Heechgerjochtshof fan de Feriene Steaten
flagge	embleem
algemiene gegevens
namme folut	Supreme Court of    the United States
ofkoarting	SCOTUS
lan	Feriene Steaten
oprjochte	1788
falt under	neat (selsstannige ynstansje)
doel	rjochtshanthavening
sifers
leden	9 (sunt 1869)
jierliks budget	$ 94 miljoen (2017)
oar
webside	www.supremecourt.gov

It Heechgerjochtshof fan de Feriene Steaten ( Ingelsk : Supreme Court of the United States ), ornaris better bekend as it Amerikaansk Heechgerjochtshof , en wolris ofkoarte ta SCOTUS , is it heechste federale gerjochtshof fan 'e Feriene Steaten . It is festige yn 'e Amerikaanske haadsted Washington, D.C. , der't it syn sit hat yn it Heechgerjochtsgebou fan de Feriene Steaten . It Heechgerjochtshof is in ynstansje fan 'e Amerikaanske oerheid , mar is bestjoerlik selsstannich, sa't dat betamsum is yn in lan dat de skieding fan 'e machten earbiediget.

Algemien [ bewurkje seksje | boarne bewurkje ]

It Heechgerjochtshof fan de Feriene Steaten waard yn 1789 oprjochte neffens kest III fan 'e Amerikaanske Grunwet . It is it iennichste diel fan 'e Amerikaanske rjochterlike macht dat weromgiet op 'e Grunwet; alle oare gerjochtshoven en rjochtbanken binne ynsteld troch it Amerikaanske Kongres . It Heechgerjochtshof fan de Feriene Steaten is de hoeder en hanthavener fan 'e Amerikaanske Grunwet en fan 'e Amerikaanske federale wetjouwing , hoewol't de ynfloed derfan beheind is ta rjochtsaken der't it jurisdiksje oer hat. It is it ultime hof fan berop yn 'e Feriene Steaten, ferlykber mei de Ried fan Steat yn Nederlan . Sadwaande binne de utspraken fan it Heechgerjochtshof finaal, wat betsjut dat der net fierder tsjin yn heger berop gien wurde kin. It hof kin der trouwens ek foar kieze om oan te jaan dat it fynt dat it sels yn in beskate saak gjin foech hat; dermei wurdt sa'n saak weromferwiisd nei it funis fan in legere rjochtbank.

Leden [ bewurkje seksje | boarne bewurkje ]

It Heechgerjochtshof bestiet sunt 1869 ut njoggen leden: de opperrjochter fan de Feriene Steaten en acht mei-rjochters fan it Heechgerjochtshof fan de Feriene Steaten . Alle njoggen wurde dy't nominearre troch de sittende presidint fan de Feriene Steaten en befestige troch de Amerikaanske Senaat . Sawol de opperrjochter as de mei-rjochters wurde yn prinsipe foar it libben beneamd, of it moat weze dat se der ut eigen beweging foar kieze om unslach te nimmen of mei pinsjoen te gean, of dat se unfrijwillich ofset wurde fanwegen unbekwaamheid, hoewol't dat leste noch nea foarkommen is.

Hjoed oan 'e dei wurde de leden fan it Heechgerjochtshof fan de Feriene Steaten ornaris klassifisearre as konservatyf , moderaat of progressyf (yn 'e Feriene Steaten liberal neamd) yn harren politike en maatskiplike opfettings en juridyske ynterpretaasje . By eltse rjochtsaak dy't it Heechgerjochtshof oanheart, hat elts fan 'e leden ien stim, en hoewol't in protte saken mei unanime stimmen beslist wurde, komt ut 'e wichtichste en/of kontroversjeelste saken gauris in dudlik ferskil yn ideologyske opfettings nei foarren tusken benammen de konservative en de progressive leden. Derby kin yn 'e regel de miening fan 'e konservative leden lykslein wurde mei dy fan 'e Republikeinske Partij , wylst de miening fan 'e progressive leden oerienkomt mei dy fan 'e Demokratyske Partij .

Per 1 jannewaris 2017 wie de opperrjochter John Roberts ; mei-rjochters fan it Heechgerjochtshof wiene: Samuel A. Alito , Stephen G. Breyer , Ruth Bader Ginsburg , Elena Kagan , Anthony Kennedy , Sonia Sotomayor en Clarence Thomas . De achtste mei-rjochterssit wie fakant sunt febrewaris 2016 , doe't Antonin Scalia kommen wie te ferstjerren. Neitiid joech Kennedy syn sit yn july 2018 op, wylst Ginsburg yn septimber 2020 kaam te ferstjerren . Dat stelde de Republikeinske presidint Donald Trump by steat om trije nije aartskonservative rjochters yn it Heechgerjochtshof te beneamen: Neil Gorsuch yn april 2017 , Brett Kavanaugh yn oktober 2018 en Amy Coney Barrett yn oktober 2020 . Dermei waard it polityk lykwicht fan it hof bliuwend fersteurd, mei't de konservativen der doe in mearderheid fan 6 tsjin 3 krigen. Dat hie fiergeande gefolgen, lykas it omsmiten, yn juny 2022 , fan 'e eardere utspraak fan it Heechgerjochtshof yn 'e rjochtsaak Roe v. Wade ut 1973 , wermei't it algemien rjocht op abortus yn 'e Feriene Steaten opheft waard.

Utspraken [ bewurkje seksje | boarne bewurkje ]

Guon fan 'e meast ferneamde en ynfloedrike rjochtsaken dy't troch utspraken fan it Heechgerjochtshof fan de Feriene Steaten besljochte waarden, wiene:

• Worcester v. Georgia ( 1832 ), wermei't it Heechgerjochtshof de deportaasje fan 'e Sjeroky ut Georgia ferbea (dizze utspraak waard mienens en wittens negearre troch de steat Georgia en troch presidint Andrew Jackson )
• Brown v. Board of Education ( 1954 ), wermei't it near lein waard op 'e rasiale segregaasje yn it underwiis
• Miranda v. Arizona ( 1966 ), wermei't de rjochten fan arrestanten fan 'e plysje festlein waarden
• Loving v. Virginia ( 1967 ), wermei't it yn 'e hiele Feriene Steaten legaal waard foar blanken en swarten om mei-inoar te trouwen

• Roe v. Wade ( 1973 ), wermei't it rjocht op abortus festlein waard (yn 2022 omsmiten troch in nije utspraak fan it Heechgerjochtshof yn 'e saak Dobbs v. Jackson Women's Health Organization )
• Bowers v. Hardwick ( 1986 ), wermei't it ferbod op geslachtsferkear tusken manlju (dat yn guon steaten noch bestie) fan tafel reage waard
• Bush v. Gore ( 2000 ), wermei't de utkomst fan 'e Amerikaanske presidintsferkiezings fan 2000 bepaald waard
• Citizens United v. Federal Election Commission ( 2010 ), wermei't it rjocht fan bedriuwen en oare rjochtspersoanen festlein waard om safolle jild oan presidintskampanjes te jaan as se mar wolle
• Obergefell v. Hodges ( 2015 ), wermei't it homohoulik yn 'e hiele Feriene Steaten legaal waard

Utspraken fan it Heechgerjochtshof fan de Feriene Steaten kinne mei opsetsin troch it Amerikaanske Kongres weromdraaid wurde troch in amendemint oan 'e grunwet ta te foegjen. Dat is yn 'e Amerikaanske skiednis fiif kear bard:

• Chisholm v. Georgia ( 1793 ), oer de fraach oft Amerikaanske steaten ymmuniteit hawwe foar rjochtsaken dy't tsjin har oanspand wurde (it Heechgerjochtshof fun fan net), weromdraaid troch tafoeging fan it Alfde Amendemint ( 1795 )
• Dred Scott v. Sandford ( 1857 ), oer de fraach oft in neger , oft dy no frij of slaaf wie, mar waans foaralden as slaven nei de Feriene Steaten ta brocht wiene, in Amerikaansk steatsboarger weze koe (it Heechgerjochtshof fun fan net), weromdraaid troch tafoeging fan it Trettjinde Amendemint ( 1865 )
• Minor v. Happersett ( 1875 ), oer de fraach oft de Amerikaanske Grunwet ymplisyt oan froulju it kiesrjocht joech (it Heechgerjochtshof fun fan net), weromdraaid troch tafoeging fan it Njoggentjinde Amendemint ( 1920 )
• Pollock v. Farmers' Loan & Trust Co. ( 1895 ), oer de fraach oft it heffen fan belestings under de Income Tax Act fan 1894 tsjin 'e grunwet yngie of net (it Heechgerjochtshof fun fan al), weromdraaid troch tafoeging fan it Sechstjinde Amendemint ( 1913 )
• Oregon v. Mitchell ( 1970 ), oer de fraach oft it Amerikaanske Kongres it rjocht hie om in minimumleeftyd oan it kiesrjocht te ferbinen (it Heechgerjochtshof fun fan al) en oft Amerikaanske steaten it rjocht hiene om analfabeten it kiesrjocht te untnimmen (it Heechgerjochtshof fun fan net), weromdraaid troch tafoeging fan it Seisentweintichste Amendemint ( 1971 )

Keppelings om utens [ bewurkje seksje | boarne bewurkje ]

• (in) Offisjele webside fan it Heechgerjochtshof fan de Feriene Steaten

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch under: References en Further reading , op dizze side . Commons  Ofbylden dy't by dit underwerp hearre, binne te finen yn de kategory Supreme Court of the United States fan Wikimedia Commons .