C? t? Olympic
hay noi g?n la
C? t?
la m?t mon th? thao trong đo ng??i ch?i (g?i la l?c s? hay đo c?) c? g?ng nang m?t v?t bao g?m
thanh t?
đ??c g?n v?i cac
đ?a t?
, m?i l?n nang la m?t cu nang sao cho kh?i l??ng v?t nang la cao nh?t.
M?t cu?c thi đ?u c? t? bao g?m hai ph?n thi theo th? t? la
C? gi?t
va
C? đ?y
. C? gi?t bao g?m m?t đ?ng tac duy nh?t va tay n?m xa nhau. C? đ?y bao g?m hai đ?ng tac n?i ti?p va tay n?m g?n nhau. Trong m?i ph?n thi, m?t l?c s? đ??c ti?n hanh ba l?n nang t?, va t?ng kh?i l??ng t? c?a hai l?n nang thanh cong cao nh?t ?ng v?i hai ph?n thi đ??c tinh la thanh tich t?ng c?a l?c s? đo. C? t? phan n?i dung thi đ?u theo cac h?ng can, cac h?ng can c?a nam va n? khac nhau va chung thay đ?i theo th?i gian. N?u l?c s? nao khong hoan thanh n?i m?t l?n nang nao trong m?i n?i dung thi s? b? coi la th?t b?i trong cu?c thi đo.
đ?ng tac c? t? khong ch? đ??c dung trong thi đ?u c? t? đ?n thu?n, ma con đ??c coi la bai t?p đ? luy?n t?p s?c m?nh cho nh?ng ng??i ch?i cac mon th? thao khac, cung v?i cac bai t?p khac dung t?.
Cac cu?c thi nh?m tim ra ng??i co th? nang đ??c v?t n?ng nh?t đa đ??c ghi nh?n qua cac n?n v?n minh, trong đo ghi chep s?m nh?t v? mon thi nay đ??c tim th?y ?
Ai C?p c? đ?i
,
Trung Hoa
,
?n đ?
va
Hy L?p c? đ?i
. Ngu?n g?c c?a mon C? t? hi?n đ?i đ??c truy v? cac cu?c thi tai ? Chau Au trong th? k? XIX.
Ch?c vo đ?ch c? t? th? gi?i c?a nam đ??c trao gi?i l?n đ?u tien n?m 1891, tuy nhien cac l?c s? luc đo ch?a đ??c chia h?ng can, con gi?i th? gi?i cho n? ch?a t?ng t?n t?i cho đ?n n?m 1987.
N?i dung thi đ?u C? t? xu?t hi?n ngay ? Th? v?n h?i mua he đ?u tien t?i Athens n?m 1896, nh?ng khi đo C? t? la n?i dung t? ch?c trong san gianh cho mon đi?n kinh va ch? danh cho Nam. Tuy nhien t?i Th? v?n h?i Mua he 1900 l?i khong co c? t?. C? t? tr? l?i vao n?m 1904 nh?ng l?i b? b? sot vao đ?i h?i 1908 va 1912.
Trong 2 ki đ?i h?i co thi đ?u C? t? noi tren đo, ng??i ta đ?t ra hai n?i dung khac nhau la "C? t? m?t tay" va "C? t? hai tay". Trong Th? v?n h?i 1896, ng??i th?ng cu?c "C? t? m?t tay" la
Launceston Elliot
, con nha vo đ?ch c?a n?i dung kia la
Viggo Jensen
.
C? t? tr? l?i đ?u tr??ng Olympic vao
Th? v?n h?i Mua he 1920
va gi? no đa tr? thanh m?t b? mon đ??c t? ch?c thi đ?u rieng. C?ng t? đ?i h?i 1920, cac n?i dung C? t? đ??c phan theo h?ng can va cac l?c s? ph?i thi đ?u b?ng c? hai tay. T?
Th? v?n h?i Mua he 2000
, cac n?i dung C? t? danh cho N? đ??c đ?a vao thi đ?u.
Tinh đ?n h?t
Th? v?n h?i Mua he 2016
, 64 đoan th? thao đa t?ng gianh huy ch??ng C? t? t?i Th? V?n h?i, trong đo 3 đoan d?n đ?u la Lien Xo (39 HCV, 21 HCB, 2 HCđ), Trung Qu?c (31 HCV, 15 HCB, 8 HCđ) va M? (16 HCV, 16 HCB, 12 HCđ). đoan Th? thao Vi?t Nam gianh 1 HCB t?i
Th? v?n h?i Mua he 2008
b?i l?c s? Hoang Anh Tu?n va 1 HCđ t?i
Th? v?n h?i Mua he 2012
b?i l?c s? Tr?n Le Qu?c Toan, đ?u ? n?i dung d??i 56 kg c?a Nam.
Thanh đon t? đ??c đ?t n?m ngang phia tr??c c?ng chan ng??i l?c s?. L?c s? n?m ch?c đon t?, long ban tay h??ng xu?ng d??i va b?ng m?t đ?ng tac duy nh?t gi?t t? t? san len tren đ?u, hai tay gi? th?ng, trong khi đo d?ng chan ho?c khu?u g?i. Trong qua trinh chuy?n đ?ng lien t?c nay, thanh đon l??t d?c theo đui va ph?n b?ng. Trong qua trinh gi?t t?, ngoai hai ban chan, khong m?t b? ph?n nao c?a c? th? đ??c ch?m san. Sau khi nang t? len ph?i gi? b?t đ?ng, chan va tay th?ng, hai ban chan th?ng hang nhau cho đ?n khi co tin hi?u c?a tr?ng tai cho h? xu?ng san. L?c s? co th? ngh? l?y s?c trong ph?m vi th?i gian cho phep, luc đ?ng d?ng chan ho?c ? t? th? ng?i x?m, va k?t thuc v?i hai ban chan tren m?t đ??ng th?ng, song song v?i m?t ph?ng t?o b?i than ng??i va đon t?. Tr?ng tai phat l?nh h? t? khi th?y t?t c? cac b? ph?n c? th? l?c s? đa b?t đ?ng.
[1]
Ph?n th? nh?t - len ng?c
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Thanh đon t? đ??c đ?t n?m ngang phia tr??c c?ng chan l?c s?. L?c s? n?m ch?c đon t?, long ban tay h??ng xu?ng d??i va b?ng m?t đ?ng tac duy nh?t gi?t t? t? san len tren vai, trong khi đo d?ng chan ho?c khu?u g?i. Trong qua trinh chuy?n đ?ng lien t?c nay, thanh đon t? l??t qua đui va ph?n b?ng. Thanh đon khong đ??c ch?m vao ph?n ng?c tr??c t? th? cu?i cung. Sau đo, đon t? co th? đ??c đ?t tren x??ng đon, ho?c ph?n ng?c t? m?c num vu tr? len, ho?c đ??c gi? tren canh tay đa co g?p hoan toan. Hai ban chan ph?i đ??c thu v? tren cung m?t đ??ng th?ng, chan đ?ng th?ng tr??c khi th?c hi?n ph?n nang t?. L?c s? co th? ngh? l?y s?c trong ph?m vi th?i gian cho phep va k?t thuc la hai ban chan đ?t tren đ??ng th?ng song song v?i m?t ph?ng t?o b?i đon t? va than ng??i.
[2]
L?c s? g?p kh?p g?i đ? t?o đa đ?y t? len, chan đ?ng th?ng len va canh tay gi? len cao h?t m?c theo ph??ng th?ng đ?ng. Sau đo thu hai chan v? tren cung m?t đ??ng th?ng, chan va tay du?i th?ng hoan toan, ch? l?nh tr?ng tai cho phep h? t?. Tr?ng tai phat l?nh h? t? ngay sau khi nh?n th?y t?t c? b? ph?n c? th? l?c s? đa b?t đ?ng.
[3]
Cac tinh hu?ng b? tinh ph?m quy
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Tinh hu?ng ph?m quy c?a C? gi?t
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Trong C? gi?t, n?u l?c s? d?ng t? trong qua trinh gi?t t? len hay ch?m đ?u vao thanh t? s? b? tinh ph?m quy.
Tinh hu?ng ph?m quy c?a C? đ?y
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Co hai tinh hu?ng đ??c coi la ph?m quy trong ph?n len ng?c:
- đ?t đon t? len ng?c tr??c khi xoay khu?u tay.
- Khu?u tay ho?c canh tay ch?m vao đui ho?c đ?u g?i.
Co hai tinh hu?ng đ??c coi la ph?m quy trong ph?n đ?y:
- Bi?u l? ro n? l?c đ?y t? nh?ng khong h?p l? bao g?m c? đ?ng tac cong g?i ho?c h? th?p tr?ng tam c? th?.
- C? y rung t? đ? t?ng l?i th?. Than th? v?n đ?ng vien va t? ph?i b?t đ?ng tr??c khi b?t đ?u đ?y t?.
Tinh hu?ng ph?m quy c?a c? hai đ?ng tac
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
M??i m?t tinh hu?ng đ??c coi la ph?m quy c?a c? hai n?i dung l?n l??t la:
- Keo t? t? t? th? treo t?
- Ch?m b?t k? b? ph?n nao c?a c? th? xu?ng san, tr? hai ban chan.
- Khi k?t thuc đ?ng tac hai tay khong du?i th?ng hoan toan ho?c khong đ?u nhau.
- Co d?ng khi du?i th?ng.
- K?t thuc đ?ng tac b?ng m?t đ?ng tac ?n xu?ng.
- Cong va du?i khu?u tay trong khi đ?ng th?ng - thu chan
- V??t ra ngoai b?c khi th?c hi?n đ?ng tac ngh?a la ch?m b?t k? ph?n nao c?a c? th? vao đ?a ph?n ngoai san thi.
- H? t? xu?ng san tr??c hi?u l?nh c?a tr?ng tai.
- Nem t? sau khi co hi?u l?nh c?a tr?ng tai.
- K?t thuc đ?ng tac, hai ban chan khong đ?t tren đ??ng th?ng song song v?i m?t ph?ng c?a than ng??i.
- Khong h? toan b? t? xu?ng san thi, co ngh?a la toan b? t? ph?i ch?m san tr??c
Ch? co t? đap ?ng đ??c cac yeu c?u k? thu?t va đa đ??c IWF phe chu?n m?i đ??c s? d?ng trong cac cu?c thi C? t? trong ph?m vi quy?n l?c c?a IWF.
đon t? la m?t thanh dai hinh tr? lam b?ng kim lo?i co tac d?ng đ? cac đ?a t? va la n?i c?m tay c?a l?c s? khi nang t?. Tren đon t? co cac v?ch t??ng ?ng v? tri c?m tay c?a C? gi?t va C? đ?y.
Cac thong s? k? thu?t c?a đon t? dung cho cac n?i dung c?a t?ng gi?i đ??c th? hi?n chi ti?t trong b?ng sau
Ten thong s?
|
Nam
|
N?
|
Kh?i l??ng
|
20 kg
|
15 kg
|
Chi?u dai đon t?
|
2200mm v?i dung sai ± 1mm
|
2010mm v?i dung sai ± 1mm
|
đ??ng kinh đon t? t?i đo?n gi?a
|
28mm v?i dung sai ± 0,03mm
|
25mm v?i dung sai ± 0,03mm
|
đ??ng kinh đon t? t?i hai đ?u
|
50mm v?i dung sai ± 0,02mm
|
50mm v?i dung sai ± 0,02mm
|
đ? dai đo?n gi?a đon t?
|
1310mm v?i dung sai ± 0,05mm
|
1310mm v?i dung sai ± 0,05mm
|
Chi?u r?ng vanh trong khoa t? bao g?m c? khoa c?a 2 đ?u
|
30mm v?i dung sai ± 1mm
|
30mm v?i dung sai ± 1mm
|
Ph?n l?n kh?i l??ng t? thi đ?u trong C? t? đ??c d?n cho cac đ?a t? hinh tron đ??c l?p vao đon t? sao cho can b?ng v? kh?i l??ng ? hai đ?u t?. đ?a t? co kh?i l??ng khac nhau (t? 0,25 kg đ?n 25kg) đ??c s?n mau khac nhau va ph?i ghi s? ch? kh?i l??ng len đ?a t?. đ?a t? l?n nh?t va n?ng nh?t ph?i l?p vao trong cung, nh?ng đ?a t? nh? h?n đ??c l?p theo th? t? gi?m d?n ra phia ngoai. đ?a t? đ??c l?p sao cho tr?ng tai co th? đ?c đ??c s? ghi tr?ng l??ng tren m?i đ?a va chung ph?i đ??c ghim ch?t vao đon t? b?ng khoa t?. đ??ng kinh đ?a t? l?n nh?t theo lu?t la 450 mm. Cac đ?a t? nh? h?n 10kg co th? hoan toan lam b?ng thep.
B?ng sau cho bi?t mau s?n c?a đ?a t? ?ng v?i kh?i l??ng đ?a t?
Kh?i l??ng
|
25 kg
|
20 kg
|
15 kg
|
10 kg
|
5 kg
|
2,5 kg
|
1,25 kg
|
0,5 kg
|
0,25 kg
|
Mau s?c
|
đ?
|
Xanh da tr?i
|
Vang
|
Xanh la cay
|
Tr?ng
|
đen
|
Crom
|
Crom
|
Crom
|
đ? gi? ch?t đ?a vao đon t?, m?i đon t? ph?i co hai khoa t?, m?i chi?c n?ng 2,5kg gianh cho nam va n?.
San thi đ?u la khu v?c di?n ra t?t c? m?i đ?ng tac thi đ?u C? t?. San thi đ?u co hinh vuong c?nh 4m, đ??c lam b?ng g?, ch?t d?o ho?c b?ng b?t k? v?t li?u r?n ch?c khac va co th? đ??c ph? l?p ch?t li?u ch?ng tr?n. Chi?u cao san thi kho?ng 50mm đ?n 150mm. N?u l?c s? ch?m ra khu v?c ngoai san s? b? tinh ph?m quy.
Khi thi đ?u C? t?, cac l?c s? ph?i m?c đ? bo sat c? th? b?ng v?i s?ch s?, co th? la ao li?n qu?n hay hai m?nh nh?ng ph?i che kin ph?n than th? quy đ?nh. Ao c? t? khong co c?, tay ao khong đ??c trum qua khu?u tay. Qu?n c? t? khong đ??c trum qua đ?u g?i. Mau s?c c?a trang ph?c c? t? la tuy y. L?c s? đ??c phep m?c ao phong ben trong trang ph?c thi đ?u nh?ng khong đ??c phep m?c ao phong va qu?n đui thay cho trang ph?c c? t? khi thi đ?u. Ngoai ra, l?c s? đ??c phep đi t?t nh?ng khong đ??c cao đ?n đ?u g?i.
đai l?ng đ??c cac l?c s? đeo khi thi đ?u co đ? r?ng khong qua 120 mm, va co tac d?ng gi?m ap l?c cho l?ng va nen ? b?ng. L?c s? khong đ??c đeo đai ben trong trang ph?c thi đ?u.
L?c s? ph?i đi gi?y khi thi đ?u (g?i la gi?y c? t?) đ? b?o v? ban chan va t?o th? đ?ng ?n đ?nh, v?ng vang tren san thi. Lu?t c? t? khong quy đ?nh hinh d?ng va ch?t li?u c?a gi?y tuy nhien gi?y khong đ??c h? tr? them tinh n?ng nao khac tinh n?ng đ??c noi ? tren.
Mon C? t? đ??c đi?u hanh b?i
Lien đoan C? t? Qu?c t?
, vi?t t?t la IWF. IWF thanh l?p n?m 1905, tr? s? đong t?i
Lausanne
,
Thu? S?
.
Cac đo c? tham gia thi đ?u đ??c phan n?i dung d?a theo
kh?i l??ng c? th?
c?a h?. T? n?m 2018, IWF ch?p nh?n cac h?ng can hi?n t?i, m?i gi?i co 10 h?ng can trong đo co 7 h?ng can đ??c đ?a vao Th? v?n h?i.
Danh sach h?ng can C? t? c?a nam
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
- 55 kg (khong co trong Olympic)
- 61 kg
- 67 kg
- 73 kg
- 81 kg
- 89 kg (khong co trong Olympic)
- 96 kg
- 102 kg (khong co trong Olympic)
- 109 kg
- + 109 kg
Danh sach h?ng can C? t? c?a n?
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
- 45 kg (khong co trong Olympic)
- 49 kg
- 55 kg
- 59 kg
- 64 kg
- 71 kg (khong co trong Olympic)
- 76 kg
- 81 kg (khong co trong Olympic)
- 87 kg
- + 87 kg
Trong m?i h?ng can, cac l?c s? đ?u ph?i tranh tai trong c? c? gi?t va c? đ?y v?i ba l?n c? cho m?i n?i dung. Gi?i th??ng th??ng đ??c trao cho cac l?c s? d?n đ?u trong m?i n?i dung hay trong thanh tich t?ng. Khi thi đ?u, cac l?c s? đ?ng ki m?c t? nh? nh?t đ??c x?p đ?u tr??c va ch? co m?t l?c s? nang t? chinh th?c trong m?t th?i đi?m. N?u l?c s? nao khong th?c hi?n thanh cong m?c t? đa đ?ng ki, l?c s? đo s? ph?i th?c hi?n l?i m?c t? đo ho?c th? s?c v?i m?c t? cao h?n sau khi cac l?c s? khac th?c hi?n cac m?c t? nh? h?n m?c t? m?i c?a l?c s? c? h?ng đo (tuy nhien l?c s? khong đ??c phep đ?ng ki l?i m?c t? th?p h?n). Trong cu?c thi đ?u, t? đ??c l?p v?i kh?i l??ng co xu h??ng t?ng d?n va ph?i la s? t? nhien (tinh theo đ?n v? kg). N?u hai l?c s? co thanh tich t?ng c? nh? nhau, l?c s? nao co kh?i l??ng c? th? nh? h?n thi s? co th? h?ng cao h?n.
Trong cac cu?c thi chinh th?c c?a C? t?, bao gi? n?i dung C? gi?t c?ng đ??c ti?n hanh tr??c, sau đo la C? đ?y, ? gi?a hai n?i dung la m?t kho?ng th?i gian t?m ngh?. N?u l?c s? nao th?t b?i ? c? 3 l?n ? C? gi?t s? b? lo?i va khong đ??c thi C? đ?y va n?u l?c s? nao d? thi C? đ?y ma th?t b?i c? 3 l?n s? khong đ??c tinh t?ng c?. đ?i ng? tr?ng tai bao g?m 3 ng??i, hai ng??i ng?i hai ben va ng??i con l?i ng?i phia tr??c m?t l?c s? đang thi đ?u. H? s? cung quy?t đ?nh man nang t? c?a cac l?c s? la "thanh cong" hay "th?t b?i" d?a vao lu?t l? c?a IWF va b?ng tin hi?u đen - đen tr?ng ?ng v?i "thanh cong" va đen đ? ?ng v?i "th?t b?i". Man nang t? c?a l?c s? đ??c coi la thanh cong khi co t?i thi?u hai tr?ng tai ch?p nh?n.
|
Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v?
C? t?
.
|
|
---|
N?i dung thi đ?u
truy?n th?ng
| |
---|
N?i dung thi đ?u
b? sung (t?
2020
tr? đi)
| |
---|
|