Ta?kento
(
uzbeke
Toshkent
), estas nuntempa
?efurbo
de
Uzbekio
, grava politika, ekonomia, kultura kaj scienca centro de la lando. Ta?kento estis grava haltejo en komerca vojo (
Silka Vojo
) de
Azio
al
E?ropo
.
Post
rusa revolucio
en
1917
multaj historiaj konstrua?oj estis detruitaj kaj pli poste en
1966
forta
tertremo
neniigis multajn konstruajn hereda?ojn.
[1]
Vidinda?oj de la urbo:
Madraso Kukelda?
el la
16-a jarcento
.
[2]
?i esti?is dum regnado de
?ano
Abdullah la 2-a (
1557
-
1598
), reganto de la
?anlando Bu?aro
, kaj nun estas supervidata de la provinca religia Konsilio de
Mavaranahr
. La konstrua?o nun estas uzita kiel
moskeo
.
Proksime de Ta?kento trovi?as la tombo de Amir Temur, pli konata kiel
Tamerlan
? iam konkerita de li teritorio etendi?is de
Hindio
?is la
Mediteranea Maro
.
La
urbo
havas modernan subteran fervojon (
metroo
), kiu estas unika en
Centra Azio
.
[3]
En skribaj fontoj la urbo estas menciita ekde la 4-a - la 5-a jarcentoj sub la nomoj D?ad?o, ?a?kento, ?a?kento, Binkento. En la 11-a jarcento, en la verkoj de centraziaj sciencistoj
Al-Biruni
kaj
Mahmud al-Ka?gari
, la urbo estis renkontita sub la nomo "Ta?kento" unuafoje. Al-Ka?gari estis la unua persono kiu klarigis ke la nomo Ta?kento signifas "?tonurbo" (
tjurke
ta?
- "?tono",
kent
- "urbo"). Biruni, apogante ?i tiun interpreton, notis ke "?a?kento" estas distordita formo de la tjurka "Ta?kento"; estas evidente ke "?a?kento" estas alia formo de distordo de la sama nomo. La versio de Binkento trovi?as en la verkoj de arabaj geografiistoj.
Biruni emfazas: "?u vi ne vidas, ke "?a?o" estas prenita el la nomo de ?i tiu urbo tjurklingve, nome "Ta?-kand" ("?tona vila?o")?"
[5]
La
grekoj
nomis la areon kie Ta?kento nun staras "Tsatsena" (
helene
: Τσατσην?
).
[6]
Unua manifestacio de plene elektronika
televidilo
al publiko kaj komitato estis farita en Ta?kento en somero 1928 per
Boris Grabovskij
kaj lia teamo. En sia metodo kiu estis patentita en
Samara
en 1925, Boris Grabovskij proponis novan principon de televida figurado bazita sur la vertikala kaj horizontala elektrono trabo balai sub alta tensio. Nuntempe tiu principo de televida figurado estas uzita preska? en ?iuj modernaj katodo-radio tuboj. Historiisto kaj etnografo Boris Golender en sia filma prelego priskribis pri tiu evento.
[7]
Tiu dato de pruvo de la plene elektronika televidilo estas la plej frua konata ?is nun. Malgra? tiu fakto, la plejparto de la modernaj historiistoj konsideras
Vladimir Zvorikin
[8]
kaj
Philo Taylor Farnsworth
[9]
kiel inventistoj de la unua plene elektronika televidilo. En 1964 la kontribuo farita al la evoluo de frua televido de Boris Grabovskij estis oficiale agnoskita de la Registaro kaj al li estis premiita presti?a grado
Estiminda Inventinto de la Uzbeka Soveta Socialisma Respubliko
.
- Jevgenij "E?geno" S. Perevertajlo (1938-2012, esperanta pioniro en la urbo, aktiva en
SEJM
)
- Tanja Arkaeva
- Be?ruzbek O?ilov,
[10]
[11]
kiu de 2014 ?is 2017 estis aktiva esperantlingva vikipediisto de nomo
Lingveno
, kaj ekde decembro 2015 anka? estis administranto
[12]
- Gafur Mirzo kaj lia filo Umid Mirzo (vidu la filmon en rubriko
eksteraj ligiloj
)
Inter la
?emelurboj
estas:
- ↑
Ташкентское землетрясение (1966 г.). Справка
ruse
- ↑
O?zME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
uzbeke
- ↑
Цивилизаторы в Туркестане (Средняя Азия ? вчера, сегодня, завтра)
ruse
- ↑
Al-Biruni. Barato. A.B. ?ALIDOV, J.N.ZAVADOVSKIJ, V.G.ERMAN. Esplora kaj Eldona Centro "LADOMIR", Moskvo 1995, pa?o 271-a
- ↑
Pentti Aalto. "Ta?kento" | Shosh.uz
(2015-05-10). Arkivita el
la originalo
je 2020-02-18. Alirita 2021-05-28.
- ↑
Invento de televido kaj
Boris Grabovskij
ruse
- ↑
Invention of the iconoscope, the first electronic television camera
angle
- ↑
K. Krull, The boy who invented TV: The story of Philo Farnsworth, 2014
angle
- ↑
Мистер Википедия из Ташкента
ruse
- ↑
rusa artikolo "Википедия: 16-летний узбекский автор" (ruse: "Vikipedio: 16-jara uzbeka a?toro"), el 2015 en la retejo
redpen.uz
, arkivigita la 8-an de decembro 2015
ruse
- ↑
pri la elekto de la ta?kentano Be?ruzbek O?ilov kiel vikipedia administranto
- ↑
13,0
13,1
13,2
13,3
Города побратимы (?emelurboj)
. Arkivita el
la originalo
je 2018-08-10. Alirita 2018-04-22.
- ↑
Минск и Ташкент стали городами-побратимами (Minsko kaj Ta?kento i?is ?emelurboj)
(2024-02-08). Arkivita el
la originalo
je 2024-02-20. Alirita 2024-04-04.