Bu m?qal?d? yalnız ilkin v? ya onunla ?laq?li m?nb?l?rd?n istifad? olunur. M?lumatlar must?qil ikinci m?nb?l?r? ?saslanmalıdır, ?ks halda m?qal?nin neytrallı?ı v? ya ?h?miyy?ti il? ba?lı ?ubh?l?r yarana, bunun n?tic?sind? d? silin? bil?r. M?qal?y? etibarlı istinad v? m?nb?l?r ?lav? etm?kl? onu t?kmill??dir? bil?rsiniz.

Xanlıq
Talı? xanlı?ı
Bayraq
1801-1813-cu ill?r s?rh?dl?ri il? Qafqaz x?rit?sind? Talı? xanlı?ı. [1]
←     →   →   → 1747  ? 22 fevral 1828
Paytaxt	L?nk?ran
Dill?ri	fars dili , Az?rbaycan dili , talı? dili
R?smi dill?ri	Talı? dili , Fars dili , Az?rbaycan dili
Dovl?t dini	?slam
?dar?etm? forması	Mutl?q monarxiya
Xanlar
? (1736?1736)	Qızıla?aclı Musa xan
? (1736?1747)	Seyid Abbas b?y
? (1747?1786)	Qara xan
? (1786?1812)	Mir Mustafa xan
? (1812?1826)	Mir H?s?n xan
Vikianbarda ?laq?li mediafayllar

Talı? tarixi
Antik dovr E.?. Buzeyir ma?arası Paleolit ?ran onc?si tarix ?n q?dim dovr?4000 Kur-Araz m?d?niyy?ti 3400?2000 Proto-Elam sivilizasiyası 3200?2700 Lullubi m?d?niyy?ti t. 2300?700 Talı?-Mu?an m?d?niyy?ti 1400?700 Yeni Assuriya dovru 911?609 Urartu 860?590 Manna 850?616
?mperiyalar dovru Midiya E.?.678?550 Skifl?r E.?.652?625 ?h?m?nil?r dovl?ti E.?.550?330 Kadusil?r Kaspil?r Atropatena E.? 323?E.226 Selevkil?r imperiyası E.?.312?63 Parfiya E.?.247?E.224 Sasanil?r imperiyası 224?651 Q?rinv?nd sulal?si VI-XI ?srl?r
Orta ?srl?r dovru Ra?idi xilaf?ti 632?661 Dabuidl?r 642?760 D?mav?nd M?smu?anları 651?760 Bav?ndil?r sulal?si 651?1349 ?m?vil?r xilaf?ti 661?750 Paduspanil?r 665?1598 Abbasil?r xilaf?ti 750?1258 Custanil?r 791?XI ?sr Samanil?r dovl?ti 819?999 Tahiril?r 821?873 T?b?ristan ?l?vil?ri 864?XIV ?sr Sacil?r 889?929 Salaril?r 919?1062 Ziyaril?r 930?1090 Buveyhil?r sulal?si 934?1062 R?vvadil?r 955?1070 Kakaveyhil?r sulal?si 1008?1141 Boyuk S?lcuq imperiyası 1037?1194 Eld?nizl?r 1135?1225 Y?zd Atab?yl?ri 1141?1319 Salqurlular 1148?1282 Elxanil?r dovl?ti 1256?1335 Cobanil?r 1335?1357 ?frasiyab sulal?si 1349?1504 M?r??il?r 1359?1596 Teymuril?r dovl?ti 1370?1507 Kar-Kiya sulal?si 1370?1592 Qaraqoyunlular 1406?1468 A?qoyunlular 1468?1508
Erk?n muasir dovr S?f?vil?r 1501?1736 Rusiya ?mperiyası 1721?1917 ?f?ar imperiyası 1736?1796 Talı? xanlı?ı 1747?1826 Z?ndl?r 1751?1794
Muasir dovr Rusiya ?mperiyası 1721?1917 Qacarlar 1789?1925 ZDFR 1918?1918 Bakı Kommunası 1918?1918 Mu?an Muv?qq?ti H?rbi Diktaturası 1918?1919 Az?rbaycan Xalq Cumhuriyy?ti 1918?1920 Mu?an Sovet Respublikası 1919?1919 SSR? 1922?1991   • Az?rbaycan SSR 1920?1991   • ZSFSR 1922?1922 P?hl?vil?r 1925?1979 Muv?qq?ti ?ran Hokum?ti 1979
Hazırki dovr ?ran 1979? Az?rbaycan 1991?
?laq?li movzular Talı?lar Tarixi Dili
Xrolonogiya
b m r

Az?rbaycan tarixi
Etimologiya  • Xronologiya  • Etnogenez
?n q?dim dovr Da? v? Mis dovru Qurucay m?d?niyy?ti Azıx ma?arası Azıxantrop Ta?lar ma?arası Damcılı ma?arası Zar ma?arası ?u?a ma?arası ?ulaveri-?omut?p? m?d?niyy?ti t?xm. 6500?3400 e.?. ?omut?p? ya?ayı? yeri Kur-Araz m?d?niyy?ti t?xm. 3400?2000 e.?. I Kult?p? ya?ayı? yeri (Bab?k) Qar?alart?p?si ya?ayı? yeri Leylat?p? m?d?niyy?ti Tunc v? D?mir dovru Xocalı-G?d?b?y m?d?niyy?ti t?xm. XIII?VII ?srl?r e.?. Boyalı Qablar m?d?niyy?ti t?xm. II minillik e.?. II Kult?p? ya?ayı? yeri (Bab?k) Uz?rlikt?p? ya?ayı? yeri Erk?n tayfa ittifaqları Aratta III min.I yar. e.?. Lulubi XXIII ?sr-II min. e.?. Kuti III min.?vv.-III min.son. e.?. Turukki XX?XIX ?sr e.?. Erk?n dovl?tl?r Manna 850?616 e.?. Midiya 728?549 e.?. ??quz 652?625 e.?. Kicik Midiya 558?330 e.?. Kup q?birl?ri m?d?niyy?ti e.?.IV ?sr-b.e. VII ?sr
Antik dovr ?sk?nd?r imperiyasından sonra Atropatena 328?224 e.?. Atropatidl?r Atropatena Ar?akil?ri Sasanil?r dovru Qafqaz Albaniyası e.?.IV ?sr?b.e.704 Arano?ulları Roma il? ?laq?l?r Alban Ar?akil?ri Xristianlı?ın yayılması 301 Satraplıq 252-639 Akilisen sulhu 387 Fars-Goyturk muharib?si 627-629 Mehranil?r Leq carlı?ı b.e III ?sr Maskut b.e III ?sr Kaspiana ?irvan
Orta ?srl?r ?r?b dovru ?slamın yayılması VIII-IX ?srl?r Arran ?rm?niyy? 653?884 Xurr?mil?r h?r?katı VIII-IX ?srl?r ??ki dovl?ti VIII ?sr?1117 Mehranil?r Arevmanelil?r Qriqol o?ulları Orta ?srl?r Az?rbaycanı Layzan?ahlar 861 ? 917 ?irvan?ahlar 861 ? 1539 M?zy?dil?r 861-1027 K?sranil?r 1027-1382 Vikinq yuru?l?ri 914-1041 Gurcu t?b??liyi 1124-1239 D?rb?ndil?r 1382-1539 D?rb?nd ?mirliyi 869 ? 1075 Sacil?r 889-929 Salaril?r 919-1062 ??ddadil?r 951?1075 Ani ?mirliyi 1072-1174 R?vvadil?r 955-1071 Vaspurakan carlı?ı 908?1021 Sunik carlı?ı 987? 1170 Artsak carlı?ı 1000?1261 Xacın knyazlı?ı X-XIV ?srl?r D?fn? sulal?si H?s?n-C?lalyanlar sulal?si Naxcıvan?ahlıq X ?sr ? XI ?srin 60-cı ill?ri ?budul?fil?r Turk - Monqol dovru Turkl??m? A?sunqurlular 1108?1227 Az?rbaycan Atab?yl?ri 1136-1225 Elxani t?b??liyind? 1236?1335 Qaraba? 1230-cu ill?r Cobanil?r 1335?1357 C?lairil?r 1336?1432 Teymuril?r Hurufilik ??ki hakimliyi 1384?1551 Orlat sulal?si Qara ke?i? n?sli Qaraqoyunlular 1406?1468 A?qoyunlular 1468?1508 ?rd?bil hakimliyi
Erk?n muasir dovr ?mperiyalar dovru v? parcalanma S?f?vil?r 1501?1736 Az?rbaycan tayfaları ?i?l??dirm? Qaraba? b?yl?rb?yliyi Az?rbaycan b?yl?rb?yliyi ?irvan b?yl?rb?yliyi Cuxurs??d b?yl?rb?yliyi Osmanlı il? muharib?l?r Habsburqlarla ittifaq Naxcıvan sanca?ı Ordubadil?r ?f?arlar 1736?1747 X?ms? m?likl?ri Qacarlar 1796?1925 Az?rbaycan xanlıqları 1747?1828 Az?rbaycan sultanlıqları XVI ?sr?1828 Car-Balak?n camaatı XVII ?sr?1830 Kur?kcay muqavil?si Gulustan muqavil?si Turkm?ncay muqavil?si Rusiya dovru Mus?lman ?yal?tl?ri r?isliyi 1804?1840 H?rbi dair? r?isliyi 1806?1840 Erm?ni vilay?ti 1828?1840 X?z?r vilay?ti 1840?1846 ?amaxı quberniyası 1846?1859 Bakı quberniyası 1859?1917 Yelizavetpol quberniyası 1868?1917 ?r?van quberniyası 1850?1917 Zaqatala dair?si 1859?1917 Bakı t?tili 1903 Milli oyanı? Milli Azadlıq H?r?katı Humm?t 1904 Musavat 1911 Qafqaz c?bh?si 1914?1918 Bakı qır?ınları 1918 Quba qır?ınları 1918 ?amaxı qır?ınları 1918 ?u?a qır?ınları 1918 Qafqaz ?slam Ordusu Bakı doyu?u 1918 Goycay sava?ı 1918 Araz Turk Cumhuriyy?ti 1918-1919 Mu?an H?rbi Diktaturası 1918-1919 Muasir Az?rbaycan ?lk Az?rbaycan Respublikası 1918?1920 Batum konfransı 1918 Mu?an Sovet Respublikası 1919 Erm?nistanla muharib? 1918?1920 Azadıstan 1920
Muasir dovr SSR? dovru Az?rbaycan SSR 1920?1991 Qaraba? usyanı 1920 G?nc? usyanı 1920 Moskva muqavil?si 1921 Qars muqavil?si 1921 Stalin repressiyaları 1920-1950 Da?lıq Qaraba? Muxtar Vilay?ti 1923 Naxcıvan Sovet Respublikası 1924 Az?rbaycan Milli Hokum?ti 1945-1946 II Dunya muharib?si 1941-1945 Az?rbaycan legionu Deportasiya 1947?1988 Sumqayıt hadis?l?ri 1988 Meydan h?r?katı 1988-1991 Qaraba? muharib?si 1989?1994 Qara Yanvar 1990 Must?qillik dovru Az?rbaycan 1991-ci ild?n Naxcıvan 1991-ci ild?n X?z?rin statusu 1991-ci ild?n Talı?-Mu?an 1993 Da?lıq Qaraba? 1994-cu ild?n Qaraba? muharib?si 1988-1994 Xocalı soyqırımı 1992 G?nc? hadis?l?ri 1993 Mart hadis?l?ri 1995 ?kinci Qaraba? muharib?si 2020 Boyuk Qayıdı? Az?rbaycan diasporu
Az?rbaycan portalı
b m r

Talı? xanlı?ı ^{[2] [3]} ( tal. Tolı?? xan?ti ) ( fars. ????? ???? ‎) ? Az?rbaycan xanlıqlarından biridir. ?razisi t?xmin?n 8000 kv. verst idi. ^[4] Talı? xanlıq 6 mahala bolunurdu. Bunlar, ?rkivan, D?rin, Alar, M?ringul, Zuvand v? Sepidac idi. 235 k?ndi birl??dir?n xanlıqda t?xmin?n ^[4] 40 min? yaxın ?hali ya?ayırdı.

1747-ci ild? may ayının 9-da Nadir ?ah olduruldukd?n sonra Az?rbaycanda xanlıqlar yaranma?a ba?ladı. Bu dovrd? yaranan xanlıqlardan biri d? Talı? xanlı?ı idi. Xanlı?ın ?razisi dem?k olar ki, Az?rbaycan Respulikasının indiki Astara , L?nk?ran , Lerik , Yardımlı , Masallı rayonlarının ?razil?rini v? indiki ?ranın Gilan ostanının Astara, Fum?n, Konqanrud, ?salim v? H??tp?r (hazırda Tale? adlanır) bolg?l?rini ?hat? edirdi.

S?rh?dl?ri t?xmin?n ?imaldan Bolqarcayın , ??rqd?n Kur cayının m?ns?bin?d?k X?z?r d?nizin? , c?nubdan v? q?rbd?n ?ran s?rh?dl?rin? q?d?r bir ?razini ?hat? edirdi. Bel? ki, Talı? xanlı?ı ?imal-??rqd? Quba xanlı?ına tabe olan Salyan sultanlı?ı il?, ?imalda ?razisi sonradan ?amaxı xanlı?ı il? Qaraba? xanlı?ı arasında bolu?durulmu? Cavad xanlı?ı il?, ?imal-q?rbd? Qarada? xanlı?ı il?, q?rbd? ?rd?bil xanlı?ı il?, c?nubda is? Gilan xanlı?ı il? h?ms?rh?d idi.

Talı? xanlı?ının m?rk?zi ?vv?lc? Qızıla?ac k?ndi, sonra Astara , sonda is? L?nk?ran ??h?ri olmu?dur.

Talı? xanları sulal?sinin m?n??yi haqqında m?lumat Mirz? ?hm?d Mirz? Xudaverdi o?lunun mu?llifi oldu?u " ?xbarnam? " (1882) ?s?rind? v? Az?rbaycan tarixcisi Seyid ?li Kazım b?y o?lunun " C?vahirnameyi-L?nk?ran " ?s?rind? verilmi?dir. Mirz? ?hm?d Mirz? Xudaverdi o?lu " ?xbarnam? " ?s?rind? qeyd edir ki, L?nk?ran xanları sulal?sinin banisi Seyid Abbas b?yin n?sli Guney Az?rbaycanın Xalxal mahalının Hir k?ndind?ndir v? Seyid Abbas b?y a?ır maliyy? v?ziyy?tind?n dolayı XVII ?srin sonu ? XVIII ?srin ?vv?ll?rind? ?irvan B?yl?rb?yliyinin Talı? mahalına ? Xarxatan k?ndin? kocmu?dur. Seyid Abbas b?yin s?f?vi n?slind?n g?ldiyi bilinir (yuks?k ehtimalla ana x?tti uzr?).

Seyid ?li Kazım b?y o?lu 1869-cu ild? yazdı?ı "C?vahirnameyi L?nk?ran" ?sas?rind? II ?ah Abbas S?f?vinin (1642?1666) 1654-cu ild? verdiyi f?rmana istinad ed?r?k Seyid Abbasın 12-ci n?sild? babasının Seyid Munt?sir Billah oldu?unu yazır, bu ??xsin d? 20-ci n?sild?n babası H?zr?ti M?h?mm?d pey??mb?rdir . Y?ni Seyid Abbas M?h?mm?d pey??mb?r 32-ci n?sil ??c?r?sidir, dolayısı il? m?n??c? ?r?b olmu?dur.

Yuxarıda qeyd edildiyi kimi Seyid Abbas b?y XVII ?srin sonu ? XVIII ?vv?ll?rind? Guney Az?rbaycandan Talı? mahalına ? Xarxatan k?ndin? kocub m?skunla?mı?dır. Bu k?ndd? ya?ayark?n yerli feodallarla yaxınla?an Seyid Abbas bu k?ndin sahibi Boradigahlı ?s?d b?y Huseyn b?y o?lunun bacısı Ahu xanımla evl?ndi. Onunla izdivacdan Seyid Abbas b?yin Seyid C?mal?ddin b?y adlı o?lu dunyaya g?ldi. Seyid Abbas b?y v? ?s?d b?y 1736-cı ild? Mu?an qurultayında i?tirak etmi?, Nadir ?ah ?f?arın hakimiyy?tini tanıyaraq o?ulları Seyid C?mal?ddin b?yi v? ?li b?yi Nadir ?ahın h?rbi qullu?una gond?rmi?, orada is? onlara yuzba?ı rutb?si verilmi?di. Nadir ?ahın m?murları Seyid C?mal?ddin b?y? d?risinin r?ngind?n dolayı Qara b?y (o 1747-ci ild?n 1786-cı il?d?k L?nk?ran xanı oldu) deyirdil?r. O, Nadir ?ahın Da?ıstana h?rbi s?f?rl?ri zamanı xususi olaraq f?rql?nmi?di v? buna gor? hicri tarixl? 1154-cu ild? (miladi tarixl? 1741/1742-ci ild?) Nadir ?ah t?r?find?n irsi "xan" titulu il? mukafatlandırılmı?dı.

Qara xan L?nk?ranın iqtisadi v? siyasi qudr?tini mohk?ml?ndirm?k m?qs?dil? bir sıra t?dbirl?r heyata kecirdi, daimi qo?un t??kil etdi. O zaman Talı? xanlı?ının ?razisind?ki torpaq sah?l?rinin ?ks?riyy?ti xan n?slind?n olmayan yerli feodalların ?lind? idi. Qara xan h?min feodalların iqtisadi v? siyasi qudr?tini qırmaq ucun m?rk?zi hakimiyy?tl? hesabla?mayanların torpaqlarını musadir? etdi. ?ran t?hluk?sind?n qorunmaq m?qs?dil? (1747-ci ild?) paytaxtı Astaradan L?nk?rana kocurdu, geni? abadlıq i?l?ri apardı. Bu t?dbirl?r ??h?rin ticar?t v? m?d?niyy?t m?rk?zin? cevrilm?sin? ??rait yaratdı.

Bu dovrd? L?nk?ran X?z?r d?nizi sahilind? artıq ?h?miyy?tli bir liman ??h?rin? cevrilm?kd? idi v? D?rb?nd , Niyazabad v? Bakı ??h?rl?ri il? birlikd? Az?rbaycanın h?m daxili, h?m d? xarici ticar?tind? muhum rol oynayırdı. M?hz bu s?b?bd?n Qara xan paytaxtı Astaradan L?nk?rana kocurdu. Bu zaman Talı? xanlı?ına 6 nahiyy?: L?nk?ran, Astara, Zuvand, Sebican, V?ryaduz v? Bil?suvar daxil idi. Talı? xanlı?ında Astara, L?nk?ran, Muranqul, ?rkivan, D??tv?nd (Masallıdan Nefcalaya kimi), Ucarud, Dırıq, Sırıq, Zuvand, Pirand, Orand mahalları movcud idi.

Qara xan L?nk?rana muxt?lif yerl?rd?n s?n?tkar v? ustalar g?tirtmi?di. O, ??h?rin qala divarlarını, xan sarayını, m?scid, hamam, bazar, karvansara in?a etdirdi. Bu dovrd? ??h?rd? iki bazar var idi: Yuxarı (m?rk?zi) v? A?a?ı bazar. Bu dovr tikilil?ri arasında goz?llik v? memarlıq baxımından xan sarayı diqq?ti daha cox c?lb edirdi. ?ki m?rt?b?d?n ibar?t olan saray ba?dan ba?a ??b?k?li olub, r?ngar?ng ?u??l?rl? b?z?dilmi?di.

L?nk?ranın X?z?r d?nizi vasit?sil? tranzit ticar?td? i?tirak etm?si, onun iqtisadi bir m?rk?z kimi t???kkul tapmasında ?h?miyy?tli rol oynamı?dı.

• Astara mahalı
• Cayici L?nk?ran mahalı
• D??tv?nd mahalı
• Drı? mahalı
  • Zuvand mahalı
• Xanbili
• Ucarud mahalı * Adınabazar * S?fid??t mahalı * Alar ^[5]
• Mu?an mahalı
  • Uluf mahalı
  • Ucarud mahalı
  • Vilgic mahalı
  • Qorqanrud mahalı
  • ?salim mahalı ^[6]
• Sırıq mahalı
• Piran mahalı Pirand
• Orand mahalı
• Muranqul mahalı ^[7]
• Talı? mahal ^[8]

Astara mahalnın yarısı, ?salim mahalı , Ucarud mahalı , Vilgic mahalı , Qorqanrud mahalı ?ranın t?rkibind? qalıb.

Qara xan xarici siyas?td? Rusiyaya meyl gost?rirdi. Bu, b?zi ?ran hakiml?rini, xususil?, gilanlı Hiday?t xanı narahat edirdi. 1768-ci ild? Hiday?t xan 12 min n?f?rlik qo?unla L?nk?rana daxill oldu, ?indan qalasına c?kil?n Qara xan bir mudd?t muqavim?t gost?rs? d? Hiday?t xan coxlu x?rac alaraq Qara xanı azad etdi. Qara xan Gilan t?cavuzun? qar?ı yardım almaq m?qs?dil? qarda?ı K?rb?layı Sultanı kicik silahlı d?st? il? Qubaya , F?t?li xanın huzuruna gond?rdi. 1785-ci ild? Talı? xanlı?ı qubalı F?t?li xanın Az?rbaycanın xeyli hiss?sini birl??dirdiyi torpaqlara qatıldı. F?t?li xan butun Az?rbaycan xanlıqlarını birl??dirib, guclu bir dovl?t yaratmaq ist?yirdi. 1789-cu ild? F?t?li xanın olumund?n sonra xanlıq yenid?n must?qil siyas?t yurutm?y? ba?ladı.

1786-cı ild? Qara xanın v?fatından sonra hakimiyy?t? onun o?lu Mir Mustafa xan kecdi (1786?1814). Bu dovr xanlıq ucun cox a?ır ill?r idi. Bel? ki, xarici hucumlar ?sas?n d? c?nub s?rh?dl?rind?n ara verm?k bilmirdi. 1794-cu ild? Az?rbaycanın c?nubunda hakimiyy?t? g?l?n A?a M?h?mm?d ?ah Qacar ?randa da oz movqel?rini mohk?ml?ndirdikd?n sonra C?nubi Qafqaza hucuma ba?ladı. O, butun Az?rbaycan xanlıqlarından ona tabe olma?ı t?l?b edirdi. Lakin xanlıqların ?ks?riyy?ti bu t?l?bi r?dd etdi. Yaranmı? v?ziyy?td?n istifad? ed?n Rusiya hokum?ti Qafqazda, xususil? Az?rbaycanda oz movqel?rinin gucl?ndirm?k i?ini daha da sur?tl?ndirm?y? calı?ırdı. Talı? xanı Mir Mustafa xan Rusiya t?b??liyini q?bul etm?y? hazır oldu?unu bildirmi?di. 1795-ci ild? A?a M?h?mm?d ?ah Qacarın hucumu ?r?f?sind? Mir Mustafa xan Rusiyaya meyl gost?r?n Az?rbaycan xanlarına m?ktub yazaraq ?rana qar?ı birg? mubariz? aparma?a hazır oldu?unu bildirdi. Buna baxmayaraq Qacar oz qo?unlarını 1795-ci ild? h?m ?r?van, h?m d? L?nk?ran istiqam?tind? Az?rbaycana yeritdi. Mir Mustafa xan du?m?n? muqavim?t gost?rm?k iqtidarında olmadı?ından L?nk?ran ?halisini Sarı adasına kocurub mudafi? movqeyi tutdu. ?ran qo?unları getdikd?n sonra L?nk?rana qayıdan Mir Mustafa xan 1795-ci ilin sentyabrında oz numay?nd?si Zaman b?yi ?imali Qafqaza, rus generalı Qudovicin yanına, oktyabrda is? K?rb?layi ?s?dulla b?yi Peterburqa gond?rdi. 1796-cı il martın 12-d? K?rb?layi ?s?dulla b?y Talı? xanlı?ının Rusiyanın himay?sind? q?bul edilm?si haqqında Mir Mustafa xanın m?ktubunu II Yekaterinaya t?qdim etdi.

Mir Mustafa xanın Rusiyanın himay?ciliyini q?bul etm?si, X?z?rd? ustunluyu ?l? kecirm?k ist?y?n Rusiya ucun cox ?h?miyy?tli idi. 1796-cı ild? II Yekaterinanın v?fatından sonra hakimiyy?t? g?l?n I Pavel rus qo?unlarını geri ca?ırdı. Bundan istifad? ed?n Qacar yenid?n Az?rbaycana soxuldu. 1802-ci il dekabr ayının 26-da Georgiyevsk muqavil?sin? gor? Talı? xanı Rusiyanın ali himay?sin? q?bul olundu.

?ran ?ahı 1809-cu ild? F?r?culla xanın komandanlı?ı altında 2 min atlını L?nk?rana gond?rdi. ?hali L?nk?ranı t?rk edib Sarı adasına kocdu. Bu Rusiyanı narahat etm?y? bilm?zdi. 1813-cu il yanvarın 1-d? gun?? do?du?u zaman General Kotlyarevskinin komandanlıq etdiyi rus qo?unları hucuma ba?ladılar v? 3 saat davam ed?n qanlı doyu? n?tic?sind? 350 n?f?r itki ver?r?k L?nk?rana daxil ola bildil?r. ??h?rin mudafi? quvv?l?rin? r?hb?rlik ed?n Sadıq xan 4 min ?sg?ri il? q?hr?mancasına sava?araq ??hid oldu. Ruslar ??h?r? daxil olduqdan sonra dem?k olar ki, ?sl q?tliam ed?r?k ??h?rin 16 min sakinini q?tl? yetirdil?r.

1813-cu il oktyabrın 12-d? Rusiya v? ?ran arasında Gulustan muqavil?si imzalandı. Bu muqavil? il? Az?rbaycanın iki hiss?y? bolunm?sinin ?sası qoyuldu v? Az?rbaycan torpaqları iki i??alcı arasında bolu?duruldu. Talı? xanlı?ı da bir cox dig?r Az?rbaycan xanlıqları kimi Rusiyaya birl??dirildi.

1814-cu ilin 26 iyulunda general-mayor Mir Mustafa xan v?r?m x?st?liyind?n v?fat etdikd?n sonra onun yerin? o?lu Mirh?s?n xan kecdi. Talı? xanlı?ı 1826-cı ild? Rusiya t?r?find?n i??al olundu v? l??v edildi. Sonuncu xan olan Mir H?s?n xan 1831-ci il L?nk?ran usyanında ruslara qar?ı q?hr?mancasına vuru?sa da tab g?tir? bilm?yib ?rana sı?ınmalı oldu. 1832-ci ild? is? z?h?rl?n?r?k olduruldu.

Talı? xanlı?ı tarixi rol oynamı? siyasi hakimiyy?t idi. Bunu onun bir sıra qon?u xanlıqlarla, Rusiya il? diplomatik ?laq?si d? gost?rir.

• Az?rbaycan xanlıqları
• L?nk?ran q?zası
• Talı?lar

• ?s?dov F. Tali? xanlı?ı. Bakı, C?nlibel n??riyyatı, 1998
• Генеалогия Талышинский ? Талышхановых Arxivl??dirilib 2005-05-25 at Archive.today
• "Az?rbaycan u?runda sava? tablosu ? Talı? xanlı?ı" (az.) . azadliq.info . 2011-10-04. 2017-05-29 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2017-05-29 .
• Mirz? ?hm?d Z?rg?r , ?xbarnam? (Talı? Xanlı?ının tarixind?n), Bakı ? 2009, Fars dilind?n t?rcum? ed?n: ?li Huseynzad?, 159 s?h. M?tn Kirilc?
• Firudin Nurullab?yli ? ?s?dov, " Mir Mustafa xan ", Elmi-publisistik tarixi ocerk. Bakı: "?qtisad Universiteti" n??riyyatı, 2007, 96 s?h.
• ?ldırım ?ukurzad?. "Talı? xanlı?ı" . Cenub.az - Regional Qazet (az.) . ?stifad? tarixi: 2024-02-17 .
• Muruvv?t Abbasov. "Qızıla?aclı Musa xan ?Talı? xanlı?ının yaradıcısıdırmı?" . Cenub.az - Regional Qazet (az.) . ?stifad? tarixi: 2024-02-17 .