Guerra civil siria

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Guerra civil siria
Parte de Parte da Primavera Arabe , do Invierno Arabe , da Nova Guerra Fria , da Guerra Fria do Medio Oriente e da Guerra contra o Estado Islamico

Data Desde o 15 de marzo de 2011
(13 anos e 74 dias) [ 1 ]
Lugar Siria
Resultado En curso
Casus belli Manifestacions e posterior rebelion armada dunha fraccion do exercito e outros grupos armados.
Cambios territoriais Siria queda dividida en varias zonas; as zonas baixo control do Estado reunen a maior parte da poboacion, pero estan en minoria territorial.
Belixerantes
Republica Arabe Siria
Forzas aliadas

... Outros grupos armados estranxeiros

Iran [ 12 ] (desde 2013)
Hezbollah (desde 2013)
Rusia Rusia [ 13 ] (desde 2015)

Apoio militar :

Apoio internacional :

  ≪Rebeldes≫
( oposicion siria )
[ 25 ]

Exercito da Conquista

... Outros grupos armados estranxeiros

Apoio militar :


Estado Islamico de Irak e o Levante [ 42 ] [ 43 ] (desde 2013) ( En guerra con todos os bandos )

Apoio financeiro :

(Negado por ambos paises e discutido por analistas) [ 31 ]

Rojava , Kurdistan sirio (desde 2012)

Apoio militar :


CJTF?OIR (desde 2014)

...Resto de paises da coalicion

Lideres





  • Abu Bakr al-Baghdadi

  • Forzas en combate
    Forzas Armadas de Siria
    • 11 800 vehiculos loxisticos, infantaria e de transporte (2014)
    • 2000 canons, 150 canons autopropulsados (2014)
    • 499 avions de combate (2014)
    • 110 helicopteros armados (2014)

    Forzas Paramilitares

    • 19 800 soldados (2012)
    Exercito Libre Sirio

    Rebeldes islamistas
    ? Fronte Islamico: 45 000 [ 53 ] ? Brigada Ahfad al-Rasul: 10 000-15 000 [ 56 ]
    ? Fronte Al-Nusra: 7000 [ 57 ] ? 15 000 [ 58 ]




    100 000 combatentes

    YPG:

    Yabat al-Akrad:

    Baixas
    56 609 soldados mortos [ 62 ]
    • 39 221 milicianos mortos [ 62 ]
    • 1247 mortos
    48 568 mortos (2582 desertores do exercito) [ 63 ]

      : 47 095 mortos [ 63 ]

    A guerra civil siria (en arabe : ????? ??????? ??????? : [al-?arb al-ahliyya al-s?riyya]) e un conflito belico iniciado a principios de 2011 e que ainda se da na actualidade Siria . Nesta guerra enfrontaronse no seu inicio as Forzas Armadas de Siria do goberno do presidente sirio, Bashar al-Assad , contra grupos armados rebeldes de diversa indole, conecidos en Occidente como a ≪oposicion siria≫. Mais adiante, numerosos grupos e combatentes dos ≪rebeldes≫ unironse aos xihadistas do Estado Islamico de Iraq e o Levante ?Estado Islamico (abreviado como EI ) en galego ; ISIS en ingles? , tamen conecido como Daesh (en arabe ????), o que lle permitiu a este ultimo expandirse e invadir vastas extensions de Siria desde as zonas que xa ocupaba en Iraq. Con todo, alguns grupos rebeldes xihadistas combaten tanto contra o goberno como contra o Estado Islamico, un dos mais grandes e activos e a Fronte Al-Nusra, considerado a rama de Al Qaeda en Siria e que controla pequenas franxas de territorio entre zonas doutros grupos rebeldes e o goberno.

    A oposicion armada ao goberno componse de varios grupos formados durante o conflito. Os principais son o Exercito Libre Sirio, o primeiro en tomar as armas en 2011, e a Fronte Islamica, formado en 2013. Doutra banda, o Estado Islamico ocupa a maior parte do territorio sirio, asi como a maior parte das reservas de petroleo e gas, polo que esta considerado a principal forza de oposicion ao goberno sirio; tras rapidos avances militares desde Iraq, en xullo de 2014 o Estado Islamico controlaba un terzo do territorio sirio e un ano despois, a mediados de 2015, mais da metade. En xullo de 2013, o goberno sirio controlaba entre o 30 e o 40 % do territorio e reunia ao 60 % da poboacion.

    Un informe de Nacions Unidas de finais de 2012 describiu o conflito como ≪abertamente sectario na sua natureza≫ pola loita entre a minoria alaui , que controla o Estado, e milicias e grupos xiitas que loitan contra grupos rebeldes sunnitas , situacion que todos os bandos negaron. Debido a participacion de numerosas potencias estranxeiras denominoulla tamen como unha guerra subsidiaria. O goberno sirio, presidido por Bashar al-Assad , conta co apoio de Rusia , que o considera un pais aliado desde tempos da Union Sovietica , a Republica Islamica de Iran e a organizacion libanesa Hezbola. [ 64 ] O goberno e os seus aliados defenden que as manifestacions e primeiras revoltas armadas foron organizadas e financiadas por Occidente , asi como a alguns grupos xihadistas, para precipitar a caida do goberno e controlar o pais, opinion apoiada por alguns analistas. [ 65 ] [ 66 ] [ 67 ] Doutra banda a ≪oposicion siria≫ e apoiada por Estados Unidos , Turquia , Arabia Saudita e outros paises aliados occidentais e do golfo Persico . [ 68 ] [ 69 ] [ 70 ] [ 71 ] A ≪oposicion≫ e estes paises defenden que a insurreccion foi consecuencia da Primavera Arabe e acusan o goberno de represion, corrupcion e de falta de democracia e liberdade. O Estado Islamico nutrese da chegada de miles de combatentes desde paises de todo o mundo e, financeiramente, da venda de antiguidades espoliadas e o petroleo que extrae, vendido sobre todo en Turquia; esta en guerra contra todos os demais bandos e e bombardeado por numerosos paises estranxeiros. [ 72 ] No norte do pais as zonas fronteirizas son controladas por milicias kurdas, que loitan principalmente contra o Estado Islamico, ainda que tamen contra outros grupos rebeldes e o goberno; con todo, algunhas faccions kurdas como o PKK son atacadas por Turquia, a pesar de ter, oficialmente, ao EI como inimigo comun. [ 73 ] [ 74 ] [ 75 ] [ 76 ]

    A guerra civil en Siria deixou para o 2015 mais de 220 000 mortos e xa en 2013 contabanse 63 072 vitimas civis e a maioria das cidades atopabanse nun estado case de devastacion. [ 77 ] En decembro de 2016, o OSDH estimaba que o total de mortos, tanto civis como combatentes de todos os bandos, era de entre 312 000 e 437 363 persoas, mentres que as estimacions do SCPR citadas por alguns medios internacionais ascendian a 470 000 so ate febreiro de 2016. Para finais de 2016, estimabase que entre 233 000 e 320 000 combatentes de todos os bandos morreran na guerra, e segundo o OSDH, 90 506 civis morreran na guerra ate decembro de 2016. De acordo coas cifras do Alto Comisionado das Nacions Unidas para os Refuxiados , en Siria habia 7,6 millons de persoas desprazadas dentro das fronteiras do pais en xullo de 2015, mentres que segundo os seus calculos 4 millons de refuxiados abandonaran o pais nas mesmas datas; unhas cifras de refuxiados que NRC Handelsblad elevou a 4,8 millons para agosto de 2016. A guerra de Siria elevou o numero de desprazados a escala mundial ao seu maximo nivel nos ultimos 18 anos, mentres que o 40 % da poboacion esta nunha situacion de crise. [ 78 ] [ 79 ] [ 80 ] Usaronse armas quimicas en repetidas ocasions, e ambos os bandos do conflito foron acusados desde diversas organizacions e gobernos de cometer crimes de guerra e graves violacions dos dereitos humanos , asi como tamen danos patrimoniais historicos. [ 81 ] Este cumulo de atrocidades converteron ao conflito na mais brutal crise da Primavera arabe e unha das peores guerras do seculo XXI .

    Na maior parte das zonas onde o goberno perdeu o control, os diferentes grupos rebeldes islamitas como o Estado Islamico e Al Nusra, instauraron un califato rexido baixo unha interpretacion radical da Xaria , a lei islamica.

    Consecuencias da guerra [ editar | editar a fonte ]

    No cadro pode apreciarse como aumentaron as mortes desde o comezo do conflito.

    Baixas [ editar | editar a fonte ]

    A principal e mais traxica consecuencia da guerra son os mortos, na sua maioria soldados do exercito oficial. As batallas en cidades e os bombardeos indiscriminados en zonas residenciais, causan moitas baixas, feridos e unha devastacion total. Ata maio de 2014 , na guerra morreron mais de 160 000 persoas, das cales 40 000 eran civis, 45 000 soldados do exercito oficial e 21 000 rebeldes. Isto fai do conflito unha moi grave crise humanitaria, e unha das guerras mais mortiferas do seculo XXI . [ 82 ] Outros datos, entregados pola organizacion opositora Observatorio Sirio de Dereitos Humanos, sostenen que as baixas estarian proximas aos 120 000, mentres o contador oficial das Nacions Unidas pechou o numero en 100 000 muertos. [ 83 ]

    Mais alo dos mortos en total, impresiona a cantidade de vitimas civis inocentes que perderon a vida. Preto de 7000 mulleres e 15 000 nenos finaron por mor do conflito. [ 84 ]

    A partir de 2016, os medios empezaron a falar dun balance de mais de 400.000 mortos pola guerra civil desde 2011, entre civis e militares sirios ou estranxeiros, ata decembro de 2016.

    Refuxiados [ editar | editar a fonte ]

    Refuxiados sirios en Libano
    Artigo principal : Refuxiados da guerra civil siria .

    Os refuxiados da guerra tamen son unha consecuencia importante e a cifra destes alcanza niveis historicos que non se alcanzaran desde o seculo pasado. Para mediados de 2013 , estimouse que mais de 2 000 000 de persoas escaparon de Siria a outras nacions, das cales 1 800 000 o fixeron no ano 2013 e sen tomar en conta que todos os dias 6000 sirios mais escapan do seu pais. [ 85 ] Os civis tiveron que fuxir desesperadamente dos seus fogares para salvarse de morrer na guerra e o 50 % dos refuxiados son nenos menores de 18 anos. [ 85 ]

    Os paises vecinos de Siria, ao ser mais accesibles, son os mais ocupados polos inmigrantes civis. Xordania , Libano e Turquia , ostentan a maior taxa de refuxiados sirios nas suas terras, albergando non menos de 400 000 persoas cada un. Nacions como Iraq , Exipto e moitos paises do Norte de Africa , tamen contan cun gran numero de refuxiados sirios no seu territorio. O numero de refuxiados sirios en Libano chega a mais de 700 000 persoas, o que representa o 20 % da poboacion libanesa, impactando a comunidade internacional. Xordania, en tanto, acolleu a 520 000 sirios e Turquia a 460 000, facendo que estas nacions se involucren cada vez mais na guerra civil da sua nacion vecina. [ 85 ]

    As imaxes de satelite confirmaron que os primeiros campos sirios apareceron en Turquia en xullo de 2011, pouco despois de que as cidades de Deraa , Homs e Hama foran sitiadas. [ 86 ]

    Notas [ editar | editar a fonte ]

    1. Composto inicialmente por civis armados e desertores do exercito gobernamental.
    1. Xefe do Estado Maior do EXercito Sirio .
    2. Comandante da 4.ª Division Acoirazada .
    3. Xefe do Estado Maior da Forza Aerea Siria .
    4. Xeneral da Unidade de Inteligencia da Forza Aerea.
    5. Secretario Xeral de Hezbola .
    6. Comandante da Forza Quds .
    7. Secretario Xeral da PFLP-GC .
    8. Xefe do Estado Maior do Exercito Libre Sirio.
    9. Ex Xefe do Estado Maior do Exercito Libre Sirio.
    10. Ex Xefe do Estado Maior do Exercito Libre Sirio
    11. Ex Xefe do Consello Militar Supremo do Exercito Libre Sirio.
    12. Lider da Frante dos Revolucionarios de Siria .
    13. Lider do Fronte Islamico .
    14. Lider da Fronte al-Nusra .
    15. Ex Comandante Xefe da Brigada Tauhid .
    16. Comandante das Unidades de Proteccion Popular .
    17. Comandante das Unidades Femininas de Proteccion .
    1. "Ocho meses de protestas y represion" . El Mundo . 28 de novembro de 2011. ≪Miles de personas se concentran en las principales ciudades sirias respondiendo a la convocatoria por Facebook de un 'Dia de la Ira'≫  
    2. Heras, Nicholas. "The tribal factor in Syria's rebellion" . Fair Observer . Consultado o 17 de febreiro de 2014 .  
    3. Muhammad, Bishwa. "Pro-Assad militants storm houses of Kurdish activists in Hasakah" . ARA News . Arquivado dende o orixinal o 21 de outubro de 2013 . Consultado o 17 de febreiro de 2014 .  
    4. Bahaa, Jafra. "Shiite militia massacre in Nabek... Rape, killing and burning" . Al Arabiya . Consultado o 13 de xaneiro de 2014 .  
    5. "Hizballah cavalcade: Liwa'a Zulfiqar; Birth of a new Shia militia in Syria?" . Jihadology . Consultado o 13 de xaneiro de 2014 .  
    6. "Copia arquivada" . Arquivado dende o orixinal o 02 de febreiro de 2016 . Consultado o 19 de xaneiro de 2017 .  
    7. "Copia arquivada" . Arquivado dende o orixinal o 04 de marzo de 2016 . Consultado o 19 de xaneiro de 2017 .  
    8. Aymenn Al-Tamimi (13 de novembro de 2013). "The Druze Militias of Southern Syria" . Arquivado dende o orixinal o 04 de marzo de 2016 . Consultado o 18 de novembro de 2013 .  
    9. "Assad Regimen Lacks The Total Support of Syrias Christiansborg" .   (en ingles )
    10. "Syrian war widens Sunni-Shia schism as foreign jihadis join fight for shrines" . The Guardian (en ingles) . 4 de xuno de 2013 . Consultado o 26 de xuno de 2014 .  
    11. "Copia arquivada" . Arquivado dende o orixinal o 10 de agosto de 2016 . Consultado o 19 de xaneiro de 2017 .  
    12. Membrado, Zahida (1 de outubro de 2015). "Iran apoya los bombardeos de Rusia sobre Siria" . El Mundo . Consultado o 18 de novembro de 2015 .  
    13. "Rusia podria convertirse en la llave de la solucion de la crisis siria" . RT . 21 de outubro de 2015 . Consultado o 18 de novembro de 2015 .  
    14. https://mundo.sputniknews.com/orientemedio/201607301062552516-turquia-rusia-eeuu/
    15. "Copia arquivada" . Arquivado dende o orixinal o 03 de xaneiro de 2017 . Consultado o 19 de xaneiro de 2017 .  
    16. https://www.voltairenet.org/article194739.html
    17. "It Looks Like Iraq Has Joined Assad's Side In The Syrian War" (en ingles) . Business Insider. Arquivado dende o orixinal o 12 de xuno de 2018 . Consultado o 16 de febreiro de 2014 .  
    18. "Syria: North Korean military 'advising Assad regime'" . The Telegraph (en ingles) .  
    19. Bodeeen, Christopher (8 de agosto de 2016). "Chinese Admiral Visits Syria in Show of Support" . ABC News. Associated Press. Archived from the original on 19 de agosto de 2016 . Consultado o 21 de decembro de 2016 .  
    20. https://www.voltairenet.org/article194199.html
    21. http://beforeitsnews.com/alternative/2016/11/egipto-finalmente-apoya-a-rusia-y-a-assad-en-el-conflicto-sirio-3444778.html
    22. "Copia arquivada" . Arquivado dende o orixinal o 03 de xaneiro de 2017 . Consultado o 19 de xaneiro de 2017 .  
    23. http://www.bbc.com/mundo/noticias-38255246
    24. http://www.voltairenet.org/article194705.html
    25. El termino rebeldes es utilizado normalmente por la prensa internacional.
    26. [1]
    27. "Pide lider de Al Qaeda ayuda externa para rebeldes sirios" . Milenio. 12 de febreiro de 2012. Arquivado dende o orixinal o 14 de febreiro de 2012 . Consultado o 20 de marzo de 2013 . Un importante funcionario de inteligencia iraqui dijo que los soldados vinculados con Al Qaeda ya van en camino de Irak a Siria.  
    28. "El lider de Al Qaida pide a los rebeldes sirios "acabar con el regimen de Al-Assad " " . ABC . 13 de febreiro de 2012 . Consultado o 20 de marzo de 2013 . Los informes que manejan los servicios de Inteligencia estadounidenses parecen demostrar que los ataques fueron ordenados personalmente por Al Zawahiri, lo que confirmarian algunas de las acusaciones formuladas por el presidente Al-Asad el papel que Al Qaida en Irak esta jugando en la revolucion siria.  
    29. "Al Qaeda estaria detras de dos atentados en Damasco, segun oficiales de EE.UU." . EFE. 11 de febreiro de 2012 . Consultado o 20 de marzo de 2013 . La rama iraqui del grupo terrorista Al Qaeda estaria detras de dos de los recientes atentados que ha sufrido la capital de Siria, Damasco, y probablemente tambien de los atentados suicidas ocurridos este viernes que dejaron al menos 25 muertos en la ciudad de Alepo, informo hoy el grupo de periodicos McClatchy citando fuentes oficiales estadounidenses.   [ Ligazon morta ]
    30. 30,0 30,1 30,2 Hurtado, Luis Miguel (1 de outubro de 2015). "Quien es quien en el avispero sirio" . El Mundo . Consultado o 18 de novembro de 2015 .  
    31. 31,0 31,1 31,2 31,3 31,4 31,5 "¿Quien apoya a los extremistas de Estado Islamico?" . BBC . 1 de setembro de 2014 . Consultado o 18 de novembro de 2015 .  
    32. Ministerio de Defensa sirio confirma el ataque de Israel a la base aerea de Mezze Arquivado 20 de decembro de 2016 en Wayback Machine . AMN - 07/12/2016
    33. Siria afirmo que Israel disparo misiles contra una base aerea cerca de Damasco Infobae - 7 de decembro de 2016
    34. Londono, Ernesto & Miller, Greg. "U.S. weapons reaching Syrian rebels" . The Washington Post (en ingles) .  
    35. ≪Comando especial britanico protege a rebeldes sirios de ataques de Daesh.≫ 6 de xuno de 2016. Arquivado 09 de agosto de 2016 en Wayback Machine . Sputnik.
    36. ≪Hollande confirms French delivery of arms to Syrian rebels.≫ 21 de agosto de 2014. Arquivado 27 de marzo de 2019 en Wayback Machine . AFP.
    37. ≪Militares franceses asesorarian a rebeldes en Siria.≫9 de xuno de 2016. AFP.
    38. ≪El Reino Unido envia vehiculos blindados a los rebeldes sirios.≫ Arquivado 30 de xuno de 2016 en Wayback Machine . EFE. Consultado el 9 de xuno de 2016.
    39. "Germany Sending 40 Soldiers to Iraqi Kurdistan" (en ingles) . Naharnet. 13 de setembro de 2014.  
    40. ≪Siria acusa a Alemania y Francia de violar su soberania.≫15 de xuno de2016. El Mundo . (EFE.)
    41. ≪Siria denuncia la "agresion a su soberania" por soldados de fuerzas especiales francesas y alemanas.≫ 15 de xuno de 2016. Publico . (Axencias.)
    42. "New front opens in Syria as rebels say al Qaeda attack means war" (en ingles) . Reuters. 12 de xullo de 2013. Arquivado dende o orixinal o 13 de outubro de 2015 . Consultado o 19 de xaneiro de 2017 .  
    43. "Syrian rebels launch fierce offensive against al Qaeda fighters" (en ingles) . Reuters. 4 de xaneiro de 2014. Arquivado dende o orixinal o 24 de setembro de 2015 . Consultado o 5 de xaneiro de 2014 .  
    44. Continuan fuertes combates en provincia central siria 29 de agosto de 2014 - PL
    45. Perece en la batalla por Kobani la combatiente kurda mas conocida RT - 6 de febreiro de 2015
    46. 46,0 46,1 "Rebeldes sirios confirman el nombramiento de nuevo jefe para su ejercito" . El Universal . 8 de marzo de de 2014 . Consultado o 27 de xuno de 2014 .  
    47. "U.N. withdraws staffers as violence rages in Syria" (en ingles) . CNN. 25 de maio de 2013.  
    48. Evans, Dominic (16 de outubro de 2012). "Divididos rebeldes sirios logran acuerdo sobre liderazgo" . Terra. Reuters. Arquivado dende o orixinal o 30 de maio de 2020 . Consultado o 8 de setembro de 2013 .  
    49. "FSA alliance pushes back against Islamic Front" . The Daily Star . 17 de decembro de 2013. Arquivado dende o orixinal o 22 de outubro de 2019 . Consultado o 19 de decembro de 2013 .  
    50. "Leading Syrian rebel groups form new Islamic Front" (en ingles) . BBC. 22 de novembro de 2013 . Consultado o 22 de xaneiro de 2014 .  
    51. "Al-Nusra leader injured by regime bombardment" . Facebook. Arquivado dende o orixinal o 05 de marzo de 2020 . Consultado o 16 de maio de 2013 .  
    52. "Muere el lider de un importante grupo rebelde sirio en Alepo" . Agencia EFE . 18 de novembro de 2013. Arquivado dende o orixinal o 22 de febreiro de 2014 . Consultado o 27 de xuno de 2014 .  
    53. 53,0 53,1 "Rebels top commander denies fleeing Syria to Qatar" . Zaman Alwsl. 12 de decembro de 2013.  
    54. [2]
    55. [3] [ Ligazon morta ]
    56. "The Structure and Organization of the Syrian Opposition" . Center for American Progress. 14 de maio de 2013.  
    57. "Syria’s Islamist fighters: Competition among Islamists" . The Economist (en ingles) . 20 de xullo de 2013 . Consultado o 26 de xullo de 2013 .  
    58. "Syria interactive: the rebels, their weapons and funds" . Channel 4 . 29 de maio de 2013 . Consultado o 25 de setembro de 2013 .  
    59. "US preparing airbase in northeast Syria: reports" (en ingles) . decembro de 2015. Arquivado dende o orixinal o 08 de decembro de 2016 . Consultado o 19 de xaneiro de 2017 .  
    60. "Kurdish militia has 35,000 fighters: spokesman" . The Daily Star . 27 de decembro de 2013.  
    61. Mutlu Civiroglu (11 de agosto de 2013). "Kurdish Commander: Jihadi Groups in Syria Have Hijacked FSA" (en ingles) . Rudaw.  
    62. 62,0 62,1 More than 400000 were killed in 63 months of the Syrian revolution
    63. 63,0 63,1 More than 500000 were killed in 63 months of the Syrian revolution
    64. ≪Al Nusrah Front claims 3 more suicide attacks in Daraa≫ . 27 de noviembre de 2012.
    65. ≪Video: Militares de Estados Unidos entrenan a rebeldes sirios en una base secreta de Quatar≫ .
    66. ≪EUA envia misiles a los rebeldes sirios para un programa piloto≫ .
    67. "Coronel Pedro Banos Bajo: “Los servicios secretos de Turquia crearon el Estado Islamico”" . La Tribuna del Pais Vasco.  
    68. ≪EE.
    69. "Iran's Relationship With Assad, Hezbollah In Lebanon And Houthis In Yemen Must Stop, Says Qatar's Foreign Minister" .  
    70. "Kofi Annan: Syrians pay with their lives while regional powers wage proxy wars" .  
    71. "War in Syria: The Proxy Element" . Oxford Research Group. Arquivado dende o orixinal o 08 de outubro de 2016 . Consultado o 19 de xaneiro de 2017 .  
    72. ≪Extremistas destruyen tesoros arqueologicos de 3000 anos en Siria≫ . 19 de mayo de 2014.  
    73. ≪In Syria, Two Opponents Of The Regime Fight Each Other≫ .
    74. Syrie: les Kurdes infligent une cuisante defaite aux jihadistes
    75. "11 killed as Syria rebels, Kurds clash" . Arquivado dende o orixinal o 04 de marzo de 2016 . Consultado o 19 de xaneiro de 2017 .  
    76. "Turquia vuelve a bombardear al PKK en Irak y ataca a los kurdos de Siria" .  
    77. ≪Quien es quien en el avispero sirio≫ .
    78. ≪La guerra de Siria empuja el numero global de desplazados a su maximo en 18 anos - RTVE.es≫ .
    79. abc.es/Agencias.
    80. ≪La ONU informo que el 40 por ciento de la poblacion siria necesita ayuda humanitaria para sobrevivir≫ . www.telam.com.ar .
    81. "Obama: US cannot ignore Syria chemical weapons" . BBC.  
    82. "Copia arquivada" . Arquivado dende o orixinal o 04 de marzo de 2016 . Consultado o 19 de xaneiro de 2017 .  
    83. [4]
    84. "Copia arquivada" . Arquivado dende o orixinal o 30 de maio de 2020 . Consultado o 19 de xaneiro de 2017 .  
    85. 85,0 85,1 85,2 "Copia arquivada" . Arquivado dende o orixinal o 29 de outubro de 2013 . Consultado o 19 de xaneiro de 2017 .  
    86. "Campos de refugiados sirios en territorio turco observadas via satelite" . Arquivado dende o orixinal o 03 de febreiro de 2014 . Consultado o 19 de xaneiro de 2017 .  

    Vexase tamen [ editar | editar a fonte ]

    Outros artigos [ editar | editar a fonte ]

    Ligazons externas [ editar | editar a fonte ]