Югаслав?я на карце Е?ропы (межы змянял?ся)
Югаслав?я
?
славянская
дзяржава ?
Е?ропе
, якая ?снавала на
Балканск?м па?востраве
на працягу амаль усяго
XX стагоддзя
, мела выхад да
Адрыятычнага мора
.
У Вял?кую Югаслав?ю ? карале?ства (КСХС), затым федэрацыю (ФНРЮ, СФРЮ) ? уваходз?л? цяпер незалежныя дзяржавы:
Серб?я
,
Чарнагорыя
,
Харватыя
,
Славен?я
,
Македон?я
,
Босн?я ? Герцагав?на
.
У Малую Югаслав?ю ? федэрацыю (СРЮ), затым канфедэраты?ны саюз (ГССЧ) ? уваходз?л? цяпер незалежныя дзяржавы
Серб?я
,
Чарнагорыя
.
Югаслав?я ?тварылася (як
Карале?ства Серба?, Харвата? ? Славенца?
) пасля
Першай сусветнай вайны
? распаду
А?стра-Венгерскай ?мперы?
? пачатку XX ст., распалася ? канцы
XX ст.
? пачатку XXI ст.
Дзяржа?най мовай у вын?ку супрацо?н?цтва сербск?х ? харвацк?х л?нгв?ста? першапачаткова была
сербахарвацкая або харватасербская
. Пасля 2-й сусветнай вайны мовы саюзных рэспубл?к был? абвешчаныя ра?напра?ным? дзяржа?ным? мовам?, хоць сербахарвацкая ?
сербская
карыстал?ся адноснай перавагай. Асно?нае насельн?цтва ? па?днёвыя славяне: (
сербы
,
славенцы
,
харваты
,
македонцы
), а таксама не славянск?я народнасц?:
албанцы
,
цыгане
.
У перыяд пам?ж Першай ? Другой сусветным? войнам? ?
1918
?
1941
гг. Югаслав?я ?снавала пад назвам?
Карале?ства Серба?, Харвата? ? Славенца? (КСХС)
(з
1918
) ?
Карале?ства Югаслав?я (КЮ)
(c
1929
).
Карале?ства Югаслав?я, 1929?1941
Пасля вайны Ц?та меркава? аб стварэнн? ≪Вял?кай Югаслав??≫ ? рамках рэал?зацы? плана? стварэння
Балканскай Федэрацы?
, разгледжвальных ?м сумесна са
Стал?ным
? Дым?травым.
Ц?та жада? сфарм?раваць сацыял?стычную федэрацыю з цэнтральнай уладай Бялграда з тэрыторы? ≪Першай Югаслав??≫, а таксама
Балгары?
?
Албан??
? якасц? федэральных рэспубл?к.
Спачатку был? створаны югаслава-албанск? ? югаслава-балгарск? эканам?чна-мытныя звязы з ?нтэграцыяй албанскай эканом?к? ? югасла?скую, аднак затым н? Вял?кая Югаслав?я, н? хоць бы далучэнне да Югаслав?? Албан?? рэал?заваныя не был? з прычыны ?зн?клых рознагалосся? з к?ра?н?цтвам Албан?? ? Балгары?, а затым ? парыву са Стал?ным.
Югаслав?я стала сацыял?стычнай федэрацыяй з шасц? саюзных рэспубл?к пад назвам?
Дэмакратычная Федэраты?ная Югаслав?я
(з
1945
),
Федэраты?ная Народная Рэспубл?ка Югаслав?я
(ФНРЮ) (з
1946
),
Сацыял?стычная Федэраты?ная Рэспубл?ка Югаслав?я (СФРЮ)
(ад
1963
).
У якасц? мадэл? нацыянальнага буда?н?цтва ? сацыял?стычнай Югаслав?? бы? абраны
федэрал?зм
. Паводле Канстытуцы? СФРЮ, прынятай у 1974 г., суб’ектам? федэрацы? як?м? был? шэсць сацыял?стычных рэспубл?к ? два а?таномныя сацыял?стычныя кра?. Усе народы Югаслав?? был? прызнаныя ра?напра?ным?. Ц?тава нацыянальна-дзяржа?ная рэформа прывяла да вызначаных поспеха?: стал? паступова забывацца этн?чныя чыстк? ваенных гадо?, у кра?не зн?з??ся напал м?жэтн?чных аднос?н. К?ра?н?цтва кра?ны заяв?ла аб з’я?ленн? новай наднацыянальнай этн?чнай агульнасц? ? югасла?скага народа. Колькасць людзей, як?я л?чаць сябе югаславенам? (як прав?ла, гэта был? людз?, народжаныя ? змяшаных шлюбах), павял?чвалася ад перап?су да перап?су, да моманту распаду Югаслав?? ?х доля ? насельн?цтве кра?ны перавыс?ла 5 %.
У канцы 1940-х гг. па?стал? рознагалосс? пам?ж л?дарам камун?стычнай парты? Югаслав??
Ц?та
?
Стал?ным
, што прывяло да парыву аднос?н з СССР. Хоць пасля смерц? Стал?на яны был? часткова ?х?леныя, Югаслав?я не стала членам
Арган?зацы? Варша?скай Дамовы
, а наадварот, у проц?вагу ёй стварыла
Рух недалучэння
. У гады к?равання Ц?та Югаслав?я выконвала ролю пасярэдн?ка пам?ж Захадам ? найбольш адыёзным? камун?стычным? рэжымам?.
Рэжым Ц?та гуля? на супярэчнасцях пам?ж дзяржавам? кап?тал?стычнай ? сацыял?стычнай с?стэм, што дазваляла Югаслав?? ? пасляваенныя дзесяц?годдз? давол? хутка разв?вацца.
Фактарам? распаду югасла?скай федэрацы? стал? смерць Ц?та ? ф?яска праводжанай яго пераемн?кам? нацыянальнай пал?тык?, распад сусветнай сацыял?стычнай с?стэмы, воплеск нацыянал?зму ? Е?ропе (прычым не тольк? ? кра?нах Цэнтральна-Усходняга рэг?ёна). У 1990 г. ва ?с?х шасц? рэспубл?ках СФРЮ был? праведзеныя мясцовыя выбары. Перамогу на ?х усюды атрымал? нацыянал?стычныя с?лы.
З прычыны нарастальных нацыянальных рознагалосся? па завяшчанн?
Ц?та
пасля яго смерц? пост прэз?дэнта кра?ны бы? скасаваны, а на чале кра?ны ?ста? Прэз?дыум, члены якога (раздзелы саюзных рэспубл?к ? а?таномных абласцей) штогод змянял? адз?н аднаго па чарзе. Кароткачасовы эканам?чны цуд у сярэдз?не 1980-х гг. скончы?ся ?мкл?вай ?нфляцыяй ? развалам эканом?к?, што прывяло да абвастрэння аднос?н пам?ж эканам?чна больш разв?тым?
Серб?яй
,
Харватыяй
?
Славен?яй
, ? астатн?м? рэспубл?кам?.
Падчас грамадзянскай вайны ? распаду ад Вял?кай Югаслав?? ? канцы XX стагоддзя аддзял?л?ся чатыры з шасц? саюзных рэспубл?к (
Славен?я
,
Харватыя
,
Босн?я ? Герцагав?на
,
Македон?я
). Тады на тэрыторыю спачатку
Босн?? ? Герцагав?ны
, а затым а?таномнага краю
Косава
был? ?ведзеныя м?ратворчыя с?лы
ААН
пад к?ра?н?цтвам
ЗША
. У
Косава
, з падставы рэгулявання мандату
ААН
м?жэтн?чнага канфл?кту пам?ж
сербск?м
?
албанск?м
насельн?цтвам,
ЗША
? ?х саюзн?к? правял? ваенную аперацыю па захопе ? фактычнаму аддзяленню ад Югаслав?? ? Серб?? а?таномнага края Косава, як? апыну?ся пад
пратэктаратам
ААН
(гл.
Вайна НАТА супраць Серб??, 1999
. Тым часам Югаслав?я, у якой напачатку
XXI ст.
заставалася дзве рэспубл?к?, ператварылася ?
Малую Югаслав?ю (Серб?ю ? Чарнагорыю)
:
з
1992
па
2003
г. ?
Саюзная Рэспубл?ка Югаслав?я (СРЮ)
, з
2003
па
2006
г. ? канфедэраты?ны
Дзяржа?ны Саюз Серб?? ? Чарнагоры? (ГCCX)
.
Югаслав?я канчаткова спын?ла ?снаванне з выхадам з саюза
Чарнагоры?
3 чэрвеня
2006
г.
≪Першая Югаслав?я≫ ? Карале?ства Серба?, Харвата? ? Славенца? (КСХС), Карале?ства Югаслав?я (КЮ)
[
прав?ць
|
прав?ць зыходн?к
]
- Прыморская банов?на
- Зетская банов?на
- Са?ская банов?на
- Мара?ская банов?на
- Урба?ская банов?на
- Дрынская банов?на
- Вардарская банов?на
- Дунайская банов?на
- Бялград
- Харвацкая банов?на (з
1939
) ? па?стала ? вын?ку аб’яднання Са?скай ? Прыморскай банов?н
Сацыял?стычная ≪Другая Югаслав?я≫ ? Федэраты?ная Народная Рэспубл?ка Югаслав?я (ФНРЮ), Сацыял?стычная Федэраты?ная Рэспубл?ка Югаслав?я (СФРЮ)
[
прав?ць
|
прав?ць зыходн?к
]
- Серб?я (саюзная рэспубл?ка)
- Косава (а?таномны край)
- Ваяводз?на (а?таномны край)
- Харватыя (рэспубл?ка)
- Славен?я (рэспубл?ка)
- Босн?я ? Герцагав?на (рэспубл?ка)
- Македон?я (рэспубл?ка)
- Чарнагорыя (рэспубл?ка)
Постсацыял?стычная ≪Трэцяя Югаслав?я≫ ? Саюзная Рэспубл?ка Югаслав?я (СРЮ), Дзяржа?ны Саюз Серб?? ? Чарнагоры? (ДССЧ)
[
прав?ць
|
прав?ць зыходн?к
]
- Серб?я (саюзная рэспубл?ка)
- Косава (а?таномны край, фактычна ? м?жнародны пратэктарат)
- Ваяводз?на (а?таномны край)
- Чарнагорыя (саюзная рэспубл?ка)