Oiche Shamhna

Cineal	la saoire bigil de La Fheile na Naomh Uile
Cuid de	Hallowmas (en)
La	31 Deireadh Fomhair
Tir	Eire
Codanna
trick-or-treating (en)
Haischlib	#halloween , #ハロウィン , #HappyHalloween , #Halloween2022 agus #2022Halloween

Saoire i bhfeilire an Iarthair is ea Oiche Shamhna , a cheiliurtar ar an 31 Deireadh Fomhair . Ceiliurtar in Eirinn i go priomha, ach ta an fheile nios saolta sa la ata inniu ann agus ceiliurtar an fheile i ndomhan an Bhearla den chuid is mo.

Stair [ cuir in eagar | athraigh foinse ]

Teann stair na Samhna i bhfad siar roimh re na Criostaiochta. Ba iad Samhain (1 Mi na Samhna), Imbolc (1 Feabhra), Bealtaine (1 Bealtaine) agus Lunasa (1 Lunasa) na priomhfheilte reamh-Chriostai a bhi ag na Ceiltigh .

B’fheile an-tabhachtach i Oiche Shamhna. De reir seanscealta, bhriseadh an deighilt idir an saol seo agus an domhan eile ar an oiche seo. Bhi Oiche Shamhna idir bliain amhain agus an bhliain dar gcionn ^[2] .

I g creideamh na Sean-Cheilteach, bhi tabhacht ar leith ag baint le teorainneacha, le haiteanna ( oileain , portaigh ) no le hamanna (Oiche Shamhna) a bhi idir eatarthu, nach raibh i saol amhain na i saol eile.

Toisc Oiche Shamhna a bheith suite idir bliain amhain agus bliain eile, idir geimhreadh agus samhradh , bhi si taobh amuigh den ghnath am ar fad, dar lenar sinsear. Ni raibh na gnathrialacha i bhfeidhm ar chor ar bith, agus bhi saoirse ag spridi agus ag anam acha na marbh filleadh ar an saol seo ar Oiche Shamhna.

Fado o shin, bhiodh feasta tri la ag Teamhair gach bliain leis an tSamhain a cheiliuradh.

Criostaiocht [ cuir in eagar | athraigh foinse ]

Le teacht na Criostaiochta, cuireadh an seanghnas Ceilteach in oiriuint don Chreideamh . Rinneadh La na Naomh Uile den chead la de mhi na Samhna agus Feile na Marbh den dara la den mhi.

Nosanna [ cuir in eagar | athraigh foinse ]

Is iomai nos a bhaineann leis an bhfeile seo i dtiortha eagsula. Ta cuid mhor sean-nosanna a bhaineann le hOiche Shamhna beo in Eirinn go foill.

Eire [ cuir in eagar | athraigh foinse ]

• In Eirinn lastar an tine chnamh fos. Deirtear go gcoimeadann si drochspioraid as an ait. Ta clu ar Dhoire as an choisir mhor a reachtailtear sa chathair sin gach bliain.
• Itheann daoine bairin breac agus cnonna agus bionn cluichi ull ar siul chomh maith.

  

• San ochtu haois deag, bhi an ceiliuradh ann chun eagla a chur ar spioraid . In Eirinn shnoigh daoine tornapa i chun eagla a chur ar spioraid. ^[3]
• Bionn dubh agus oraiste ceangailte le hOiche Shamhna agus an t-athru on bh fomhar go dti an geimhreadh . Baineann an t- oraiste le teas an fhomhair agus baineann an dubh le fuacht, dorchadas agus fad an gheimhridh. ^[3]
• Fado bhiodh baint ag an bhfaidheadoireacht le hOiche Shamhna toisc gur theastaigh o dhaoine fail amach ceard a bheadh i ndan doibh i rith na bliana nua. Mar shampla, chuirti dallamullog orthu, agus bhiodh orthu rogha a dheanamh idir thri bhabhla. Bhiodh cre i gceann amhain de na babhlai, uisce i gceann eile agus fainne sa triu ceann. Is e an bas a bhi i ndan don duine bocht a roghnaigh an chre , bhi eisimirce i ndan don duine a roghnaigh an t- uisce , agus bhi an duine a roghnaigh an fainne ag dul a phosadh .
• Is nos Eireannach e ‘Bob no Breab’ no 'Bob no Bia’. Bionn paisti ag dul o theach go teach agus iad i mbreagriocht ag deanamh ‘Bob no Breab’.  Itheann siad ull a, cist i, milseain, toirtini ull.

• 

  De reir an scribhneora Chonallaigh Sean Mac Meanmain, bhiodh nos ann fado cal no cabaiste a dhaileadh ar gach teach ar an sraidbhaile Oiche Shamhna, ionas go mbeadh cal agus coirce acu don bhrot, an t- anraith traidisiunta a dheantai La Samhna. D’fhagtai cabaiste ar leac an dorais . Bhi ar an duine istigh ‘Siochain De chugaibh! Seo chugainn an tSamhain!’ a scairteadh tri huaire as a cheile. Ach chuir an t-aos og an nos seo as a riocht. Thosaigh siad a chaitheamh cabaiste leis an doras, no isteach frid an fhuinneog fiu! Is mar sin a thainig ‘Bob no Breab’ ar an saol, is docha.

Stait Aontaithe [ cuir in eagar | athraigh foinse ]

• Sna Stait Aontaithe agus i g Ceanada ta beim ar chailleacha a bhionn ag marcaiocht ar scuaba agus cuirtear amach puimcin i le coinnle lasta.
• Ta an nos ‘bob no bia’ ann i Meiricea chomh maith agus siltear gur fhorbair se i Meiricea sa naou chead deag nuair a thainig imircigh Eireannacha go Meiricea.

Meicsiceo [ cuir in eagar | athraigh foinse ]

• I Meicsiceo , ceiliurtar ‘El Dia de los Muertos’ no La na Marbh o 31 Deireadh Fomhair go dti an dara la de mhi na Samhna. De reir scealta, tagann gaolta marbha ar ais ar an la seo la agus ullmhaitear don chuairt chun failte a chur rompu. An oiche roimh re, teann daoine go dti an reilig agus reitionn siad na h uaigheanna . Lasann siad coinneal amhain do gach anam agus ullmhaionn siad altoir. Cuireann siad blath no an bia ab fhearr leis an duine marbh ar an altoir.

An Bhreatain Bheag [ cuir in eagar | athraigh foinse ]

• Sa Bhreatain Bheag deirtear gur feidir reamhinsint na bliana a chloisteail ag crosbhoithre ma eisteann duine go curamach leis an n gaoth . Deirtear gur feidir liosta na marbh don bhliain nua a chloisteail, ma bhionn duine ag an seipeal ag mean-oiche agus clog an tseipeil a bhualadh.

Sanasaiocht [ cuir in eagar | athraigh foinse ]

Sean-Ghaeilge: samain, samuin, no samfuin. Nil na teangeolaithe ar aon intinn faoin chiall cheart ata leis an fhocal Samhain. Creideann cuid de na saineolaithe gur samhfhuin ata ann, no ‘deireadh an tsamhraidh’ ach ina eadan sin, tugadh na Ceiltigh sa Fhrainc fado samonios ar an mhi ghealai idir Mi Dheireadh Fomhair agus Mi na Samhna fosta ^[4] .

Naisc sheachtracha [ cuir in eagar | athraigh foinse ]

• "Samhain: Season of Death and Renewal" le Alexei Kondratiev Curtha i gcartlann 2009-03-05 ar an Wayback Machine
• BBC

Feach freisin [ cuir in eagar | athraigh foinse ]

• La Samhna
• La Fheile na Naomh Uile
• La Fheile na Marbh

Tagairti [ cuir in eagar | athraigh foinse ]