Анге?льшчына
[3]
[4]
ц?
А?нгл?я
, таксама
Ан?ельшчына
,
Ан?л?я
(
па-ангельску
:
England
) ? найбольшая ? найшчыльней населеная частка
Вял?кабрытан??
? аднайменнага востраву.
Назва ≪Англ?я≫ часта памылкова ?жываецца ? якасьц?
сынон?ма
назвы Злучанага Карале?ства альбо вострава Вял?кабрытан?я.
Тапон?м
≪Англ?я≫ паходз?ць ад
англа?
? племен?, якое пасял?лася тут пам?ж V ? VI стагодзьдзям?.
Ангельшчына займае дзьве трац?ны востраву Вял?кабрытан?я. На по?начы мяжуе з
Шатляндыяй
, на захадзе ? з
Вал?яй
.
Ляндшафт Ангельшчыны складаецца ? асно?ным з спусьц?стых грудо?, да по?начы мясцовасьць станов?цца больш гарыстай. Горная ? ра?н?нная мясцовасьць умо?на падзяляюцца па л?н??, якая праходз?ць пам?ж вусьцем рак?
Ц?с
на па?ночным усходзе ? вусьцем рак?
Экс
на па?днёвым захадзе. На ?сходзе разьмяшчаецца н?з?нная багн?стая мясцовасьць, якая ? асно?ным была асушаная для сельскагаспадарчага выкарысто?ваньня.
Шэсьць найбуйнейшых гарадо? Ангельшчыны (па зьмяншэньн? колькасьц? насельн?цтва):
Лёндан
,
Б?рм?н?гэм
,
Л?дс
,
Шэф?лд
,
Манчэстэр
?
Л?вэрпул
. Сярод славутасьця? Ангельшчыны ? знакам?тыя ?н?вэрсытэты: Кэмбрыдзк? ? Оксфардзк?.
Тэрыторыя сучаснай Ангельшчыны на момант уварваньня
Юл?юса Цэзара
? 55 г да н. э., як ? праз стагодзьдзе, да часу захопу ?мпэратарам
Кля?дыюсам
, была населеная кельцк?м? плямёнам?, як?я звал?ся брытам?. У вын?ку захопу ?ся па?днёвая частка востраву (сучасныя Ангельшчына ? Вал?я) стала часткай
Рымскай ?мпэры?
да яе распаду ? V стагодзьдз? н. э.
Без дапамог? рымск?х лег?ёна? Рымская Брытан?я не магла до?га проц?стаяць барбарам-германцам, як?я зьяв?л?ся ? V?VI стст., як сьведчаць хрон?к?, па запрашэньн? сам?х
брыта?
, як?я зь ?х дапамогай разьл?чвал? абаран?цца ад
кельцк?х плямёна?
з по?начы ?
п?кта?
?
скота?
. Прышэльцы ?я?лял? сабой тры ?рупы ?
юты
,
саксы
й
англы
. Асво??шы тэрыторы? брыта?, гэтыя германцы стал? адц?скаць ?х на тэрыторыю Вал?? ?
Карн?ола
. З часам на занятым? германск?м? прышэльцам? землях сфармавал?ся асобныя карале?ствы, як?я утварыл?, у прыватнасьц?, ≪Ангельшчына-саксонскую
гептарх?ю
≫ (зьвяз сям? карале?ства?). Час ад часу адз?н зь сям? ангельшчына-саксонск?х каралё?, званы ≪Брытвальда≫, што можна вольна перакласьц? як ≪К?ра?н?к Брытан??≫, атрымл?ва? кантроль над большай часткай Ангельшчыны ? так што цяжка назваць момант, кал? Ангельшчына была канчаткова аб’яднаная. Па некаторых ап?саньнях, аб’яднаньне наступ?ла разам з нашэсьцем дацк?х
в?к?нга?
, як?я захап?л? ?сходнюю частку Ангельшчыны.
Эгбэрт
, кароль
?эсэкса
(памёр у 839), часта завецца першым каралём усяе Ангельшчыны, хоць тытул ≪Кароль Ангельшчыны≫ па?ста? тольк? праз два пакаленьн? ? у пэрыяд к?раваньня
Альфрэда Вял?кага
(871?899).
Некаторыя г?сторык? пачынаюць адл?к к?ра?н?ко? з нарманскай заваёвы ?
1066
г., нумэрацыя ангельск?х манарха? таксама выкарысто?вае гэтую падзею як нулявую кропку (напрыклад,
Эдуард I
, каранаваны ? XIII стагодзьдз?, ня бы? першым каралём з так?м ?мем ? але ён бы? першым Эдуардам з 1066 г.). Аднак
В?льгэльм I Заваё?н?к
не заснава? ? не аб’ядно?ва? кра?ну, а тольк? захап?? ?сную Ангельшчыну, насадз??шы франка-нарманскае к?раваньне.
У канцы XIII стагодзьдзя суседн? ?эйлз бы? заваяваны Ангельшчынай ? ста? часткай ангельскага карале?ства. Г?сторыя Ангельшчыны як незалежнай дзяржавы ?дзе празь Сярэднявечча ? Адраджэньне да пэрыяду к?раваньня
Л?заветы ?
, апошняй каралевы з дынасты?
Т’юдара?
, пасьля якой валадары? Яка? I, кароль Шатлянды? пад ?мем Якава VI. Зьвяз Ангельшчыны ? Шатлянды? бы? дапо?нены стагодзьдзем пазьней Актам аб зьвязе (
1707
), як? канчаткова аб’ядна? Ангельшчыну ? Шатляндыю ? Злучанае Карале?ства (
па-ангельску
:
United Kingdom
).
Пасьля рэформ 1990-х гадо? у
Па?ночнай ?рлянды?
,
?эйлзе
й
Шатлянды?
, Ангельшчына засталася адз?най часткай
Вял?кабрытан??
, якая ня мае ?ласнага парлямэнту ? ?рада. Функцыю парлямэнту Ангельшчыны выконвае
парлямэнт Вял?кабрытан??
, функцы? ?рада ?
каб?нэт м?н?стра? Вял?кабрытан??
. Выкана?чую ?ладу, якая адказвае ? тым л?ку за тэрыторыю Ангельшчыны, узначальвае прэм?ер-м?н?стар Вял?кабрытан??.
Рышы Сунак
Ёсьць рух у падтрымку стварэньня самастойнага парлямэнту ? ?рада Ангельшчыны. Незадаволенасьць прых?льн?ка? руху выкл?кае тое, што рашэньн?, як?я дзейн?чаюць у Шатлянды?, прымае парлямэнт Шатлянды? (? аналяг?чна з Нацыянальнай асамблеяй ?эйлза,
Асамблеяй Па?ночнай ?рлянды?
), але рашэньн?, як?я дзейн?чаюць у Ангельшчыне, прымае агульнадзяржа?ны парлямэнт, дзе галасуюць шатляндзк?я, вал?йск?я й па?ночна?рляндзк?я дэпутаты.
?дэю самастойнага парлямэнту падтрымл?ваюць мног?я члены
кансэрваты?най парты?
, тым часам
лейбарысцкая партыя
л?чыць, што стварэньне самастойных органа? к?раваньня прывядзе да рэзкага зьмяншэньня рол? Шатлянды?, ?эйлза й Па?ночнай ?рлянды?, што прывядзе да распаду дзяржавы.
Г?старычна найбуйнейшай адм?н?страцыйнай адз?нкай у Ангельшчыне был?
?рафствы
. Гэтыя адз?нк? па?стал? з больш старажытных, ?сных да аб’яднаньня Ангельшчыны: карале?ства? (як
Сасэкс
?
Эсэкс
), герца?ства? (як Ёркшыр, Корн?ал ? Лянкашыр) або проста ?частка? зямл?, як?м? ?знагароджвал? дваран ? так?х як Бэркшыр. Да 1867 году яны был? падзеленыя на больш дробныя адз?нк?, як?я звал?ся сотням?.
Самак?раваньне ? межах ?рафства пасьля аб’яднаньня практычна адсутн?чала, таму межы ?рафства? не был? сапра?ды вызначаныя ? ня мел? практычна н?якае рол?. Пасьля
прамысловай рэвалюцы?
? вын?ку ?зьн?кненьня буйных ?ндустрыяльных цэнтра? утварыл?ся мэтрапольныя ?рафствы, цэнтрам? як?х стал? найбуйнейшыя гарады.
У цяперашн? час Ангельшчына складаецца з 39 ?рафства?, 6 мэтрапольных ?рафства? ? Вял?кага Лёндану.
Важную ролю ? ангельскай эканом?цы выконвае сельская гаспадарка, прамысловая вытворчасьць, ?ндустрыя высок?х тэхналог?й ? спарты?ная ?ндустрыя. У 2010 годзе спорт забясьпечы? 1,9 % ВУП Ангельшчыны ? ?вайшо? у л?к 15 найбуйнейшых гал?н ангельскай эканом?к?, перасягну? так?я гал?ны, як паслуг? сувяз?, юрыдычныя паслуг?, бухгальтарск? ?л?к, выдавецкая справа, рэкляма й камунальныя паслуг?. У 2010 годзе са спортам зьвязана болей за 400 000 працо?ных месца?, то бок каля 2,3 % усёй занятасьц? ? Ангельшчыны. Паводле ацэнак спэцыял?ста?, карысьць здаро?ю людзей, як?я рэгулярна займаюцца спортам, прынесла ангельскай эканом?цы каля ￡ 11,2 млрд. Правядзеньне масавых спарты?ных спаборн?цтва?, так?х як маратоны, павял?чвае пазнавальнасьць месца? ?х правядзеньня й дазваляе павял?чыць прыбытк? ад турызму пры м?н?мальных ?нвэстыцыях у ?нфраструктуру.
|
Нацыянальны
сьцяг Ангельшчыны
, вядомы як крыж Сьвятога Георг?я, зья?ляецца нацыянальным сьцягам Ангельшчыны з XIII стагодзьдзя
[5]
З 1606 году крыж Сьвятога Георг?я зья?ляецца часткай дызайну
Юн?ён Джэка
[6]
.
|
|
Карале?ск? сьцяг Ангельшчыны (зья?ляецца сьцягам караля) ? ангельск?
сьцяг
; на ?м намаляваны карале?ск? герб Ангельшчыны. Гэты карале?ск? сьцяг адрозьн?ваецца ад нацыянальнага сьцяга Ангельшчыны, крыжа Сьвятога Георг?я, тым, што ён не ?я?ляе н?якай канкрэтнай вобласьц? альбо зямл?, а хутчэй сымбал?зуе
сувэрэн?тэт
, як?м надзелены ейныя к?ра?н?к?.
|
Ружа Т?юдара? (
па-ангельску
:
Tudor rose, English rose, Union rose
) ? традыцыйная геральдычная эмблема Ангельшчыне ?
Гэмпшыру
(першапачаткова ? у гербе караля Ангельшчыны
Генрыха VII
як сымбаль аб?яднаньня варожых карале?ск?х дынастыя? Ланкастэра? ? Ёрка?). Малюецца ? выглядзе здвоенай ружы, выкананай у ≪натуральных≫ колерах: белая кветка па-над пунсовай, а таксама падзеленай на чатыры пунсовыя й белыя сэктары (≪чвэрц?≫) або на дзьве частк? пунсовага й белага колера? вэртыкальнай паласой пасярэдз?не (≪пер пале?≫)
. Назва ? паходжаньне эмблемы зьвязаны з акал?чнасьцям? ?зьн?кненьня ангельскай карале?скай дынасты?
Т?юдара?
.
- ^
Ravenhill, William , Kishlansky, Mark A. , Atkins, Ralph Charles , Josephson, Paul R. , Joyce, Patrick , Hastings, Margaret , Prestwich, Michael Charles , Colley, Linda J. , Whitelock, Dorothy , Barr, Nicholas A. , Morrill, John S. , Briggs, Asa , Kellner, Peter , Chaney, William A. , Smith, Lacey Baldwin , Gilbert, Bentley Brinkerhoff , Frere, Sheppard Sunderland and Spencer, Ulric M. (14 красав?ка 2023)
United Kingdom
. Encyclopedia Britannica.
Праверана 15 красав?ка 2023 г.
- ^
Перап?с насельн?цтва Ангельшчыны ? сакав?ку 2011 году
(анг.)
- ^
Бушляко? Ю.
,
Вячорка В.
,
Санько З.
,
Са?ка З.
Беларуск? клясычны правап?с. Збор прав?ла?. Сучасная нармал?зацыя
. ? В?льня?Менск, 2005. ? 160 с.
- ^
Расейска-беларуск? сло?н?к
/ Укладальн?к?: Сьцяпан Некрашэв?ч, М?кола Байко?. ? Менск: Беларускае дзяржа?нае выдавецтва, 1928.
- ^
St. George ? England’s Patron Saint
. Britannia.com.
Арх??ная коп?я
ад 8 March 2017 г.
- ^
United Kingdom ? History of the Flag
. FlagSpot.net.
- Wise, Terence.
Medieval Heraldry (Histories). ? Osprey Publishing, 2000 (orig. ed. 1980). ? С. 22. ?
ISBN 1841761060
(анг.)