Lacın

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya kec Axtarı?a kec
Bu m?qal? Lacın ??h?ri haqqındadır. Rayon ucun Lacın rayonu s?hif?sin? baxın.
??h?r
Lacın
39°38′27″ ?m. e. 46°32′49″ ?. u.
Olk?
Tarixi v? co?rafiyası
M?rk?zin hundurluyu 889 m
Saat qur?a?ı
?halisi
?halisi
  • 1.627 n?f. ( 2024 ) [1]
R?smi dili
R?q?msal identifikatorlar
N?qliyyat kodu 41
Dig?r
lachin-ih.gov.az
Laçın xəritədə
Laçın
Lacın
Vikianbarın loqosu  Vikianbarda ?laq?li mediafayllar

Lacın ? Az?rbaycan Respublikasının Lacın rayonunun inzibati m?rk?zi, Lacın ??h?r inzibati ?razi dair?sind? ??h?r. [2]

Respublikanın paytaxtı Bakı ??h?ri il? ?ose yolla ara m?saf?si 450 km, Xank?ndi d?mir yolu stansiyası il? ara m?saf?si is? 60 km olmu?dur.

18 may 1992-ci ild?n Erm?nistan Silahlı quvv?l?rinin i??alı altında olub. Qaraba? at??k?s b?yanatına ?sas?n 26 avqust 2022 -ci ild? Az?rbaycanın n?zar?tin? kecib. [3] 27 may 2023-cu ild? Lacın ??h?rin? 20 lacınlı ail? (97 n?f?r) geri qayıdıb. Bel?likl? ??h?r? az?rbaycanlı kecmi? m?cburi kockunl?rin ilk kocu ba?layıb. [4]

Tarixi [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Lacın ?vv?ll?r Abdallar adlanıb, 1923 [5] -cu ild?n ??h?r statusu alıb v? 1926 -cı ild?n Lacın adlandırılıb [6] . 1930-cu ild? Lacın inzibati rayonu t??kil edil?rk?n Lacın ??h?ri onun m?rk?zin? cevrilib.

"Lacın" toponimi bir oykonim kimi 1924 -cu ild?n x?rit?mizd? ozun? yer tapmı?dır. Ona q?d?r is? bu ad "Yuxarı Lacın" adlı k?ndin adında ozunu qoruyub saxlamı?dır. Qism?n q?dim x?rit?l?r uz?rind? ara?dırmalar gost?rir ki, Kicik Qafqaz sıra da?larının ?n boyuk silsil?si olan Qaraba? yaylasının ?sas zirv?si il? yana?ı Lacın adlı bir zirv? d? diqq?ti c?lb edir.Bu zirv? Yuxarı Qaraba? bolg?sind? Boyuk Kirs , Kicik Kirs , Sarı baba zirv?l?ri il? ucbucaq t??kil edir. Bu zirv? Qaraba? sıra da?larının m?rk?zi hiss?sind?, onun c?nub-q?rbind? yerl??ir.

Ara?dırmalar gost?rir ki, "Lacın" adı co?rafi, tarixi v? ?d?bi m?nb?l?rd? rast g?linir. M?nb?l?r? baxark?n "Lacın" toponimi bir oronim-y?ni da? adı kimi biz? m?lum olur. Lakin bu toponim h?m d? ozun? bir oykonim ??klind? bir nov v?t?nda?lıq huququ qazanmı?dır. Bunu Lacın adlı k?ndl?rin adında gor? bil?rik: ?u?ada Lacınlar , K?lb?c?r rayonunda Lacın adlı k?ndl?r, K?lb?c?r rayonundakı Lacınqaya qalası v? s. buna misal ola bil?r.

?vv?lc?d?n qeyd etdiyimiz kimi bu adın sora?ı il? ?d?bi materiallara muraci?t etdik d? "Lacın" adına rast g?lm?k olur. Hal-hazırda, el?c? d? yaxın ke?mi?d? bu adı axtarmaq cox asandır. Lacın adını da?ıyan ??xsl?r hal-hazırkı dovrd? d? vardır. Ancaq bu adın sora?ı il? uzaq kecmic? muraci?t etdik d? m??hur hind ?airi ?mir Xosrov D?hl?vinin h?yatından b?hs ed?n m?nb?l?rd? onun atasının soyadında "Lacın" sozu diqq?ti c?lb edir.Onun adı bel?dir: ?mir Mahmud ??ms Lacın. Tarixi m?nb?l?rd?n aydın olur ki, onun ata-babası Hindistana Orta Asiyanın i??alı il? ?laq?dar g?lmi?l?r. O zaman "Lacın" kurd tayfası Turkm?nistanın c?nubunda Kopet da?ında m?skunla?mı?dılar. Hindistanda ya?ayıb-yaratmı?, dovrunun ?n boyuk ?airi ?mir Xosrov D?hl?vinin adında tayfasının adı gost?rilmi?dir.

Qeyd ed?k ki, "Lacın" kurd tayfası XIII ?srin ?vv?ll?rind? Turkm?nistanın c?nubundakı ?razil?rd? ya?ayırdılar.Monqolların hucumu zamanı Lacın tayfalarının bir hiss?si Az?rbaycana p?nah g?tirmi?l?r.Onlar Qaraba?ın yuxarı bolg?sind? Xacın m?likliyind? , X?lf?lid? , el?c? d? Qarqarcay , H?k?ricay hovz?l?ri yaxınlı?ında m?sk?n salmı?lar. "Lacın" kurd tayfasının bir hiss?si is? Hindistanda sı?ınacaq tapmı?dır.

Orta ?srl?rd? Az?rbaycanda Lacın qalası v? Lacın ??h?ri d? olmu?dur. Qaraba?da Lacın qalasının olmasını Kirakos G?nc?li qeyd etmi?dir. O, yazır ki, Lacın H?s?n C?lalın qalalarından biri idi. Az?rbaycanda orta ?srl?rd? Lacın adlı ??h?r d? olmu?dur ki, bu ??h?rd? pul k?silirdi. Bu ??h?r Cobani xanlarının zamanında daha da ?ohr?tl?nmi?di.

?hali [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

1856-cı il " Qafqaz t?qvimi "n? gor?, ?halisi kurd dilind? danı?an ?i? kurdl?rd?n ibar?t olmu?dur. [7] 1907-ci il n??rin? gor? burada ?sas?n tatar (sonradan az?rbaycanlılar ) olan 145 n?f?r ya?amı?dır. [8] 1911-ci ild? Abdallarda ?sas?n kurdl?rd?n ibar?t 111 n?f?r ya?ayırdı, 1914-cu ild? bu say 124-? qalxmı?dır. [9] 1926-cı ilin ?hali siyahıyaalmasına gor?, Lacında 435 n?f?r ya?ayırdı. Onlardan 37,7%-i turkl?r (az?rbaycanlılar), 25,3%-i kurdl?r, 15,2%-i erm?nil?r , 13,1%-i ruslar idi. [10] 1939-cu ild? ??h?r ?halisi 1,063 n?f?r? catmı?dır. ?halinin 80,7%-i az?rbaycanlılar, 11,6%-i erm?nil?r, 6,4%-i ruslar olmu?du. [11] 1959-cu ild? Lacının ?halisi 2,329 n?f?r olmu?, 94.5%-i az?rbaycanlılar, 4,3%-i erm?nil?r v? 1%-i ruslar olmu?dur. [12] Artıq 1970-ci ild? ??h?r ?halisi 95-i az?rbaycanlılardan ibar?t 4,990 n?f?r idi. [13] 1979-cu ild? Lacının 6,072 n?f?rlik ?halisinin 99.1%-i az?rbaycanlı idi. [14] 1989-cu ilin m?lumatına gor?, Lacın ??h?rinin ?halisi 7,829 n?f?rd?n ibar?t idi. [15]

Birinci Qaraba? muharib?sind? Lacın ??h?ri i??al edilmi?, ??h?rin az?rbaycanlı v? kurd ?halisi evl?rind?n did?rgin edilmi?dir. ???al dovrund? ??h?r? erm?nil?r kocurulmu?dur. [16]

??kill?ri [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Erm?ni i??alından ?vv?l [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Erm?ni i??alından sonra [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

?stinadlar [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

  1. https://azertag.az/xeber/lachin_seherine_novbeti_koch_karvani_yola_salinib-2901244 .
  2. Az?rbaycan Respublikasının Dovl?t Statistika Komit?si. "?nzibati ?razi bolgusu t?snifatı" (PDF) (az.) . stat.gov.az. 2019. 2020-04-16 tarixind? arxivl??dirilib (PDF) . ?stifad? tarixi: 2020-04-16 .
  3. "Prezident: "Az?rbaycan Ordusu Lacın ??h?rin? yerl??ib, Zabux v? Sus k?ndl?ri n?zar?t? goturulub " " . 2022-08-29 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 26 avqust 2022 .
  4. "Lacına ilk koc ba?ladı - V?DEO - FOTOLAR" (az.) . fed.az. 27 may 2023. 2023-06-03 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2023-05-26 .
  5. Президиум Верховного Совета Азербайджанского ССР. "Азербайджанская ССР, Административно-территориальное деление на 1 января 1961-го года" . Азербайджанское государственное издательство, Баку, 1961, стр. 8
  6. "Лачин. Большой Энциклопедический словарь" . 2022-03-18 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2009-07-04 .
  7. Кавказский календарь на 1856 год (rus) . Tiflis: Tipografiya kantselyarii Ye.I.V. na Kavkaze, kazenny dom. 1856. 2021-12-09 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2023-03-16 .
  8. Кавказский календарь на 1910 год [ Caucasian calendar for 1910 ] (Russian) (65th). Tiflis: Tipografiya kantselyarii Ye.I.V. na Kavkaze, kazenny dom. 1910. 170. 15 March 2022 tarixind? arxivl??dirilib .
  9. Кавказский календарь на 1912 год [ Caucasian calendar for 1912 ] (Russian) (67th). Tiflis: Tipografiya kantselyarii Ye.I.V. na Kavkaze, kazenny dom. 1912. 119. 11 December 2021 tarixind? arxivl??dirilib . Абдаларъ с. Елпс., Занг., кр … 111
  10. "Курдистанский уезд 1926" . www.ethno-kavkaz.narod.ru. 2022-06-19 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2023-05-12 .
  11. "Лачинский район 1939" . www.ethno-kavkaz.narod.ru. 2022-06-19 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2023-05-12 .
  12. "Лачинский район 1959" . www.ethno-kavkaz.narod.ru. 2022-06-19 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2023-05-12 .
  13. "Лачинский район 1970" . www.ethno-kavkaz.narod.ru. 2022-06-19 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2023-05-12 .
  14. "Лачинский район 1979" . www.ethno-kavkaz.narod.ru. 2022-06-19 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2023-05-12 .
  15. "Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей" . demoscope.ru. 2014-12-22 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2023-05-12 .
  16. "Urban communities of the NKR" (PDF) . stat-nkr.am. National Statistical Service of Nagorno-Karabakh Republic. 1 January 2015. s?h. 13. 12 September 2020 tarixind? arxivl??dirilib (PDF) . ?stifad? tarixi: 12 May 2023 .

Xarici kecidl?r [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]