Н.А. Дурованы? музей-утары
?ит?кче	Г?лзада Руденко
Д??л?т	Россия
Административ-территориаль бер?млек	Алабуга
Р?сми ачылу датасы	27 август 1993
Мирас статусы	федераль ???миятт?ге Россия м?д?ни мирас объекты [d]
Р?сми веб-сайт	elabuga.com/durova/aboutDurovaMuseum.html
Н.А. Дурованы? музей-утары Вики?ыентыкта

Н.А. Дурованы? музей-утары
Нигезл?? датасы	1993
Урын	Алабуга
Директор	Г?лзада Руденко
Н.А. Дурованы? музей-утары Вики?ыентыкта

М?д?ният порталы

Тарих порталы

Н.А. Дурованы? музей-утары , Надежда Дурованы? музей-утары, рус.   Музей-усадьба Н.А. Дуровой ? Алабуга ш???ренд? урнашкан, Татарстан м?д?ният министрлыгы карамагындагы д??л?т музее. Алабуга д??л?т тарихи-архитектура ??м с?нгать музей-тыюлыгы ( ?ит?кчесе Г?лзада Руденко ) составында.
Н.А. Дурова 1831 - 1866 елларда яш?г?н йортта ( Алабуга, М?ск?? урамы, 123 ) ачылган.

Тарих [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

Т?п м?кал?: Надежда Дурова

Надежда Андреевна Дурова , 1812 елгы Ватан сугышы ка?арманы, Смоленск ??м Бородино сугышларында катнашучы, фельдмаршал М.И. Кутузовны? ординарецы, со?ыннан ? рус ?д?биятыны? Алтын чоры талантлы в?киле, А.С. Пушкинны ??м В.Г. Белинскийны ?зене? ≪ Кавалерист-кыз язмалары ≫ бел?н сокландырган язучы, 82 еллык озын гомерене? 30 елын Алабуга ш???ренд? ?тк?рг?н. 1812 елгы Ватан сугышы чорыны? ??м, гомум?н, XIX гасыр Россия тарихыны? к?пл?р ?чен табышмак булып калган хатын-кызы Алабугада 1831 - 1866 елларда яши ??м м??гелекк? шунда кала. XIX гасырны? I яртысында т?зелг?н, язучы со?гы елларын уздырган йорты да, ниндидер мог?иза бел?н ?имерелмич?, ис?н калган.

Музей ачылу [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• Алабугада Н. Дурованы? 200 еллыгы билгел?п ?телг?н 1983 елда , ул яш?г?н йорт диварына ист?лек тактаташы урнаштырыла, ф?нни-гам?ли конференция ?тк?рел?, ш???р ??м?гатьчелеге, ?д?биятчылар, тарихчылар, туган якны ?йр?н?чел?р катнашында митинг уздырыла. Юбилейга Татарстан АССР х?к?м?тенн?н ??м ТАССР м?д?ният министрлыгыннан в?килл?р кил?. Б?йр?м чараларыны? н?ти??се буларак, язучыны? сакланып калган йортында музей оештыру карары кабул ител?.
• 1987 елны? 10 августында ТАССР м?д?ният министрлыгыны? ≪ Алабугада, ТАССР берл?штерелг?н д??л?т музее филиаллары сыйфатында, Алабуга ш???ре тарихы музеен ??м Н.А. Дурованы? музей-утарын т?з? турында ≫ 192нче санлы боерыгы чыга. ?леге к?нн?н башлап, мемориаль йортны торгызу буенча реставрация эшл?ре ??елеп кит?. Реставрацияне ТАССР м?д?ният министрлыгы к?з?т?е астында ≪Росрестраврация≫ берл?шм?сене? ≪Татарстан СНРПМ≫ оешмасы ясый. Проект документларыны? авторлары ? ф?нни б?лек башлыгы И.С. Бикбулатов, ?йд??че архитектор В.В. Лунчев. Беренче экспозицияне булдыруны? ф?нни концепциясен, комплектлау планын ТАССР д??л?т берл?шк?н музеены? ф?нни хезм?тк?ре Л.П. Дмитриева т?къдим ит?.
• 1989 елны? гыйнварында , булачак музейны? экспозиция фондына куярга яраклы предметлар ??м архив материалларын туплау, реставрация эшл?рен? к?з?тчелек ит? максатында 2 штат бер?млеге булдырыла: м?дир вазыйфаларын башкаручы ?лк?н ф?нни хезм?тк?р Ф.Х. В?литова, кече ф?нни хезм?тк?р Н.Ю. Корнилова. Музей буласы йорт, кеше яш?м?г?ч, ташландык х?лг? килг?н, ху?алык тораклары ?имерелеп бетк?н була.
• Ленинград ш???ре КЖОИ оешмасыннан р?ссамнар т?ркеме ( ?ит?кче Л. Журавлев) к?рг?зм?л?рне? с?нгати эшл?неше проектын т?къдим ит?. Ярд?мче сызымнарны ??м кайбер ?и?азларны Ленинградтагы ≪Кронис≫ кече предприятиесе эшл?п бир?. Ленинград ш???ре тарихы музее к?рг?зм?г? ( вакытлыча ) куяр ?чен 12 ?сбап биреп тора.
• 1990 елда Алабуга д??л?т тарихи-архитектори ??м с?нгати музей-тыюлыгы оештырыла. Н.А. Дурованы? булачак музей-утары да тыюлык составына кертел?. ?леге вакыйгага б?йле р?вешт?, йортны реставрациял??не ??м музей к?рг?зм?л?рен туплауны т?мамлау тизл?тел?.
• Петербургта Пушкин Йорты музеенда, Д??л?т ?д?бият музеенда, А.С. Пушкинны? М?ск??д?ге музее фондларында эзл?н? н?ти??сенд?, копиял?р, муляжлар алына, кайбер экспонаталар ??м китаплар сатып алына. Алабуганы? ?зенд? ??м авылларда ?й саен кереп, сорашу ?тк?р?л?р н?ти??сенд?, музейга ?ит?рлек материал тупланып бет?.
• Беренче экспозицияне ясауны ТР с?нгать фондыны? Яр Чаллы б?леге и?ади т?ркеме ( ?ит?кчесе Р.М. С?лахов) башкара.
• 1993 елны? 27 августында , Н.А. Дурованы? тууына 210 ел тулуга ?зерлек к?нн?ренд?, ≪Алабуга ? музейлар ш???ре≫ диг?н ш???рк?л?м б?йр?м кысаларында, музей-утарны тантаналы ачу ?т?. Генерал П.Ф. Космолинский ?ит?кчелегенд? уланнар кил?. Кавалерист-кызны? атка атланган статуясын ( архитектор Ф.Ф. Лях ( М?ск?? ) эше), Алабуганы? Троицк зиратында ??йк?лне ( кабер ташын ) ачу да булып уза.
• 1994 елда я?адан торгызылган ху?алык торакларында ( амбар, сарай, кел?т, мунча ) к?рг?зм?л?р эшли башлый.
• Шул ук елны музейны ТР президенты Минтимер Ш?ймиев килеп к?р?.

Музей эшч?нлеге [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

Н.А. Дурованы? музей-утары ачылган к?нн?н башлап, аны? хезм?тк?рл?ре музей б?лм?л?ренд? ф?нни, агарту ??м т?рбия эше алып бара.

• 1996 елда , ≪ Кавалерист-кыз язмалары ≫ басылып чыгуны? 160 еллыгына багышлап, ≪Н.А. Дурова (1783-1866) ? ?хлакый д?нья феномены≫ исемле ф?нни-гам?ли конференция уздырыла.
• 1997 елда туристларны ??леп ит?че Троицк м?йданы т?ртипк? китерел?. Бородино сугышыны? 185 еллыгын билгел?п ?т? ?леге м?йданда уздырыла.
• 2001 елда , язучыны? вафатына 135 ел тулуга карата, ≪ Н.А. Дурованы? ?д?би мирасы ≫ диг?н регионара семинар ?т?.
• 2003 елда , тууына 220 ел тулуга карата, зур х?рби-тарихи б?йр?м уза: ф?нни-гам?ли конференция, Александр I заманындагыча я?артылган бал, Н. Дурова ??йк?ле янында митинг, М?ск?? , Электросталь , Екатеринбург ??м Казан ш???рл?ренн?н килг?н х?рби-патриотик клублар катнашында 1812 елгы Ватан сугышындагыча сугыш к?ренешл?рен к?рс?т? оештырыла.
• 2005 елда музейга ??м ху?алык торакларына капиталь ремонт ?тк?рел?, утар биз?л?. Залларда экспозициял?р я?артыла: музей XIX гасыр ?и?азлары, шул чордагыга охшатып тегелг?н х?рби костюмнар, охшатып ясалган сугыш кораллары, я?а табылган архив материалары бел?н баетыла. Литва улан полкы поручигы Александровны? балавыздан ясалган фигурасы куела.
• 2007 елда Алабуганы? 1000 еллыгына ??м Н. Дурованы? тууына 225 ел тулуга багышлап, к?чм? ≪ Гусар балладасы ≫ к?рг?зм?се оештырыла. ?леге к?рг?зм? Калининградта Д?нья океаны музеенда ( 2007 ), Ростов ?лк?се Вешенская станицасында М. Шолоховны? д??л?т музей-тыюлыгында ( 2008 ) к?рс?тел?.
• Н. Дурованы? тууына 225 ел тулуга багышланган юбилей чараларына Францияд?н Дуровлар н?селе в?килл?ре Елизавета Мужо, Анна Кребс ??м аны? кызлары ? Эмили Кребс бел?н Дельфин Дюран кил?. Алар катнашында музейда ≪ Дуровлар ш???р?се. Н.А. Дурова варислары язмышы ≫ исемле т?г?р?к ?ст?л, ≪ Гусарская баллада ≫ фильмында т?п ка?арманны уйнаган Лариса Голубкинаны? и?ат кич?се, Сарапул драма театрыны? ≪ С?зен? тугърылыклы ≫ спектакле, ≪Кавалерист-кыз Н. Дурова≫ призына ат чабышлары була.
• Музейда Май чабу б?йр?ме ?тк?рел?. ≪Офицер намусы≫ клубы, ≪Литва уланнары≫ х?рби-тарихи клубы эшли.

Со?гы елларда ??й айларында Алабугада экскурсион теплоходлар тукталу с?б?пле, Россияне? т?рле ш???рл?ренн?н ??м чит илл?рд?н килг?н туристлар саны к?б?йг?н.

?д?бият [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

1. Н.А. Дурованы? музей-утары. Юл к?рс?ткеч ( т?з?чел?ре Ф.Х. В?литова, О.Е. Богунова). Алабуга, 2015. (рус.)
2. Елабуга. Путеводитель. СПб.: Издательство Маматов, 2015. ISBN 978-5-91076-065-7

Чыганаклар [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• Н.А. Дурованы? музей-утары 2016 елны? 2 апрель к?ненд? архивланган . (рус.)
• Н.А. Дурова 2016 елны? 2 апрель к?ненд? архивланган . (рус.)

Моны да карагыз [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• Н.А. Дурованы? музей-утарыннан фотор?семн?р (рус.)

Иск?рм?л?р [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]