Jupitero
(punkto supre dekstre) ?us reaperas, estinte ka?ita de
Luno
(
7-a de junio
2005
)
En
astronomio
,
ka?ado
okazas, kiam
?iela objekto
estas tute ka?ita por observanto, fare de alia objekto, vidate pli granda.
Kiel la
eklipso
kaj
pasado
, la ka?ado okazas en situacio de
sizigio
, kiam tri astroj la?linii?as. Oni parolas pri
pasado
kiam la pli proksima korpo estas ?ajne pli malgranda kaj ne tute ka?as la malproksiman, kaj
eklipso
kiam unu korpo eniras en
ombron
?etitan de alia. Ekzemple:
satelito de Jupitero
povas esti
eklipsata
kiam ?i estas en la ombro de Jupitero,
pasadanta
kiam ?i estas anta? la jupitera disko, a?
ka?ata
kiam ?i estas (por observanto) malanta? Jupitero.
Suna eklipso
estas, pli ?uste, ka?ado de
Suno
fare de
Luno
, kaj
luna eklipso
estas ka?ado de Suno fare de
Tero
, vidata elde Luno.
Ka?ado de
stelo
fare de Luno
Ka?ado de
Saturno
fare de Luno
?ar Luno havas relative grandan
angulan diametron
, ka?adoj de
steloj
kaj
planedoj
fare de tiu
astro
[1]
okazas relative ofte.
Luno havas
angulan rapidon
de 0,55
arksekundo
/
s
kaj havas neniun
atmosferon
. ?ar la
angula diametro
de steloj estas maksimume 0,057
arksekundo
, la ka?ata stelo malaperas a? reaperas en 0,1 sekundo a? malpli. Pli interesaj estas la eventoj kiuj okazas sur la malhela (ombra) rando de la luna disko, la mal?eesto de lumo permesas pli facile observi kaj dati ilin.
?ar la luna
orbito
estas klinita de 5,14° sur la
ekliptiko
kaj Luno havas angulan diametron de ? 0,5
grado
, ?iuj steloj kun ekliptika latitudo malpli granda ol ?irka? 6,5 gradoj povas esti ka?itaj de ?i. Tri el la steloj de unua
magnitudo
:
Regulus
(α
Leonis
)
Spiko
(α
Virginis
) kaj
Antareso
(α
Scorpii
) povas esti ka?ita fare de Luno kaj de
sunsistemaj
planedoj
.
Aldebarano
(α
Tauri
) povas esti ka?ata fare de Luno sed ne de planedoj, aliaj
profundaj ?ielaj objektoj
, kiel la
Plejadoj
povas esti ka?ita fare de Luno.
Plej interesaj estas la
razanta ka?ado
, kiam la stelo ?ajnas "tu?eti" la lunan diskon
[2]
, La stelo tiam aperas kaj malaperas plurfoje malanta? la lunaj montoj, tio, kiu provizas informoj pri la reliefo kaj la movoj de Luno. Krome tiaj ka?adoj permesas foje malkovri
kelkopajn stelojn
.
Steloj povas esti ka?itaj de planedoj. En
1959
Venuso
ka?is
Regulus
-on. La
ringoj de Urano
estis malkovritaj kiam tiu planedo ka?is stelon en
1977
. Ka?adoj de steloj fare de
Plutono
permesis studi la atmosferon de tiu
nanoplanedo
. La
11-a de julio
2005
, ka?ado de stelo fare de
Karono
[3]
permesis mezuri ties grandon.
Okazas, ke planedo ka?as alian planedon. Tiuj reciprokaj planedaj ka?adoj tre maloftas. Lastfoja okazis la
3-an de januaro
1818
kaj venontfoje okazos la
22-an de novembro
2065
. en amba? okazoj ili koncernas la planedojn
Venuso
kaj
Jupitero
. Teknike, kiam la pli proksima planedo aperas pli malgranda oni parolas pri
pasado
. La venonta vera ka?ado okazos la
15-an de julio
2067
kiam
Merkuro
ka?os
Neptunon
.
Tio okazas kiam
asteroido
pasas anta? stelon
[4]
. Tia evento okazas oftege, sed estas videblaj nur per
teleskopo
[5]
,
eklipse duobla stelo
Estas la kazo de
eklipse duopa stelo
. La steloj de la paro periode ka?as unu la alian, kaj tiam la tuta heleco de duobla stelo portempe malpligrandi?as
La
Big Occulting Steerable Satellite (BOSS)
(Granda direktebla satelita ka?ilo)
(BOSS)
[6]
estas projekto de kosma "ka?ilo", kiu, kuplata kun
kosma observatorio
permesus
observi
ekzoplanedojn
, haltiginte la lumon de ilia
steloj. Nova versio de tiu projekto anta?vidas florforman ka?ilon de 50 m de
diametro, kies rando estas altran?ita en dekses "petaloj".
[7]
[8]
Tiu formo estas speciale kalkulata por fari plej eble kiel malhelan ombron, la? la
le?oj de la
difrakto
.
Alia projekto anta?vidas ka?adon kuplita kun teleskopo observanta la
Ikso-radiojn
[9]
.