Nov-Jorkio

Nov-Jorkio ; ?tato Nov-Jorkio
( Flago de Nov-Jorkio )	(Blazono de Nov-Jorkio)
	?tata kromnomo : The Empire State ("La Imperio-?tato")
	Aliaj sub?tatoj de Usono
?efurbo	Albeno
Plej granda urbo	Novjorko
?tatestro	Kathy Hochul (D) ; (ekde 24-a de a?gusto 2021)
Areo	141.300 km² (27-a)
	Lo?antaro (2020)
- Lo?antaro	20 201 249 (3-a)
- Denso	142,97 /km² (7-a)
	Ali?o
- Dato	26-a de julio 1788
- Ordo	11
Horzono	UTC -5/-4
Latitudo	40° 30' N al 45° 1' N
Longitudo	71° 51' U al 79° 46' U
Lar?eco	455 km
Longeco	530 km
Alteco
- Plej alta	Mount Marcy , 1628,57 m
- Meza alteco	300 m
- Plej malalta	Atlantika Oceano, 0 m
	Mallongigoj
- USPS	NY
- ISO 3166-2	US-NY
Retejo	http://www.ny.gov
	v ? d ? r

?i tiu artikolo temas pri sub?tato de USA. Por urbo rigardu la pa?on Novjorko .

Nov-Jorkio a? Nov-Jorko ^[1] ( angle State of New York [njujork] a? [nujork]) estas sub?tato de Usono . ?i enhavas la metropolon Novjorko . Nov-Jorkio situas en la nordorienta Usono kaj havis 19.849.399 lo?antojn en 2017 ^[2] kaj terareon de 127.190 km ² (proksimume la areo de Anglio ). Nov-Jorkio estas okcidente de Nov-Anglio , norde de Pensilvanio kaj Nov-?erzejo , oriente de la Kanada provinco de Ontario kaj sude de la Kanada provinco de Kebekio .

Nov-Jorkio aprobis po?telefonan kaj retan sportajn vetojn kiel parto de la ?tata bu?eto ekde 2022.

Lo?antaro [ redakti | redakti fonton ]

Nov-Jorkio estas la kvara plej granda Usona ?tato la? lo?antaro: nur Kalifornio , Teksaso , kaj Florido estas pli grandaj. ^[2]

La ?efaj partoj de la ?tato estas (kun % de Nov-Jorkianoj):

Novjorko (42%) - la granda urbo en la sudoriento de la ?tato
Longinsulo (15%) - insulo oriente de Novjorko
Westchester (5%) - kantono norde de Novjorko
Ne-metropola Nov-Jorkio (38%) - la resta, norda parto de la ?tato

62% de la ?tatanoj lo?as en la aglomera?o de Novjorko.

Politike, Novjorko kutime vo?donas maldekstren, Upstate dekstren, do la batalkampo de la ?tato estas en Longinsulo kaj Westchester.

La urbo Novjorko , havante 8.008.278 lo?antojn (2000), estas grava monda centro por komerco kaj financoj. La stabejo de la Unui?intaj Nacioj trovi?as en la urbo. Dek milionoj, kiuj lo?as en la aglomera?o de Novjorko, lo?as ekster la ?tato en norda Nov-?erzejo kaj sudokcidenta Konetikuto .

Ne-metropola Nov-Jorkio enhavas la Adirondak-Montaron kaj Katskil-Montaron , la riveron Hudsono , la Fingrajn Lagojn , la Niagaran Akvofalaron , kaj la gravajn urbojn:

La okcidenta limo estas la Lago Erio , la nordokcidenta la Lago Ontario kun Kanado je la aliflanka bordo, kaj anka? norde la limo estas kun Kanado - nordokcidente per la Rivero Sankt-La?renco . ?e la Niagara Akvofalaro , inter la du grandaj lagoj en la okcidento apud Kanado , 150 milionoj litroj da akvo falas ?iusekunde (150.000 m ³/s) en la Niagaran kanjonon, kaj generas multan elektran potencon, e? por la malproksima Novjorko mem.

Historio [ redakti | redakti fonton ]

Giovanni da Verrazano ( 1524 ) kaj Henry Hudson ( 1609 ) vizitis la Hudsonan Riveron, sed Nederlando formis la unuan kolonion, Nov-Nederlandon en 1624 . Peter Minuit a?etis Manhattan-Insulon de la Indianoj Kanarsiaj ( Canarsee ) por 60 guldenoj da komerca?oj (= 24 dolaroj la? mito). La Nederlandanoj fondis multajn urbetojn; Nov-Amsterdamo ( Novjorko ), Fortika?o Orange (Albeno, la ?efurbo de la ?tato), Breuckelen ( Brooklyn ), kaj Schenectady .

Nov-Jorkio i?is Brita kolonio en 1664 , kaj okazis konfliktoj kun la francoj en la nordo (Lago Champlain , Mohawk Valo, kaj en la Niagara Regiono.) Post la Franca-kaj-Indiana Milito , en Novjorkio okazis multaj bataloj de la Revolucia Milito kontra? Britio . Norde de Novjorko situas fortika?o West Point , strategie tre grava loko por preventi ke la britoj kaptu la riveron kaj apartigu la ?tataron. ?e West Point oni poste starigis faman militistaran akademion. La 26-an de julio , 1788 , Nov-Jorkio fari?is la dek-unua ?tato de la nova Usono .