Arnold Schoenberg
Schoenberg yn Los Angeles, tua 1948
Ganwyd	Arnold Franz Walter Schonberg  13 Medi 1874  Fienna
Bu farw	13 Gorffennaf 1951  Los Angeles
Dinasyddiaeth	Awstria , Unol Daleithiau America , Awstria-Hwngari , yr Almaen
Galwedigaeth	cyfansoddwr clasurol, arlunydd, cerddolegydd, damcaniaethwr cerddoriaeth, ysgrifennwr , arweinydd, cyfansoddwr , athro cerdd, arlunydd
Cyflogwr	Academi Celfyddydau Prwsia
Adnabyddus am	Erwartung, Verklarte Nacht, A Survivor from Warsaw
Arddull	cerddoriaeth glasurol yr 20fed ganrif, opera , digyweiredd, cyfresiaeth, cerddoriaeth glasurol , Mynegiadaeth , techneg deuddeg-nodyn
Tad	Samuel Schonberg
Priod	Gertrud Schoenberg, Mathilde Zemlinsky
Plant	Gertrud Schonberg, Georg Schonberg, Nuria Nono-Schonberg, Ronny Schonberg, Larry Schonberg
Gwefan	https://www.schoenberg.org

Cyfansoddwr o Awstria oedd Arnold Schoenberg neu Schonberg ^[1] ( 13 Medi 1874 ? 13 Gorffennaf 1951 ). Trwy ei gyfansoddiadau ac fel athro, cafodd ddylanwad aruthrol ar gerddoriaeth yng nghanol yr 20g. Fel cyfansoddwr Iddewig, fe'i herlidiwyd gan y Blaid Natsiaidd , a labelodd ei weithiau fel Entartete Musik (" cerddoriaeth ddirywiedig ") a'u gwahardd rhag cael eu cyhoeddi. Ymfudodd i'r Unol Daleithiau yn 1933, a daeth yn ddinesydd o'r wlad honno yn 1941.

Roedd ei gerddoriaeth gynnar yn ymestyn arddulliau cerddorol y cyfansoddwyr Rhamantaidd Brahms a Wagner ? arddulliau a ystyriwyd yn anghydnaws yn flaenorol. Roedd yn arbennig o gysylltiedig a'r mudiad Mynegiadaeth ym marddoniaeth a chelf yr Almaen. Datblygodd arddull a oedd yn eithafol yn ei ddefnydd o gromatyddiaeth , mor eithafol fel y daeth i gael ei labelu yn ddigywair ; hynny yw, yn perthyn i ddim cywair adnabyddadwy. Yn y 1910au datblygodd y dechneg deuddeg-nodyn , dull o systemateiddio'r defnydd o bob un o'r deuddeg nodyn yn y raddfa gromatig . O'r 1920au ymlaen cafodd y dechneg ddylanwad mawr ar sawl cenhedlaeth o gyfansoddwyr yn Ewrop a Gogledd America.

Yr oedd Schoenberg yn athro cyfansoddi dylanwadol; roedd ei fyfyrwyr yn Ewrop yn cynnwys Alban Berg , Anton Webern , Hanns Eisler , Egon Wellesz , Nikos Skalkottas a Robert Gerhard , ac yn ddiweddarach yn America, John Cage , Lou Harrison , Earl Kim , Leon Kirchner a Dika Newlin .

Bywyd [ golygu | golygu cod ]

Ganwyd Arnold Schoenberg i deulu Iddewig yn Fienna , Awstria , yn 1874. Roedd ei dad Samuel yn siopwr esgidiau a ddaeth o Hwngari ; roedd ei fam Pauline yn athrawes piano a ddaeth o Brag . Roedd Arnold yn hunanddysgedig i raddau helaeth, er iddo gael ychydig o wersi gan y cyfansoddwr Alexander Zemlinsky , a fyddai'n dod yn frawd-yng-nghyfraith iddo yn ddiweddarach.

Yn 1898 cafodd Schoenberg ei droedigaeth at Gristnogaeth yn yr Eglwys Lutheraidd . Dychwelodd at Iddewiaeth yn 1933, oherwydd sylweddolodd fod ei dreftadaeth hiliol a chrefyddol yn anochel, ac i gymryd safbwynt diamwys yn erbyn Natsiaeth.

Priododd a'i wraig gyntaf, Mathilde (1877?1923), chwaer Zemlinsky, yn 1901. Cawsant ddau o blant, Gertrud (1902?1947) a Georg (1906?1974). Cafodd Mathilde garwriaeth a'r arlunydd Richard Gerstl yn 1908; arweiniodd hyn at argyfwng ym mywyd personol Arnold a chyflymodd ddatblygiad chwyldroadol ei arddull gerddorol.

Ym 1915 cafodd ei ddrafftio i'r fyddin a'i hyfforddi fel swyddog wrth gefn, ac yn 1917 fe'i galwyd i wasanaeth gweithredol fel aelod o fand milwrol.

Bu farw ei wraig Mathilde yn 1923. Y flwyddyn nesaf priododd Schoenberg a Gertrud Kolisch (1898?1967), chwaer ei ddisgybl, y feiolinydd Rudolf Kolisch. Bu iddynt dri o blant: Nuria Dorothea (g. 1932), Ronald Rudolf (g. 1937), a Lawrence Adam (g. 1941).

Yn 1926 daeth Schoenberg yn gyfarwyddwr dosbarth meistr mewn cyfansoddi yn Academi Celfyddydau Prwsia ( Preußische Akademie der Kunste ) ym Merlin . Parhaodd yn ei swydd nes i’r Natsiaid ddod i rym ym 1933. Ffoes gyda'i deulu i'r Unol Daleithiau, ar y dechrau i Boston, ac wedyn i Los Angeles lle bu'n dysgu ym Mhrifysgol De Califfornia ac yn ddiweddarach ym Mhrifysgol Califfornia, Los Angeles .

Bu farw yn Los Angeles yn 1951.

Gweithiau cerddorol [ golygu | golygu cod ]

Gweithiau a rhifau opws [ golygu | golygu cod ]

• Op.1: Zwei Gesange (1898)
• Op.2: Vier Lieder (1899)
• Op.3: Sechs Lieder (1899/1903)
• Op.4: Verklarte Nacht (1899)
• Op.5: Pelleas und Melisande (1902/3)
• Op.6: Acht Lieder (1903/5)
• Op.7: Pedwarawd Llinynnol rhif 1, yn D lleiaf (1904/5)
• Op.8: Sechs Lieder (1903/5)
• Op.9: Kammersymphonie rhif 1, yn E mwyaf (1906)
• Op.10: Pedwarawd Llinynnol rhif 2, yn F? lleiaf (1907/8)
• Op.11: Drei Klavierstucke (1909)
• Op.12: Zwei Balladen (1906)
• Op.13: Friede auf Erden (1907)
• Op.14: Zwei Lieder (1907/8)
• Op.15: 15 Gedichte aus Das Buch der hangenden Garten (1908/9)
• Op.16: Funf Orchesterstucke (1909)
• Op.17: Erwartung (1909)
• Op.18: Die gluckliche Hand (1910/13)
• Op.19: Sechs kleine Klavierstucke (1911)
• Op.20: Herzgewachse (1911)
• Op.21: Pierrot Lunaire (1912)
• Op.22: Vier Lieder fur Gesang und Orchester (1913/16)
• Op.23: Funf Stucke (1920/23)
• Op.24: Serenade (1920/23)
• Op.25: Suite fur Klavier (1921/23)
• Op.26: Quintett (1924)
• Op.27: Vier Stucke (1925)
• Op.28: Drei Satiren (1925/26)
• Op.29: Suite (1924/26)
• Op.30: Pedwarawd Llinynnol rhif 3 (1927)
• Op.31: Variationen fur Orchester (1926/28)
• Op.32: Von heute auf morgen (1928)
• Op.33: Zwei Klavierstucke (1928/31)
• Op.34: Begleitmusik zu einer Lichtspielszene (1930)
• Op.35: Sechs Stucke (1930)
• Op.36: Concerto for Violin and Orchestra (1934/36)
• Op.37: Pedwarawd Llinynnol rhif 4 (1936)
• Op.38: Kammersymphonie rhif 2, yn E lleiaf (1906/39)
• Op.39: Kol nidre (1938)
• Op.40: Variations on a Recitative (1941)
• Op.41: Ode to Napoleon Buonaparte (1942)
• Op.42: Concerto for Piano and Orchestra (1942)
• Op.43a: Theme and Variations for Full Band (1943)
• Op.43b: Theme and Variations for Orchestra (1943)
• Op.44: Preliwd i Genesis Suite (1945)
• Op.45: Triawd Llinynnol (1946)
• Op.46: A Survivor from Warsaw (1947)
• Op.47: Phantasy for Violin with Piano Accompaniment (1949)
• Op.48: Drei Lieder (1933)
• Op.49: Es gingen zwei Gespielen gut … (1948)
• Op.50a: Dreimal tausend Jahre (1949)
• Op.50b: Psalm 130: De profundis (1950)
• Op.50c: Moderner Psalm (anorffenedig)

Gweithiau pwysig heb rifau opws [ golygu | golygu cod ]

• Gurre-Lieder (1901/11)
• Die Jakobsleiter (1915?26, anorffenedig)
• Moses und Aron (1930?32, anorffenedig)

Gweithiau llenyddol [ golygu | golygu cod ]

• Harmonielehre (Fienna, 1911; 3ydd argraff 1921)
• Models for Beginners in Composition (Efrog Newydd, 1943)
• Structural Functions of Harmony (Efrog Newydd, 1948)
• Style and Idea (Efrog Newydd, 1950)
• Fundamentals of Musical Composition , gol. Gerald Strang (Efrog Newydd, 1967)

Cyfeiriadau [ golygu | golygu cod ]

Llenyddiaeth [ golygu | golygu cod ]

• Hans Heinz Stuckenschmidt, Arnold Schonberg ? Leben, Umwelt, Werk (Zurich, 1974)
• Charles Rosen, Arnold Schoenberg (Efrog Newydd, 1975)
• Malcolm MacDonald, Schoenberg (Rhydychen, 2008)