Maryse Conde
(
Marise Liliane Appoline Boucolon
;
Pointe-a-Pitre
,
11 a viz C'hwevrer
1937
-
Ate
,
2 a viz Ebrel
2024
) a oa ur
skrivagnerez
hag un
dramaourez
eus
Gwadloup
, a savas a-du gant dizalc'hted he bro c'henidik
[1]
ha gant an hollafrikanouriezh.
Brud bras he deus gounezet goude he
romant
Segou
(
1984
-
85
), a gont diskar gorrek an
impalaeriezh
vambara
e
Mali
e-doug an
XVIII
vet
hag an
XIX
vet
kantved
.
En he romantou e komze a-zivout an
diaspora
afrikat
a voe ganet gant ar
sklaverezh
hag an
trevadennin
en inizi ar
Mor Karib
.
Alies ez eo bet war ar renk evit
Priz Nobel al Lennegezh
, ha 18 priz lennegel zo bet deroet dezhi.
E Pointe-a-Pitre e voe ganet Marise Boucolon d'an 11 a viz C'hwevrer 1937, eizhvet bugel he zud, a oa ar c'hentan kelennerien du e Gwadloup. He mamm, Jeanne Quidal, a rene he skol dezhi evit ar merc'hed ; he zad Auguste Boucolon a oa bet un desaver kent mont da sevel ur bank bihan anvet
Caisse Cooperative des Prets
, a droas d'ar
Banque Antillaise
e
1955
[2]
.
Daouzek vloaz e oa Marise pa skrivas ur pezh-c'hoari en un arvest gant un dudenn hepken, da-genver 55
vet
deiz-ha-bloaz he mamm
[3]
Goude echuet skol an eil derez e
1953
e voe kaset da ober he studi el
lise
katolik
Fenelon e
Pariz
, ma chomas betek bezan skarzhet 1955. Goude-se ec'h eas da Skol-Veur ar Sorbonne da studian al Lizhiri a-vreman ; eno e c'houzanvas
gouennelouriezh
hep kompren gwall vat petra a oa o c'hoarvezout
[4]
, ar pezh he lakaas da vezan emskiant eus he morianegezh . Eno ivez e reas anaoudegezh gant tud all eus an
Antilhez
, ha ganto e vodas ur c'hleub lennegel ha
politikel
anvet en enor da Luis-Carlos Prestes (
1898
-
1990
), ur politiker
komunour
braziliat
. Eno c'hoazh e kejas ouzh ar c'hazetenner
haitian
Jean Dominique, a voe tad he mab nemetan ; distrein d'e vro a eure J. Dominique pa ouezas edo e vignonezh o tougen ? ar skrivagnerez a gontas he foan en he oberenn
La vie sans fards
(
2012
).
Er bloaz
1958
, pa oa oadet a 24 bloaz, ec'h arvestas Marise Boucolon ouzh ar pezh-c'hoari nevez
Les Negres
skrivet gant ar Gall Jean Genet (
1910
-
1986
) ; eno e kejas ouzh unan eus an
aktourien
, ar
Ginead
Mamadou Conde ; e miz Eost 1958 e voent dimezet
[3]
. Teir merc'h o devoe (e
1960
,
1961
ha
1963
)
[4]
, met diaes e veze o darempredou : ken abred ha
1959
e tivizas Maryse Conde mont da gelenn
galleg
en ul lise en
Aod an Olifant
, en ur gas he mab ganti
[5]
. E 1960 ec'h eas da vevan gant he fried e Ginea, a oa dizalc'h diouzh Bro-C'hall abaoe 1958.
E 1963, goude ganedigezeh he zrede merc'h, ec'h eas gant he fevar bugel da gelenn galleg en
Accra
(
Ghana
). E
1966
e voe un taol-Stad eno, ha skarzhet e voe Maryse Conde eus ar vro war zigarez ma vije bet ur spierez gopret gant Ginea. E
Londrez
e kavas repu, ma labouras evit ar
BBC
ha ma skrivas pennadou e kazetennou.
Eno e skoulmas darempred gant he
alvokad
Kwame Aidoo, a gavas an tu da gaout asant Ghana evit ma tistrofe ar skrivagnerez d'ar vro-se e
1967
; er bloaz-se end-eeun e torras an darempredou etrezo : nullet e voe an distro da C'hana, ha Maryse Conde ha mont da
Senegal
gant he bugale. E
Dakar
en em stalias hag e labouras evel
treuzyezherez
en
Institut Droit Ethique Patrimoine
(IDEP) kent mont da gelenn galleg en ul lise e Saint-Louis e norzh ar vro.
E
1969
e voe anvet en ul lise all e Kaolack, er gevred da Zakar, ma kejas ouzh Richard Philcox, ur c'helenner war ar
saozneg
hag a voe he zreuzyezher. Bloaz war-lerc'h e tistroas Maryse Conde da Vro-C'hall, man adstagas gant he studi en ur labourat evit ar
gelaouenn
Presence africaine
[6]
.
E
1975
, pa oa oadet a 41 bloaz, e voe deroet dezhi he doktorelezh e Keverata lizheregel gant Skol-veur ar Sorbonne. Bloaz goude e voe embannet ar c'hentan romant sinet ganti,
Heremakhonon
(1976), tra ma kelenne e meur a skol-veur e Pariz.
Er bloaz
1981
, goude torret he dimez gant M. Conde, ec'h eildimezas Maryse, gant he zreuzyezher R. Philcox ar wezh-se. E
1985
e tistroas da Wadloup, ma voe dilabour e-pad tri bloaz, nac'het ma voe gant ar skol-veur, ar
skinwel
ha Renerezh-Rannvro an Aferiou Sevenadurel (RRAS ;
(fr)
DRAC
). Goude-se, e
1989
, ec'h eas da gelenn al lennegezhiou gallek e Skol-veur
Kalifornia
, ma oa bet pedet. Ur resped nevez a voulc'has en
SUA
, ma kelennas e Skoliou-meur e
Maryland
, e
Massachusetts
hag e
Virginia
. Er bloaz
1995
e voe anvet e Skol-veur Columbia e
New York
; eno e e stalias ur greizenn anvet
Centre d'Etudes Francophones
ma pedas meur a skrivagner eus
Afrika
hag an Antilhez.
E
2004
e voe anvet Maryse Conde da gadoriadez kentan an aozadur
Comite pour la memoire de l’esclavage
(CPME)
[7]
. Bloaz war-lerc'h, oadet a 70 vloaz, ec'h eas war he leve.
E
2013
e kuitaas Maryse Conde ar Stadou-Unanet hag e tistroas da Vro-C'hall, m'en em stalias e Gorda (
Vauclusa
).
Er bloaz
2018
, ur strollad a 109 skrivagner ha skrivagnerez
svedat
a stalias an "Akademiezh Nevez" evit derein "Priz akademe nevezk al lennegezh" (
(sv)
Den nya akademiens litteraturpris
) peogwir ne oa bet
Priz Nobel al Lennegezh
er bloaz-se. Pevar den a voe rakdibabet : M. Conde, ar
Bro-Saoz
Neil Gaiman (*
1960
), ar
Japanad
Murakami Haruki (*
1949
) hag ar
Ganadianez
Kim Thuy (*
1968
), hogen Murakami H. a c'houlennas ma vefe lamet e anv peogwir e venne chom da skrivan en diavaez d'ar
media
. Da Varyse Conde e voe deroet ar priz
[8]
.
D'an 2 a viz Ebrel 2024 e varvas ar skrivagnerez en Ate (Vaucluse), oadet a 90 vloaz.
- Alc'hwez
A = Arnodskrid (16) ; D = Danevell (3) ; E = Emvuhezskrid (1) ; P = pezh-c'hoari (10) ; R = Romant (21) : Y = Yaouankizou (8).
- 1972 :
Dieu nous l'a donne
(P)
- 1973 :
Mort d'Oluwei d'Ajumako
(P)
- 1973 :
Pourquoi la negritude? Negritude ou revolution
(A)
- 1974 :
Le Morne de Massabielle
(P) ?
Negritude cesairienne, negritude senghorienne
(A)
- 1976 :
Heremakhonon
(R)
[9]
- 1978 :
La civilisation du bossale : reflexions sur la litterature orale de la Guadeloupe et de la Martinique
(A) ?
Profil d’une œuvre : cahier d’un retour au pays natal
(A) ?
Propos sur l’identite culturelle
(A)
- 1979 :
La parole des femmes: essai sur des romancieres des Antilles de langue francaise
(A)
- 1981 :
Une saison a Rihata
(R)
- 1984 :
Segou
/ 1 :
Les Murailles de terre
(R)
- 1985 :
Segou
/ 2 :
La Terre en miettes
(R) ?
"Pays mele", suivi de "Nanna-ya"
(R)
- 1986 :
Haiti cherie
(Y)
[10]
?
Moi, Tituba, sorciere... noire de Salem
(R)
- 1987 :
Notes sur un retour au pays natal
(A) ?
La Vie scelerate
(R)
- 1988 :
Pension Les Alizes
(P) ?
Pension les Alizes
(P)
- 1989 :
An tan revolisyon
(P) ?
Hugo le terrible
(Y) ?
Traversee de la mangrove
(R)
- 1990 :
Bouquet de voix pour Guy Tirolien
(A)
- 1992 :
Les derniers rois mages
(R)
- 1993 :
Comedie d’amour
(P) ?
La colonie du Nouveau Monde
(R)
- 1995 :
La migration des cœurs
(R)
- 1996 :
Noir, c’est noir
(A)
- 1997 :
Desirada
(R) ?
Neg pas bon
(A)
- 1998 :
Creolite without Creole Language
(A) ?
O Brave New World
(A) ?
Unheard Voice: Suzanne Cesaire and the Construct of a Caribbean Identity
(A)
- 1999 :
Le cœur a rire et a pleurer : contes vrais de mon enfance
(D)
- 2000 :
Celanire cou-coupe
(R)
- 2001 :
Fous-t-en Depestre, laisse dire Aragon
(A) ?
La belle Creole
(R)
- 2002 :
La planete Orbis
(Y)
- 2004 :
Haiti dans l’imaginaire des Guadeloupeens
(A) ?
Savannah blues
(Y) ?
The Stealers of Fire: The French-Speaking Writers of the Caribbean and Their Strategies of Liberation
(A)
- 2005 :
Histoire de la femme cannibale
(R)
- 2006 :
Chiens fous dans la brousse
(Y) ?
Uliss et les chiens
(D)
- 2006 :
Victoire, les saveurs et les mots : recit
(D)
- 2006 :
A la courbe du Joliba
(Y)
- 2007 :
Comme deux freres
(P)
- 2008 :
Les belles tenebreuses
(R)
- 2008 :
Chiens fous dans la brousse
(Y)
- 2009 :
Conte cruel
(Y)
- 2009 :
La faute a la vie
(P)
- 2010 :
En attendant la montee des eaux
(R)
- 2012 :
La vie sans fards
(E)
- 2013 :
La Belle et la Bete : une version guadeloupeenne
(R)
- 2015 :
An tan revolisyon : elle court, elle court la liberte
(P)
- 2015 :
Mets et merveilles
(R)
- 2017 :
Le fabuleux et triste Destin d’Ivan et d’Ivana
(R)
- 2021 :
L'Evangile du nouveau monde
(R)
- Priziou lennegel
- 1986 :
Grand prix litteraire de la Femme
evit
Moi, Tituba, sorciere... noire de Salem
.
- 1988 :
Prix Anais-Segalas de l’Academie francaise
evit
La Vie scelerate
?
LiBeraturpreis
(
Alamagn
) evit
Segou
/ 1 :
Les Murailles de terre
.
- 1993 :
Prix Puterbaugh
evit he oberennou.
- 1994 :
Grand prix litteraire des jeunes lecteurs de l'Ile-de-France
evit
Moi, Tituba, sorciere... noire de Salem
.
- 1997 :
Prix Carbet de la Caraibe et du Tout-Monde
evit
Desiderada
.
- 1999 :
Prix Marguerite-Yourcenar
evit
Le cœur a rire et a pleurer : contes vrais de mon enfance
.
- 2003 :
Grand prix Metropolis bleu
(Montreal, Quebec) evit
Le cœur a rire et a pleurer : contes vrais de mon enfance
.
- 2005 :
Hurston/Wright Legacy Award
evit
Who Slashed Celanire's Throat?
(
Celanire cou-coupe
).
- 2005 :
Certificat d'honneur Maurice Gagnon du Conseil international d'etudes francophones (CIEF)
.
- 2007 :
Prix Tropiques
evit
Victoire, les saveurs et les mots
.
- 2008 :
Trophee des arts afro-caribeens
evit
Les belles tenebreuses
.
- 2010 :
Grand prix du roman metis
evit
En attendant la montee des eaux
.
- 2018 :
Den nya akademiens litteraturpris
(Sveden) evit he oberennou.
- Medalennou gall
- 2001 :
Komandourez urzh arn Arzhou hag al Lizhiri.
- 2014 :
Ofiserez al
Lejion a Enor
.
- 2019 :
Kroaz-Veur Urzh broadel an Dellid .
- (fr)
Pfaff, Francoise & Cotteret-Hage, Madeleine.
Nouveaux entretiens avec Maryse Conde ? Ecrivain et temoin de son temps
. Paris : Karthala, 2016
(
ISBN 978-2-8111-1707-8
)
- ↑
(fr)
France TV Info
, 25/01/2013
.
Kavet :
10 Ebr 24
.
- ↑
(fr)
Un siecle de Banque a la Guadeloupe, 1850-1990
@ Societe d'Histoire de la Guadeloupe
.
Kavet :
16 Ebr 24
.
- ↑
3,0
ha
3,1
(en)
Clark, Veve A.
"I Have Made Peace With My Island": An Interview with Maryse Conde
. In :
Callaloo
niv. 38, 1989, pp. 87 sqq. ?
JSTOR 2931145
.
Kavet :
16 Ebr 24
.
- ↑
4,0
ha
4,1
(fr)
{cite web|url=
https://la1ere.francetvinfo.fr/mort-de-l-ecrivaine-maryse-conde-a-90-ans-retour-sur-sa-vie-sans-fards-1421603.html
|title=Mortuaj @ France TV Info|accessdate=16 Ebr 24}}
- ↑
(fr)
Maryse Conde
@ Ecritures contemporaines Caraibe-Amazonie
.
Kavet :
16 Ebr 24
.
- ↑
(fr)
Maryse Conde
@ Cairn Info
.
Kavet :
16 Ebr 24
.
- ↑
(fr)
Comite national pour la memoire et l’histoire de l’esclavage
.
Kavet :
16 Ebr 24
.
- ↑
(fr)
France TV INfo, 12/10/2018
.
Kavet :
16 Ebr 24
.
- ↑
Adembannet e 1988 dindan an titl
En attendant le bonheur
.
- ↑
Adembannet e 2001 ha 2005 dindan an titl
Reves amers
.