Н?калае Ча?шэску

З В?к?педы?, свабоднай энцыклапеды?
Н?калае Ча?шэску
рум. : Nicolae Ceau?escu
Сцяг3-? Старшыня Дзяржа?нага Савета Румын??
11 л?пеня 1965  ? 29 сакав?ка 1974
Папярэдн?к К?ву Стойка
Пераемн?к пасада скасавана
Сцяг1-ы Прэз?дэнт Сацыял?стычнай Рэспубл?к? Румын?я
29 сакав?ка 1974  ? 22 снежня 1989
Папярэдн?к пасада заснавана
Пераемн?к ?он ?л?еску
Сцяг7-ы Генеральны Сакратар Румынскай Камун?стычнай Парты?
22 сакав?ка 1965  ? 25 снежня 1989
Папярэдн?к Георгэ Геарг?у-Дэж
Пераемн?к пасада скасавана

Нараджэнне 26 студзеня 1918 ( 1918-01-26 ) [1] [2] […]
Смерць 25 снежня 1989 ( 1989-12-25 ) [2] [3] […] (71 год)
Месца пахавання
Бацька Андруцэ Ча?шэску (1886?1969)
Мац? Александрына Ча?шэску (1888?1977)
Жонка Алена Ча?шэску [d]
Дзец? Зоя Ча?шэску [d] , Н?ку Ча?шэску [d] ? Валянц?н Ча?шэску [d]
Веравызнанне атэ?ст
Партыя
Адукацыя
Дзейнасць пал?тык , ваенны , шавец , прэз?дэнт Румын??
Навуковая дзейнасць
Навуковая сфера пал?тыка ? арм?я
А?тограф Выява аўтографа
Ваенная служба
Гады службы 1948 ? невяд.
Прыналежнасць Узброеныя с?лы Румын??
Род войска? Сухапутныя войск? Румын??
Званне генерал-лейтэнант
Узнагароды
Герой Сацыялістычнай Рэспублікі Румынія Герой Сацыялістычнай Рэспублікі Румынія Герой Сацыялістычнай Рэспублікі Румынія Герой Сацыялістычнай працы Румыніі
Кавалер ордэна Зоркі Сацыялістычнай Рэспублікі Румынія 1 ступені
Ордэн «Перамога сацыялізму»
Ордэн ≪Перамога сацыял?зму≫
Ордэн «Перамога сацыялізму»
Ордэн ≪Перамога сацыял?зму≫
Ордэн «Перамога сацыялізму»
Ордэн ≪Перамога сацыял?зму≫
Ордэн Леніна Ордэн Леніна Ордэн Кастрычніцкай Рэвалюцыі
Медаль «У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння Уладзіміра Ільіча Леніна»
Медаль ≪У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння Уладз?м?ра ?ль?ча Лен?на≫
Медаль «За ўмацаванне баявой садружнасці»
Медаль ≪За ?мацаванне баявой садружнасц?≫
Нацыянальны ордэн Хасэ Марці
Нацыянальны ордэн Хасэ Марц?
Ордэн Югаслаўскай вялікай зоркі
Залаты Алімпійскі ордэн
Залаты Ал?мп?йск? ордэн
Афіцэрскі крыж Ганаровага знака «За заслугі перад Аўстрыйскай Рэспублікай»
Аф?цэрск? крыж Ганаровага знака ≪За заслуг? перад А?стрыйскай Рэспубл?кай≫
Кавалер ордэна Серафімаў
Кавалер ордэна Сераф?ма?
Кавалер ордэна Вызваліцеля Сан-Марціна
Кавалер ордэна Вызвал?целя Сан-Марц?на
Кавалер ордэна За заслугі перад ФРГ
Кавалер ордэна За заслуг? перад ФРГ
Кавалер ордэна Слана
Рыцар Вялікага крыжа найшаноўнага ордэна Лазні
Рыцар Вял?кага крыжа найшано?нага ордэна Лазн?
Кавалер Вялікага крыжа ордэна Святога Олафа
Кавалер Вял?кага крыжа ордэна Святога Олафа
Афіцэр ордэна Ганаровага легіёна
Аф?цэр ордэна Ганаровага лег?ёна
Вялікі крыж, дэкараваны вялікі стужкай Ордэна За заслугі перад Італьянскай Рэспублікай
Вял?к? крыж, дэкараваны вял?к? стужкай Ордэна За заслуг? перад ?тальянскай Рэспубл?кай
Вялікі ланцуг ордэна Сант'яга і мяча, Партугалія
Вял?к? ланцуг ордэна Сант'яга ? мяча, Партугал?я
Кавалер Вялікага крыжа ордэна Паўднёвага Крыжа
Сайт ceausescu.org (англ.)
Лагатып Вікісховішча  Медыяфайлы на В?к?схов?шчы

Н?калае Ча?шэску ( рум. : Nicolae Ceau?escu , 26 студзеня 1918 , Скарн?чэшц?, жудзец Олт  ? 25 снежня 1989 , Тыргав?штэ , Дымбав?ца , Сацыял?стычная Рэспубл?ка Румын?я ) ? румынск? дзяржа?ны ? пал?тычны дзеяч, генеральны сакратар ЦК Румынскай камун?стычнай парты? (РКП) з 1965. Прэз?дэнт СРР ? 1974?1989 гадах. Зрынуты ? вын?ку Румынскай рэвалюцы? 1989 года.

Вылуча?ся сваёй адносна нейтральнай знешняй пал?тыкай: трыма?ся а?таном?? ?нутры сацыял?стычнага блоку кра?н (не байкатава? ал?мп?яду ? Лос-Анджэлесе у 1984, устрыма?ся ад уводу войска? у Чэхаславак?ю ? 1968), але ?мкну?ся захо?ваць добрыя аднос?ны з СССР . Добрыя стасунк? з Заходняй Е?ропай дазвалял? яму атрымл?ваць буйныя крэдыты, як?я ? значнай ступен? забяспечыл? эканам?чны рост ? 1960-1970-я гады. М?ж тым унутры кра?ны праводз?? усё болей жорсткую, а?тарытарную пал?тыку, паступова насаджваючы культ сваёй асобы. Але рост запазычанасц? прымус?? Ча?шэску пагадз?цца на рэжым жорсткай эканом?? ? зн?жэнне ?зро?ню жыцця насельн?цтва. Гэты ? шэраг ?ншых фактара? (у тым л?ку крыз?с сацыял?стычнага лагеру, зн?жэнне цэн на нафту ) прывял? да антыкамун?стычнай рэвалюцы?, у час якой узброеныя с?лы заб?л? каля 50 мужчын, жанчын ? дзяцей, звяржэння ? расстрэлу Н?калае Ча?шэску.

Непасрэднай падставай дзеля Румынскай рэвалюцы? 1989 года , якая зрынула рэжым Ча?шэску, стал? хваляванн? румынск?х венгра? у Тым?шаары . У час рэвалюцы? Ча?шэску здоле? збегчы на верталёце са стал?цы , але ? вын?ку бы? схоплены румынск?м войскам ?, разам са сваёй жонкай Еленай па?ста? перад трыбуналам [6] . Трыбунал абв?навац?? Ча?шэску ? злачынствах супраць дзяржавы, генацыдзе ?ласнага народа, адкрыцц? таемных рахунка? у замежных банках ? падрыве нацыянальнай эканом?к? [7] [8] [9] .

Растраляны разам з жонкай 25 снежня 1989 года па прысудзе трыбунала, праз некальк? месяца? пасля судовага пасяджэння. Уся маёмасць была канф?скавана [10] . Смерць Ча?шэску адзначыла канец ланцужка антыкамун?стычных рэвалюцый , як?я адбыл?ся ? 1989 годзе ? Цэнтральнай ? Па?днёвай Е?ропе.

Б?яграф?я [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Ранн?я гады [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Дом, дзе нарадз??ся Н?калае Ча?шэску
Ча?шэску ? 15 гадо?, у час першага арышту (1933)

Н?калае Ча?шэску нарадз??ся 26 студзеня 1918 года ? вёсцы Скарн?чэшц? ? сялянскай сям’? [11] , ста?шы трэц?м дз?цём у сям’? з дзесяц? дзяцей [12] . Сям’я будучага румынскага л?дара жыла давол? бедна ? у невял?к?м трохпакаёвым доме без электрычнасц? [11] . Бацьку Н?калае, Андруцэ Ча?шэску, належала тры гектары сельскагаспадарчай зямл? ? некальм? авечак; таксама вял?к? прыбытак яму прынос?ла кравецкая справа [13] . Нягледзячы на сц?плы дастатак, Андруцэ здоле? даць сыну пачатковую адукацыю, уладкава?цы Н?калае ? вясковую школу, якую той скончы? у 11 гадо? [14] . Пазней сам Ча?шэску п?са? пра сваё дзяц?нства [15] [16] : ≪З’я?ляючыся сялянск?м сынам, я зведа? прыгнёт памешчыка?, а з адз?наццац? гадо? ? кап?тал?стычную эксплуатацыю≫.

У адз?наццац?гадовым узросце Ча?шэску пераеха? у Бухарэст , дзе спачатку жы? са сваёй старэйшай сястрой, Н?кул?най Русеску [13] . У стал?цы працава? на адным з завода? [12] ? пача? вучыцца шавецкаму рамяству, уладкава?шыся вучнем да ша?ца. У гэты перыяд Ча?шэску ме? давол? сц?плы прыбытак, што прымус?ла яго заняцца дробным крадзяжом [17] .

Партыйная дзейнасць у карале?скай Румын?? (1933?1944) [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У 15 гадо? уладкава?ся падмайстрам у невял?чкую шавецкую майстэрню Аляксандра Сандулеску, акты?нага члена Румынскай камун?стычнай партры? (РКП), якая ? той час знаходз?лася на нелегальным станов?шчы [13] . Менав?та ён прываб?? Ча?шэску да дзейнасц? ? працо?ным руху ? 1933 годзе [12] [13] . Н?калае ?ступ?? у Камун?стычны саюз моладз? (КСМ) Румын??. Тады ж ён упершыню апыну?ся ? турме; пазней ён неаднаразова трапля? у розныя турмы Румын?? [18] . Бы? арыштаваны ? 1934 годзе, у час забасто?к? чыгуначн?ка? [19] : яго арыштавал? за збор подп?са? пад петыцыяй супраць суда над забасто?шчыкам? [20] . У той час за ?м замацавалася рэпутацыя акты?нага прапагандысцкага праца?н?ка, камун?ста ? антыфашыста [19] . Ча?шэску правё? у зняволенн? 2 гады, адбываючы ? тым л?ку тэрм?н у тым л?ку ? катаржнай турме дзеля пал?тычных вязня? ≪ Дафтана ≫, вядомай сва?м? цяжк?м? ?мовам?, дзе пазнаём??ся з мног?м? вядомым? функцыянерам? кампарты? (у прыватнасц?, з Георгэ Геарг?у-Дэжам ), К?ву Стойкам , Эм?лем Бондараш, Аляксандру Маг?арош [16] . У ≪Дафтане≫ Ча?шэску займаецца вывучэннем тэоры? маркс?зму пад к?ра?н?цтвам Геарг?у-Дэжа, пазней Геарг?у-Дэж узя? маладога камун?ста пад свой патранаж. У час зняволення ён, як ? мног?я камун?сты, спазна? катаванн? з боку супрацо?н?ка? турмы; у рэшце рэшт гэта прывяло да таго, што ён пача? за?кацца [12] . Генерал-апаз?цыянер Штэфан Косцял пазней выказва?ся пра маладога Ча?шэску [21] : ≪Ча?шэску бы? абмежаваным камун?стам-энтуз?астам, як? сам веры? у бязглуздз?цу, якую прапаведва?. Гэта выглядала досыць дз??на, таму большасць вязня? пазбягал? яго≫.

У сярэдз?не 1930-х гадо? Ча?шэску наведа? з партыйным? заданням? мног?я гарады Румын?? ? Бухарэст , Краёва , Кымпулунг-Мусчэл , Рымн?ку-Вылчэ . У час гэтых в?з?та? яго не аднойчы арышто?вал? [22] .

У 1936 годзе ?ступ?? у РКП [23] . На гэты момант яго постаць стала добра вядомай румынскай карале?скай тайнай пал?цы? ≪ С?гуранцы ≫: у асаб?стай справе ≪С?гуранцы≫ Ча?шэску названы ≪небяспечным камун?стычным аг?татарам≫ ? ≪распа?сюдн?кам камун?стычных ? антыфашысцк?х аг?тацыйных матэрыяла?≫ [22] . 6 л?пеня 1936 года суд горада Брашова па дадзеных абв?навачваннях прысудз?? Ча?шэску да турэмнага зняволення тэрм?нам на 2 гады, а таксама дадаткова на год ? 6 месяца? зняволення ? 1 год прымусовага пражывання ? Скарн?чэшц? за непавагу да суда [22] . Пераважную частку тэрм?ну Ча?шэску праводз?ць у турме ≪Дафтана≫ [22] . Пасля выхаду з турмы ? 1939 годзе, у час ваеннага параду [11] , ён знаём?цца з маладой камун?сткай-падпольшчыцай Еленай Пятрэску [20] , якая нарадз?лася ? 1939 годзе ? сям’? фермера ? пачала сваю працо?ную дзейнасць на тэкстыльнай фабрыцы [11] . Пазней, у 1946 годзе, Елена ? Н?калае пабрал?ся аф?цыйным шлюбам; Елена Ча?шэску ? ? будучын? аказвала значны ?плы? на пал?тычнае жыццё Румын?? [14] [20] .

У 1940 годзе Ча?шэску зно? арыштаваны ? асуджаны за ≪змову супраць грамадскага парадку≫. Усю вайну ён правё? у турмах ? концлагерах , так?х як ≪ Жылава ≫ (1940), ≪Карансебеш≫ (1942), ≪Вэкэрэшць≫ (1943) [22] . У 1943 годзе яго пераводзяць у канцлагер ≪ Тыргу-Жыу ≫, дзе ? той час знаходз?цца Георгэ Геарг?у-Дэж [20] [24] [25] [26] .

Партыйная ? дзяржа?ная дзейнасць у сацыял?стычнай Румын?? (1944?1965) [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Пад канец вайны, у 1944?1945 гадах ? сакратар ЦК Камун?стычнага саюза моладз? . У 1945 годзе Румын?я была занята савецк?м? войскам?, ёй бы? навязаны прасавецк?, сацыял?стычны лад. Кар’ера Ча?шэску, няда?няга падпольшчыка-камун?ста, пайшла ?верх. У канцы 1940-х ? сакратар абласнога кам?тэта парты? спачатку ? Добруджы , потым у Алтэн?? . У 1948?1950 ? м?н?стр сельскай гаспадарк?, у 1950 ? намесн?к м?н?стра нацыянальнай абароны ? званн? генерал-маёра, у 1951 ? старшыня пал?тычнага ведамства ва ?зброеных с?лах, у 1952 ? член ЦК кампарты?. Падтрымл?ва? сакратара парты? Г. Геарг?у-Дэжа ? барацьбе за ?ладу з ≪маскв?чкай≫ А. Па?кер , якую ? 1952 годзе пазбав?л? партыйных па?намоцтва? (≪маскв?чы≫ ? партыйныя л?дары, як?я ? час вайны знаходз?л?ся на тэрыторы? СССР). У 1954 годзе Ча?шэску бы? абраны сакратаром ЦК кампарты?, а ? 1955 ? членам Пал?тбюро.

У 1961 годзе з’яв??ся румынск? варыянт ≪ нацыянальнага камун?зму ≫, як? ?ключа? у асно?ным супрац?? пал?тычнаму курсу М. С. Хрушчова на эканам?чную ?нтэграцыю.

К?раванне (1965?1989) [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У 1965 годзе Ча?шэску бы? абраны генеральным сакратаром ЦК (фактычна л?дарам кра?ны), заня? пасаду старшын? Дзяржа?нага сходу, а ? 1974 ? пасля змены канстытуцы?, ? прэз?дэнтам Румын??

Вё? пал?тыку адносна нейтральнай кра?ны, маючы акты?ныя стасунк? ? з кра?нам? сацыял?стычнага лагеру, ? з дэмакратычным? дзяржавам? Захаду. Яго ?нутраная пал?тыка спачатку была адносна л?беральнай, пашырылася свабода прэсы. Але ? другой палове к?равання рэжым раб??ся ?сё болей а?тарытарным, ствара?ся культ асобы Ча?шэску. У 1971 годзе, пасля в?з?та? Н?калае ? Алены Ча?шэску ? кра?ны Аз?? (у прыватнасц?, у КНДР ? К?тай), Ча?шэску выступае на пасяджэнн? Выкана?чага кам?тэта ЦК з ≪Л?пеньск?м? тэз?сам?≫ , выкананне як?х прыводз?ць да ?сталявання культу асобы к?ра?н?ка СРР, узмацнення татал?тарнага рэжыму.

З 22 сакав?ка 1965 года да смерц? ? 1989 годзе бы? генеральным сакратаром ЦК Румынскай камун?стычнай парты?. У 1974?1989 гадах бы? Прэз?дэнтам Сацыял?стычнай Рэспубл?к? Румын?я.

25 снежня 1989 года расстраляны разам з жонкай Аленай Ча?шэску па прыгаворы трыбунала, праз некальк? гадз?н пасля суда; уся яго маёмасць была канф?скавана. Смерць Ча?шэску адзначыла заканчэнне шэрагу антыкамун?стычных рэвалюцый , як?я адбыл?ся ? 1989 годзе ва Усходняй Е?ропе. Спешны паказальны працэс ? мёртвыя Ча?шэску был? зап?саны на в?дэа ? жудасныя кадры адразу паказал? тэлеканалы ? мног?х заходн?х кра?нах.

Узнагароды [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

  • Герой Сацыял?стычнай Рэспубл?к? Румын?? (1971).
  • Герой Сацыял?стычнай Працы Рэспубл?к? (Румын?я, 1964).
  • Ордэн Лен?на (СССР, 1978).
  • Ордэн Карла Маркса (ГДР).
  • Ордэн ≪За заслуг? перад Федэраты?най Рэспубл?кай Герман?я≫.
  • Ордэн Слана (Дан?я).
  • Шано?ны ордэн Бан?, Вял?к? Крыж.
  • Карале?ск? Нарвежск? ордэн Святога Олафа.
  • Ордэн Ганаровага лег?ёна (Францыя).

Зноск?

  1. а б Чаушеску Николае // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров ? 3-е изд. ? М. : Советская энциклопедия , 1969. Праверана 28 верасня 2015.
  2. а б Nikolae Ceau?escu // filmportal.de ? 2005. Праверана 9 кастрычн?ка 2017.
  3. Nicolae Ceau?escu // Brockhaus Enzyklopadie Праверана 9 кастрычн?ка 2017.
  4. https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1989/12/26/ceausescu-ruled-with-an-iron-grip/6703726a-bc5f-4565-acd3-45fccd82492d/
  5. а б https://www.capital.ro/adevaruri-nestiute-despre-nicolae-ceausescu-ce-salariu-avea-fost.html
  6. Лабиринт. Почему поторопились расстрелять Николая Чаушеску (недаступная спасылка) . журнал "Планета" (Декабрь 2006). Арх?вавана з першакрын?цы 20 красав?ка 2017. Праверана 24 марта 2013.
  7. 1989: Romania's 'first couple' executed (недаступная спасылка) . BBC . Арх?вавана з першакрын?цы 8 снежня 2016. Праверана 6 л?стапада 2007. (англ.)
  8. Chehabi, Houchang E. (1998). Sultanistic Regimes . Johns Hopkins University Press. p. 242. ISBN   978-0801856945 . {{ cite book }} : Пададзена больш чым адно значэнне |pages= ? |page= specified ( даведка ) (англ.)
  9. Chirot, Daniel (1996). Modern Tyrants: the power and prevalence of evil in our age . Princeton University Press. p. 258. ISBN   978-0691027777 . {{ cite book }} : Пададзена больш чым адно значэнне |pages= ? |page= specified ( даведка ) (англ.)
  10. Имущество семьи диктатора Чаушеску продают на аукционе (недаступная спасылка) . ≪The Good Life≫ (30 января 2012). Арх?вавана з першакрын?цы 20 красав?ка 2017. Праверана 24 марта 2013.
  11. а б в г Nicolae Ceausescu: a profile of the former communist dictator (недаступная спасылка) . Telegraph Media Group (22 л?пеня 2010). Арх?вавана з першакрын?цы 7 л?стапада 2013. Праверана 11 л?пеня 2013.
  12. а б в г Nicolae Ceausescu. biography (недаступная спасылка) . A+E Television Networks. Арх?вавана з першакрын?цы 6 кастрычн?ка 2013. Праверана 14 л?пеня 2013.
  13. а б в г C?t?lin Gruia: ≪Viata lui Nicolae Ceausescu≫, (недаступная спасылка) . National Geographic Romania (1 л?стапада 2007). Арх?вавана з першакрын?цы 11 л?стапада 2012. Праверана 11 л?пеня 2013.
  14. а б ≪Гений Карпат≫ Чаушеску   (руск.) . Персона > Еженедельник 2000 (1 верасня 2010). Арх?вавана з першакрын?цы 4 красав?ка 2013. Праверана 23 сакав?ка 2013.
  15. И. А. Мусский . Антиправительственные выступления в социалистической Румынии. Румынская революция 1989 года. // 100 великих диктаторов   (руск.) . Праверана 27 сакав?ка 2013.
  16. а б Реставрация капитализма в Восточной Европе   (руск.) (недаступная спасылка) . Новейшая история (1985-200?). Арх?вавана з першакрын?цы 24 красав?ка 2013. Праверана 27 марта 2013.
  17. Николае Чаушеску впервые услышал о коммунистических идеалах в тюрьме, куда попал за воровство . ≪ФАКТЫ≫ (30 л?пеня 2010). Арх?вавана з першакрын?цы 4 красав?ка 2013. Праверана 23 марта 2013.
  18. Сижу на нарах, как король на именинах (недаступная спасылка) . ≪Украинская правда≫ (20 октября 2004). Арх?вавана з першакрын?цы 20 красав?ка 2017. Праверана 23 марта 2013.
  19. а б В мире: Зря тронул Трансильванию (недаступная спасылка) . Lenta.ru (26 декабря 2009). Арх?вавана з першакрын?цы 29 красав?ка 2017. Праверана 23 марта 2013.
  20. а б в г Nikolae Ceausescu, Chronology (недаступная спасылка) . ceausescu.org (24 мая 2005). Арх?вавана з першакрын?цы 17 мая 2011. Праверана 23 марта 2013.
  21. Владимир Шевелёв. Диктаторы и Боги: Чаушеску, Пиночет, Мао Цзэдун, Пол Пот. Чаушеску и ≪Золотая Эра≫ Румынии  (руск.) . ? Ростов-на-Дону : Феникс , 1999. ? ISBN 5-222-00675-1 .
  22. а б в г д C?t?lin Gruia. ≪Viata lui Nicolae Ceausescu≫ (недаступная спасылка) . National Geographic Romania , стр. 43 (1 л?стапада 2007). Арх?вавана з першакрын?цы 11 л?стапада 2012. Праверана 14 л?пеня 2013.
  23. Большая советская энциклопедия , 3-е изд . Москва: Большая советская энциклопедия. 1969?1978. {{ cite book }} : Праверце значэнне даты ?: |year= ( даведка )
  24. Николае Чаушеску: ≪Перестройка ведёт к крушению социализма≫   (руск.) (недаступная спасылка) . запорожский еженедельник, газета Истеблишмент (8 л?стапада 2005). Арх?вавана з першакрын?цы 14 л?пеня 2007. Праверана 26 сакав?ка 2008.
  25. Николае Чаушеску. Дорога на эшафот (flv) . Совершенно секретно. 5 канал. Event occurs at 44:03 . Праверана 2013-03-26 . {{ cite AV media }} : Невядомы параметр |year2= ?гнараваны ( даведка )
  26. Gheorghe Gheorghiu-Dej (relation to Ceausescu) (недаступная спасылка) . Encyclopædia Britannica. Арх?вавана з першакрын?цы 13 л?пеня 2013. Праверана 23 марта 2013.