Alan Stivell
(
utspr.
: [a?lon stiː?v?lː], likernoch: "ah-
lan
stii-
vel
le"; echte
namme
:
Alan Cochevelou
;
Riom
,
6 jannewaris
1944
) is in
Fransk
sjonger
en
muzikant
. Syn
sjenre
is de
Keltyske muzyk
en hy
sjongt
almeast yn it
Bretonsk
. Stivell bespilet u.m. de
Keltyske harpe
, de
doedelsek
en de
bombard
. Hy stiet bekend as in modernisator fan 'e
folksmuzyk
fan
Bretanje
en is in stanhefte ferdigener fan 'e Bretonske
kultuer
.
Alan Stivell waard yn
1944
berne
as Alan Cochevelou yn
Riom
, yn 'e
regio
Auvernje
fan sudlik sintraal Frankryk. Syn
heit
,
Georges Cochevelou
(of Jord Cochevelou yn it
Bretonsk
) wie in
amtner
fan
etnysk
Bretonsk
komof
dy't ek grut
muzikaal
talint
hie en de
Keltyske harpe
, werfan't it bouproses ferlern gien wie, wist te rekonstruearjen. Syn
mem
Fanny-Julienne Dobroushkess wie in
Joadinne
wa har
famylje
ut
Litouwen
kaam. Hoewol't Stivell opgroeide yn
Parys
, rekke er besleifere fan 'e
Bretonske
folksmuzyk
en de
Keltyske
kultuer
, en fan syn
teenagejierren
of wied er gauris yn Bretanje te finen.
Alan Stivell bespilet de
doedelsek
.
Stivell begun yn
1953
, doe't er njoggen jier wie, de Keltyske harpe te bespyljen under tafersjoch fan syn heit en fan 'e konsertharpiste
Denise Megevand
. Syn heit brocht him ek de
Bretonske taal
by, Keltyske
mytology
,
keunst
en
skiednis
, Bretonske
dunsen
en it bespyljen fan 'e
doedelsek
en de
bombard
. (Dat leste is in tradisjoneel Bretonsk
muzykynstrumint
dat besibbe is oan 'e
hobo
.) Al mei alve jier begun Stivell
konserten
te jaan. Hy bestudearre tradisjonele Bretonske,
Ingelske
,
Ierske
,
Skotske
en
Welske
folksmuzyk en learde ek de
tromme
, de
Ierske fluit
en de
tinfluit
te bespyljen. As lid fan 'e Bleimor Fluitband died er mei oan en wun er ferskate
kompetysjes
yn Bretonske folksmuzyk.
De earste muzykopname fan Stivell waard yn
1959
festlein, doe't er as solo-harpist en as backing-harpist te hearren wie op 'e
platen
Breiz Ma Bro
("Bretanje Myn Lan") en
Mouez Breiz
("Stim fan Bretanje"). Yn
1960
ferskynde syn earste solowurk:
Musique gaelique
, dat as
single
utbrocht waard. Om dy tiid hinne betocht er ek syn
artystenamme
"Stivell", dat "
fontein
" betsjut yn it Bretonsk. Dermei woed er sawol ferwize nei de oplibbing fan 'e Bretonske kultuer as nei syn echte
famyljenamme
, "Cochevelou", dy't in
Fransktalige
ferbastering
is fan it Bretonske
kozh stivellou
, "de alde fonteinen". Yn
1964
publisearre er syn earste
LP
, mei as
titel
Telenn Geltiek
. Fan
1966
of
trede er op
as
sjonger
en
muzikant
. Yn
1968
krige er foar it earst bekendheid buten Frankryk, doe't er yn
Londen
optrede mei de
Moody Blues
.
Alan Stivell by it
duet
Brian Boru
, dat er op
16 febrewaris
2012
by in
konsert
yn
Parys
song mei
Nolwenn Leroy
.
Stivell wie in foarrinder fan 'e modernisearring fan 'e Bretonske en Keltyske folksmuzyk dy't bekend stiet as
Keltyske rock
. Yn
1970
hied er mei it
liet
Broceliande
en it
album
Reflets
syn earste echte
hits
. Hy rekke nau ferbun mei de oplibbing fan 'e Bretonske kultuer dy't him ek yn dy jierren foardie, benammen nei't er yn
1971
it folslein
ynstrumintale
album
Renaissance de la Harpe celtique
utbrocht. Dermei wun er de prestizjeuze
priis
fan 'e
Academie Charles Cros
. Stivell syn
eklektyske
omgong mei muzyk wie doedestiden wat nijs en waard as riskant sjoen, mar hy waard al rillegau tige
populer
. Fan 'e live-registraasje
A l'Olympia
, fan syn optreden yn 'e konserthal
Olympia
yn Parys op
28 febrewaris
1972
, giene mear as 1,5 miljoen eksimplaren oer de toanbank. Behalven yn Frankryk waard er ek populer yn
Kebek
.
Yn
1976
publisearre Stivell it album
Trema'n Inis: Vers l'ile
, in yntime
oade
oan syn koartby
ferstoarne
heit, dy't er
opdroech
oan alle Bretonske
dichters
fan 'e
tweintichste iuw
. Op syn album
Symphonie Celtique: Tir Na N-Og
, ut
1979
, fermong er foar it earst Bretonske folksmuzyk mei eleminten fan
rockmuzyk
,
orkestrale
symfonyen
en
wraldmuzyk
lykas de
sang
fan 'e
Berberske
sjonger
Djourha
en it spyljen fan 'e
Yndiaaske
sitarist
Narendra Bataju
. Yn 'e
1980-er jierren
sakke de oplibbing fan Keltyske folksmuzyk wat wei, en Stivell syn stjer ferbleekte navenant. Nettsjinsteande dat wied er tsjin dy tiid in festige namme mei in trouwe skare
fans
. Hy gie op in ynternasjonaal
toernee
en wurke gear mei ferneamde
popartysten
, lykas
Kate Bush
.
Yn 'e
1990-er jierren
gie Stivell fierder op it ynsleine paad. Foar syn album
Again
naam er muzyk op mei de Franske sjonger
Laurent Voulzy
, de
Ierske
artyst
Shane MacGowan
en de
Senegaleeske
muzikant
Doudou N'Diaye Rose
.
Again
waard tige populer yn Frankryk en stie der oan 'e widze fan in nije oplibbing fan 'e Keltyske folksmuzyk. Yn 'e twadde helte fan 'e 1990-er jierren fermong Stivell mear rockeleminten troch syn muzyk. Yn dy snuorje wurke er foar syn album
1 Douar / 1 Earth
gear mei u.o.
Paddy Moloney
fan
The Chieftains
,
Jim Kerr
fan 'e
Simple Minds
en fierders mei
Khaled
en
Youssou N'Dour
.
Yn
1998
hie it
raptrio
Manau
mei
La Tribu de Dana
ien fan 'e bestferkeapjende Franske hits aller tiden. Derfoar brukten se muzyk dy't tige liek op Stivell syn
Tri Martolod
. Hy klage Manau oan foar
plagiaat
. It trio hold ut dat der genoch ferskil wie, mar de rjochter gie der net yn mei en Stivell stiet no te boek as skriuwer fan in diel fan
La Tribu de Dana
. Yn
2004
skreau Stivell y.g.m.
Jean-Noel Verdier
it boek
Telenn, la Harpe bretonne
("Telenn, de Bretonske Harp"), ta gelegenheid fan it fyftichjierrich bestean fan it Bretonske harprevival. Yn
2006
fermong er de Bretonske folksmuzyk foar it album
Explore
mei
elektrorock
,
raga
,
hiphop
en oare
urban
-muzykstilen. De
lieten
op dat album wiene skreaun yn in mingsel fan Bretonsk, Fransk en
Ingelsk
. Yn
2015
brocht Stivell syn 20e studio-album ut, mei as titel
AMzer: Seasons
.
Alan Stivell bespilet de
bombard
.
- 1964 ?
Telenn Geltiek
/
Harpe celtique
- 1970 ?
Reflets
/
Reflections
- 1971 ?
Renaissance de la Harpe celtique
- 1973 ?
Chemins de Terre
- 1974 ?
E Langonned
- 1976 ?
Trema'n inis: Vers l'Ile
- 1977 ?
Raok Dilestra: Avant d'accoster
- 1978 ?
Un dewezh 'barzh 'ger: Journee a la maison
- 1979 ?
Symphonie Celtique: Tir Na N-Og
- 1981 ?
Terre des vivants: Bed an dud vew
- 1983 ?
Legend
/
Legende
/
Mojenn
- 1985 ?
Harps of the New Age
/
Harpes du Nouvel Age
/
Telenn a' Skuilh-dour
- 1991 ?
The Mist of Avalon
- 1993 ?
Again
- 1995 ?
Brian Boru
- 1998 ?
1 Douar
/
1 Earth
- 1999 ?
Back to Breizh
- 2002 ?
Au-dela des mots
/
En tu-hont d'ar c'homzou
/
Beyond Words
- 2006 ?
Explore
- 2009 ?
Emerald
- 2015 ?
AMzer: Seasons
- 1972 ?
A l'Olympia
- 1975 ?
E Dulenn
/
A Dublin
- 1979 ?
International Tour: Tro ar Bed
N.B.: Hoewol't
A l'Olympia
en
E Dulenn
live-registraasjes fan konserten binne, besteane dy albums hielendal ut nije, nea earder utbrochte numers.
- 1975 ?
Grand Succes d'Alan Stivell
- 1997 ?
70/95 Zoom
- 1997 ?
Routes
- 1999 ?
Vers l'ile
- 2012 ?
Ar Pep Gwellan
- 2013 ?
40th Anniversary Olympia 2012