Hindu Kush
Day nui
Khu v?c mi?n nui Afghanistan
Cac qu?c gia	Afghanistan , Pakistan
Vung	B?c Pakistan
B? ph?n c?a	Himalaya
đi?m cao nh?t	Tirich Mir
- cao đ?	7.690 m (25.230 ft)
- t?a đ?	36°14′45″B 71°50′38″đ  /  36,24583°B 71,84389°đ  / 36.24583; 71.84389
Chi?u dai	600 km (373 mi)

Hindu Kush ( ti?ng Pashto , ti?ng Ba T? va ti?ng Urdu : ?????? ‎) la m?t day nui n?m gi?a Afghanistan va Pakistan . Ten g?i Hindu Kush co ngu?n g?c t? ti?ng ? R?p va co ngh?a la "Cac ng?n nui c?a ?n đ?" ^[1] . No la ph?n keo dai nh?t v? phia tay c?a day nui Pamir , r?ng Karakoram va la ph?n keo dai c?a day nui Himalaya . No c?ng đ??c tinh toan nh? la trung tam dan c? đ?a ly c?a th? gi?i ^[2] .

đ?c tr?ng [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cac ng?n nui trong s?n h? Hindu Kush gi?m d?n đ? cao khi keo v? h??ng tay. ? đo?n gi?a, g?n Kabul , cac nui nay cao t?i 4.500 - 6.000 m; nh?ng ? phia tay chung ch? cao t?i 3.500 - 4.000 m. Cao đ? trung binh c?a s?n h? Hindu Kush la kho?ng 4.500 m. S?n h? Hindu Kush keo dai kho?ng 966 km con b? r?ng trung binh theo h??ng b?c nam la kho?ng 240 km. Ch? kho?ng 600 km c?a s?n h? Hindu Kush đ??c g?i la day nui Hindu Kush. Ph?n con l?i c?a s?n h? nay ch?a nhi?u day nui nh?, bao g?m Koh-e Baba , Salang , Koh-e Paghman , Spin Ghar (con g?i la đong Safid Koh), day nui Suleiman , Siah Koh , Koh-e Khwaja Mohammad va Selseleh-e Band-e Turkestan . Cac day nui nh? nh? Tay Safid Koh, Malmand, Chalap Dalan, Siah Band va Doshakh đ??c cac h?c gi? ph??ng Tay noi t?i nh? la Paropamisadae (Paropamisus), m?c du ten g?i nay đa d?n d?n khong con đ??c s? d?ng n?a trong vai th?p nien g?n đay.

Cac con song ch?y ra t? s?n h? nay bao g?m song Helmand , song Hari va song Kabul , l?u v?c cho long ch?o Sistan .

M?t lo?t cac đeo cao (" kotal ") c?t ngang qua day nui, t?o thanh m?t m?ng l??i quan tr?ng chi?n l??c cho s? qua c?nh c?a nh?ng đoan l? hanh. Cac đeo quan tr?ng nh?t co Kotal-e Salang (3.878 m); no n?i Kabul va cac đi?m ? mi?n nam v?i mi?n b?c Afghanistan. S? hoan thanh m?t đo?n đ??ng h?m trong đeo nay n?m 1964 đa gi?m th?i gian qua l?i gi?a Kabul va phia b?c. S? qua l?i tr??c đay v? phia b?c thong qua đeo Kotal-e Shibar (3.260 m) m?t kho?ng 72 gi? (3 ngay). đ??ng h?m Salang cao va r?ng 7 m (23 ft) t?i cao đ? 3.363 m (11.033 ft) va m?ng l??i r?ng cac đ??ng h?m ng?n tren cac con đ??ng l?i g?n no đa đ??c Lien Xo cung c?p tai chinh va h? tr? k? thu?t. đ??ng h?m nay dai 2,6 km (1,62 d?m Anh) xuyen qua ph?n trung tam c?a day nui Hindu Kush. Th?i gian qua l?i t? phia b?c xu?ng phia nam Afganistan đa gi?m xu?ng ch? con 10 gi?, ti?t ki?m kho?ng 300 km quang đ??ng c?n đi.

Tr??c khi đ??ng Salang đ??c xay d?ng, cac đeo n?i ti?ng nh?t trong nh?n th?c l?ch s? ph??ng Tay v? Afghanistan la cac đeo d?n t?i ti?u l?c đ?a ?n đ?. Chung bao g?m đeo Khyber (1.070 m/3.510 ft) n?i v?i Pakistan va đeo Kotal-e Lataband (2.499 m/8.199 ft) ? phia đong Kabul, đa b? b? hoang k? t? n?m 1960 do vi?c xay d?ng con đ??ng trong ph?m vi h?m nui thu?c d?ng hung v? va ngo?n m?c nh?t tren song Kabul la Tang-e Gharu . Vi?c xay d?ng c? s? h? t?ng nay đa gi?m th?i gian đi l?i gi?a Kabul va vung bien gi?i Pakistan t? 2 ngay xu?ng vai gi?.

Cac con đ??ng đi qua cac đeo Salang va Tang-e Gharu đong vai tro chi?n l??c quan tr?ng trong s? xam l??c c?a Hoa K? t?i Afghanistan va đ??c cac l?c l??ng c? gi?i quan s? h?ng n?ng s? d?ng v?i c??ng đ? cao. H?u qu? la chung đa ? trong tinh tr?ng r?t t?i t?. Nhi?u c?u b? đanh bom đa đ??c s?a ch?a, nh?ng hang lo?t cac cong trinh xay d?ng l?n khac v?n ? tinh tr?ng đ? nat. Cac cu?c đong c?a co tinh chu k? do cac xung đ?t quan s? trong khu v?c đa ?nh h??ng nghiem tr?ng t?i kinh t? va s? phat tri?n chung c?a nhi?u khu v?c c?n k? ma đ?i v?i chung thi đay la l? trinh chinh trong giao thong, th??ng m?i, cung c?p vi?n tr? kh?n c?p va h? tr? tai thi?t.

Con m?t lo?t cac đeo quan tr?ng khac t?i Afghanistan . đeo Wakhjir (4.923 m/16.152 ft) n?i hanh lang Wakhan t?i Tan C??ng , Trung Qu?c va v?i đ?a khu B?c B? c?a Pakistan . Cac đeo n?i Afghanistan v?i Chitral , Pakistan , nh? Baroghil (3.798 m/12.460 ft) va Kachin (5.639 m/18.501 ft), c?ng n?i v?i Wakhan. Cac đeo quan tr?ng khac xa h?n v? phia tay co đeo Shotorgardan (3.720 m/12.205 ft) n?i cac t?nh Logar va Paktiya ; đeo Bazarak (2.713 m/8.901 ft) d?n t?i Mazari Sharif ; đeo Khawak (4.370 m/14.337 ft) trong thung l?ng Panjsher va đeo Anjuman (3.858 m/12.657 ft) t?i đ?u thung l?ng Panjsher la l?i vao phia b?c. Cac đeo Hajigak (2.713 m/8.901 ft) va Unai (3.350 m/10.991 ft) d?n t?i mi?n đong Hazarajat va thung l?ng Bamyan . Cac đeo c?a Paropamisus ? phia tay la t??ng đ?i th?p, trung binh cao kho?ng 600 m; đang chu y nh?t trong s? nay co đeo Sabzak n?m gi?a cac t?nh Herat va Badghis , n?i li?n cac ph?n phia tay va tay b?c c?a Afghanistan.

Cac khu v?c mi?n nui nay ch? y?u la c?n c?i, hay ch? th?a th?t cac lo?i cay g? va cay b?i c?n c?i. Cac m? khai thac đa xanh da tr?i (lapis lazuli) n?m trong thung l?ng Kowkcheh, trong khi cac m? khai thac đa l?c b?o c?p b?c ng?c n?m ? phia b?c Kabul trong thung l?ng song Panjsher va m?t s? chi l?u c?a no. Lo?i 'ng?c balas đ?' n?i ti?ng (khoang v?t spinen ) đ??c khai thac cho t?i t?n th? k? 19 trong thung l?ng Ab-e Panj hay th??ng ngu?n song Amu Darya , đ??c coi la n?i g?p nhau c?a hai day Hindu Kush va Pamir. Cac m? nay hi?n nay đa c?n ki?t.

đong Hindu Kush [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Day nui đong Hindu Kush, con đ??c bi?t đ?n nh? la day nui Hindu Kush Cao, ch? y?u n?m ? phia b?c Pakistan c?ng nh? cac t?nh Nuristan va Badakhshan c?a Afghanistan . Huy?n Chitral c?a Pakistan la n?i co cac đ?nh nui cao nh? Tirich Mir , Noshaq , Istoro Nal , cac đ?nh nui cao nh?t trong day nui Hindu Kush. Day nui nay c?ng tr?i dai t?i Ghizar , thung l?ng Yasin va Ishkoman trong đ?a khu B?c B? c?a Pakistan.

Chitral đ??c coi la thap nh?n c?a khu v?c Hindu Kush. Cac đ?nh nui cao nh?t, c?ng nh? vo s? cac đeo va song b?ng l?n đ?u n?m trong khu v?c nay. Cac song b?ng Chiantar , Kurambar , Terich la cac song b?ng l?n nh?t trong day Hindu Kush va n??c tan ch?y ra t? chung h?p thanh song Kunar , con song nay cu?i cung ch?y theo h??ng nam vao Afghanistan đ? k?t h?p v?i cac song Bashgal, Panjsher va song Kabul .

Hi?n di?n quan s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Sau s? hi?n di?n quan s? l?ch s? k? t? th?i Alexandros đ?i đ? thi Chi?n tranh L?nh g?n đay đa t?o ra s? hi?n di?n c?a quan đ?i Lien Xo va cac chi?n binh mujahideen va sau đo la l?c l??ng quan s? Taliban . Hi?n t?i la s? hi?n di?n c?a cac l?c l??ng Al Qaeda va Hoa K? ^{[3] [4]}

Cac b? l?c ti?n H?i giao t?i Hindu Kush [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• Shins
• Yeshkun ^[5]
• Chiliss
• Neemchas ^[6]
• Koli ^[7]
• Palus ^[7]
• Gaware ^[8]
• Yeshkuns ^[9]
• Krammins ^[9]

Ten g?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ten g?i Hindu Kush thong th??ng đ??c ap d?ng cho toan b? day nui chia tach vung l?u v?c c?a song Kabul , song Helmand v?i vung l?u v?c c?a song Amu Darya (ten g?i c? đ?i Oxus ), hay m?t cach c? th? h?n la v?i ph?n c?a day nui ? phia tay b?c Kabul .

Ti?ng Ph?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cac tai li?u ti?ng Ph?n noi t?i Hindu Kush nh? la P?riyatra Parvat .

Ti?ng Ba T? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trong m?t s? ngon ng? c?a ng? h? Iran v?n con đ??c s? d?ng trong khu v?c thi nhi?u đ?nh nui, nui va cac đ?a danh lien quan trong khu v?c co t? "Kosh" hay "Kush" trong ten g?i c?a chung. Trong ti?ng Ba T? thu?c th?i k? nha Sassanid , Hindu đ??c dung đ? ch? nh?ng ng??i sinh s?ng trong khu v?c xung quanh va ? phia ben kia c?a song ?n , ho?c Hind - nh?ng ng??i theo đ?o Hindu (?n giao). Ten g?i nay c?ng đ??c coi la s? s?a đ?i sai l?ch c?a Hindu Koh , co ngu?n g?c la m?t t? trong ti?ng Ba T? (hi?n đ?i) la Kuh , ngh?a la nui. James Rennell, n?m 1793 đa vi?t v? day nui nay nh? la "Hindoo-Kho" hay "Hindoo-Kush" ^[10] .

“

"The same hindu- 'mountain' [in Scythian or Saka languages] is in the name Hind?-ku? , where the ku? means 'side, region' connected with Chr. Sogd. qw?y 'side' with -ti- Armenian Parthian k'ou?t 'side, region'.... Old Indian has both ko?a- and ko?a- .... The legend of Hinduku? meaning 'slaying Hindus' is assigned to an event a hundred years after B?bur's mention of the name." [11]

”

T?m d?ch:

“

"Cung m?t hindu- 'nui' [trong ti?ng Scythia hay ti?ng Saka] trong ten g?i Hind?-ku? , trong đo ku? ngh?a la 'ben, khu v?c' n?i li?n v?i ky t? ti?ng Sogdia qw?y 'ben' v?i -ti- ti?ng Parthia Armenia k'ou?t 'ben, khu v?c'.... Ti?ng ?n đ? c? co c? ko?a- va ko?a- .... Truy?n thuy?t v? Hinduku? ngh?a la '[k?] gi?t ng??i Hindu' đ??c gan cho s? ki?n kho?ng m?t tr?m n?m sau s? đ? c?p c?a B?bur v? ten g?i."

”

Ibn Batuta vi?t v? thu?t ng? Hindu Kush nh? sau:

“

'Another reason for our halt was fear of the snow. For upon this road there is a mountain called Hindukush, which means 'the slayer of the Indians' because the slave boys and girls who are brought from the land of India die there in large numbers as a result of the extreme cold and the great quantity of snow ". [12]

”

T?m d?ch:

“

'M?t ly do khac cho vi?c d?ng l?i c?a chung toi la n?i e ng?i v? tuy?t. Phia tr??c con đ??ng nay la nui g?i la Hindukush, co ngh?a la 'k? gi?t ng??i ?n đ?' do nh?ng đ?a tr? no l? trai va gai đ??c mua t? vung đ?t ?n đ? đa ch?t r?t nhi?u t?i đay do [th?i ti?t] c?c l?nh va nhi?u tuy?t".

”

T? nguyen h?c dan gian [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ngu?n g?c c?a thu?t ng? "Hindu Kush" la đi?u gay tranh cai. Ng??i ta c?ng đa đ?a ra cac kh? n?ng thay th? khac v? ngu?n g?c c?a no, m?c du chung thong th??ng ch? đ??c coi la t? nguyen h?c dan gian :

• "k? gi?t ng??i Hindu".
• s? s?a đ?i sai l?c c?a "Caucasus Indicus", m?t ten g?i ma day nui Hindu Kush đa t?ng đ??c bi?t đ?n t?i th? gi?i ph??ng Tay c? đ?i sau s? xam l?ng c?a Alexandros đ?i đ? trong th? k? 4 TCN vao n?i đay. S? cai tr? c?a ng??i Hy L?p trong khu v?c Hindu Kush keo dai tren 3 th? k? va ti?p theo la s? cai tr? c?a m?t tri?u đ?i đa bi?t t??ng đ?i đang k? la v??ng tri?u Quy S??ng (Kushan). Trong th?i k? đ?u c?a minh, v??ng tri?u nay đa co kinh đo đ?t g?n Kabul ngay nay. Mu?n h?n, khi khu v?c Hindu Kush tr? thanh m?t ph?n c?a đ? qu?c Sassanid , no thu?c quy?n qu?n ly c?a m?t xatrap , g?i la Kushan-shah (ng??i cai tr? Kushan).
• d?n chi?u t?i day nui "gi?t ng??i" l?n cu?i cung c?n ph?i đi qua khi di chuy?n gi?a s?n nguyen Iran va ti?u l?c đ?a ?n đ? , đ??c đ?t ten theo kho?n thu? thu đ?i v?i nh?ng ai v??t qua no.
• ten g?i đ??c cho la đung trong ti?ng Avesta co ngh?a la "cac nui n??c".
• s? s?a đ?i sai l?c c?a Hind-o Kushan , ch?a ten g?i c?a tri?u đ?i Kushan đa t?ng cai tr? khu v?c nay tren 300 n?m.

Xem them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• đ?n mi?u Hindu t?i Kabul
• đ?o Hindu t?i Afghanistan
• đ?a ly Afghanistan
• đ?a ly Pakistan
• Danh sach cac day nui
• Danh sach cac nui cao nh?t (cac nui cao tren 7.200 m)
• Nui Imeon
• Kush (c?n sa)

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đ?c them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• Frederic Drew (1877). "The Northern Barrier of India: a popular account of the Jammoo and Kashmir Territories with Illustrations." Frederic Drew. ?n b?n l?n th? nh?t: Edward Stanford, London. Tai b?n: Light & Life Publishers, Jammu. 1971.
• Gibb H.A.R. (1929). Ibn Batt?ta: Travels in Asia and Africa, 1325-1354. H.A.R. Gibb phien d?ch sang ti?ng Anh va ch?n l?c. Tai b?n: Asian Educational Services, New Delhi va Madras, 1992.
• T. E. Gordon (1876). The Roof of the World: Being the Narrative of a Journey over the high plateau of Tibet to the Russian Frontier and the Oxus sources on Pamir. Edinburgh. Edmonston and Douglas. Tai b?n: Ch’eng Wen Publishing Company. đai B?c. 1971.
• Gottlieb Wilhelm Leitner (1890). Dardistan in 1866, 1886 and 1893: Being An Account of the History, Religions, Customs, Legends, Fables and Songs of Gilgit, Chilas, Kandia (Gabrial) Yasin, Chitral, Hunza, Nagyr and other parts of the Hindukush, as also a supplement to the second edition of The Hunza and Nagyr Handbook. And An Epitome of Part III of the author's 'The Languages and Races of Dardistan' . Tai b?n, 1978. Manjusri Publishing House, New Delhi. ISBN 81-206-1217-5
• Yule Henry va Burnell A. C. (1886). Hobson-Jobson: The Anglo-Indian Dictionary . Tai b?n n?m 1996 c?a Wordsworth Editions Ltd. ISBN 1-85326-363-X
• A Country Study: Afghanistan , Th? vi?n Qu?c h?i Hoa K? .
• 'Halfway up the Hindu Kush' a song by Katie Melua on her second album "Piece by Piece".

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v? Hindu Kush .

• đeo Khyber L?u tr? 2014-07-12 t?i Wayback Machine
• đ?a ch?t