La ka?kaza kretocirklo
(
germane
Der kaukasische Kreidekreis
) estas
teatra?o
de
Bertolt Brecht
, verkita dum Brecht vivis en
ekzilo
en
Usono
en
1944
.
La teatra?o estis verkita en
eposa
stilo, kaj estas konsiderita klasika teatra?o. La teatra?o estis origine prezentita por la unua fojo en majo
1948
en la angla (en
kolegio
nomita
Carleton College
en
Minesoto
). En
1949
?i estis eldonita unuafoje en la originala lingvo - en
la germana
- kadre de
literatura revuo
nomata
Sinn und Form
. Nur la
9-an de novembro
1954
?i estis prezentita unuafoje sur germanaj scenejoj - en la
Theater am Schiffbauerdamm
en
Berlino
. La ?efa aktorino en ?i tiu produktado estis la partnero de Brecht, la aktorino
Helene Weigel
.
?i okazas en
fe?da
Kartvelio
, en
Ka?kazo
, dum la milito de
Irano
kontra? la
Unui?inta Re?lando de Kartvelio
. ?i demandas ?u jura
justeco
estas morala kaj ?u la
rajto je poseda?o
, kiu estas en la centro de niaj vivoj, estas pli alta ol justeco.
Estas du rondoj, io kiel
enrakonta rakonto
, en la teatra?o: la
kadra rakonto
temas pri la fino de la
dua mondmilito
, kiam la originaj
terposedantoj
en
Sovetunio
postulas sian poseda?on reen, dum la kamparanoj, kiuj longe lo?is en la loko, konstruis siajn domojn kaj laboris la teron, anka? postulis la proprieton. Por konvinki, ke la tero apartenas al la laboristoj kaj ne al la originalaj posedantoj, ili faris spektaklon.
La interna rakonto temas pri la aparteno de knabeto: ?u li apartenas al sia ri?a patrino, kiu forlasis lin (kiam oni scias, ke anta? ?ia fu?o ?i kolektis la robojn kaj forkuris, sed forgesis preni la bebon), a? al la vartistino kiu kreskigis lin kaj savis lian vivon, riskante sian vivon plurajn fojojn.
La infano en la centro de la kreta cirklo.
La teatra?o malfermi?as per
prologo
- disputo inter du grupoj de homoj de la valo. Unuflanke, la maljunulo diras, ke la valo ?iam apartenis al li, la? le?o. Kaj aliflanke la soldato, la reprezentanto de la registaro, kiu rifuzas permesi lin resti tie.
Post tio komenci?as la interna rakonto, kiu traktas la grandan ribelon de la princoj kontra?
duko
, en la kadro de kiu la
guberniestro
estis murdita. Lia edzino preferas okupi sin per pakado de siaj multekostaj vesta?oj kaj forkuras, forlasante ilian fileton, Mikaelon (Mi?jo).
Gru?a, la
vartistino
, savas la infanon kaj ur?e foriras la vojon kun li al la montoj por trovi rifu?on tie. Survoje ?i renkontas multajn dan?erojn, la plej granda el kiuj estas la Fera Gvardio, soldatoj kiuj volas mortigi la junan heredonton.
Je la fino de la
revolucio
, soldatoj aperas kaj kidnapas la infanon el la manoj de Gru?a la? ju?a ordono. La patrino de la knabo petas havi lin en siaj manoj tiel ke ?i povas heredi la biendomon de sia mortinta edzo. La vartistino Gru?a, kaj la patrino, la edzino de la guberniestro, estas vokitaj por prezenti?i anta? ju?isto Justeo kiu decidos al kiu la infano apartenas.
La ju?isto Justeo ne estas ordinara ju?isto, sed fikcia rolulo kiu estis nomumita kiel
?erco
dum la anarkiaj tagoj de la
pu?o
. Li estas ema al
ebrio
, kaj preferas uzi la le?libron kiel se?ripozon, kaj male al ordinaraj ju?istoj, preferas la senhavulojn al la ri?uloj kaj potenculoj. La spektanto estas konscia pri liaj aliaj
verdiktoj
, en kiuj li ne jesis kondamni kuraciston kiu amputis la mal?ustan gambon de vundito kaj kondamnis bienposedanton kies bovinoj estis ?telitaj. En la teksto, Brecht faras multajn komparojn inter Justeo kaj
Jesuo
.
La verdikto estas simila al la
ju?o de Salomono
: Justeo la ju?isto desegnas kretocirklon kaj metas la infanon en ?ia centron. Li vokas al la virinoj por teni la infanon, kaj deklaras ke la virino kiu sukcesos teni pli forte kaj eltiri la infanon el la kretocirklo, estos tiu por gajni ?in. La patrino de la knabo forte tiras lin. Dum Gru?a, la vartistino, kiu kreskigis la infanon kiel patrinon, ne volas, ke la infano estu dama?ita kaj ellasas sian manon. La ju?isto verdiktas, ke la infano estos transdonita al Gru?a. La teatra?o estas nomita la? la desegnita kretocirklo, per kiu la verdikto estis determinita, (nek el valorkonsideroj de
la bonfarto de la infano
, nek la? vera diskuto pri la afero). La? la verdikto, la infano iras al la vartistino, kiu kreskigis lin, kaj liaj bienoj fari?os publike alirebla
parko
, kiu nomos "?ardeno de Justeo" la? la ju?isto. Post la verdikto, la ju?isto Justeo retiri?is de sia se?o kaj malaperis en la?tan feston.
La teatra?o provas levi la demandojn de kial Gru?a devus perdi en
tribunalo
, kaj ?u biologia
gepatreco
regas super akirita gepatreco. Brecht fakte severe kritikas la arbitrecon de la homa
jura sistemo
kaj le?oj. Per la knabo Mi?jo, li demandas ?u entute ekzistas posedrajtoj: al kiu apartenas
fabriko
, ekzemple, al la persono, kiu laboras tie de tago ?is nokto, a? al la la?le?a posedanto de la
fabriko
, kiu venas kolekti la
profiton
fine de la monato? Al kiu apartenas
bieno
, al la servistoj, kiuj prizorgas ?in, a? al la posedantoj de la bieno, kiuj estas komparataj en la teatra?o kun
cimoj
sur blanka
litotuko
.
Dum la tuta teatra?o, influita de la spirito de
komunismo
, la
mondo de klasoj
estas prezentita - la malri?uloj kontra? la ri?uloj. Kiam Gru?a, la "bona rolulo", provas ?ajnigi sin ri?a por savi la bebon, la nobelinoj ekkomprenas ke ?i fakte ne estas de ili ?ar ?i scias kiel profesie faldi
littukon
.
Brecht kreas la
kla?nju?iston
Justeo por montri ke justeco en tia mondo povas nur ekesti kiam la ju?isto estas ebria. Kiam la ju?isto sugestas, ke Gru?a rezignu la infanon, por ke li vivu kiel ri?ulo, ?i diras, ke ?i preferas, ke li vivu kiel malri?ulo, ?ar "se li iros en oraj sandaloj / lia koro estos malvarma kiel roso / li profitos de justuloj / li facile forgesos min".
La du malsamaj konceptoj (1) proprieto de poseda?o kaj (2) posedo de infano estas uzataj en la teatra?o en miksita maniero, kvankam multaj juraj ordoj distingas inter ili kaj e? kontra?staras la ideon de ekzisto de proprieto de homoj ?enerale (
sklaveco
) kaj proprieto de infanoj de iliaj gepatroj aparte.