El Vikipedio, la libera enciklopedio
Nov-?erzejo
?tato/Sub?tato
Nov-?erzejo
|
|
?tata kromnomo
: The Garden State (La ?ardeno ?tato
|
|
Aliaj sub?tatoj de Usono
|
Oficiala(j) lingvo(j):
|
angla
|
Plej granda urbo
|
Newark
|
?tatestro
|
Phil Murphy
(ekde 16-a de januaro 2018)
|
Areo
|
22 591
km²
(47)
|
-
Tero
|
19 047 km²
|
-
Akvo
|
3 544 km² (15,7 %)
|
Lo?antaro (2020)
|
-
Lo?antaro
|
9 288 994 (11-a)
|
-
Denso
|
488 /km² (1-a)
|
Ali?o
|
-
Dato
|
18-an de decembro
1787
|
-
Ordo
|
3
|
Horzono
|
Orienta tempo:
UTC
-5/
-4
|
Latitudo
|
38°56′ N to 41°21′ N
|
Longitudo
|
73°54′ U to 75°34′ U
|
Lar?eco
|
112 km
|
Longeco
|
273 km
|
Alteco
|
|
-
Plej alta
|
High Point ("Alta Punkto"), 550 m
|
-
Meza alteco
|
80 m
|
-
Plej malalta
|
Atlantika Oceano, 0 m
|
Mallongigoj
|
-
USPS
|
NJ
|
-
ISO 3166-2
|
US-NJ
|
Retejo
|
[1]
|
|
Nov-?erzejo
(
angle
New Jersey
[
nu ?
ER
zi
]) estas
sub?tato resp.
?tato
de
Usono
. ?i estas unu el la plej malgrandaj sub?tatoj, sed ?i havas la plej altan
lo?denson
(8,41 milionoj sur 22.608 kvadrataj kilometroj). ?i fari?is la 3-a sub?tato de Usono la
18-an de decembro
1787
.
Nov-?erzejo, estante inter du grandaj
urboj
,
Filadelfio
kaj
Novjorko
, estas unu el la plej ri?aj kaj dense urbaj sub?tatoj en Usono. En la nordoriento estas la anta?urboj de Novjorko, en la sudokcidento estas la anta?urboj de Filadelfio, en la mezo estas
Princeton
kaj en la oriento la? la
oceano
estas
Atlantic City
.
La regiono kiu estas nun Nov-?erzejo unue estis lo?ata de la
indiana
tribo
Lenapoj
, kiu nomis ?in
Scheyichbi
.
[1]
En la jaro
1630
, la
nederlandoj
estis la unuaj
e?ropanoj
lo?antaj la? la okcidenta bordo de la rivero
Hudsono
, kiel parto el ilia kolonio
Nova Nederlando
. La Novjorka kaj Nov?erzeja kampanjo konsistis el serio de bataloj por la kontrolo de Novjorko kaj la Nov-?erzejo en la
Usona Revolucia Milito
inter britaj militfortoj sub estreco de la generalo Siro
William Howe
kaj tiuj de la
Kontinenta Armeo
sub estreco de la generalo
George Washington
en 1776 kaj la vintraj monatoj de 1777.
Nov-?erzejo havas la rafinejojn de
ExxonMobil
, la stabejojn de grandaj farmaciaj kompanioj (
Merck
,
Bristol-Myers Squibb
kaj aliaj) kaj la laboratoriojn de
Bell Labs
.
Edisono
mem anka? havis siajn laboratoriojn en Nov-?erzejo en la nuna
Edison
.
ampolo
,
fonografo
,
kino
,
elektra gitaro
,
ladskatola supo
,
transistoro
,
kolora televido
,
videobendo
.
En Nov-?erzejo mortis
hungara
-usona
sociologo
Karoly Nagy
.