Το λ?μμα δεν περι?χει πηγ?? ? αυτ?? που περι?χει δεν επαρκο?ν. Μπορε?τε να βοηθ?σετε προσθ?τοντα? την κατ?λληλη τεκμηρ?ωση. Υλικ? που ε?ναι ατεκμηρ?ωτο μπορε? να αμφισβητηθε? και να αφαιρεθε?. Η σ?μανση τοποθετ?θηκε στι? 16/07/2015.

Πλ?νιο? ο Πρεσβ?τερο? Gaius Plinius Secundus
?νομα	Πλ?νιο? ο Πρεσβ?τερο? Gaius Plinius Secundus
Γ?ννηση	23 Κ?μο , Ρωμα?κ? Αυτοκρατορ?α
Θ?νατο?	25 Αυγο?στου 79 (56 ετ?ν) Σταβ?ε?, Καμπαν?α (Ιταλ?α) , Ρωμα?κ? Αυτοκρατορ?α
Επ?γγελμα/ ιδι?τητε?	Δικηγ?ρο? , συγγραφ?α?, φυσικ?? φιλ?σοφο?, φυσιοδ?φη? , στρατιωτικ?? διοικητ??, επαρχιακ?? κυβερν?τη?
Υπηκο?τητα	Ρωμα?κ?
Εκπα?δευση	Ρητορικ? , γραμματικ?
Αξιοσημε?ωτα ?ργα	Φυσικ? Ιστορ?α
Τ?κνα	Πλ?νιο? ο Νε?τερο? (ανιψι??, αργ?τερα υιοθετημ?νο? γιο?)
Πολυμ?σα σχετικ? με τoν συγγραφ?α
δεδομ?να ( π   ?   σ   ?   ε )

Ο Γ?ιο? Πλ?νιο? Σεκο?νδο? ( Gaius Plinius Secundus , 23 - 24 Αυγο?στου 79 ), περισσ?τερο γνωστ?? ω? Πλ?νιο? ο Πρεσβ?τερο? , ?ταν Ρωμα?ο? συγγραφ?α?, φυσιοδ?φη? και φυσικ?? φιλ?σοφο? , καθ?? και στρατιωτικ?? και ναυτικ?? διοικητ?? των πρ?των χρ?νων τη? Ρωμα?κ?? αυτοκρατορ?α? και φ?λο? του αυτοκρ?τορα Βεσπασιανο? .

Εκμεταλλευ?μενο? το μεγαλ?τερο μ?ρο? του ελε?θερου χρ?νου του μελετ?ντα?, γρ?φοντα? και διερευν?ντα? φυσικ? και γεωγραφικ? φαιν?μενα, ο Πλ?νιο? ?γραψε την εγκυκλοπαιδικ? Φυσικ? Ιστορ?α , η οπο?α αποτ?λεσε συντακτικ? μοντ?λο για τι? εγκυκλοπα?δειε? .

Γενν?θηκε στο Κ?μο το 23 μ.Χ. και π?θανε στι? 24 Αυγο?στου του 79 μ.Χ. κατ? τη δι?ρκεια τη? περ?φημη? ?κρηξη? του Βεζο?βιου . Π?στευε ?τι ≪αληθιν? δ?ξα ε?ναι να κ?νει? αυτ? που αξ?ζει να γραφε?, και να γρ?φει? αυτ? που αξ?ζει να διαβαστε?≫.

Η ζω? του [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Σπουδαστ?? και δικηγ?ρο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Πλ?νιο? ο Πρεσβ?τερο? ?ταν γιο? εν?? Ρωμα?ου τη? τ?ξεω? των ιππ?ων και τη? κ?ρη? του συγκλητικο? Γα?ου Καικιλ?ου απ? το Novum Comum (Κ?μο). Πριν το 35 μ.Χ. ο πατ?ρα? του τον π?ρε στη Ρ?μη , ?που μορφ?θηκε απ? τον φ?λο του πατ?ρα του, ποιητ? και στρατιωτικ? διοικητ? Π?πλιο Πομπ?νιο Σεκο?νδο, που του εν?πνευσε αγ?πη για τη μ?θηση για ?λη του τη ζω?. Ο Πλ?νιο? αναφ?ρει επ?ση? του? γραμματικο?? και διδασκ?λου? τη? ρητορικ?? Ρ?μμιο Παλα?μονα και Αρ?λλιο Φο?σκο, οπ?τε ?σω? υπ?ρξε μαθητ?? του?. Στη Ρ?μη μελ?τησε βοτανικ? στον κ?πο (topiarius) του γηραιο? Αντων?ου Κ?στορο?. Υπ? την επ?δραση του Σεν?κα του Νε?τερου , ο Πλ?νιο? ?γινε καλ?? σπουδαστ?? τη? φιλοσοφ?α? και τη? ρητορικ??, και ?ρχισε να εξασκε?ται ω? δικηγ?ρο? .

Νεαρ?? αξιωματικ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Γν?ρισε τη στρατιωτικ? ζω? υπ? τον Γνα?ο Δομ?τιο Κ?ρβουλο στη Γερμαν?α το 47 , συμμετ?χοντα? στη ν?κη επ? των Κα?κων (Cauci) και στην κατασκευ? δι?ρυγα? μεταξ? του Μ?α? και του Ρ?νου . Ω? νεαρ?? διοικητ?? σ?ματο? ιππικο? (praefectus alae), ?γραψε ?ργο για τη χρ?ση βλημ?των απ? ιππε?? ( De jaculatione equestri ), με κ?ποια περιγραφ? των χαρακτηριστικ?ν εν?? καλο? αλ?γου .

Στη Γαλατ?α και την Ισπαν?α ο Πλ?νιο? ?μαθε μερικ?? κελτικ?? λ?ξει?. Κρ?τησε σημει?σει? για τ?που? σχετικο?? με τη ρωμα?κ? εισβολ? στη Γερμαν?α και, μ?σα στι? εντυπ?σει? απ? τι? ν?κε? του Δρο?σου , ε?δε ?να ?νειρο ?που ο νικητ?? τον πρ?σταζε να μεταφ?ρει τα κατορθ?ματ? του στην αιωνι?τητα (Plin. Epp. iii.5, 4). Το ?νειρο αυτ? παρακ?νησε τον Πλ?νιο να αρχ?σει να γρ?φει ιστορ?α ?λων των πολ?μων αν?μεσα στου? Ρωμα?ου? και τα γερμανικ? φ?λα.

Ο Πλ?νιο? επισκ?φθηκε τη Γερμαν?α και τη δεκαετ?α του 50 συνοδε?οντα? τον μελλοντικ? αυτοκρ?τορα Τ?το .

Μεσοδι?στημα συγγραφ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Επ? βασιλε?α? Ν?ρωνα ο Πλ?νιο? ?ζησε κυρ?ω? στη Ρ?μη. Αναφ?ρει τον χ?ρτη του Βασιλε?ου τη? Αρμεν?α? και των χωρ?ν γ?ρω απ? την Κασπ?α Θ?λασσα , που στ?λθηκε στη Ρ?μη απ? τον Κ?ρβουλο το 58 . Τελε?ωσε τα 20 βιβλ?α τη? Ιστορ?α? των Γερμανικ?ν Πολ?μων , η οπο?α ωστ?σο μακροπρ?θεσμα επισκι?σθηκε απ? το ?ργο του Τ?κιτου , ?τσι ?στε περ? το 400 ο Σ?μμαχο? δεν ?βρισκε αντ?γραφ? τη? (Epp. xiv.8). Επ?ση?, ο Πλ?νιο? αφι?ρωσε πολ? χρ?νο γρ?φοντα? για γραμματικ? και ρητορικ?: ?να λεπτομερ?? ?ργο ρητορικ??, το Studiosus , και οκτ? βιβλ?α των Dubii sermonis (Αβεβα?ων Λ?γων) ( 67 μ.Χ.) ε?ναι καρπο? αυτ?? τη? περι?δου.

Αν?τερο? αξιωματικ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Με αυτοκρ?τορα τον φ?λο του Βεσπασιαν? , ο Πλ?νιο? επ?στρεψε στην ενεργ? υπηρεσ?α, ω? ?παρχο? τη? Ναρβων?τιδα? στη ν?τια Γαλατ?α (Gallia Narbonensis) ( 70 ) και στην Ισπαν?α (Hispania Tarraconensis) ( 73 ). Επ?ση?, επισκ?φθηκε την επαρχ?α τη? Βελγικ?? Γαλατ?α? το 74 . Ευρισκ?μενο? στην Ισπαν?α, γν?ρισε καλ? τη γεωργ?α και τα ορυχε?α τη?, εν? π?ρασε και απ?ναντι στην Αφρικ? . Επιστρ?φοντα? στην Ιταλ?α, αν?λαβε υπηρεσ?α υπ? τον Βεσπασιαν?, τον οπο?ο συν?θιζε να επισκ?πτεται την αυγ? για οδηγ?ε? πριν προχωρ?σει στα επ?σημα καθ?κοντ? του. Μετ? την αποχ?ρησ? του απ? το αξ?ωμα, αφι?ρωσε ?λο το υπ?λοιπο τη? ζω?? του στη συγγραφ? (Plin. Epp. iii.5, 9).

Δι?σημο? συγγραφ?α? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Πλ?νιο? ολοκλ?ρωσε μια ≪Ιστορ?α τη? Εποχ?? του≫ σε 31 βιβλ?α, που πιθαν?? εκτειν?ταν απ? την περ?οδο του Ν?ρωνα ω? τον Βεσπασιαν?, και ?φησε εντολ? να εκδοθε? μ?νο μετ? τον θ?νατ? του. Αυτ? η Ιστορ?α αναφ?ρεται απ? τον Τ?κιτο (Ann. xiii.20, xv.53, Hist. iii.29) και απετ?λεσε πηγ? για του? Σουητ?νιο και Πλο?ταρχο .

Αλλ? το μεγ?λο του ?ργο ?ταν η ≪Φυσικ? Ιστορ?α≫ ( Naturalis Historia ), ουσιαστικ? μ?α εγκυκλοπα?δεια ?που ο Πλ?νιο? συγκ?ντρωσε μ?γα μ?ρο? απ? τη γν?ση τη? εποχ?? του. Την ε?χε σχεδι?σει απ? τα χρ?νια του Ν?ρωνα. Το υλικ? που ε?χε συλλ?ξει για το ?ργο αυτ? ?φτανε σε κ?τι λιγ?τερο απ? 160 τ?μου? ?ταν ο Λ?ρκιο? Λικ?νιο?, λεγ?το? τη? Ισπαν?α?, μ?ταια προσφ?ρθηκε να το αγορ?σει για χρηματικ? ποσ? ισοδ?ναμο με περισσ?τερα απ? 300.000 ευρ?. Ο Πλ?νιο? αφι?ρωσε το ?ργο στον αυτοκρ?τορα Τ?το το 77.

Ο Βεζο?βιο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Λ?γο αργ?τερα, διορ?σθηκε απ? τον Βεσπασιαν? διοικητ?? του ρωμα?κο? στ?λου στο ακρωτ?ριο Μισ?νο. Στι? 24 Αυγο?στου του 79 ?ταν σταθμευμ?νο? εκε? ?ταν συν?βη η μεγ?λη ιστορικ? ?κρηξη του Βεζο?βιου που κατ?στρεψε την Πομπη?α . Η ισχυρ? επιθυμ?α του να παρατηρ?σει το φαιν?μενο απ? κοντ? και επ?ση? να διασ?σει φ?λου? του απ? την ακτ? του κ?λπου τη? Νεαπ?λεω? , τον οδ?γησε να διασχ?σει τον κ?λπο ω? τι? Σταβ?ε? . Ο ανιψι?? του, Πλ?νιο? ο Νε?τερο? , γρ?φει ?τι τον ε?δαν να καταρρ?ει και να πεθα?νει ≪αφο? αν?πνευσε δηλητηρι?δη α?ρια εκπεμφθ?ντα απ? το ηφα?στειο≫. Ωστ?σο, οι Σταβ?ε? απε?χαν 16 χιλι?μετρα απ? τον κρατ?ρα και οι σ?ντροφο? του δεν ?παθαν τ?ποτε, επομ?νω? ε?ναι πιθαν?τερο ο Πλ?νιο? ο Πρεσβ?τερο? να π?θανε απ? ?λλη αιτ?α, π.χ. εγκεφαλικ? επεισ?διο ? ?μφραγμα του μυοκαρδ?ου , καθ?? ?ταν παχ?σαρκο?.

Το πτ?μα του Πλ?νιου βρ?θηκε χωρ?? εμφαν? τρα?ματα στι? 26 Αυγο?στου , αφο? το σ?ννεφο καπνο? και στ?χτη? απ? την ?κρηξη ε?χε διαλυθε? αρκετ?.

Η ιστορ?α των τελευτα?ων του ωρ?ν καταγρ?φηκε σε ?να ενδιαφ?ρον γρ?μμα που απ?στειλε 27 χρ?νια μετ? στον Τ?κιτο ο Πλ?νιο? ο Νε?τερο?, ο οπο?ο? επ?ση? ?στειλε σε ?λλο πρ?σωπο την ακ?λουθη περιγραφ? του ?ργου και του τρ?που ζω?? του θε?ου του:

≪Ξεκινο?σε να εργ?ζεται πριν την αυγ?... Δε δι?βαζε τ?ποτε χωρ?? να κρατ? σημει?σει?. Συν?θιζε να λ?ει ?τι δεν υπ?ρχε βιβλ?ο τ?σο κακ? ?στε να μην περι?χει κ?τι που να ?χει αξ?α. Στο σπ?τι του μ?νο την ?ρα που περνο?σε στο λουτρ? του δεν μελετο?σε, κι ?ταν ταξ?δευε, λε? και δεν ε?χε ?λλε? φροντ?δε?, αφοσιων?ταν μ?νο στη μελ?τη. Κοντολογ??, θεωρο?σε σπαταλημ?νο ?λο τον χρ?νο που δεν αφιερων?ταν στη μελ?τη≫.

Στην ηφαιστειολογ?α ο Πλ?νιο? τιμ?θηκε με τον ?ρο πλ?νια ?κρηξη (? ≪πλ?νεια≫), που αναφ?ρεται σε μ?α πολ? β?αιη ?κρηξη ηφαιστε?ου, τη? οπο?α? η στ?λη τη? σποδο? φθ?νει μ?χρι τη στρατ?σφαιρα . Ο ?ρο? ≪υπερπλ?νια≫ ("ultra-plinian") αναφ?ρεται στον βιαι?τερο δυνατ? τ?πο μια? πλ?νια? εκρ?ξεω?, ?πω? αυτ? τη? καταστροφ?? του Κρακατ?α .

?ργο [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στη λατινικ? γραμματολογ?α, ο Πλ?νιο? ο Πρεσβ?τερο? καταλαμβ?νει την υψηλ?τερη θ?ση, δ?πλα στον Κικ?ρωνα και τον Βιργ?λιο .

Το μ?νο ?ργο του Πλ?νιου του Πρεσβ?τερου που ?χει σωθε? ε?ναι η Φυσικ? Ιστορ?α , ?να πλ?ρε? εγκυκλοπαιδικ? σ?γγραμμα φιλοσοφ?α? (ιδιαιτ?ρω? φυσικ?? φιλοσοφ?α?) το οπο?ο συν?ψιζε ?λη τη γν?ση τη? εποχ?? του, ανθολογημ?νη απ? δι?σπαρτα προγεν?στερα ελληνικ? και λατινικ? συγγρ?μματα, στου? τομε?? τη? μεταφυσικ?? , τη? αστρονομ?α? , των μαθηματικ?ν , τη? γεωγραφ?α? , τη? εθνογραφ?α? , τη? ανθρωπολογ?α? , τη? ζωολογ?α? , τη? βοτανολογ?α? , τη? φαρμακολογ?α? , τη? ηφαιστειολογ?α? , τη? ορυκτολογ?α? , αλλ? και τη? τ?χνη? τη? γλυπτικ?? , τη? ζωγραφικ??, τη? αρχιτεκτονικ?? και ορισμ?νων συναφ?ν τεχνολογικ?ν κλ?δων ?πω? η εξ?ρυξη , η μεταλλουργ?α κλπ. Στην περιγραφ? των φυτ?ν , ο Πλ?νιο? μπ?ρεσε να συλλ?ξει αρκετ?? θεραπε?ε? με β?τανα.

Στο τ?λο? του ?ργου, ω? ο μοναδικ?? Ρωμα?ο? πλην του Λουκρητ?ου που ε?χε ποτ? για θ?μα του ολ?κληρο το βασ?λειο τη? Φ?σεω?, προσε?χεται για τι? ευλογ?ε? τη? παγκ?σμια? μητ?ρα? στο τελειωμ?νο ?ργο του. Κατ? του? αι?νε? που ακολο?θησαν η Φυσικ? Ιστορ?α χρησιμοποι?θηκε ω? ?γκυρη πηγ? απ? αναρ?θμητου? σοφο??, τ?σο σε θ?ματα φυσικ?? φιλοσοφ?α? ?σο και ιατρικ?? .

Ο Πλ?νιο? εμφαν?ζει οξ? ενδιαφ?ρον για τη φ?ση και τη μελετ? με τρ?πο καινοφαν? ω? τ?τε στη Ρ?μη, εν? η μικρ? υπ?ληψη τη? οπο?α? ?χαιραν μελ?τε? αυτο? του ε?δου? δεν τον αποθαρρ?νει απ? την προσπ?θει? του. Η Ιστορ?α του δεν υπολε?πεται σε τ?ποτε απ? μ?α εγκυκλοπα?δεια για τη φ?ση, αλλ? και την τ?χνη , ?ταν η τελευτα?α συνδ?εται με τη φ?ση ? εμπν?εται απ? αυτ?. Μελ?τησε τι? αρχικ?? πηγ?? σε κ?θε αντικε?μενο: οι indices auctorum του ε?ναι οι πηγ?? του απ? πρ?το ? δε?τερο χ?ρι. Η επιστημονικ? του περι?ργεια εξ?λλου οδ?γησε μ?λλον στον θ?νατ? του κατ? την ?κρηξη του Βεζο?βιου.

Το ?φο? του προδ?δει την επ?δραση του Σεν?κα του Νε?τερου . Στοχε?ει λιγ?τερο στην καθαρ?τητα και στη ζωντ?νια και περισσ?τερο στην επιγραμματικ? παρ?θεση. Αγαπ? τα αντιθετικ? σχ?ματα, ?σο και τι? ερωτ?σει? ? τον θαυμασμ? για κ?τι. Η καλλι?πεια των προτ?σεων θυσι?ζεται στο π?θο? για ?μφαση, εν? η δομ? του? ε?ναι χαλαρ?.

Αποφθ?γματα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• ≪Μεταξ? αυτ?ν των πραγμ?των, ?να μοι?ζει β?βαιο: ?τι καμι? βεβαι?τητα δεν υπ?ρχει και ?τι δεν υπ?ρχει τ?ποτε το πιο αξιολ?πητο ? πιο θρασ? απ? τον ?νθρωπο.≫

• ≪Εξαιτ?α? μια? περ?εργη? αρρ?στια? του ανθρ?πινου μυαλο?, μα? ευχαριστε? να απαθανατ?ζουμε στην Ιστορ?α καταγραφ?? σφαγ?ν και αιματοχυσι?ν, ?τσι ?στε οι αγνοο?ντε? τα γεγον?τα του κ?σμου να κ?νουν τη γνωριμ?α του? με τα εγκλ?ματα τη? ανθρωπ?τητα?.≫

Δε?τε επ?ση? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Κ?μο
• Βεζο?βιο?
• Πλ?νιο? ο Νε?τερο?
• Φιλοσοφ?α τη? φ?ση?

Προτειν?μενη Βιβλιογραφ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Πλ?νιο? ο Πρεσβ?τερο?, Περ? τη? Αρχα?α? Ελληνικ?? Ζωγραφικ??, 35ο βιβλ?ο τη? Φυσικ?? Ιστορ?α? , (μτφρ: Α. Λεβ?δη?, Τ. Ρο?σσο?), ?γρα, Αθ?να, 1994

Κ?ριε? πηγ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Η πλ?ρη? Naturalis Historia στη λατινικ? και μ?α αγγλικ? μετ?φραση του 1855

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τα Wikimedia Commons ?χουν πολυμ?σα σχετικ? με το θ?μα    Πλ?νιο? ο Πρεσβ?τερο?

• Pliny the Elder Βιογραφ?α και σ?νοψη τη? ≪Φυσικ?? Ιστορ?α?≫
• Προ?λευση του ?ρου ≪πλ?νια≫ με σημει?σει? για την αιτ?α θαν?του