Ovaj ?lanak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). Ako se pravilno ne potkrijepe pouzdanim izvorima, sporne re?enice i navodi mogli bi biti izbrisani. Pomozite Wikipediji tako ?to ?ete navesti validne izvore putem referenci te nakon toga mo?ete ukloniti ovaj ?ablon.

Avion je letjelica fiksnih krila ?vrste konstrukcije sa motorom (pogonskom grupom).

Krila (jedan ili vi?e parova) su horizontalno postavljene i uzgonski profilirane, osnovne uzgonske povr?ine, pomo?u kojih avion ostvaruje odr?avanje u zraku, pod uslovom da ima dostatnu brzinu, vektora brzine bar pribli?no usmjerenog u ?eljenom pravcu kretanja (i na?elno unutar određenog manjeg ugla u odnosu na uzdu?nu osu, ~ < 45 stepeni), sa relativno malim odstupanjem po visini i pravcu od idealnog (za ?eljeni smjer kretanja i potrebu mijenjanja pravca), te se samo takvo kretanje, ostvareno pomo?u uzgonskih povr?ina i pogonske grupe, koja daje efekt akcije-reakcije - naziva let .

Za odr?avanje i kontrolisanje visine leta, ve?ina postoje?ih konstrukcija zahtijeva postojanje određenih krilima-sli?nih kontrolnih povr?ina , iza ili ispred glavnih krila, koji se nazivaju kormilo visine, a za kontrolisanje leta po pravcu prakti?no svaka postoje?a konstrukcija bilo kog aviona, ima prethodnim sli?ne, vertikalne povr?ine, koje se isklju?ivo postavljaju oko kraja uzdu?ne ose aviona, postavljene bar pribli?no vertikalno a nazivaju se kormilo pravca ili samo kormilo. Po uzdu?noj osi aviona glavni par krila mora se po konstrukcijskim principima postaviti tako da je pribli?no postavljen oko centra te?i?ta cijelog aviona, kako u situaciji kada je napunjen gorivom i korisnim teretom, i isto tako i kada je prazan, tako da se prakti?na konstrukcija konkretnog aviona svodi na prilagođavanje tlocrtnog oblika krila prevalentnoj brzini kojom bi trebao da se kre?e avion i dinamici potro?nje goriva, uz odr?avanje pribli?no istog momenta uzgona po promjeni te?ine, uzrokovanoj potro?njom goriva.

Kroz zrak se, principijelno, mogu?e kretati i bez uzgonskih povr?ina i bez akcijsko-reakcijske (pogonske) grupe, ali takvo kretanje jo? uvijek nema jedinstven naziv, i predmet je teoretskih rasprava, i ukoliko je egzistencija neidentificiranih "lete?ih" objekata realnost, tada bi se oni trebali kretati prema principima usmjeravanja vlastite inercije i promjene modusa tog usmjeravanja, ali to onda vi?e ne bi moglo da se ozna?ava sa nazivom "let" ^{[ nedostaje referenca ]} .

Na?elno, unutar kategorije "aviona" ubrajaju se i ekranoplani, iako u nekim dr?avama ekranoplan zbog svojih specifi?nosti, i uprkos sli?nosti sa "avionima" ne mo?e da se registrira kao letjelica, ve? kao plovilo.

Upotreba [ uredi | uredi izvor ]

Masovno kori?tenje aviona je zapo?eto iz vojnih razloga, krajem prvog svjetskog rata . Masovnost upotrebe aviona se pogotovo odrazila na ishod drugog svjetskog rata , jer onaj ko kontrolira nebo taj i kontrolira bitku.

Avioni se koriste za civilne i vojne svrhe. U civilnoj svrsi oni slu?e za prijevoz robe i putnika, dok za vojne svrhe slu?e za odbranu teritorije i za napad i/ili bombardovanje.

• 
  Ilyushin IL 96
• Yakovlev MC 21
• 
  Suhoj Superd?et 100

Modeli [ uredi | uredi izvor ]

• "Zra?ni autobus" ( Airbus ) je podzvu?ni mlazni linijski putni?ki avion , koji leti na kra?im rastojanjima
• Uskotrupni avioni imaju jedan prolaz između sjedi?ta, dok ?irokotrupni avioni imaju dva prolaza između sjedi?ta
• Amfibijski avioni imaju mogu?ost da slije?u i polije?u i sa kopna i sa vode ( Consolidated PBY Catalina )
• Bombarder je vojni avion koji tokom leta nosi bombe koje se koriste u bombardovanju ( Boeing B-52 )
• Dvokrilac je stari avion koji ima dva krila ( Antonov An-2 )
• Nevidljivi bombarder je tip aviona koji je te?ko uo?ljiv za radare ( Lockheed F-117 )
• Nevidljivi lovac je tip aviona koji je te?ko uo?ljiv za radare i neprijateljske avione.
• Lovac (izvorno: borac, eng. Fighter-F) je veoma brzi avion kopnene vojske ili mornarice, dizajniran da uni?tava protivni?ke avione u zraku
• Mlaznjak je avion pogonjen sa jednim ili vi?e mlaznih motora
• Jetliner (d?etlajner) je veliki avion na mlazni pogon za prijevoz putnika
• Hidro-avion mo?e polijetati sa vode i slijetati na vodu, opremljen je prikladnim pontonima
• Avion sa skijama mo?e prizemljiti na snje?nim poljima
• Izviđa?ki, odnosno avioni motrenja i obavje?tavanja slu?e za prikupljanje podataka o neprijatelju. Mogu i slu?iti za ometanje komunikacija protivni?ke strane ( Lockheed SR-71 )
• Kamikaze su lova?ki avioni kori?teni za samoubila?ke misije Japanskih pilota u 2. Svjetskom ratu
• Jumbo Jet (d?ambod?et) je veoma veliki putni?ki avion, na mlazni pogon
• Protivpo?arni je avion konstruisan da prevozi hemikalije koje mo?e izbaciti u cilju borbe protiv Po?ara ( Canadair CL-215 )

Proizvođa?i [ uredi | uredi izvor ]

Dvije najpoznatije fabrike aviona u svijetu su Airbus i Boeing . Naravno, postoji jo? avionskih izviđa?a (Foker, Daglas, ATR, Sab, Cesna itd.), ali ove dvije su fabrike sa najve?im brojem prodatih aviona. Za sada, Boeing nadma?uje Airbus u broju prodatih aviona, ali to je zato ?to je Boeing po?eo da se bavi prodajom aviona po?etkom 20. vijeka, a Airbus tek krajem 70-ih. Međutim, ve?i rast prodaje aviona bilje?i Airbus od Boeinga , prije svega jer je bezbjednija, a ima i Fly-by-wire tehnologiju.

Airbus [ uredi | uredi izvor ]

Airbus je proizvođa? aviona Evropske unije . Akcije kompanije dr?e vi?e raznih firmi EU. Airbus je kompanija koja je napravila najve?i putni?ki avion na svijetu - Airbus А380 Super Jumbo. Radi se o avionu koji ima dvije "palube" ?itavom du?inom trupa i u stanju je da primi preko 550 putnika. Airbus je ponosni vlasnik Fly-by-wire tehnologije koja donosi interaktivni kokpit i zna?ajno olak?ava pilotov posao.

Boeing [ uredi | uredi izvor ]

Ovaj odlomak potrebno je pro?iriti .

Također pogledajte [ uredi | uredi izvor ]

Commons ima datoteke na temu: Avion

Reference [ uredi | uredi izvor ]