| Pasko
|
|
| moveable feast ? kristana festotago
|
| Festata
|
Plimulto de
kristanoj
|
| Speco
|
Kristana
|
| Signifo kaj senco
|
Solenado de la resurekto de Jesuo
|
| Solenoj
|
Religiaj (ekleziaj) servoj
|
| Kutimoj kaj tradicioj
|
Pre?oj
, tutnokta maldormado (preska? eksplicite orientaj tradicioj), sunlevi?aj diservoj (precipe usonaj protestantaj tradicioj)
|
| Koneksas kun
|
Palmofesto
,
Verda ?a?do
,
Granda vendredo
,
Blanka sabato
kaj pluaj.
|
|
Pasko
estas
kristana
festo por soleni la
resurekton
de
Jesuo Kristo
el la morto.
Pasko
estas anka? iafoje uzata por la nomo de la juda festo
Pesa?o
- vidu ?e
pentekosto
. Fakte, la kristana Pasko devenas de la hebrea festo (kvankam kun malsama signifo) kaj e? la vorto Pasko, en Esperanto kaj en multaj aliaj lingvoj, devenas de la hebrea vorto
pesa?
(
pasa'
aramee
).
Paskodatoj
de 2000 ?is 2030
| Jaro
|
Okcidentaj
eklezioj
|
Orientaj
eklezioj
|
| 2000
|
23-Aprilo
|
30-Aprilo
|
| 2001
|
15-Aprilo
|
| 2002
|
31-Marto
|
5-Majo
|
| 2003
|
20-Aprilo
|
27-Aprilo
|
| 2004
|
11-Aprilo
|
| 2005
|
27-Marto
|
1-Majo
|
| 2006
|
16-Aprilo
|
23-Aprilo
|
| 2007
|
8-Aprilo
|
| 2008
|
23-Marto
|
27-Aprilo
|
| 2009
|
12-Aprilo
|
19-Aprilo
|
| 2010
|
4-Aprilo
|
| 2011
|
24-Aprilo
|
| 2012
|
8-Aprilo
|
15-Aprilo
|
| 2013
|
31-Marto
|
5-Majo
|
| 2014
|
20-Aprilo
|
| 2015
|
5-Aprilo
|
12-Aprilo
|
| 2016
|
27-Marto
|
1-Majo
|
| 2017
|
16-Aprilo
|
| 2018
|
1-Aprilo
|
8-Aprilo
|
| 2019
|
21-Aprilo
|
28-Aprilo
|
| 2020
|
12-Aprilo
|
19-Aprilo
|
| 2021
|
4-Aprilo
|
2-Majo
|
| 2022
|
17-Aprilo
|
24-Aprilo
|
| 2023
|
9-Aprilo
|
16-Aprilo
|
| 2024
|
31-Marto
|
5-Majo
|
| 2025
|
20-Aprilo
|
| 2026
|
5-Aprilo
|
12-Aprilo
|
| 2027
|
28-Marto
|
2-Majo
|
| 2028
|
16-Aprilo
|
| 2029
|
1-Aprilo
|
8-Aprilo
|
| 2030
|
21-Aprilo
|
28-Aprilo
|
Pesa?o komenci?as la vesperon de la 14-a tago de
Nisano
, unu el monatoj de la
hebrea kalendaro
. ?ar Nisano komenci?as per
novluno
en
marto
, la 14-a tago estas
plenluno
. Do la kristanoj festas Paskon la unuan diman?on post la unua printempa plenluno. Tiu elekto estis oficiale sankciita dum la
unua koncilio de Niceo
(
325
).
Antikve, parto de la kristanoj festis Paskon en la sama tago de la komenco de Pesa?o (ne ?iam diman?e), sed tiu kutimo malaperis en la 4-a jarcento (kelkajn jardekojn post la unua koncilio de Niceo).
Hodia?, ?iuj kristanoj festas Paskon diman?e. Tamen, pro disputoj pri la
julia
kaj
gregoria kalendaroj
, la dato estas ofte malsama por
orientaj kristanoj
(ekz.
ortodoksismo
) kaj por
okcidentaj eklezioj
; tamen, en kelke da jaroj (ekzemple 2011, 2014, 2017) la du datoj samas.
?e la okcidentaj eklezioj, la plej frua dato por Pasko estas la
22a de marto
kaj la plej malfrua la
25a de aprilo
; ?e la ortodoksaj eklezioj Pasko povas okazi e? en majo.
La kalkulado de Pasko instigis la inventon de la
kristana erao
kaj la gregoria kalendaro.
La
katolika eklezio
tradicie festas Paskon dum la nokto inter la sabato kaj la diman?o - kvankam la Paska diman?o estas anka? granda festo.
La nokta
meso
komenci?as per la rito de la fajrbeno. ?iuj lumoj en la pre?ejo estas estingitaj kaj - kutime ekster la pre?ejo - la pastro benas grandan lignan fajron. El la fajro oni ekflamigas
paskan kandelegon
kaj el la kandelego oni ekflamigas la kandelojn de la
fideluloj
, kiuj reeniras la malluman pre?ejon
procesie
. Tuj poste oni kantas a? legas la kanton
Exsultet
(?oju).
Preparo de la fajrbeno anta? la pordo de pola pre?ejo
La meso enhavas plurajn lega?ojn el la Biblio. Prefere, oni celebras
baptojn
dum la paska nokto, sed, se ne estas baptoj, minimume oni renovigas la baptajn promesojn. La nokta meso de Pasko estas la unua okazo post la
Sankta ?a?do
por la
konsekro
de la
hostio
.
Anka? multaj el la
protestantaj eklezioj
celebras similan diservon dum la nokto anta? la Paska diman?o. Tiu diservo ofte komenci?as per la fajrrito kaj la kanto
Exsultet
kaj e? pli ofte enhavas plurajn lega?oin el la
Biblio
; la detaloj tamen estas malsamaj.
En la plimulto de la
ortodoksaj eklezioj
aparta diservo estas celebrata anta? la fajrrito. Dum la "sankta fajro" estas kunpartigata inter la fideluloj, en la malluma pre?ejo, oni kantas la
Troparion
.
En multaj lokoj okazas tradiciaj
procesioj
.
La tradicio man?i ?afidon dum la paska tagman?o devenas de la hebrea tradicio. Por la kristanoj ?i estas nur nedeviga tradicio kaj memorigas al
Jesuo
, kiel ?afido de Dio (Vd
Agnus Dei
.
Paska kuniklo
La
Paska leporo
en tradicia kutimaro de pluraj e?ropaj kaj nordamerikaj kulturoj estas fikcia
leporo
, kiu anta?
pasko
kolorigas kokinajn
ovojn
kaj ka?as ilin en ?ardenoj.
Ovoj brunigitaj per boligado kun cepoj
Donaci
ovojn
estas tre antikva tradicio. Ekzemple, ?i estas atestata ?e la antikvaj
Persoj
kaj
Egiptoj
. En
Afriko
trovi?is strutaj dekoraciitaj ovoj faritaj anta? 60mil jaroj
[1]
.
La kristanoj (eble ekde la unuaj jarcentoj, eble ekde la
Mezepoko
) vidis la ovon kiel simbolon de Jesuo revivi?onta en la tombo, ?ar la ovo aspektas senviva ?tono sed enhavas vivantan kokidon, kaj komencis donaci ?in paske.
Sendube dum la Mezepoko komenci?is la tradicio dekoracii ovojn. La ri?uloj dekoraciis ilin per oro a? ar?ento; la malri?uloj simple boligante ilin kune kun herboj a? floroj. Balda? ekis e? tute artefaritaj, grandvaloraj ovoj.
Paska ovo kreita de la rusa juvelisto
Peter Carl Faberge
en
1899
por la carino
Aleksandra
En la orienta E?ropo aperis (dum la 16-a jarcento?) la tradicio kolorigi la ovojn per ru?a farbo, celanta la sangon de Kristo. Ovoj kolorigitaj per pluraj farboj estas kutimaj en multaj landoj.
Nuntempe, la plej kutimaj ovoj ne plu estas kokaj, sed ?okoladaj, kaj kutime enhavas "surprizon".
La Paska diman?o estas anka?
Aberri Eguna
, "patria tago" de
E?skio
.