Slovakio
a?
Slovakujo
(
slovake
Slovensko
), en longa formo
Slovaka respubliko
(
slovake
Slovenska republika
), estas lando en
Meze?ropo
. ?i ne havas aliron al maro kaj ?iaj najbaroj estas
?e?io
,
Pollando
,
Ukrainio
,
Hungario
kaj
A?strio
. ?i estas sendependa ekde la
1-a de januaro
1993
, kiam
?e?oslovakio
disi?is.
Slovakio estas membro de pluraj internaciaj organizoj kiel
NATO
,
UNO
kaj
Visegrada grupo
. ?i eniris la
E?ropan Union
en
2004
kaj la
E?rozonon
en
2009
.
Oficiala nomo de Slovakio havas du formojn: longan - Slovaka respubliko kaj mallongan - Slovakio.
La plej malalta punkto estas
Streda nad Bodrogom
(94 m super marnivelo), vila?o en la suda parto de Orientslovakia ebenejo. La malplej alta punkto estas tiu punkto, kie la rivero
Bodrog
elfluas el slovaka teritorio. La teritorio estas trakreskata de veproj kaj malsekejaj arboj.
La plej alta vulkana monto de La
Karpatoj
estas
Po?ana
(1458 m) en la regiono
Slovenske stredohorie
(Slovaka mezmontejo). ?i estas grandega, forte trasulki?inta vulkano. La diametro de la vulkano mem estas 6 km, tiu de la bazo ?irka? 18 km. La kratero havas formon de valkaldrono profunda proksimume 300 m, fini?anta per ronda remparo longa 23 km. La montaro estas protektata regiono kun areo de 200,79 km².
La plej granda ebenejo estas
Podunajska ni?ina
(La?danuba ebenejo) ? ?irka? 10 000 km². ?i estas ampleksa ebena teritorio en la sudokcidento de Slovakio, parto de
Malgranda danuba valkadrono
. Pli alta, norda parto estas konsistigata de montregiona surfaco.
La plej granda teritorio de blovitaj sabloj estas
Zahorska ni?ina
(Transmontara ebenejo) ? longeco 75 km, lar?eco 35 km. Tio estas ebena teritorio en okcidento de Slovakio trans la montaro Male Karpaty, tial nomata
Zahorie
(Transmontara); ?i situas en la norda parto de
Viena valkaldrono
. Grandaj areoj de sablo blovita fare de okcidentaj ventoj en kvarmontaro.
La plej profunda malvastvalo estas
Zadielska dolina
(Valo de Zadiel) ? profundeco preska? 400 m, longeco preska? 3 km, lar?eco de la fundo 10 m. Mallonga kanjona valo kreita de la rivereto Blatnica ("Koteskulo") en kalk?tonoj de
Slovaka karsto
. La flankaj deklivoj formas akrajn transpendajn murojn. Multe da ?tonegaj formacioj havas diversajn aspektojn kun trafaj nomoj. La valo estas ?tata rezervejo.
La plej grandioza valo estas
Bielovodska dolina
(Valo de Blankakvo) ? pli ol 10 km longa, en la norda flanko de Altaj Tatroj. ?ia suba parto atingas la teritorion de
Pollando
. En la supra parto ?i disbran?i?as je multaj flankaj grandetaj kaj malgrandetaj valoj kun multaj montarlagoj kaj akvofaloj.
La plej profunda
groto
estas
Stary hrad
(Malnova kastelo) ? 424 m. ?i situas en
Krakova ho?a
(Nudmonto de Krak) en la norda parto de
Malaltaj Tatroj
. La pli ol 500 m longa groto havas la nomon la? karakteriza roka formacio. Oni malkovris ?in en la jaro 1967 kaj longe ?i estis konsiderata abismo.
La plej granda disfalo kaj etpeci?o de vulkana materialo
Kamenne more
(
?tona maro
) ? 0,133 km², unika natura kreita?o ?e la vila?o
Vyhne
(For?ejoj) en la monto Kamenna (?tona), montaro ?tiavnicke vrchy. La ?tona maro krei?is per disfalo de
riolitoj
kun influo de malfortaj fluidaj movoj.
La plej granda rivero estas
Danubo
? longeco 2850 km, en Slovakio 172 km. ?i trafluas 8 ?tatojn. ?i deakvigas preska? la tutan teritorion de Slovakio.
La plej kruta rivero estas
Poprad
? alteca diferenco 1567 m. ?i fontas en Altaj Tatroj (pli precize, ekestas per kuni?o de Hincov potok (rivereto) kaj Krupa en Mengusovska dolina (valo)) kaj ?i enfluas en la riveron Dunajec en la teritorio de Pollando.
La plej profunda lago estas Ve?ke (Granda)
Hincovo pleso
(montarlago) ? profunda 53 m. ?i estas glacia lago en la fino de Mengusovska dolina (valo). Kun areo 0,179 km² la plej granda montarlago en la Slovaka parto de Altaj Tatroj.
Ununura
gejsero
en Slovakio trovi?as ?e vila?o
Her?any
. ?i sputas la akvon el profundeco de 405 m ?is alteco de 30?40 m. La intervalo inter du erupcioj estas 32?34 horoj kaj ili da?ras ?irka? 30 minutojn; dume la gejsero sputas 600 hl da mineralakvo. La temperaturo estas 12?
14
°C
, je la fino de erupcio ?i alti?as 22?
24
°C
. La gejsero ekestis kiel arteza puto bortruita en la jaro
1870
.
La plej longa
akvofalo
situas ?e
Kme?ov vodopad
(Akvofalo de Kme?) ? 900 m. Tio trovi?as en la valo Nefcerka en Altaj Tatroj. La altan rokan ?tupon el Nefcerka ?is
Koprova dolina
(Aneta valo) travenkas tri akvofaloj dislokitaj en supermara alteco de 1580?1200 m.
La plej fortega akvofalo estas ?e
Skok
(Salt'), ?i estas belega akvofalo en la meza parto de Mlynicka dolina (Valo de Mlynica) en Altaj Tatroj. ?i ekestas el la rivereto Mlynica elflui?inta el la supra parto de la valo. ?i travenkas la rokon, obstaklon kiu dig-haltigas malgrandan lagon nomitan Nad Skokom (Super Salt').
Lomnicky ?tit
estas, kun 2 632 metroj, la tria plej alta monto de Slovakio, de Tatroj kaj entute de Karpatoj, kvankam oni kredis ?in ?is la 19-a jarcento la plej alta. La pinto Lomnicky ?tit estas la sola en Altaj Tatroj alirebla per
telfero
. Danke al ?i, stelobservejo kaj meteologia stacio estis instalitaj tie. La stacio havas la plej malaltan mezan jaran temperaturon en Slovakio:
?3,2
°C
.
Slovakio estas dividita en
ok regionojn
, nomitajn la? la ?efurbo:
Bratislava
,
Nitra
,
Tren?in
,
Trnava
,
Banska Bystrica
,
?ilina
,
Ko?ice
,
Pre?ov
. Ekzistas aldone
79 distriktoj
kaj
tradiciaj regionoj
.
Detalo de porta piliero de
Nova ponto
en
Bratislavo
.
En Slovakio trovi?as 2 891
municipoj
, el kiuj 138 estas urboj. Nur dek urboj havas pli ol 50 000 lo?antojn.
La Prezidanto de la Slovaka Respubliko (slovake
Prezident Slovenskej republiky
) a? mallonge la
Prezidanto de Slovakio
estas la prezidanto kaj ?tatestro de la Slovaka Respubliko. La prezidanto estas la ?efkomandanto de la Armitaj Fortoj de Slovakio kaj estas konsiderata la ?efa reprezentanto de Slovakio eksterlande. La prezidanto estas elektita en rektaj elektoj de la popolo por fiksa oficperiodo de kvin jaroj, kaj li povas esti elektita por maksimume du sinsekvaj terminoj (signifante, 10 jaroj).
La ?efministro de la Slovaka Respubliko (slovake
Predseda vladi Slovenskej republiky
) a? mallonge la
?efministro de Slovakio
estas la registarestro en Slovakio. Oficiale, tio estas la tria ranga konstitucia pozicio (post la prezidanto kaj la prezidanto de la parlamento), sed praktike ?i estas la gvida politika posteno en la lando. Depost la sendependi?o de Slovakio en 1993, 9 politikistoj servis kiel ?efministroj, nuntempe tenita de Ludwit Odor.
proporcia reprezento de eksportataj produktoj de Slovakio, 2019
La ekonomio de Slovakio estas unu el la plej sukcesaj en Orient-Centra E?ropo. Inter 2006 kaj 2008, Slovakio atingis la plej altajn kreskorapidecojn inter la landoj de E?ropa Unio en
Centra
kaj
Orienta E?ropo
. En 2006 la kreskorapideco estis 8,9%, kaj en 2007 10,4%.
Senlaboreco
falis de pinto de 19,2% en 2001 al malpli ol 8% komence de 2008, dum la mezumo en la EU-landoj estis ?irka? 10%.
La lando venkis la plej multajn malfacila?ojn alfrontatajn de iu ajn lando, kiu ?an?as sian ekonomion de
planita ekonomio
al
merkata ekonomio
kun malferma merkato. En 2001, la registaro faris grandan progreson en stabiligo de ?iuj ekonomioj kaj ampleksaj strukturaj reformoj. Plejparto de la politika
privatigo
estas preska? finita, kaj la banka sistemo estas preska? tute en privataj manoj (?efe en la manoj de eksterlandaj lo?antoj) kaj eksterlandaj investoj da?re kreskas.
Ekde la efektivigo de la reformoj, la MEP pokapa la?
a?etpovo
(PPP) de Slovakio kreskis ?iujare, kaj en 2007 ?i estis pli alta ol 20 mil dolaroj.
Slovakio ali?is al la
E?rozono
en januaro 2009 kaj anstata?igis la nacian valuton, la slovakan kornon, kun la
e?ro
. La 28-an de majo 2008, la
kurzo
estis fiksita je 30,126
kronoj
al 1 e?ro.
La bran?oj de produktado en Slovakio inkludas agrikulturan sektoron kiu plejparte produktas grajnojn, fruktojn, vinvinberojn, tabakon kaj brutbredadon, porkojn, ?afon, koka?on por bu?ado kaj ovojn. Slovaka industrio ?efe produktas teksa?ojn, piedvestojn, feron, ?talon, zinkon kaj plastojn. La lando havas naturajn trezorojn kiel
natura gaso
,
nafto
,
bruna karbo
,
lignito
,
fero
kaj
ligno
.
Ekde 2006, la ekstera komerco estis karakterizita per importoj kun valoro de 41,84 miliardoj da dolaroj, ?efe de nafto,
tergaso
kaj aliaj
kruda?oj
. Aliflanke Slovakio eksportis varojn kun valoro de 39,64 miliardoj da dolaroj al
?e?io
,
Germanio
,
Pollando
,
A?strio
,
Italio
,
Britio
kaj
Rusio
.
Ekde 1991, internacia
skiejo
komencis disvolvi?i ?irka? la urbo Krumpaki.
En 1969 slovaka Esperanto-asocio estis (re)fondita. En 1976 ?i rajtis ali?i al UEA.
Inter plej gravaj esperantaj organizoj estas:
- Urboj:
Ko?ice
(214 mil),
?ilina
(88 mil),
Pre?ov
(78 mil).
- Parollingvoj:
slovaka
,
?e?a
,
romaa
, regione
hungara
. Sude en Slovakio vivas 550 mil hungaroj (2001).
- Eksporto:
feraj rimedoj, kemia?oj, naftoproduktoj, armiloj.
- Pokapa GNP:
2.950 $.
- Historio: