М?хась Чарот лац. Micha? ?arot
Асаб?стыя зьвестк?
Псэ?дан?мы	М?хась Чарот, Макс?м Бяднейшы, Юрка Куртаты, В. Чарот
Нарадз??ся	7 л?стапада 1896 ( 1896-11-07 ) [1] Рудзенск , Ц?твянская воласьць [d] , ?гуменск? павет , Менская губэрня , Расейская ?мпэрыя
Памёр	29 кастрычн?ка 1937 ( 1937-10-29 ) [2] (40 гадо?) Менск , БССР , СССР [1]
Жонка	Ганна Сав?ч
Дзец?	Вячасла?, Сьвятлана, З?на?да, Алена ? Маргарыта (пам. 1924)
Л?таратурная дзейнасьць
Род дзейнасьц?	паэт , драматург , праза?к , рэдактар
Мова	беларуская мова [3]
Дэбют	зборн?к ≪Зав?руха≫ (1922)
Творы на сайце Knihi.com
М?хась Чарот у В?к?схов?шчы
М?хась Чарот у Facebook

М?ха?сь Чаро?т (сапр. ? М?ха??л Сымонав?ч Кудзе?лька ; 7 л?стапада [ ст. ст. 26 кастрычн?ка] 1896; Рудзенск , ?гуменск? павет , Менская губэрня  ? 29 кастрычн?ка 1937 ^[4] ; Менск , НКВД ). Псэ?дан?мы: Макс?м Бяднейшы; Юрка Куртаты; В.Чарот ; Крыптон?мы ^[a] : М. К.; М.К-ка; Ч. М.; М. Ч.; М.Ч-т; Ч-т. ) ? беларуск? паэт , драматург , праза?к , рэдактар, грамадзк? дзяяч.

У гады Першай сусьветнай вайны служы? аф?цэрам запаснога палку. У часе Грамадзянскай вайны ? ?нтэрвэнцы? ?сталява? сувязь з падпольным? рэвалюцыйным? арган?зацыям? на Беларус? ? займа?ся арган?зацыяй па?станцк?х атрада? ^{[5] [6]} . Бы? адным з арган?затара? Беларускай камун?стычнай арган?зацы? ? часе польскай акупацы?.

Супрацо?н?к газэты ≪ Савецкая Беларусь ≫, у 1925?1929 ейны рэдактар. Сябра Беларускай асацыяцы? пралетарск?х п?сьменьн?ка? , л?таратурных аб’яднаньня? ≪ Маладняк ≫ ? ≪ Полымя ≫, у 1924?1931 сябра ЦВК БССР. Сумесна з Ю. Тарычам паводле аповесьц? ≪Сьв?напас≫ ствары? сцэнар першага беларускага мастацкага ф?льму ≪ Лясная быль ≫ (1926) ^[7] .

Прысьвяц?? арышатаваным па справе ≪ Саюзу вызваленьня Беларус? ≫ верш ≪Суровы прыгавор падп?сваю першым…≫ (1930), у як?м асуджа? ?х за нацдэма?шчыну ^[8] . У студзен? 1937 г. бы? арыштаваны сам. Расстраляны ? ноч з 29 на 30 кастрычн?ка 1937 ^{[4] [9]} . Рэаб?л?таваны калег?яй Вярхо?нага суду СССР 8 сьнежня 1956 году .

Б?яграф?я [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Сям’я [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Нарадз??ся ? сялянскай сям’?. Дзед М?хася Чарота бы? майстрам па ткацтве, адкуль прозьв?шча ад пана, адпаведнае яго заняткам, бабуля паэта працавала карм?целькаю ? панск?м палацы.

Ме? двух брато? ? сясьцёр: Па?ла (?нжынэр ? хатн? пэдагог), Аляксандра (аграном), Марыю (кухарка) ? Насту (акторка) ^[10] .

Стрыечны брат М?хася Чарота, Ёс?ф Кудзелька, бы? начальн?кам упра?леньня па ахове а?тарск?х право? пры СП БССР, ?ншы, ?ван Кудзелька, займа? пасаду народнага кам?сара ф?нанса? БССР ^[9] .

Адукацыя ? прафэс?йная дзейнасьць [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Першую адукацыю атрыма? у наёмнага наста?н?ка ? ? Ц?твянскай двухгадовай вучэльн?. У 1913?1917 навуча?ся ? Маладэчанскай наста?н?цкай сэм?нары?. У гады Першай сусьветнай вайны сэм?нарыя эвакуявалася ? Смаленск , дзе прайшл? два апошн?я гады навучаньня М. Чарота. Па сканчэньн? вучобы бы? маб?л?заваны ? арм?ю.

Служы? аф?цэрам запаснога палку ? Кузьнецку , там разам зь ?ншым? аф?цэрам?-беларусам? намага?ся стварыць беларуск? гурток ^[11] . У часе Грамадзянскай вайны ? ?нтэрвэнцы? ?сталява? сувязь з падпольным? рэвалюцыйным? арган?зацыям? на Беларус?, працава? у па?станчым кам?тэце ? займа?ся арган?зацыяй па?станцк?х атрада? ^{[5] [12]} .

Вясной 1918 вярну?ся ? Менск ? пача? наста?н?чаць у беларускай школе. Паступ?? у Менск? вышэйшы пэдагаг?чны ?нстытут. Сьпява? у хоры Тэра?скага пры ≪Беларускай хатцы≫ (ме? прыгожы барытон), бы? старшынём тэатральнай суполк? ≪Маладз?к≫, выконва? рол? ? трупе ?ладз?слава Галубка ^[9] .

У 1919 сябра Беларускага нацыянальнага кам?сарыяту ? створанай пры ?м Вайсковай Рады. Бы? адным з арган?затара? Беларускай камун?стычнай арган?зацы? ? часе польскай акупацы?.

У 1920 уступ?? у Камун?стычную партыю ? не?забаве ста? супрацо?н?кам газэты ≪ Савецкая Беларусь ≫, а ? 1925?1929 ейным рэдактарам.

У 1923 удзельн?ча? у стварэньн? л?таратурнага аб’яднаньня ≪ Маладняк ≫ (уладальн?к ягонага пасьведчаньня № 1 ^[7] ), зь якога выйша? у канцы 1927. Некаторы час бы? чальцом аб’яднаньня ≪Полымя≫, затым уступ?? у Беларускую асацыяцыю пралетарск?х п?сьменьн?ка? .

У 1922?1924 кандыдат у чальцы, у 1924?1931 сябра ЦВК БССР. У 1924 навуча?ся ? Маскве ? Дзяржа?ным ?нстытуце журнал?стык?.

У 1927 па камандз?ро?цы Наркамасьветы разам з Ц. Гартным ? М. Зарэцк?м пабыва? у Латв?? , Нямеччыне , Францы? ? Чэхаславаччыне ^[13] . У 1927 бы? у пра?леньн? Беларускага таварыства па культурных сувязях з замежжам.

У 1930-я працава? загадчыкам л?таратурнага сэктару Дзяржа?нага выдавецтва БССР, кансультантам у каб?нэце маладога а?тара Саюзу п?сьменьн?ка? БССР ^[14] .

Арышт [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Чаго хацел? вы? Якое мел? права Крывёю гандляваць працо?ных Беларус?? Прыйшла на вас суровая расправа, Перад судом в?ну прызнаць прымус?м. (…) Вы прыта?л?ся пад вен?кам, як мышы, Каб зно? па?зьц? на вольныя загоны, Вы марыл? ?забрацца на ?звышша ? дыктаваць драпежныя законы. Наш сьмелы крок ? узвышша затраслося, Законы п?ша дыктатура працы.

≪Суровы прыгавор падп?сваю першым≫ [15] .

У 1930-ым годзе М. Чарот прысьвяц?? арыштаваным па справе ≪Саюзу вызваленьня Беларус?≫ В. Ласто?скаму , М. Гарэцкаму , А.Дудару , У. Дубо?ку , Я. Пушчы ? ?ншым апубл?каваны ? часоп?се ≪ Полымя ≫ верш ≪Суровы прыгавор падп?сваю першым…≫, у як?м асуджа? ?х за нацдэма?шчыну ^{[16] [8]} . Чарот ня веда?, што празь сем год ён сам трап?ць пад сьледзтва.

М?хась Чарот бы? арыштаваны 24 студзеня 1937 году ? Менску па адрасе: вул. Лен?нская, д. 35, кв. 1, адначасова выключаны з УКП(б). 3 чэрвеня 1937 году Гало?ная ?права ? справах л?таратуры ? выдавецтва? Беларускай ССР (Гало?л?т БССР) выдала Загад № 33 ≪Сьп?с л?таратуры, якая падлягае канф?скацы? зь б?бл?ятэк грамадзкага карыстаньня, навучальных установа? ? кн?гагандлю≫. Паводле Загаду № 33, як? ≪не падлягае абвяшчэньню≫, ≪усе кн?г?≫ М?хася Чарота прадугледжвалася ≪спальваць≫ ^[17] .

Асуджаны пазасудовым органам НКУС 28 кастрычн?ка 1937 году як удзельн?к ≪контрарэвалюцыйнай нацдэма?скай арган?зацы?≫ ^[18] . Сядзе? у адной камэры з паэтам Юркам Лявонным. Прыгавораны да расстрэлу 28 кастрычн?ка 1937. Апошн? верш ≪ Прысяга ≫ (пра асаб?стую нев?наватасьць) зап?са? на сьцяне менскай унутранай турмы НКУС , дзе яго ?бачы? ? захава? у памяц? М?кола Хведаров?ч: ≪у 1939 годзе я бы? пераве­дзены ? адз?ночную камэру. Уважл?ва аглядзе? сьцены, шукаючы надп?са?, ? вось у кутку прачыта? тэкст вершу, выкалупаны нечым вострым на сьцяне. Гэта была апошняя сустрэча з ма?м люб?мым паэтам ? другам М?хасём Чаротам. Гадам? я захо?ва? гэтыя яго словы ? сэрцы≫ ^[4] . Праза?к ? паэт Масей Сяднё? у сва?м рамане ≪Раман Корзюк≫ згада?, як спакутванага М. Чарота сьвядома спойвал?, каб у непрытомнасьц? выпытваць новыя ?мёны ≪здрадн?ка?≫ ^[19] . Пасьля допыта? ? катаваньня? прызна? сябе в?наватым ^[20] . Расстраляны ? ноч з 29 на 30 кастрычн?ка 1937 ^{[4] [9]} . Савецк?я крын?цы пазначаюць дату сьмерц? 14 сьнежня 1938, ня згадваючы факт расстрэлу ^{[21] [22]} .

Рэаб?л?таваны вайсковай калег?яй Вярхо?нага суду СССР 8 сьнежня 1956 году. Асабовая справа М. Чарота № 8153-с з фатаздымкам захо?ваецца ? арх?ве КДБ Беларус? .

Асаб?стае жыццё [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Бы? двойчы жанаты ^[b] , выхо?ва? чатырох дзяцей: Вячаслава, Сьвятлану, З?на?ду, Алену. Другую жонку, брато? ? ?х сем’? таксама засудз?л? ^[9] .

Творчасьць [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

П?саць пача? у трынаццац?гадовым узросьце ^[24] . Першыя паэтычныя спробы М. Чарота належал? да часо? вучобы ? сэм?нары? ? не захавал?ся ^[25] . Друкава?ся з 1918 ^{[4] [5]} (паводле ?ншых зьвестак ? з 1919 ^[26] ). А?тар кн?жак паэз?? ≪Зав?руха≫ (1922, першы зборн?к М. Чарота ^[5] ), ≪ Босыя на вогн?шчы ≫ (паэма, 1922), ≪Выбраныя вершы≫ (1925), ≪Карчма≫, ≪Лен?н≫, ≪Марына≫ (паэмы, усе ? 1926), ≪Беларусь лапцюжная≫ (паэма, 1927), ≪Чырванакрылы вяшчун≫ (паэма-фантаз?я, 1927), ≪Паэмы≫ (1928), ≪Сонечны паход≫ (1929), ≪У сонечным паходзе≫ (вершы ? паэмы, 1986), ≪Выбраныя вершы ? паэмы≫ (1935), Збору твора? у 3 тамах (1933?1936), у 2 тамах (1958), ≪Выбраныя вершы ? паэма≫ (1967), ≪Выбранае≫ (1982).

Выда? зборн?к апавяданьня? ≪Веснаход≫ (1924) ? ≪Выбраныя апавяданьн?≫ (1926).

Апубл?кава? п’есы ≪М?к?та? лапаць≫ (апубл?каваная ? паста?леная ? 1923), ≪Дажынк?≫ ? аднаакто?ку ≪Сон на балоце≫ (1924), дз?цячыя п’есы ≪Пастушк?. Дан?лка ? Алеська≫ (Кл?мав?чы, 1925). Нап?са? музычную драму ≪ На Купальле ^[5] ≫ (кампазытар У. Тэра?ск? ), паста?леная ? 1921, кампазытар А. Туранко? ствары? на тэкст п’есы опэру ≪ Кветка шчасьця ≫), адно?лены тэкст апубл?каваны ? 1982 ^[27] .

Па аповесьц? ≪Сьв?напас≫ ствары? з Ю. Тарычам сцэнар першага беларускага мастацкага ф?льму ≪ Лясная быль ≫ (паста?лены ? 1926) ^[7] .

Творы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Паэз?я [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

• 1922 ? ≪Зав?руха≫ зборн?к
• 1922 ? ≪ Босыя на вогн?шчы ≫ паэма
• 1925 ? ≪Выбраныя вершы≫
• 1926 ? ≪Карчма≫, ≪Лен?н≫, ≪Марына≫ паэмы
• 1927 ? ≪Беларусь лапцюжная≫ паэма
• 1927 ? ≪Чырванакрылы вяшчун≫ паэма-фантаз?я
• 1928 ? ≪Паэмы≫
• 1929 ? ≪Сонечны паход≫
• 1935 ? ≪Выбраныя вершы ? паэмы≫
• 1933?1936 ? Збор твора? у 3-х тамах
• Збор твора?: у 2 ч. / Уклад. т., падрыхт. тэксту ? за?в. Н. С. Перк?на. ? Менск : Дзяржа?нае выдавецтва БССР , 1958. ? Т. 1: Вершы. Паэмы. ? 300 с. ? 8000 ас.
• Збор твора?: у 2 ч. / Уклад., падрыхт. ? за?в. А. М. Адамов?ча . ? Менск : Дзяржа?нае выдавецтва БССР , 1958. ? Т. 2: Апавяданн?. П'есы: Пастушк?; М?к?та? лапаць. ? 204 с. ? 8000 ас.
• Вершы; Босыя на вогн?шчы: паэма / укладальн?к М?хась Ярош ; рэдкалег?я: П?мен Панчанка (гало?ны рэдактар) ? ?нш.. ? Менск : Беларусь , 1967. ? 146 с. ? (Б?бл?ятэчка беларускай паэз??). ? 6300 ас.
• Выбраннае: вершы; паэмы: Босыя на вогн?шчы; Лен?н; апавяданн?: Дз??ная заява; На Пасеках; Самалёт; Св?напас; Пасля буры (Сказ старога дзядул?); М?к?та? лапаць: п'еса; 1200 верст па Беларус?: нарыс / А?т. прадм. ? ?клад. Уладз?мер Гн?ламёда? . ? Менск : Юнацтва , 1982. ? 221 с. ? (Школьная б?бл?ятэка). ? 3600 ас.
• У сонечным паходзе: вершы; паэмы: Паэма пра М?колу С?н?цына; Босыя на вогн?шчы / укладальн?к ?. ?. Руб?н; прадмова У. В. Гн?ламёдава ; мастак В. Ф. Александров?ч. ? Менск : Юнацтва , 1986. ? 94 с. ? (Паэтычная б?бл?ятэка). ? 8000 ас.
• На Купалле: п'есы (М?к?та? лапаць; На Купалле / М. Чарот. Залёты / В. Дун?н-Марц?нкев?ч. Модны шляхцюк / К. Каганец. Па?л?нка; Прымак? / Я. Купала.) / укладальн?к Н. М. Тарасев?ч; мастак Г. А. Шышк?н. ? Менск : Беларуская навука , 1997. ? С. 985-08-0047-X. ? 189 с. ? (Школьная б?бл?ятэка). ? 33 200 ас. ? ISBN 985-08-0047-X
• Выбранае: Вершы; Босыя на вогн?шчы: Паэма; Дз??ная заява; Самалёт; Чалавек, як? не радз??ся; 1200 вёрст па Беларус?: Нарыс; Апавяданн?; На Купалле: П'еса / Уклад. Л. ?. Ка?рус. ? Менск : Мастацкая л?таратура , 2001. ? 147,3 с. ? 2000 ас. ? ISBN 985-02-0527-X

Проза [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

• 1924 ? ≪Веснаход≫ зборн?к апавяданьня?
• 1926 ? ≪Выбраныя апавяданьн?≫
• 1926 ? М. Чарот.   П?л?пава града. Апавяданьне. // Паля?н?чы Беларус?  : часоп?с. ? 1928. ? № 1. ? С. 17?21.

П’есы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

• ≪М?к?та? лапаць≫ ? паста?леная ? ≪Беларускай хатцы≫ у сакав?ку 1920 году ^[28]
• ≪Дажынк?≫ ? у 1924
• аднаакто?ка ≪Сон на балоце≫ ? у 1924
• дз?цячая п’еса ≪Пастушк?. Дан?лка ? Алеська≫ ? у 1925
• музычная драма ≪ На Купальле ≫ (паста?лена ? 1921, кампазытар А. Туранко? ствары? на тэкст п’есы опэру ≪ Кветка шчасьця ≫)
• М?хась Чарот.  На Купалле. Музычная драма ? трох актах. Адно?леньне ? сцэн?чная рэдакцыя К. Пуро?скага ? К. Кулакова. // Полымя  : часоп?с. ? 1982. ? № 2 (634). ? С. 117?143.

Анал?з творчасьц? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Дасьледн?к? называюць М?хася Чарота адным зь л?дэра? беларускай савецкай л?таратуры 20-х гадо?. Ягоная творчасьць адб?ла ? сабе рамантычныя парываньн?, супярэчнасьц? ? вял?к?я ?люз?? свайго часу ^[25] . Зрэшты, ацэнка творчасьц? М?хася Чарота сярод сучасьн?ка? н?кол? не была адназначнаю ^[29] . Язэп Пушча , рэцэнзуючы выданьне паэмы ≪Лен?н≫ (1926), крытыкава? твор за ≪валавяна-лёгк?я ? гран?тна-васковыя≫ стыл?стычныя прыёмы, як?я ≪мядзьведжым спрытам варочаюцца ? гушчэчы шматкроп’я?, засланяючы сабою сэнс тых зьява?, як?я яны падручыл?ся перадаць≫. Таксама паэт ушчува? М. Чарота за адсутнасьць зьместу ^[30] .

?ншую пазыцыю датычна паэтычнай чыннасьц? М?хася Чарота заня? Макс?м Гарэцк? , для якога творчасьць паэта была канглямэратам дасягненьня? ? недахопа? пасьлякастрычн?кай л?таратуры ? цэлым, а сам Чарот бы? для яго паэтам таленав?тым, аднак супярэчл?вым ^[29] . М. Гарэцк? адзнача?, што М?хась Чарот мае моцны прыродны талент ? пры ?с?х недахопах зья?ляецца ≪найлепшым у беларускай л?таратуры песьняром Кастрычн?кавай рэвалюцы?≫. Згадваючы ≪шэсьць паэм≫ М?хася Чарота, М. Гарэцк? канстатуе, што гэта ≪найлепшае ? беларускай пралетарскай паэз??≫ ^[31] .

Адам Бабарэка ? артыкуле ≪Л?рыка М?хася Чарота≫ (Маладняк, 1925, № 9) адзначы? г?пэрбал?чнасьць як адз?н з улюбёных прыёма? паэта. Гало?най высновай артыкулу было тое, што ≪Чарот першы на беларуск?х загонах ажыцьцёв?? на практыцы маркс?сцк? погляд на л?таратуру, як на зброю клясавага змаганьня≫ ^[32] . Крытык з ковенскага часоп?су ≪ Крыв?ч ≫ (1923) прызнаючы за Чаротам вял?к? талент, раб?? сур’ёзныя зак?ды паэту адносна мовы яго твора?, засьмечанай рус?змам? ? ≪ барбарызмам? ≫; выказва? меркаваньне, што ? творах паэта ≪больш пераважае мля?кая перафразо?ка камун?стычных л?стовак≫ ^[33] , чым глыб?ннае пран?кненьне ? сутнасьць глябальных г?старычных падзея?.

Паводле М. М?шчанчука, усё нап?санае пра М?хася Чарота пасьля 1928 зья?ляецца аднабаковаю, ?дэаляг?заванаю ацэнкаю, дадзенай прых?льн?кам? сацыял?стычнага рэал?зму ? яго стал?нскай тракто?цы, паводле якой Чарот ? ≪грамадзянск? паэт ярка выражанай адычнай арыентацы?≫ ^[34] . Яскарвым чынам гэта выяв?лася ? не?ключэньн? твора? ≪Карчма≫, ≪На шляху адраджэньня≫, ≪Буралом≫, ≪Пад крыжам≫, ≪З сучасных настроя?≫, ≪Вечная бура≫ ? выданьн? 1930?1980 гг. празь несупадзеньне трагедыйных, ф?лязофска-мэдытацыйных ? роздумна-элег?чных верша? з разрэклямаванаю крытыкаю паэтавым аптым?змам ^[34] .

У чэрвен? 1924 вядомы маско?ск? паэт, праза?к ? к?насцэнарыст Мацьвей Ройзман (1896?1973) у артыкуле ≪Белорусский имажинизм≫ (часоп?с ≪Гостиница для путешествующих в прекрасном≫, № 4) аднёс М. Чарота да пачынальн?ка? беларускага ?мажын?зму: ≪М. Чарот (может быть бессознательно) положил начало белорусскому имажинизму≫. Паводле В. Жыбуля, рысы паэтык? ?мажын?зму, спалучаныя з традыцыям? беларускай народнай творчасьц?, прысутн?чаюць у шэрагу верша? М. Чарота 1922?1924 гг. (≪Вясну пяю≫, ≪Я зно? ? дзе поле каласам?…≫, ≪Чырвоныя вясьнянк?≫, ≪Вясеньн? балаган≫, ≪Зарунела, зарунела…≫, ≪Камсамол?я≫, ≪Лен?намайскае≫) ^{[35] [36]} .

Вядомыя л?таратуразна?цы М?хась Ярош , Н?л Г?лев?ч , ?ван Чыгрын адзначал? самабытнасьць ? арыг?нальнасьць л?таратурна-мастацкай дзейнасьц? М?хася Чарота. Яго лепшыя творы ? г?мны рэвалюцы?, будаваньню сьветлага жыцьця, ? таму ? г?сторы? айчыннай л?таратуры М?хась Чарот наза?сёды застанецца палк?м рамантыкам.

Л?таратурная крытыка, рэцэнз?? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

?гнато?ск?, Усевалад .  ≪Босыя на вогн?шчы≫: Крытычны нарыс // Чарот М. Босыя на вогн?шчы: паэма. Малюнк? М?хася Ф?л?пов?ча . ? Менск : Адраджэньне , 1922. ? С. 33?34. ?гнато?ск?, Усевалад. Матывы л?рык? беларускага песняра М. Чарота. ? Менск : Дзяржа?нае выдавецтва Беларус? , 1922. ? 60 с. ? 1000 ас. Жылунов?ч, З.   Аб крытыцы ≪Босыя на вогн?шчы≫ ? яшчэ аб сам?х ≪Босыя на вогн?шчы≫ М Чарота. / рэдакцыя // Полымя  : часоп?с. ? Менск : Звязда, 1922. ? № 1. ? С. 64?70. П?отухов?ч М .   М. Чарот ≪Зав?руха≫. Дзяржа?нае выдавецтва Беларус?. Менск. 1922 г. / рэдакцыя // Полымя  : часоп?с. ? Менск : Звязда, 1922. ? № 1. ? С. 84?85. Маразо?ск?, М. .   Белы дом тольк? журыцца… (Аб ≪Босыя на вогн?шчы ? аб меншав?цк?х акулярах≫). / рэдакцыя // Полымя  : часоп?с. ? Менск : Звязда, 1923. ? № 2. ? С. 92?100. Ад. Бабарэка .   Л?рыка М?хася Чарота. // Маладняк  : часоп?с. ? 1925. ? № 9. ? С. 89?119. А. Бабарэка .   Рэцэнз?я на ≪Выбраныя вершы≫. // Маладняк  : часоп?с. ? 1926. ? № 1 (10). ? С. 79?98. З. Ж.   Кн?гап?с. М?хась чарот?Карчма. // Маладняк  : часоп?с. ? 1926. ? № 2 (11). ? С. 163?165. Л. Трыер .   Рэц. на паэму Лен?н. // Узвышша  : часоп?с. ? 1927. ? № 3. ? С. 189, 190. М. Байко? .   Беларусь лапцюжная. Чырвонакрылы вяшчун. // Полымя  : часоп?с. ? 1927. ? № 3. ? С. 238, 239. Макс?м Гарэцк? .  Творчасьць М?хася Чарота. // Звязда  : газэта. ? 1927, 9 кастрычн?ка. Макс?м Гарэцк? .  Творчасьць М?хася Чарота. // Звязда  : газэта. ? 1927, 12 кастрычн?ка. Сянькев?ч А.   Паэта-змагар. Да дзесяц?годзьдзя л?таратурнай дзейнасьц? М. Чарота. // Чырвоны сейб?т  : л?таратурна-мастацк? дадатак да ≪ Беларускай вёск? ≫. ? 1928. ? № 4?5 (24?25). ? С. 18?20.

Жылунов?ч, З . Узгорк? ? н?з?ны. Крытычныя нарысы . ? Менск : Беларускае дзяржа?нае выдавецтва , 1928. ? С. 85?185. ? 322 с. ? 3000 ас. З. Жылунов?ч .   Рэвалюцыйным шляхам (да дзесяц?лецьця творчасьц? М. Чарота). // Полымя  : часоп?с. ? 1928. ? № 2. ? С. 178?191. З. Жылунов?ч .   Рэвалюцыйным шляхам (да дзесяц?лецьця творчасьц? М. Чарота). // Полымя  : часоп?с. ? 1928. ? № 3. ? С. 152?172. З. Жылунов?ч .   Рэвалюцыйным шляхам (да дзесяц?лецьця творчасьц? М. Чарота). // Полымя  : часоп?с. ? 1928. ? № 4. ? С. 167?186. З. Жылунов?ч .   Рэвалюцыйным шляхам (да дзесяц?лецьця творчасьц? М. Чарота). Паэма ≪Босыя на вогн?шчы≫ ? ≪Выбраныя вершы≫. // Л?таратурны дадатак да газеты ≪ Савецкая Беларусь ≫  : часоп?с. ? 1928, 31 сакав?ка. ? № 5. ? С. 2?4. Алёша.   Л?таратурныя С?луэты. М?хась Чарот. // Л?таратурны дадатак да газеты ≪ Савецкая Беларусь ≫  : часоп?с. ? 1928, 15 красав?ка. ? № 6. ? С. 5. Л. Трыер .   Кн?гап?с. ≪Ну, каму з нас ахвота памерц?≫. М. Чарот ? Сонечны паход. // Узвышша  : часоп?с. ? 1929. ? № 3 (15). ? С. 101?102. В-?ч.   Агляд творчасьц? М?хася Чарота. // Студэнская думка  : часоп?с. ? 1929. ? № 1 (11). ? С. 12?18. М?к. Аляхнов?ч .   На аванпостах пралетарскай л?таратуры (1920?1930 гг.) // Маладняк  : часоп?с. ? 1930. ? № 6?7. ? С. 178?197. Барачэ?к? А. ?.   Разбор вершу М. Чарота ≪Там, дзе ц?х? Нёман≫. // Закл?к  : штомесячны л?таратурна-мастацк? часоп?с Арган?зацыйнага кам?тэту саюзу савецк?х п?сьменьн?ка? БССР. ? 1933. ? № 1. ? С. 72?76. Ярош М. М?хась Чарот: Нарыс жыцця ? творчасц? / навуковы рэдактар В. В. Барысенка . ? М?нск : Выдавецтва Акадэм?? навук БССР, 1963. ? 114 с. ? 16 000 ас. Макс?м Гарэцк? .   Творчасьць М?хася Чарота. // Макс?м Гарэцк?. Творы: Дзьве душы. Аповесьць; Апавяданьн?; Жарта?л?вы П?сарэв?ч. П'еса; Л?таратурная крытыка ? публ?цыстыка; Л?сты . ? Менск : Мастацкая л?таратура , 1990. ? С. 292?300, 563, 564. ? ISBN 5-340-00580-1 . Андрэй Александров?ч .   М?хась Чарот. // Звязда  : газэта. ? 1935, 27 сьнежня. ? № 294 (5370). ? С. 3.

Дадатковыя зьвестк? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Мастак Тодар Пархоменка намалява? пяром партрэт п?сьменьн?ка М?хася Чарота, як? экспанава?ся ? Менску на Першай ?себеларускай мастацкай выставе ? 1925?26 гадах ^[37] .

Ушанаваньне памяц? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

?мем М?хася Чарота названыя вул?цы ? Менску , Горадн? , Маладэчне ? Рудзенску ^[4] . У 1996 годзе ?мя паэта дал? Рудзенскай сельскай б?бл?ятэцы ^[38] . На будынку Дома культуры ? Рудзенску усталявана памятная шыльда ? гонар п?сьменьн?ка.
Да 100-годдзя з дня нараджэньня п?сьменьн?ка ≪Белпошта≫ выпусьц?ла канвэрт (мастак В?ктар Сташчанюк), ? ? 2021 годзе бы? выпушчаны марк?раваны канвэрт, прысьвечаны да 125-годдзя з дня нараджэньня п?сьменьн?ка (дызайн канвэрта Сьвятлана Цырул?к) ^[39] .

• 
  Памятная шыльда ? Рудзенску
• 
  1996
• 
  2021

Глядз?це таксама [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

• Сьп?с дзеячо? Беларус?, расстраляных 29?30 кастрычн?ка 1937 году

За?ваг? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Крын?цы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Л?таратура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

?рына Багданов?ч . Авангард ? традыцыя: Беларуская паэз?я на хвал? нацыянальнага адраджэньня / навуковы рэдактар В. П. Жура?лё?. ? М?нск : Беларуская навука , 2001. ? 386 с. ? 800 ас. ? ISBN 985-08-0459-9 ?рына Багданов?ч .  Чарот М?хась. / Рэдкал.: Г.П. Пашко? ? ?нш. // Энцыкляпэдыя г?сторы? Беларус? . У 6 т.  : энцыкляпэдыя. ? Менск : Беларус. Энцыкл., 2003. ? Т. 6 Кн. 2: Усвея?Яшын.. ? С. 148, 149. ? ISBN 985-11-0276-8 . ?рына Багданов?ч . Чарот М?хась. // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашко? ? ?нш. ? Мн. : БелЭн , 2003. ? Т. 17: Хв?няв?чы ? Шчытн?. ? 512 с. ? ISBN 985-11-0279-2  ? С. 244, 245. ?рына Багданов?ч ; М?кола Арочка ; М?хась Тычына ? ?нш. Гiсторыя беларускай лiтаратуры XX стагоддзя : у 4 т / Навук. рэд.: Уладз?мер Гн?ламёда? , В?ктар Каваленка . ? М?нск : Беларуская навука, 1999. ? Т. 2. ? С. 459?462. ? 902 с. ? 1500 ас. ? ISBN 985-08-0179-4 Альгерд Бахарэв?ч . Гамбурск? рахунак Бахарэв?ча - ≪падручн?к беларускай л?таратуры XXI ст.≫ / рэдактар: Шупа Сяргей. ? Радыё Свабодная Э?ропа / Радыё Свабода, 2012. ? С. 235?240. ? 428 с. ? (сэрыя: Б?бл?ятэка Свабоды. XXI стагодзьдзе.). ? ISBN 978-0-929849-50-8 Беларуск?я п?сьменн?к? на старонках часоп?са ≪Роднае слова≫: б?бл?ягр. паказ. / склад. : А. В. Высоцкая ? ?нш.. ? Менск : Бел. асац. ≪Конкурс≫, 2008. ? С. 238. ? 256 с. ? 3800 ас. ? ISBN 978-985-6821-22-9 М?шчанчук, М?калай. Беларуская савецкая паэз?я 20-х гг.. ? М?нск : Вышэйшая школа, 1988. ? С. 30?39. ? 190 с. ? 2650 ас. ? ISBN 5-339-00059-1 Чарот, М?хась. / б?яграф?чныя зьвестк? М?шчанчук, М?калай ; б?бл?яграф?я Рэут, Г. ?. // пад рэдакцыяй А. В. Мальдз?са . Беларуск?я п?сьменн?к?. Б?яб?бл?яграф?чны сло?н?к: у 6 т.. ? Менск : Беларуская энцыклапедыя ?мя ПетрусяБро?к?, 1995. ? Т. 6, Талалай?Яф?ма?. ? С. 268?275. ? ISBN 5-85700-061-0 .

В. П. Рагойша . Паэтычны сло?н?к / рэцэнзэнт Уладз?мер Гн?ламёда? . ? 2-е. ? Менск : Вышэйшая школа , 1987. ? С. 56, 171, 174, 188, 205, 251, 255, 283. ? 4700 ас. Чарот М?хась // Беларуск?я п?сьменн?к? (1917?1990): Даведн?к; Склад. А. К. Гардз?цк?. Нав. рэд. А. Л. Верабей. ? Мн.: Мастацкая л?таратура, 1994. ? 653 с.: ?л. ISBN 5-340-00709-X . ? C. 583. Чарот М?хась. // Культура Беларус?: энцыклапедыя / рэдкал.: У. Андрыев?ч (гал. рэд.) [? ?нш.]. ? Менск : Беларус. Энцыкл. ?мя П. Бро?к? , 2015. ? Т. 6. ? 485с.:?л. с. ? 1500 ас. ? ISBN 978-985-11-0889-9  ? С. 442. ЧАРОТ М?хась // Марако? Л.У. Рэпрэсаваныя л?таратары, навуко?цы, работн?к? асветы, грамадск?я ? культурныя дзеячы Беларус?, 1794?1991. Энц. даведн?к. У 10 т. Т. 2. ? Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9 . ЧАРОТ М?хась // Марако? Л.У. Рэпрэсаваныя л?таратары, навуко?цы, работн?к? асветы, грамадск?я ? культурныя дзеячы Беларус?, 1794?1991. Энц. даведн?к. У 10 т. Т. 3. Кн. 2. ? Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9 . Чарот М?хась. // Тэатральная Беларусь у 2-х тамах: Энцыклапедыя / Пад агул. рэд. А. В. Сабале?скага ; Рэдкал.: Г. П. Пашко? (гал. рэд.) ? ?нш. ? Мн. : Беларуская Энцыклапедыя , 2002. ? Т. 2: Л-Я. ? С. 517. ? ISBN 985-11-0254-7 (т. 2), 978-9851102545 Чарот М?хась. // Энцыклапедыя л?таратуры ? мастацтва Беларус?. У 5 т. / Рэд. ?. П. Шамяк?н (гал. рэд.) ? ?нш.. ? Мн. : БелСЭ , 1987. ? Т. 5: Скамарох? ? Яшчур. ? 702 с. ? 9500 ас.  ? С. 517. Ярош М. Чарот М?хась. // Беларуская савецкая энцыкляпэдыя . У 12 т.Т.11. Футбол ? Яя; Дадатак / Беларуская Савецкая Энцыклапедыя; Рэдкал.: П. У. Бро?ка (гал. рэд.) ? ?нш. ? Мн.: БелСЭ, 1974. ? 656 с.: ?л., карты. С. 202. 203. Чарот, М?хась.  (рас.) / Глав. ред. О. Ю. Шмидт // Большая советская энциклопедия  : энцыкляпэдыя. ? Москва : Советская энциклопедия, 1934. ? Т. 61 (Ч?Шахта). ? С. 66.

Вонкавыя спасылк? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

В?к?крын?цы зьмяшчаюць арыг?нальныя матэрыялы, датычныя тэмы артыкула: М?хась Чарот

• Б?яграф?я М?хася чарота (недаступная спасылка) на belsoch.org .
• Чарот М?хась (сапра?днае ?мя Кудзелька М?ха?л Сымонав?ч) Беларусь у асобах ? падзеях
• М?хась Чарот (1896-1937). Адкрытая лекцыя Ганны Севярынец (+новая песьня гурту Dzie?uki) TuzinFM
• Вас?ль Дранько-Майсюк . (24 л?стапада 2022) М?хась Чарот - кароль беларускага Парнаса. Частка першая.
• Вас?ль Дранько-Майсюк . (5 студзеня 2023) М?хась Чарот - кароль беларускага Парнаса. Частка другая. Л?таратурныя ночы з Вас?лём . Радыё ?нэт .
• Вас?ль Дранько-Майсюк . (13 кастрычн?ка 2023) М?хась Чарот. Узыходжаньне да славы. Л?таратурныя ночы з Вас?лём . Радыё ?нэт.
• Вас?ль Дранько-Майсюк . (20 кастрычн?ка 2023) М?хась Чарот. Ад Парнаса да Пекла. Л?таратурныя ночы з Вас?лём . Радыё ?нэт.
• М?хась Чарот: да? беларусам тое, чаго нам не хапала. Лаб?рынты . Белсат (16 красав?ка 2023).