Encelado
Neste mosaico da rexion do polo norte de Encelado podemos observar crateres degradados, fracturas e terreos caoticos. Os dous prominentes crateres que estan no medio da imaxe e sobre o terminador son Ali Baba (o de mais arriba) e Aladdin . A Samarkand Sulci corre verticalmente a esquerda dos crateres mencionados.
Descubrimento
Descuberto por	William Herschel
Data do descubrimento	28-08-1789 [ 1 ]
Designacions
Designacion alternativa	Saturno II
Caracteristicas orbitais
Eixo Semi-maior	237.948 km
Excentricidade	0,0047 [ 2 ]
Periodo orbital	1,370218 d [ 3 ]
Inclinacion orbital	0,019 ° (respecto do ecuador de Saturno)
Satelite de:	Saturno
Caracteristicas fisicas
Dimensions	513,2 × 502,8 × 496,6 km [ 4 ]
Raio medio	252,1 ± 0,2 km [ 4 ] (0,0395 Terras)
Masa	1,08022 ± 0,00101 x 10 20 kg [ 5 ] (1,8 × 10 ?5 Terras)
Densidade media	1,609 ± 0,005 g /cm³ [ 4 ]
Gravidade superficial ecuatorial	0,114 m/s² (0,0113 g )
Velocidade de escape	0,239 km/s (860,4 km/h)
Periodo de rotacion sideral	sincronica
Oblicuidade da ecliptica	cero
Albedo	1,375 ± 0,008 ( xeometrico ) ou 0,99 ( albedo de Bond ) [ 6 ]
Temperaturas	| min. 32,9 K med. 75 K max. 145 K [ 7 ]
Magnitude aparente	11,7 [ 8 ]
Atmosfera
Presion atmosferica	Trazas, cunha variabilidade rexional significativa [ 9 ] [ 10 ]
Composicion da Atmosfera	91% vapor de auga 4% Nitroxeno 3,2% Dioxido de carbono 1,7% Metano [ 8 ] [ 11 ]

Encelado e a sexta lua mais grande do planeta Saturno . ^{[ 12 ]} Foi descuberta no ano 1789 por William Herschel . ^{[ 13 ]}

Encelado confirmou ter auga liquida baixo a sua codia de xeo de auga ^{[ 14 ]} case puro, como amosan marcas que resaltan da analise dos datos de Cassini . Os criovolcans do polo sur son capaces de emitir chorros de particulas de xeo de auga que acadan o espazo aberto . Moitos destes chorros de auga volven cara a superficie en forma de "neve", algunhas das particulas que acadan o espazo exterior acaban formando parte dos aneis de Saturno, mentres que outras acaban precipitandose cara ao planeta. Pensase que a totalidade do anel E esta composto de particulas de xeo procedentes de Encelado. Grazas a posible presenza de auga na superficie ou preto dela, Encelado poderia ser un dos mellores sitios nos que a humanidade procure por vida extraterrestre. En contraste, a auga que se cre que hai na lua de Xupiter , Europa , estaria baixo unha grosa codia de xeo.

Antes de que as duas sondas Voyager chegaran a Saturno, a comezos da decada dos oitenta, pouco ou moi pouco se sabia deste pequena lua agas da presenza de xeo na sua superficie. As Voyagers amosaron que o diametro de era de so 500 km, so unha decima parte diametro da lua mais grande de Saturno , Titan , e reflicte practicamente toda a luz solar que golpea coa sua superficie. A Voyager 1 revelou que Encelado orbitaba no interior da parte mais densa do difuso anel E , indicando unha posible asociacion entre ambos, mentres ca Voyager 2 revelou que a pesar do pequeno tamano da lua, esta tina todo un rango de terreos, dende os terreos antigos moi craterizados ata as rexions con superficies moi novas, tectonicamente deformadas e con algunhas superficies de menos de 100 millons de anos.

Comezando o ano 2005 , e ata 2017 , a sonda Cassini fixo ata 147 sobrevoos (23 a baixa altitude) sobre Encelado, ^{[ 14 ]} amosando a sua superficie e o contorno da lua con gran detalle. O achado mais notable foi o descubrimento de grandes chorros de auga que agroman no polo sur da lua. Este achado, xunto co conecemento que se posue do escape de calor interno e a escaseza de crateres de impacto na rexion do polo sur, indican que Encelado esta xeoloxicamente activo. As luas dos grandes planetas gasosos quedan moi a miudo atrapadas en resonancias orbitais que forzan a estas luas a ter libracion ou unha excentricidade orbital que non posuian; a proximidade destas luas o planeta tamen pode levar o seu quecemento interno debido as mareas gravitatorias (en adicion os fenomenos anteriormente citados), ofrecendo asi unha explicacion a sua actividade xeoloxica.

Encelado e un dos tres corpos do Sistema Solar (exceptuando a Terra , xunto coa lua de Xupiter , Io e a lua de Neptuno , Triton , nas cales se puideron observar erupcions activas. A analise da desgasificacion suxire que esta deberia ser orixinada nun corpo con auga liquida baixo a superficie, o que sumado a particular quimica observada nas plumas (chorros) dos criovolcans, fai que se alimenten as especulacion en torno a que Encelado poderia ser un importante lugar para o estudo da astrobioloxia . ^{[ 15 ]} The discovery of the plume has added further weight to the argument that material released from Enceladus is the source of the E ring.

En maio do 2011, cientificos da NASA na Enceladus Focus Group Conference informaron que Encelado "e o lugar do Sistema Solar nestes momentos con mais posibilidades de ter vida que non sexa a Terra". ^{[ 16 ] [ 17 ]}

Nome [ editar | editar a fonte ]

A lua recibe o seu nome do xigante Encelado da mitoloxia grega . Coma Encelado, os nomes do sete primeiros satelites descubertos de Saturno, foron suxeridos polo fillo de William Herschel, John Herschel , na sua publicacion do ano 1847: Results of Astronomical Observations made at the Cape of Good Hope . ^{[ 18 ]} Escolleu eses nomes por que Saturno, que na mitoloxia grega esta asociado con Cronos , era o lider dos Titans .

Os nomes dos accidentes xeoloxicos de Encelado outorgados pola Union Astronomica Internacional (UAI) proceden de personaxes e lugares da traducion de As mil e unha noites feita por Burton . ^{[ 19 ]} Os crateres de impacto reciben nomes de personaxes, mentres que outros accidentes xeoloxicos coma as fossae (longas e estreitas depresions), dorsa (escarpas), planitia ( chairas ), e sulci (sucos paralelos longos), tenen nomes de lugares. 57 accidentes xeoloxicos tenen nome oficial, 22 dos cales recibiron o seu nome en 1982 en base as observacions das Voyager , e outros 35 recibiron o seu nome no ano 2006, baseandose nos resultados das observacion que levou a cabo a Cassini's no seu tres voos do ano 2005. ^{[ 20 ]}

Exploracion [ editar | editar a fonte ]

Encontros previos da Cassini con Encelado ^{[ 21 ] [ 22 ]}

Data	Distancia (km)
17 de febreiro do 2005	1.264
9 de marzo do 2005	500
29 de marzo do 2005	64.000
21 de maio do 2005	93.000
14 de xullo do 2005	175
12 de outubro do 2005	49.000
24 de decembro do 2005	94.000
17 de xaneiro do 2006	146.000
9 de setembro do 2006	40.000
9 de novembro do 2006	95.000
28 de xuno do 2007	90.000
30 de setembro do 2007	98.000
12 de marzo do 2008	52
30 de xuno do 2008	84.000
11 de agosto do 2008	54
9 de outubro do 2008	25
31 de outubro do 2008	200
8 de novembro do 2008	52.804
2 de novembro do 2009	103
21 de novembro do 2009	1.607
28 de abril do 2010	103
18 de maio do 2010	201
13 de agosto do 2010	2.554
30 de novembro do 2010	48
21 de decembro do 2010	50
30 de xaneiro do 2011	60.000
20 de febreiro do 2011	68.000
13 se setembro do 2011	42.000
1 de outubro do 2011	99
19 de outubro do 2011	1.231
5 de novembro do 2011	496
23 de novembro do 2011	35.000
11 de decembro do 2011	20.000

Encelado foi descuberta por Fredrick William Herschel o 28 de agosto de 1789, cando usaba por primeira vez o seu novo telescopio de 1,2 m, por aquela epoca era o telescopio mais longo do mundo. ^{[ 23 ] [ 24 ]} Herschel observara Encelado por primeira vez no ano 1787, pero no seu telescopio moito mais pequeno de 16,.5 cm, e por esa causa non puido reconece-la lua. ^{[ 25 ]} A sua feble magnitude aparente (+11,7 ^m ) e a sua proximidade a Saturno e os seus aneis, que son moito mais brillantes ca lua, fai que Encelado sexa dificil de observar dende a Terra , precisando un telescopio cun espello de 15?30 cm de diametro, cunha variacion dependente das condicions atmosfericas e da contaminacion luminica . Coma outros satelites de Saturno foi descuberta antes da Era Espacial , Encelado foi observada por primeira vez durante o equinoccio de Saturno, cando os aneis de Saturno son vistos case de canto, o cal fai que se reduza o resplandor dos mesmo, facilitando asi a observacion das luas do planeta.

Antes da chegada das Voyager , a vision do Encelado no mellorara moito do punto que observara Herschel por primeira vez. So se conecian as suas caracteristicas orbitais, e unhas estimacions da sua masa , densidade e albedo .

As Voyager obtiveron as primeiras imaxes de preto de Encelado. A Voyager 1 foi a primeira en pasar preto de Encelado, a unha distancia de 202.000 km o 12 de novembro do ano 1980. ^{[ 26 ]} As imaxes obtidas tinan unha resolucion moi pobre, pero amosaban unha superficie cunha alta refractividade e unha notoria escaseza de crateres, o cal indicaba unha superficie nova. ^{[ 27 ]} A Voyager 1 tamen confirmou que a lua estaba situada no interior da parte mais densa do difuso Anel E . Isto combinado coa aparencia xuvenil da superficie, levou os cientificos da mision Voyager a suxerir que o anel E estaba formado con particulas procedentes das superficie de Encelado. ^{[ 27 ]}

A Voyager 2 aproximouse moito mais a Encelado (a 87.010 km) o 26 de agosto de 1981, que lle permitiu obter imaxes dunha mellor resolucion. ^{[ 26 ]} Estas imaxes revelaron que a meirande parte da superficie da lua era de formacion recente , coma se pode apreciar na Diapositiva 1. ^{[ 28 ]} Tamen revelaron unha superficie con diferentes rexions cunhas fortes variacions de idade, cunha rexion craterizada a latitudes setentrionais, e rexions moi pouco craterizadas preto do ecuador. Esta diversidade xeoloxica contrasta coa vella e craterizada superficie de Mimas , outra lua de Saturno que e un pouco mais pequena ca Encelado. Os terreos xeoloxicamente recentes foron unha gran sorpresa para a comunidade cientifica, xa que non existia daquela teoria algunha que puidese predicir que un corpo tan pequeno (e frio, comparado coa activa lua de Xupiter , Io ) amosase signos de actividade. Pero pola contra, a Voyager 2 non puido determinar se Encelado estaba actualmente activa ou se era a fonte do material do anel E.

A resposta a estes e outros misterios tivo que esperar ata a chegada da sonda Cassini no 1 de xullo de 2004, cando entrou en orbita o redor de Saturno. Dados os resultados das imaxes da Voyager 2 , Encelado foi considerado un obxectivo prioritario polos planificadores da mision Cassini, e planificaronse varios sobrevoos a menos de 1.500 km da superficie da lua, asi coma numerosos achegamentos a menos de 100.000 km de Encelado. Estes encontros estan enumerados na taboa da esquerda. Os sobrevoos proporcionaron informacion importante sobre a superficie de Encelado, asi como o descubrimento de chorros de vapor de auga e hidrocarburos complexos na rexion xeoloxicamente activa do polo sur. Estes descubrimentos levaron o axuste do plan de voo de Cassini para permitir voos de aproximacion rasantes a Encelado, incluindo un encontro en marzo do 2008 que levou a sonda a achegarse a so 52 km da superficie da lua. ^{[ 21 ]} A mision estendida para Cassini incluiu sete voos rasantes preto de Encelado entre xullo de 2008 e xullo de 2010, incluindo dous achegamentos a tan so 50 km na segunda metade do ano 2008. ^{[ 29 ]}

Os descubrimentos que a Cassini fixo en Encelado deron pe a varios estudos en misions de seguimento. En 2007, a NASA realizou un estudo conceptual para unha mision que orbitaria Encelado e realizaria un exame detallado das plumas do polo sur. ^{[ 30 ]} O estudo non foi seleccionado para un posterior desenvolvemento. ^{[ 31 ]} A Axencia Espacial Europea tamen ten explorado a idea de enviar unha sonda cara Encelado, nunha mision que se combinaria con estudos de Titan. ^{[ 32 ]}

A Titan Saturn System Mission (TSSM) e unha proposta conxunta da NASA / ESA para a exploracion dos satelites de Saturno , incluindo Encelado. TSSM estivo competindo contra o proxecto Europa Jupiter System Mission (EJSM) pola procura de financiamento. En febreiro do 2009 anunciouse que a ESA/NASA daba prioridade a mision EJSM en detrimento da mision TSSM, ^{[ 33 ]} con todo a mision TSSM continua a ser estudada con vista a un futuro lanzamento.

Caracteristicas [ editar | editar a fonte ]

Orbita [ editar | editar a fonte ]

Encelado e un dos principais satelites interiores de Saturno. E o satelite numero catorce en orde de distancia respecto de Saturno e orbita dentro da parte mais densa do Anel E , o mais externo dos aneis de Saturno , anel extremadamente ancho pero cun disco moi difuso composto de particulas microscopicas de xeo ou po, o anel comeza na orbita da Mimas e remata nalgun lugar o redor da orbita de Rea .

Encelado orbita Saturno a unha distancia de 238.000 km do centro do planeta e a 180,000 km das nubes mais altas, entre as orbitas de Mimas e Tetis , precisando 32,9 horas para completar unha orbita (rapido abondo para poder capta-lo movemento o longo dunha unica noite de observacion). Encelado esta actualmente nunha resonancia orbital de 2:1 con Dione , completando duas orbitas de Saturno para cada orbita completada por Dione. Esta resonancia axuda a mante-la excentricidade orbital de Encelado (0,0047) e ofrece unha fonte de calor para a actividade xeoloxica da lua. ^{[ 2 ]}

Como a maioria dos satelites mais grandes de Saturno, Encelado xira sincronicamente co seu periodo orbital, mantendo sempre a mesma cara apuntando cara Saturno. O contrario do que acontece coa lua da Terra, Encelado non padece libracion sobre o seu eixo de rotacion (mais de 1,5°). Con todo, a analise da forma de Encelado suxire que nalgun momento estaba nunha secundaria e forzada libracion spin-orbita de 1:04. ^{[ 2 ]} Esta libracion, asi coma a resonancia con Dione, poderian ter proporcionado unha fonte de calor extra.

Interaccion co anel E [ editar | editar a fonte ]

O Anel E e o anel mais ancho e externo de Saturno. E un disco moi amplo pero moi difuso de material xeado ou po microscopico, comeza na orbita de Mimas e remata nalgun lugar en torno da orbita da Rea , ainda que algunhas observacions suxiren que se estende mais alo da orbita de Titan, conseguindo asi un ancho de 1 000 000 km. Con todo, varios modelos matematicos mostran que tal anel e inestable, cunha vida util entre 10.000 e 1 000 000 anos. Por conseguinte, as particulas que o componen deben ser constantemente substituidas. Encelado esta orbitando dentro deste anel, no lugar onde e mais estreito pero onde presenta a sua maior densidade. Por iso, varias teorias sospeitan que Encelado pode se-la principal fonte de particulas do anel E. Esta hipotese foi apoiada polos voos rasantes da Cassini.

Actualmente hai dous mecanismos que alimentan o anel con particulas. ^{[ 34 ]} A primeira, e probablemente a mais importante, fonte de particulas ven das plumas criovolcanicas da rexion do polo sur de Encelado. Mentres que a maioria das particulas volve caer de volta cara a superficie, algunhas delas logran escapar da gravidade de Encelado e entran en orbita o redor de Saturno, xa que en Encelado a velocidade de escape e de tan so 866 km/h. O segundo mecanismo ven do bombardeo meteorico de Encelado, que levanta particulas de po da superficie. Este mecanismo non e exclusivo de Encelado, xa que se pode extrapolar a todalas luas de Saturno orbitan dentro do anel E.

Tamano e forma [ editar | editar a fonte ]

Encelado e un satelite relativamente pequeno, cun diametro medio de 505 km, so unha setima parte do diametro da Lua . Encelado en diametro e pequeno abondo para caber dentro da lonxitude da illa de Gran Bretana . Tamen poderia caber confortablemente dentro dos estados de California ou Colorado , ainda que, coma obxecto esferico que e, a sua area de superficie e moi grande, algo mais de 80.0000 km ² , case a mesma superficie ca Mozambique , ou 15% mais grande ca de Texas .

A sua masa e diametro fan de Encelado o sexto satelite de maior masa e tamano de Saturno, despois de Titan ( 5.150 km ), Rea ( 1.530 km ), Iapeto ( 1.440 km ), Dione ( 1.120 km ) e Tetis ( 1.050 km ). E tamen un dos satelites esfericos mais pequenos de Saturno, xa que todolos satelites mais pequenos ca Encelado, excepto Mimas ( 390 km ) tenen unha forma irregular.

Encelado ten a forma dunha esfera achatada, as suas dimensions, calculadas a partir de fotos tomadas pola ISS da Cassini (Imaging Science Subsystem), son de 513 (a) ×503 (b) ×497 (c) km , ^{[ 2 ]} con (a) que corresponde o diametro entre os polos que miran cara e en contra de Saturno, (b) para o diametro entre os polos de vangarda e retagarda, e (c) para a distancia entre os polos norte e sur. Esta e a orientacion mais estable, coa rotacion da lua o longo do eixe menor, o eixe mais longo alinado radialmente na direccion contraria a Saturno.

Surperficie [ editar | editar a fonte ]

A Voyager 2 , en agosto de 1981, foi a primeira nave espacial a observar a superficie en detalle. Un exame dun mosaico resultante a gran resolucion revelou polo menos cinco tipos distintos de terreo, incluindo varias rexions de terreo craterizado, rexions (novas) de terreo liso e suave, e linas de terreo escarpado e encristado que a miudo fan fronteira coas areas lisas e suaves. ^{[ 28 ]} Ademais, puideronse observar extensas fisuras lineais ^{[ 35 ]} e escarpas . Dada a relativa falta de crateres nas chairas suaves, estas rexions tenen probablemente menos duns centos de millons de anos. Asi pois, Encelado debeu estar recentemente activa a traves do " criovulcanismo " ou a traves doutros procesos que renoven a superficie. O xeo fresco, limpo que domina a sua superficie, outorgandolle a Encelado, probablemente, a superficie mais reflexiva de todolos corpos do Sistema Solar cun albedo xeometrico visual de 1,38. ^{[ 6 ]} Debido a que reflicte moita luz solar, a temperatura media da superficie o mediodia so alcanza os -198 °C (un pouco mais frio co resto de satelites de Saturno). ^{[ 7 ]}

Observacions feitas durante tres sobrevoos da Cassini , que tiveron lugar o 17 de febreiro, 9 de marzo e o 14 de xullo do 2005, revelaron as caracteristicas da superficie de Encelado con moito mais detalle cas observacions da Voyager 2 . Por exemplo, as chairas suaves observadas pola Voyager 2 resultaron ter relativamente poucos crateres pero estar cubertas con numerosas cordilleiras pequenas e escarpas. Ademais, atoparonse numerosas fracturas dentro do antigo terreo craterizado, o que suxire que a superficie que foi sometida a unha extensa deformacion dende a epoca de formacion dos crateres. ^{[ 36 ]} Finalmente, varias rexions de terreo recente foron descubertas en areas non moi ben fotografadas polas Voyager , coma por exemplo, os terreos rilleiros preto do polo sur. ^{[ 2 ]}

Crateres de impacto [ editar | editar a fonte ]

Os crateres de impacto son algo moi comun en moitos corpos do Sistema Solar. Gran parte da superficie de Encelado esta cuberta de crateres con varios niveis de densidade e degradacion. A partir das observacions da Voyager 2 , catalogaronse tres unidades diferentes de topografia craterizada, en base as suas densidades de crateres, as ct ₁ e ct ₂ , contenen numerosos crateres con diametros de 10?20 km pero que difiren no grao de deformacion e degradacion, o cp esta composto por chairas con poucos crateres. ^{[ 37 ]} Esta subdivision dos terreos de crateres en base a densidade de crateres (e, polo tanto, en base a idade das superficies) suxire que a superficie de Encelado foi remodelada durante multiples etapas.

As observacions mais recentes da Cassini deron unha vision mais de preto dos tipos de terreo tc ₂ e cp. Estas observacions de alta resolucion, coma da diapositiva 6, revelan que moitos dos crateres de Enceladus estan fortemente deformados a traves do relaxacion viscosa e da fracturacion. ^{[ 38 ]} A relaxacion viscosa permite que a gravidade, en escalas de tempo xeoloxicas, deforme os crateres e outras caracteristicas topograficas formadas con xeo de auga, reducindo a cantidade de topografia o longo do tempo. A velocidade e incidencia deste fenomeno depende da temperatura do xeo: un xeo mais morno e mais facil de deformar cun mais frio e rixido. Os crateres que se tenen relaxado adoitan ter chans abovedados, ou son reconecidos como crateres so por unha elevacion do terreo e o seu bordo circular (ver no centro, xusto por baixo do terminador da diapositiva 6). Dunyazad , o gran crater que se pode ver na diapositiva 8, a esquerda do centro da parte superior da imaxe, e un excelente exemplo dun crater deformado pola relaxacion viscosa en Encelado, cun chan en forma de cupula moi acentuado. Ademais, moitos crateres en Encelado foron moi modificados por fracturas tectonicas. O crater de 10 km de ancho a dereita do centro inferior da diapositiva 8 e un excelente exemplo: fracturas finas, de varios centos de metros a un quilometro de ancho, que alteraron acentuadamente o bordo e o chan do crater. Ate agora, case todos os crateres en Encelado, fotografados pola Cassini en terreos tipo ct ₂ amosan signos de deformacion tectonica.

Fenomenos tectonicos [ editar | editar a fonte ]

A Voyager 2 atopou varios tipos de accidentes xeoloxicos en Encelado, incluindo depresions, escarpas, e cintos de sucos e cordilleiras. ^{[ 28 ]} Resultados recentes achegados pola sonda Cassini indican que a tectonismo e o estilo de deformacion dominante en Encelado. Un dos tipos mais rechamantes de accidente xeoloxico de Encelado de orixe tectonico son as fendas. Estes canons pode ter de ata 200 km de lonxitude, de 5 a 10 km de ancho e un quilometro de profundidade. A diapositiva 7 amosa unha tipica gran fractura de Encelado que corta transversalmente outro terreo mais vello deformado tectonicamente. Outro exemplo pode ser visto correndo o longo da parte inferior da diapositiva 8. Tales caracteristicas semellan relativamente novas, xa que atravesan outras caracteristicas tectonicas e tenen un relevo topografico agudo con prominentes afloramentos o longo dos cantis.

Outra evidencia das forzas tectonicas en Encelado son os terreos con sucos, composto por bandas de cordilleiras e cristas curvilineas, e sucos. Estas bandas, descubertas por primeira vez pola Voyager 2 , frecuentemente separando chairas suaves das rexions craterizadas. ^{[ 28 ]} Exemplos deste tipo de terreo podense ver nas diapositivas 6 e 10 (neste ultimo caso, podese observa-la Samarcanda Sulci ). Terreos con sucos coma nos que esta a Samarcanda Sulci son unha reminiscencia do terreo cheo de sucos de Ganimedes. Con todo, o contrario do que se pode observar en Ganimedes, a topografia dos sucos de Encelado e xeralmente moito mais complexa. Mais que conxuntos de sucos paralelos, estas bandas aparecen moitas veces alinadas de xeito caotico. Noutras zonas, estas bandas semellan curvarse cara a arriba con fracturas e sucos que discorren lonxitudinalmente o longo das bandas. As observacions da Cassini de Samarcanda Sulci revelaron unhas manchas escuras bastante intrigantes (de 125 a 750 m de anchura), que parece correr paralelas as fracturas estreitas. Actualmente, eses puntos son interpretados coma covas colapsadas dentro desas bandas de cristas e cordilleiras. ^{[ 38 ]}

Ademais das fracturas profundas e das bandas de sucos, Encelado ten outros tipos de terreo de orixe tectonica. A diapositiva 9 amosa os xogos de fracturas estreitas (ainda que de varios centos de metros de ancho) que foron descubertas por primeira vez pola sonda Cassini . Moitas destas fracturas aparecen en bandas que cortan a traves dos terreos craterizados. Estas fracturas parecen introducirse so a poucos centos de metros na codia. Moitas parecen estar influenciadas durante a sua formacion polo feble regolito producido polos crateres de impacto, cambiando moitas veces a direccion da propagacion da fractura. ^{[ 38 ] [ 39 ]}

Outro exemplo de caracteristicas tectonicas en Encelado son os sucos lineais atopados por primeira vez pola Voyager 2 e vistos cunha resolucion moito maior pola Cassini . Exemplos de sucos lineais podemolos atopar na parte inferior esquerda da diapositiva de enriba e na diapositiva 10 (esquina inferior esquerda), correndo de norte a sur dende a parte superior central antes de virar cara o suroeste. Estes sucos lineais podense ver cortando outros tipos de terreo, coma os sucos ou as bandas de cordilleiras e cristas. Coma as fendas profundas, parecen estar entre as caracteristicas mais novas de Encelado. Con todo, alguns sucos lineais parecen estar suavizados coma os crateres dos arredores, o que suxire unha idade mais avanzada. Tamen se observaron dorsais en Encelado, ainda que sen comparacion co que se pode ver en Europa . Varios exemplos poden ser vistos na parte inferior esquerda da diapositiva 7. Estes sucos son relativamente limitados en extension e poden chegar a ter ata un quilometro de altura, de feito tamen se observaron cumios cunha altura dun quilometro. ^{[ 38 ]} Dado o nivel atopado de remodelado tectonico da superficie de Encelado, esta claro que as forzas tectonicas foron un importante factor na xeoloxia desta lua pequena o longo de gran parte da sua historia.

Chairas suaves [ editar | editar a fonte ]

Duas chairas suaves foron observadas tamen pola Voyager 2 . Estas chairas normalmente tenen un relevo baixo e tenen moito menos crateres que os terreos craterizados e as chairas comuns, indicando unha idade da superficie relativamente nova. ^{[ 37 ]} Nunha destas rexions planas e lisas, Sarandib Planitia , non habia crateres de impacto visibles dentro do limite de resolucion. Outra rexion de chairas suaves o suroeste de Sarandib, esta atravesada por varias fendas e escarpas. A Cassini dende enton puido observar esas rexions de chairas suaves, coma Sarandib Planitia e Diyar Planitia cunha resolucion moito maior. As imaxes da Cassini amosan estas rexions planas e lisas cubertas de sucos de baixorrelevo e fracturas. Estes accidentes xeoloxicos son interpretados como o resultado da deformacion de corte . ^{[ 38 ]} A imaxes de alta resolucion de Sarandib Planitia revelaron unha serie de pequenos crateres de impacto, que permiten unha estimacion da idade de superficie, que iria de 170 millons de anos ou 3.700 millons de anos, en funcion da poboacion de meteoros caidos. ^{[ 2 ] [ a ]}

A cobertura ampliada da superficie proporcionada pola Cassini permitiu a identificacion doutras rexions de chairas suaves, especialmente no hemisferio vangarda de Encelado (o lado de Encelado que afronta a direccion do movemento da lua o redor de Saturno). Mais que estar cuberta de cristas de baixorrelevo, esta rexion esta cuberta de numerosos conxuntos cruzados de fendas e cristas, semellante a deformacion vista na rexion do polo sur. Esta area esta no lado oposto do satelite respecto de Sarandib e Diyar Planitiae, suxerindo que a colocacion destas rexions esta influenciada polas mareas gravitatorias de Saturno sobre Encelado. ^{[ 40 ]}

Rexion do polo sur [ editar | editar a fonte ]

Imaxes tomadas pola Cassini durante o sobrevoo 14 de xullo do 2005, revelaron unha rexion moi particular, tectonicamente deformada arredor do polo sur de Encelado. Esta area, que vai dende o extremo do polo sur ata os 60° de latitude sur, esta cuberta de fracturas e sucos de orixe tectonica. ^{[ 2 ] [ 41 ]} A area ten poucos crateres de impacto de tamano considerable, o que suxire que e a superficie mais nova de Encelado ou de calquera dos satelites xeados de tamano medio; os modelos da taxa de crateres suxiren que algunhas rexions do polo sur tenen, posiblemente, 500 mil anos ou son incluso mais recentes. ^{[ 2 ]} Preto do centro deste terreo estan catro fracturas limitadas en ambolos dous lados por cordilleiras, oficialmente chamado de " Listas de Tigre ". Estas fracturas parecen se-las caracteristicas topograficas mais recentes desta rexion e estan rodeadas por unha cor verde-menta (en cores falsas), o xeo de auga de granulacion grosa, pode ser visto por todo lados dentro da superficie dos afloramentos e paredes das fracturas. ^{[ 41 ]} Aqui o xeo "azul" esta sobre unha superficie plana, o que indica que a rexion e o suficiente nova para non estar cuberta por xeo de auga de granulacion fina procedente do Anel E . Os resultados do espectrometro (VIMS) no infravermello e nas frecuencia de luz visible suxiren que o material de cor verde o redor das listas de tigre e quimicamente distinto do resto da superficie de Encelado. O VIMS detectou xeo de auga cristalino nas tiras (listas), o que suxire que son moi novas (probablemente menos de 1.000 anos de idade) ou que o xeo da superficie foi modificado termicamente nun pasado recente. ^{[ 42 ]} O VIMS tamen detectou compostos organicos simples nas raias de tigre, quimica non atopada en ningun outro lugar do satelite ata o momento. ^{[ 43 ]}

Unha desas areas de xeo azul do polo sur foi observada cunha gran resolucion durante o sobrevoo de 14 de xullo, revelando unha area de extrema deformacion e con terreos en forma de bloques, algunha destas areas estaban tamen cubertas con penedos e rochedos de entre 10 a 100 metros de ancho. ^{[ 44 ]}

A fronteira da rexion polar sur esta marcada por un patron de paralelo, con sucos e vales en forma de Y e V. A forma, a orientacion e localizacion destas caracteristicas indican que son causadas por cambios na forma global de Encelado. Dende o 2006, hai duas teorias para explicalo que poderia provocar tales cambios na forma. En primeiro lugar, a orbita de Encelado poderia ter migrado cara o interior (dende o propio artigo: "a ausencia de calquera mecanismo plausible para o aumento achatamento"), levando a un aumento na velocidade de rotacion de Encelado. Tal cambio teria conducido a un achatamento do eixe de rotacion de Encelado. ^{[ 2 ]} A outra teoria suxire que unha masa de material de baixa densidade quente en proceso de subida dende o interior de Encelado levou a un cambio na posicion actual do terreo do polo sur, de latitudes medias do sur de Encelado o polo sur da lua, que e onde esta actualmente. ^{[ 40 ]} Consecuentemente, a forma elipsoide de Encelado teriase axustado para coincidir coa nova orientacion. Unha das consecuencias da teoria do achatamento axial e que ambas as rexions polares deben ter historias deformacion tectonica semellantes. ^{[ 2 ]} Con todo, a rexion polar norte esta densamente craterizada, e ten unha superficie cunha idade moito mais antiga ca do polo sur. ^{[ 37 ]} Variacions de espesor na litosfera de Encelado serian unha das explicacions desta discrepancia. As variacions no grosor da litosfera serian corroboradas pola correlacion entre as descontinuidades en forma de Y e as cuspides en forma de V o longo da beira dos terreos do polo sur terreo e da idade relativa da superficie das rexions polares adxacentes a estes terreos do polo sur. As descontinuidades en forma de Y, e as fracturas de tension con direccion norte-sur, indicarian que estan co-relacionadas con terreo mais novo que ten litosferas presumiblemente mais finas. As cuspides en forma de V son adxacentes a terreos mais antigos, mais cheos de crateres. ^{[ 2 ]}

Atmosfera [ editar | editar a fonte ]

Os primeiros sobrevoos da Cassini sobre Encelado revelaron que ten unha atmosfera significativa en comparacion coas outras luas de Saturno, exceptuado Titan . A fonte da atmosfera poderia ser volcanica, a traves de geysers ou gases que escapen da superficie ou do interior da lua. ^{[ 45 ] [ 46 ]} A atmosfera de Encelado esta composta por un 91% de vapor de auga, 4% de nitroxeno, 3,2% de dioxido de carbono, e 1,7% de metano. ^{[ 9 ] [ 10 ]}

Criovulcanismo [ editar | editar a fonte ]

Tralos encontros Voyager con Encelado a principios de 1980, os cientificos postularon que a lua podia estar xeoloxicamente activa baseandose na sua superficie nova e moi refractiva, e na sua localizacion preto do centro do anel E. ^{[ 28 ]} En base a conexion entre Encelado e o anel E, pensabase que Encelado era a fonte de material do anel E, quizais por medio da expulsion do vapor de auga do interior do Encelado. Con todo, as Voyagers fallaron no seu intento de ofrecer probas concluintes de que Encelado estaba activo.

No 2005 e grazas os datos dunha serie de instrumentos da nave espacial Cassini, foi descuberto o criovulcanismo , onde e a auga e outros compostos volatiles os que erupcionan, no canto de rochas de silicatos. O primeiro avistamento da Cassini dunha nube de particulas de xeo por enriba do polo sur de Encelado foi realizado en xaneiro e en febreiro do 2005, ^{[ 2 ]} ainda que a posibilidade de que a nube fose un erro da camara paralizou un anuncio oficial. Os datos do magnetometro obtidos durante o 17 de febreiro do 2005 proporcionaron un indicio de que a nube podia ser real cando se atoparon evidencias dunha atmosfera en Encelado. O magnetometro observou un aumento das ondas ciclotronicas ionicas preto de Encelado. Estas ondas producense pola interaccion entre particulas ionizadas e campos magneticos, e a frecuencia das ondas pode ser utilizada para identifica-la composicion, neste caso o ionizado vapor de auga . ^{[ 9 ]} Durante os dous seguintes encontros, o equipo a cargo do magnetometro determinou que os gases na atmosfera de Encelado estaban concentrados sobre a rexion do polo sur, cunha densidade atmosferica que minguaba moito o irse afastando do polo. ^{[ 9 ]} O espectrografo ultravioleta (UVIS) confirmou este resultado, observando duas ocultacions estelares durante os encontros do 17 de febreiro e 14 de xullo. O contrario que o magnetometro, o UVIS non puido detectar unha atmosfera sobre Encelado durante o encontro de febreiro, cando estaba buscando unha evidencia dunha atmosfera sobre a rexion ecuatorial, pero si que detectou vapor de auga durante unha ocultacion sobre a rexion do polo sur durante o seu encontro de xullo. ^{[ 10 ]}

Por sorte, a Cassini voou a traves desta nube de gas durante o encontro do 14 de xullo, permitindo que instrumentos coma o espectrometro de masa ( INMS ) e o analizador de po cosmico (CDA) puidesen facer unha analise in situ da pluma. INMS mediu a composicion da nube de gas, detectando principalmente vapor de auga, asi como componentes menores coma o nitroxeno molecular, metano e dioxido de carbono . ^{[ 11 ]} O CDA "detectou un grande aumento no numero de particulas nas proximidades de Encelado", confirmando que o satelite e a fonte primaria do anel E. ^{[ 34 ]} Analise dos datos INMS e do CDA suxiren que a nube de gas a traves da cal voou a Cassini durante o encontro xullo, e observou dende a distancia co seu magnetometro e co UVIS, era unha pluma criovolcanica rica en auga, procedentes das fendas e fracturas proximas o polo sur. ^{[ 47 ]}

A confirmacion visual da expulsion de gases chegou en novembro do 2005, cando a ISS (un instrumento de imaxes da Cassini) fotografou chorros semellantes a geiseres constituidos por particulas de xeo que se elevaban dende a rexion do polo sur da lua <nome ref = "porco Helfenstein et al. 2.006 "/> (Como dito enriba, a pluma foi fotografada antes, en xaneiro e febreiro de 2005, pero estudos adicionais da resposta da camara en angulos altos de fase, cando o sol esta case detras de Encelado, e comparacion con imaxes equivalentes de angulos altos de fase tomadas a outros satelites de Saturno, fixeronse necesarios antes de que este fenomeno puidese ser confirmado). ^{[ 48 ]} As imaxes captadas en novembro do 2005 amosaron a fina estrutura da pluma, revelando numerosos chorros (quizais a emision de moitas bocas distintas) dentro dunha nube maior e mais difusa que se estende ata uns 500 km da superficie, facendo de Encelado o cuarto corpo do Sistema Solar onde se confirmou a existencia de actividade volcanica, xunto coa Terra , a lua Triton de Neptuno e a lua Io de Xupiter . ^{[ 47 ]} O UVIS da Cassini observou mais tarde chorros de gas que coinciden cos chorros de po vistos polo instrumento ISS durante un encontro non programado con Encelado en outubro do 2007.

Adquirironse observacions complementarias durante un sobrevoo que tivo lugar o dia 12 de marzo do 2008. Os datos deste sobrevoo revelaron a presenza de componentes quimicos adicionais na pluma, incluindo hidrocarburos simples e complexos, coma o propano , o etano e o acetileno . ^{[ 49 ]} Esta constatacion aumenta ainda mais as posibilidades da existencia de vida baixo a superficie de Encelado. ^{[ 50 ]} A composicion da pluma de Encelado que foi medida polo instrumento INMS da Cassini e semellante a observada na maioria dos cometas. ^{[ 49 ]}

O paradoxo de Mimas?Encelado [ editar | editar a fonte ]

Mimas , e o satelite mais interior entre as luas esfericas de Saturno e e a seguinte lua cara ao interior (de Saturno) respecto da propia Encelado, Mimas esta xeoloxicamente morta, a pesar de que experimenta unhas mareas gravitatorias mais fortes que Encelado. Este aparente paradoxo pode ser explicado por modelos de quecemento producidos polas mareas gravitatorias que prognostican un estado termico de baixa enerxia para Mimas, pero un estado termico alto, de alta enerxia para Encelado, a pesar de Encelado esta mais afastado de Saturno ca Mimas. ^{[ 51 ]}

Antes do descubrimento do amoniaco [ editar | editar a fonte ]

A analise conxunta de imaxes, espectrometria de masas, e dos datos da magnetosfera suxire que as plumas observadas no polo sur emanan de camaras subterraneas presurizadas, semellantes os geysers da Terra . ^{[ 2 ]} Xa que os instrumentos INMS ou Uvis non atoparon amoniaco no material expulsado, o cal poderia actuar como un anticonxelante, facendo as veces dunha camara presurizada e quente que consistiria en auga liquida case pura, cunha temperatura de polo menos 270 K (-3 °C), coma ilustra a diapositiva 14. A auga pura precisaria mais enerxia para ser derretida con fontes coma as mareas gravitatorias ou da desintegracion dos isotopos radioactivos que cunha mestura de auga-amoniaco. Outro metodo posible para xerar unha pluma e a sublimacion de xeo mais quente da superficie. Durante o sobrevoo do 14 de xullo de 2005, o espectrometro infravermello (CIRS) atopou unha zona quente preto do polo sur. Temperaturas atopadas nesta zona eran de 85-90 K, con pequenas zonas con temperaturas tan altas coma os 157 K (-116 °C), quente de mais para ser explicado polo quecemento solar, o que indica que partes da rexion do polo sur son quentadas a partir do interior de Encelado. ^{[ 7 ]} O xeo a esas temperaturas esta o suficiente quente coma para sublimar a un ritmo moito mais rapido co xeo de debaixo da superficie, e asi xeraria unha pluma. Esta hipotese e atractiva, xa que a capas por debaixo da superficie que quentan o xeo superficial, poderian ser unha mestura de amoniaco-auga cunhas temperaturas moi baixas, do redor dos 170 K (-103 °C) e, polo tanto non se precisaria demasiada enerxia para produci-la actividade pluma. Con todo, a abundancia de particulas na nube do polo sur favorece o modelo "geysers frios", en contraposicion o modelo da sublimacion do xeo. ^{[ 2 ]}

Alternativamente, Kieffer et al. (no 2006) suxeriron que os geysers de Encelado se orixinan a pola presenza de clatratos de hidratos , onde o dioxido de carbono, metano e nitroxeno son liberados cando son expostos o baleiro do espazo polas fracturas activas. ^{[ 52 ]} Esta hipotese non esixiria a gran cantidade de calor necesaria para fundi-lo xeo auga, coma esixe o modelo de "geysers frios", e poderia explica-la falta de amoniaco.

Descubrimento de amoniaco [ editar | editar a fonte ]

En xullo do 2009 foi anunciado que se descubrira amoniaco durante os sobrevoos de xullo e outubro da sonda Cassini ^{[ 53 ]}

Estrutura interna [ editar | editar a fonte ]

Antes da chegada da sonda Cassini , coneciase relativamente pouco acerca da estrutura interna de Encelado. Con todo, os resultados dos sobrevoos recentes sobre Encelado feitos pola sonda Cassini proporcionaron informacion moi importante para construilos modelos da estrutura interna de Encelado. Esta informacion inclue unha mellor determinacion da masa e forma elipsoidal tri-axial da lua, asi coma, observacions de alta resolucion da superficie, e unha nova percepcion sobre a xeoquimica de Encelado.

As estimacions de masa baseadas nos datos do programa Voyager suxerian que Encelado estaba composto case por completo de xeo de auga. ^{[ 28 ]} Con todo, a partir dos efectos da gravidade de Encelado sobre a sonda Cassini , determinouse que a sua masa e moito maior do que se pensaba, dando unha densidade de 1,61 g /cm³. ^{[ 2 ]} Esta densidade e maior cas densidades doutros satelites xeados de tamano medio de Saturno, indicando que Encelado conten unha porcentaxe maior de silicatos e ferro . Con material adicional alen de xeo de auga, o interior de Encelado poderia, comparativamente, ter experimentado mais quecemento procedente da desintegracion de elementos radioactivos.

Castillo et al. , no ano 2005, suxeriu que Iapeto , e os outros satelites xeados de Saturno, terianse formado de xeito relativamente rapido despois da formacion da sub-nebulosa de Saturno, polo tanto, eran ricos en radioisotopos de vida curta. ^{[ 54 ]} Estes radioisotopos, coma o aluminio-26 e ferro-60 , tenen unha vida media curta e producirian un quecemento de xeito relativamente rapido. Sen unha variedade de isotopos de curta duracion, os isotopos de larga vida de Encelado non serian suficientes coma para evitar a rapida conxelacion do interior, mesmo coa fraccion comparativamente alta de rocha maciza de Encelado, dado o tamano pequeno da lua. ^{[ 55 ]} Dada a fraccion relativamente alta de masa de rochas de Encelado, o reforzo proposto con ²⁶ Al e ⁶⁰ Fe teriase dado nun corpo con diferenciacion planetaria , cun manto de xeo e un nucleo rochoso. ^{[ 56 ]} Posteriormente a radioactividade e o quecemento por mor das mareas gravitatorias puideron facer que a temperatura do nucleo se elevase ata os 1.000 K, o suficiente para derrete-lo interior do manto . Con todo, para que Encelado poida seguir estando activo, parte do nucleo debe estar fundido, formando camaras de magma que se flexionan baixo a tension de mareas gravitatorias de Saturno. O quecemento debido as mareas gravitatorias, asi coma a resonancia orbital con Dione ou a libracion , poderian ter sostido eses puntos quentes no nucleo ata o presente, o cal manteria a actividade xeoloxica actual. ^{[ 57 ]}

Ademais da sua masa e da sua xeoquimica , os investigadores tamen examinaron a forma da Encelado para probar se o satelite esta internamente diferenciado ou non. Porco et al. no ano 2006, usaron as medicions do limbo para determinar que forma de Encelado, suponendo que esta en equilibrio hidrostatico , e consistente cun interior non diferenciado, en contradicion coas evidencias xeoloxicas e xeoquimicas. ^{[ 2 ]} Con todo, a forma actual tamen soporta a posibilidade de que Encelado non estea en equilibrio hidrostatico, e puido ter rotado mais rapido nalgun momento no pasado recente (cun interior diferenciado). ^{[ 56 ]}

Un posible oceano de auga [ editar | editar a fonte ]

A finais do ano 2008, os cientificos observaron vapor de auga saindo a chorros da superficie de Encelado, e mais tarde descubririase que este vapor deixaba un rastro ata Saturno. ^{[ 58 ]} Isto poderia indicar a presenza de auga liquida, e por conseguinte este feito outorgarialle a Encelado unha pequena posibilidade para albergar vida. ^{[ 59 ]} Candice Hansen, ^{[ 60 ]} un cientifico do Jet Propulsion Lab da NASA, lidera un equipo de investigacion sobre as plumas despois de que descubriran que estas plumas se movian a ~2.189 k/s. Xa que a esa velocidade e dificil discernir que liquidos estan implicados, decidiron que era mellor investiga-las composicions das plumas. ^{[ 61 ]}

Finalmente, descubriuse que, o 6% da particulas do anel E contenen aproximadamente un 0,5-2% da sua masa en de sales de sodio, o cal e unha cantidade significativa. Nas partes das plumas que estan a rentes de Encelado, a fraccion de particulas "salgadas" aumenta a 70% en numero e a proporcion da sua de masa en sales pode acada-lo 99% en masa. Estas particulas presuntamente son coma un spray conxelado procedentes dun oceano salgado subterraneo. Por outra banda, as pequenas particulas de pobres en sal formanse por nucleacion homoxenea directamente dende a fase gasosa. As fontes de particulas salgadas estan uniformemente distribuidas o longo da Listas de Tigre , mentres cas fontes de particulas "frescas" estan moi relacionadas cos chorros de gas de alta velocidade. As particulas "salgadas" movense lentamente e a meirande parte volve caer de volta a superficie, mentres cas rapidas particulas "frescas" elles mais facil acada-lo anel E, explicando asi a sua pobre en composicion en sales. ^{[ 62 ]}

A composicion salgada das plumas suxire con moita forza que a sua fonte e un oceano salgado baixo a superficie ou cavernas baixo a superficie cheas de auga salgada. ^{[ 63 ]} As alternativas coma a hipotese da sublimacion por clatratos non poderian explicar coma se forman as particulas salgadas. ^{[ 62 ]} Ademais, a Cassini tamen atopou trazas de componentes organicos nalguns grans de po. ^{[ 62 ] [ 64 ]} Grazas a este posible oceano subterraneo, Encelado converteuse nun candidato a albergar vida extraterrestre . ^{[ 65 ]}

A presenza de auga liquida implica que baixo a codia existe unha fonte de calor interno. Actualmente pensase que esa fonte e unha combinacion da desintegracion radioactiva e da friccion provocada polas mareas gravitatorias, ^{[ 66 ] [ 67 ]} xa que as mareas gravitatorias por si soas non son suficiente explicacion para o quecemento interno. Por exemplo, Mimas , outra da luas de Saturno, que esta mais cerca do planeta e que ten moita mais excentricidade orbital , o cal fai que estea exposta a forzas gravitatorias moito mais grandes cas de Encelado, e ainda asi a sua superficie vella e cuarteada indica que a lua esta xeoloxicamente morta. ^{[ 68 ]}

Notas [ editar | editar a fonte ]

Vexase tamen [ editar | editar a fonte ]

Wikimedia Commons ten mais contidos multimedia na categoria:   Encelado

Outros artigos [ editar | editar a fonte ]

• Saturno
• Titan
• Europa
• Triton
• Ahmad

Ligazons externas [ editar | editar a fonte ]

• Vision interactiva de Encelado
• Enceladus Profile at NASA's Solar System Exploration site Arquivado 01 de agosto de 2007 en Wayback Machine . (en ingles )
• Calvin Hamilton's Enceladus page (en ingles )
• Enceladus page at The Nine 8 Planets (en ingles )
• The Planetary Society: Enceladus information (en ingles )
• Cassini Mission Enceladus Page. Contains catalog of released Cassini Images of Enceladus (en ingles )
• CHARM: Cassini?Huygens Analysis and Results from the Mission page, contains presentations on recent Enceladus results (en ingles )
• Paul Schenk's 3D images and flyover videos of Enceladus and other outer solar system satellites (en ingles )
• Cassini images of Enceladus Arquivado 13 de agosto de 2011 en Wayback Machine . (en ingles )
• Images of Enceladus at JPL's Planetary Photojournal (en ingles )
• Movie of Enceladus's rotation from the National Oceanic and Atmospheric Administration (en ingles )
• Enceladus global Arquivado 09 de maio de 2013 en Wayback Machine . and polar Arquivado 09 de maio de 2013 en Wayback Machine . basemaps (febreiro 2010) from Cassini images (en ingles )
• Enceladus atlas (maio de 2010) from Cassini images Arquivado 31 de agosto de 2015 en Wayback Machine . (en ingles )
• Enceladus nomenclature and Enceladus map with feature names from the USGS planetary nomenclature page (en ingles )