuno coma para permanecer estable o longo da historia do Sistema Solar. [ 26 ] [ 27 ] De xeito contrario os plutinos que poden cruza-la orbita de Neptuno xa que normalmente estan nunha resonancia orbital de 2:3 co planeta, os obxectos clasicos (cubewanos) tenen un perihelio afastado do Sol, libres de calquera perturbacion de Neptuno nas suas orbitas. [ 26 ] Este tipo de obxectos tenen excentricidades relativamente pequenas ( e por debaixo de 0,2) e unha orbita o redor do Sol semellante a dos planetas. Makemake, pola contra, e un membro dunha clase "dinamicamente quente" de obectos clasicos do cinto de Kuiper (KBOs), o que significa que ten unha grande inclinacion en comparacion con outros obxectos 'proximos'. [ 28 ] Makemake esta, ainda que seguramente sexa unha pura coincidencia, preto dunha resonancia orbital de 11:6 con Neptuno. [ 29 ]

Caracteristicas fisicas [ editar | editar a fonte ]

Brillo, tamano e rotacion [ editar | editar a fonte ]

Makemake ( Mag. ap. 16,9)

Actualmente Makemake e visualmente o segundo obxecto mais brillante do cinto de Kuiper , so por detras de Pluton , [ 21 ] tendo unha magnitude aparente en oposicion de 16,7 [ 8 ] dentro da constelacion de Coma Berenices . [ 9 ] Este brillo e suficiente para que sexa visible a traves dun bo telescopio de afeccionado. O gran albedo de Makemake, do redor do 80% suxire que a temperatura media da superficie e duns 30 K. [ nota 1 ] [ 4 ] O tamano de Makemake non e conecido con precision, pero as observacions no infravermello do Telescopio Espacial Spitzer e do Telescopio Espacial Herschel , combinados coas semellanzas de espectro con Pluton, permiten estima-lo diametro de Makemake entre uns 1.360 a 1.480 kms. [ 5 ] Estas dimensions son lixeiramente maiores cas de Haumea , facendo posiblemente de Makemake o terceiro TNO en tamano, despois e Eris e Pluton . [ 24 ] Makemake e actualmente designado coma o cuarto planeta anano do Sistema Solar por que posue un brillo en magnitude absoluta na banda V de ?0.44. [ 3 ] Isto na practica garantelle ser grande de abondo coma para estar en equilibrio hidrostatico e ter forma de esfera achatada . [ 16 ]

Erro: Compre especificar unha imaxe na primeira lina.

Espectro e superficie [ editar | editar a fonte ]

Nunha carta escrita a revista Astronomy and Astrophysics no 2006, Licandro e o seu equipo. informaban das medicions tomadas no espectro visible e no espectro proximo o infravermello de Makemake. Usaron o Telescopio William Herschel e o Telescopio Nazionale Galileo e amosaban ca superficie de Makemake era semellante a de Pluton. [ 30 ] Igual que Pluton, Makemake aparece vermello no espectro visible, pero significativamente menos vermello ca superficie de Eris. [ 30 ] O espectro proximo o infravermello amosa a presenza dunha amplas bandas de absorcion de metano (CH 4 ). Tamen se observou metano en Eris e Pluton, pero a sua marca espectral e moito mais feble. [ 30 ]

A analise espectral da superficie de Makemake revela que o metano debe estar presente en forma de longos grans de polo menos un centimetro de tamano. [ 11 ] Ademais, seguramente deberian de estar presente grandes cantidades de etano e tolinas , o mais probable creadas a traves da fotolise do metano a causa de radiacion solar. [ 11 ] Estas tolinas posiblemente sexan as responsables da cor vermella no espectro visible. Ainda que existen evidencias da presenza de xeos de nitroxeno na sua superficie, e ainda poida que estea mesturado con outros xeos, non hai comparacion posible cos niveis de nitroxeno que ten Pluton ou Triton , xa que nestes dous astros o nivel de nitroxeno na superficie acada ata 98%. A relativa ausencia de xeo de nitroxeno suxire que a fonte de nitroxeno se esgotou nalgun momento o longo da evolucion do Sistema Solar . [ 11 ] [ 31 ] [ 32 ]

No infravermello profundo (24?70 μm) e a fotometria submilimetrica (70?500 μm) levada a cabo polos telescopios Spitzer e Herschel revelaron que a superficie de Makemake non e homoxenea. A meirande parte da superficie esta cuberta de xeos nitroxeno e metano, lugares onde o albedo acada porcentaxes de entre o 78 o 90%, despois existen pequenos parches de terreo escuro onde o seu albedo e so de entre o 2 o 12%, este pequenos parches so son o 3?7% da superficie de Makemake. [ 5 ]

Atmosfera [ editar | editar a fonte ]

A presenza de metano e posiblemente nitroxeno suxire que Makemake poderia ter unha atmosfera 'temporal' ou 'transitoria' semellante a que posue Pluton o achegarse o seu perihelio . [ 30 ] Se o nitroxeno esta presente, poderia se-lo composto dominante nesta atmosfera. [ 11 ] A existencia dunha atmosfera tamen achegaria unha explicacion mais que loxica para a esgotamento do nitroxeno: coma a gravidade de Makemake e mais feble ca de Pluton, Eris e Triton, unha gran cantidade de nitroxeno perdeuse via escape atmosferico ; o metano e mais lixeiro co nitroxeno, pero a significativa baixa presion que prevalece coas baixas temperaturas que se dan na superficie de Makemake (30?35 K), [ nota 1 ] dificultan que este gas escape; o resultado deste proceso e unha relativa abundancia de metano. [ 33 ]

Satelite [ editar | editar a fonte ]

Makemake so ten un satelite conecido, o S/2015 (136472) 1, tamen chamado MK2. Foi observado a 21 000 km de distancia deste planeta anano, e o seu diametro estimouse en 175 km (cun alvedo do 4%). [ 34 ]

Sistema Makemake
Nome Diametro (km) Data de descubrimento
Makemake ? 1430 31 de marzo de 2005
S/2015 (136472) 1 ? 175 27 de abril de 2015

A presenza de satelites e bastante comun nos outros grandes obxectos trans-neptunianos, por exemplo Eris posue a lua Disnomia , Haumea ten duas e Pluton ten tres . Agardase que entre o 10% o 20% de todolos obxectos trans-neptunianos posuan polo menos un satelite. [ 21 ] [ 21 ]

Notas [ editar | editar a fonte ]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Baseadas nas efemerides obtidas en lina do servizo do centro de planetas menores: 1 de marzo de 1930: RA: 05h51m, Dec: +29.0.
  2. ↑ 2,0 2,1 Os astronomos Mike Brown , David Jewitt e Marc Buie clasificaron a Makemake coma case un obxecto do disco disperso , pero o Centro de Planetas Menores , do cal a Wikipedia extrae a meirande parte das suas definicions para os obxectos trans-neptunianos, situao coma un obxecto de cinto de Kuiper .
  3. ↑ Ten unha magnitude aparente en oposicion de 16,7, mentres que Pluton ten 15.
  1. ↑ 1,0 1,1 IAU Minor Planet Center, ed. (07-08-2009). "MPEC 2009-P26 :Distant Minor Planets (2009 AUG. 17.0 TT)" . Consultado o 28-08-2009 .  
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Marc W. Buie (05-04-2008). SwRI (Space Science Department), ed. "Orbit Fit and Astrometric record for 136472" . Consultado o 13-07-2008 .  
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 "JPL Small-Body Database Browser: 136472 (2005 FY 9>/sub>)" . NASA Jet Propulsion Laboratory . 26-01-2010 ultimas observacions . Consultado o 11-06-2008 .  
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 J. Stansberry, W. Grundy, M. Brown, e o seu equipo. (febreiro do 2007). University of Arizona Press, ed. "Physical Properties of Kuiper Belt and Centaur Objects: Constraints from Spitzer Space Telescope". The Solar System beyond Neptune . Arxiv : [1] .  
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 T.L. Lim, J. Stansberry, T.G. Muller (2010). "“TNOs are Cool”: A survey of the trans-Neptunian region III. Thermophysical properties of 90482 Orcus and 136472 Makemake". Astronomy and Astrophysics 518 : L148. Bibcode : 2010A&A...518L.148L . doi : 10.1051/0004-6361/201014701 .  
  6. ↑ A. N. Heinze and Daniel deLahunta, The rotation period and light-curve amplitude of Kuiper belt dwarf planet 136472 Makemake (2005 FY 9 ) , The Astronomical Journal 138 (2009), pax. 428-438. doi: 10.1088/0004-6256/138/2/428
  7. ↑ Snodgrass, Carry, Dumas, Hainaut (16-12-2009). "Characterisation of candidate members of (136108) Haumea's family". The Astrophysical Journal . arXiv : 0912.3171 .  
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Department of Mathematics, University of Pisa, Italy (ed.). "AstDys (136472) Makemake Ephemerides" . Consultado o 19-03-2009 .  
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 JPL Solar System Dynamics (ed.). "Asteroid 136472 Makemake (2005 FY9)" . HORIZONS Web-Interface . Consultado o 01-07-2008 .  
  10. ↑ JPL/NASA (2015-04-22). "What is a Dwarf Planet?" . Jet Propulsion Laboratory . Consultado o 2022-01-19 .  
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 11,7 Mike Brown, K. M. Barksume, G. L. Blake, E. L. Schaller, D. L. Rabinowitz, H. G. Roe e C. A. Trujillo (2007). "Methane and Ethane on the Bright Kuiper Belt Object 2005 FY 9 " . The Astronomical Journal 133 : 284?289. Bibcode : 2007AJ....133..284B . doi : 10.1086/509734 .  
  12. ↑ 12,0 12,1 Audrey Delsanti, David Jewitt. University of Hawaii, ed. "The Solar System Beyond The Planets" (PDF) . Consultado o 03-08-2008 .  
  13. ↑ Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics (ed.). "List Of Transneptunian Objects" . Minor Planet Center . Consultado o 03-08-2008 .  
  14. ↑ Michael E. Brown (2006). "The discovery of 2003 UB 313 Eris, the 10th planet largest known dwarf planet" . California Institute of Technology . Consultado o 14-07-2008 .  
  15. ↑ Michael E. Brown. California Institute of Technology, Department of Geological Sciences, ed. "The Dwarf Planets" . Consultado o 26-01-2008 .  
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Working Group for Planetary System Nomenclature (WGPSN) (07-1-2008). U.S. Geological Survey, ed. "Dwarf Planets and their Systems" . Consultado o 13-07-2008 .  
  17. ↑ Gonzalo Tancredi, Sofia Favre (xuno 2008). "Which are the dwarfs in the Solar System?" (PDF) . Icarus 195 (2): 851?862. doi : 10.1016/j.icarus.2007.12.020 . Consultado o 2008-08-03 .  
  18. ↑ International Astronomical Union (19-07-2008). International Astronomical Union (News Release - IAU0806), ed. "Fourth dwarf planet named Makemake" . Consultado o 20-07-2008 .  
  19. ↑ Thomas H. Maugh II and John Johnson Jr. (16-10-2005). "His Stellar Discovery Is Eclipsed" . Los Angeles Times . Consultado o 14-07-2008 .  
  20. ↑ David L. Rabinowitz, Bradley E. Schaefer, Suzanne W. Tourtellotte (2007). "The Diverse Solar Phase Curves of Distant Icy Bodies. I. Photometric Observations of 18 Trans-Neptunian Objects, 7 Centaurs, and Nereid". The Astronomical Journal 133 : 26?43. doi : 10.1086/508931 . Arxiv : astro-ph/0605745 .  
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 M. E. Brown, M. A. van Dam, A. H. Bouchez, e o seu equipo. (2006-03-01). "Satellites of the Largest Kuiper Belt Objects". The Astrophysical Journal 639 : L43?L46. Bibcode : 2006ApJ...639L..43B . doi : 10.1086/501524 .  
  22. ↑ "Clyde W. Tombaugh" . New Mexico Museum of Space History . Arquivado dende o orixinal o 19-09-2012 . Consultado o 29-06-2008 .  
  23. ↑ 23,0 23,1 Mike Brown (2008). California Institute of Technology, ed. "Mike Brown's Planets: What's in a name? (part 2)" . Consultado o 14-07-2008 .  
  24. ↑ 24,0 24,1 S. C. Tegler, W. M. Grundy, W. Romanishin, G. J. Consolmagno, K. Mogren, F. Vilas (08-01-2007). "Optical Spectroscopy of the Large Kuiper Belt Objects 136472 (2005 FY 9 ) e 136108 (2003 EL 61 )". The Astronomical Journal 133 : 526?530. Bibcode : 2007AJ....133..526T . doi : 10.1086/510134 .  
  25. ↑ JPL Solar System Dynamics (ed.). "Asteroid 136108 (2003 EL61)" . HORIZONS Web-Interface . Consultado o 04-08-2008 .  
  26. ↑ 26,0 26,1 David Jewitt (febreito do 2000). University of Hawaii, ed. "Classical Kuiper Belt Objects (CKBOs)" . Arquivado dende o orixinal o 05-08-2008 . Consultado o 04-08-2008 .  
  27. ↑ Jane X. Luu e David C. Jewitt (2002). "Kuiper Belt Objects: Relics from the Accretion Disk of the Sun" (PDF) . Ann. Rev. Astron. Astrophys. 40 : 63?101. doi : 10.1146/annurev.astro.40.060401.093818 . Arquivado dende o orixinal (PDF) o 09-08-2007 . Consultado o 04-08-2008 .  
  28. ↑ Harold F. Levison, Alessandro Morbidelli (2003). "The formation of the Kuiper belt by the outward transport of bodies during Neptune's migration" (PDF) . Nature 426 (6965): 419?421. PMID   14647375 . doi : 10.1038/nature02120 . Arquivado dende o orixinal (PDF) o 04 de febreiro de 2012 . Consultado o 2007-06-25 .  
  29. ↑ Preliminary simulation of Makemake (orbita de 2005 FY 9 }}) e the 2009-02-04 nominal (non-librating) rotating frame for Makemake. .
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 30,3 J. Licandro, N. Pinilla-Alonso, M. Pedani, E. Oliva, G. P. Tozzi, W. M. Grundy (2006). "The methane ice rich surface of large TNO 2005 FY 9 : a Pluto-twin in the trans-neptunian belt?". Astronomy and Astrophysics 445 (3): L35?L38. Bibcode : 2006A&A...445L..35L . doi : 10.1051/0004-6361:200500219 .  
  31. ↑ S.C. Tegler, W.M. Grundy, F. Vilas, W. Romanishin, D.M. Cornelison e G.J. Consolmagno (xuno do 2008). "Evidence of N2-ice on the surface of the icy dwarf Planet 136472 (2005 FY9)". Icarus 195 (2): 844?850. Bibcode : 2008Icar..195..844T . doi : 10.1016/j.icarus.2007.12.015 .  
  32. ↑ Tobias C. Owen, Ted L. Roush, e o seu equipo. (06-08-1993). "Surface Ices and the Atmospheric Composition of Pluto" . Science 261 (5122): 745?748. Bibcode : 1993Sci...261..745O . PMID   17757212 . doi : 10.1126/science.261.5122.745 .  
  33. ↑ E.L. Schaller, M.E. Brown (10-04-2007). "Volatile Loss and Retention on Kuiper Belt Objects". The Astrophysical Journal 659 : L61?L64. Bibcode : 2007ApJ...659L..61S . doi : 10.1086/516709 .  
  34. ↑ Parker, A. H.; Buie, M. W.; Grundy, W. M.; Noll, K. S. (2016-04-25). "Discovery of a Makemakean Moon". The Astrophysical Journal 825 (1): L9. Bibcode : 2016ApJ...825L...9P . arXiv : 1604.07461 . doi : 10.3847/2041-8205/825/1/L9 .  

Vexase tamen [ editar | editar a fonte ]

Outros artigos [ editar | editar a fonte ]

Ligazons externas [ editar | editar a fonte ]

Traido desde ≪ https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Makemake_(planeta_anano)&oldid=6745619 ≫