Мария Килдеб?кова

Wikipedia ? ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Мария Килдеб?кова latin yazuında])
Мария Килдеб?кова
Туган телд? исем укр.   Мар?я Семен?вна Карача
Туган 20 июль 1932 ( 1932-07-20 )
СССР , Украина ССР , Одесса ?лк?се , Одесса
?лг?н 4 август 2017 ( 2017-08-04 ) (85 яшь)
РФ , ТР , Казан
Милл?т украин
Ватандашлыгы ССБР байрагы СССР
Россия байрагы РФ
?лма-матер Львовский государственный колледж декоративно-прикладного искусства [d]
??н?ре р?ссам
?ефет Р?ст?м Килдеб?ков , р?ссам, Тукай премиясе (2011)
Балалар кызы Диана
Б?л?к ??м премиял?ре Габдулла Тукай исемендәге дәүләт премиясе
Татарстанны? атказанган с?нгать эшлеклесе

  Мария Килдеб?кова Вики?ыентыкта

Мария Килдеб?кова , Мария Семён кызы Килдеб?кова ( Мария Семёновна Кильдибекова, кыз фамилиясе Карача , укр.   Мар?я Семен?вна Карача , 1932 елны? 20 июле , СССР , Украина ССР , Одесса ?лк?се , Одесса ? 2017 елны? 4 августы , РФ , ТР , Казан ) ― р?ссам, декоратив-гам?ли с?нгать эшлеклесе, гобелен ясау остасы. 1984 елдан СССР Р?ссамнар берлеге ?гъзасы. Татарстанны? атказанган с?нгать эшлеклесе (2002), Татарстан Республикасыны? Габдулла Тукай исеменд?ге д??л?т премиясе лауреаты (2011).

Тышкы р?семн?р
Кайбер гобеленнары фотосур?те .

Т?р?ем?и х?ле [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

1932 елны? 20 июленд? Одессада туган. [1] Милл?те буенча ― украин , [2] грек ??м болгар тамырлары булган гаил?д?н. [3] [4]

1951 елда ул Львов гам?ли с?нгать училищесына укырга керг?н (Карл Йосифович Звиринский ??м Владимир Ильич Черкасовларда укыган). Училищены 1956 елда ≪н?фис текстиль≫ белгечлеге буенча т?мамлаган, диплом эше сыйфатында ≪Украинские узоры≫ (Украина биз?кл?ре) гобеленын ясаган. [3] [5] [1] Шунда, Львовта , Львов д??л?т декоратив-гам?ли с?нгать институтыны? икенче курс студенты, Казаннан килг?н Р?ст?м Килдеб?ков бел?н таныша, а?а кия?г? чыга ??м кызлары Диана туа. [6] [4] 1960 елда, ире институтны т?мамлаганнан со?, гаил?се бел?н Казанга к?чеп кил?. [3] [4]

Берникад?р вакыт Казанда урта м?кт?пт? укыта. [5] 1974 елда Татар С?нгать фонды каршында гобелен и?ат остахан?сен ??м декоратив-гам?ли с?нгать секциясен оештыруны? инициаторы ??м ?ит?кчесе була, ?леге секцияг? ире Р. ?. Килдеб?ковтан тыш, А. Н. Егоров , Г. Н. Маликова , шулай ук башка осталар кер?. [7] [1] 1984 елда СССР Р?ссамнар берлеге ?гъзасы була. [8] [3] 1980 елдан Татарстан АССР Р?ссамнар берлеге идар?се ?гъзасы итеп сайлана, [3] аннары Россия Р?ссамнар берлегене? Татарстан Республикасындагы б?леге ?гъзасы була. [9]

1966 елдан башлап, республика , зона ??м б?тенроссия д?р???сенд? узган декоратив-гам?ли с?нгать к?рг?зм?л?ренд? даими катнашып кил?. [2] [1] Беренче ш?хси к?рг?зм?се 1982 елда оештырылган. [5] ?с?рл?ре Татарстан Республикасыны? Д??л?т сынлы с?нгать музее ??м Милли музее , ≪Казан≫ милли-м?д?ни ?з?гене? милли м?д?ният музее, Болгар д??л?т тарихи-архитектура музей-тыюлыгы , Яшел ?з?н тарихи-м?д?ни мирасы музее тупланмаларында саклана. [1]

2017 елны? 4 августында Казанда озак авырудан со? вафат була. [9] [10] Хушлашу Арча зираты храмы янында уза, ≪ Салмачы ≫ рус зиратында ?ирл?н?. [11]

И?аты [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

Танылган ??м ?йд?п баручы гобелен ясау остасы буларак билгеле, баштарак Татарстанны? бу ?лк?д? профессиональ белеме булган берд?нбер р?ссамы була. [12] [3] [1] Гобелен ?лк?сенд?ге и?аты ?сешен? с?нгатьне? т?рле т?рл?ренд? оригиналь образлы чишелешл?р эзл??че ире Р. ?. Килдеб?ков т?эсирле йогынты ясый. [3] [6] Ирене? эскизлары буенча ясалган гобеленнары Р. ?. Килдеб?ковны? сынлы с?нгать ?с?рл?ре бел?н тематик ??м стилистик яктан аваздаш була, ч?нки ?леге эшл?р татар халкыны? тормышы, тарихы , фольклоры сюжетларына, милли б?йр?мн?рг?, ?киятл?рг?, йолаларга багышланган. [1] [6] Озак еллар д?вамында Татарстанда гобелен с?нгате М. С. Килдеб?кованы? энтузиазмында гына яш?п кил?, ч?нки р?ссам Казанга к?чеп килг?нче, гобелен с?нгате т?б?кне? с?нгать традициял?ренд? булмаган яис? ?зенн?н со? сакланып калган ?рн?кл?рне калдырмыйча юкка чыккан. [3] [6] [4]

≪Г. Тукай≫ гобелены, Камал театры

Ул, нигезд?, туку станокларнын камилл?штереп, катлаулы ??м к?п хезм?т тал?п ит? торган техникада ? кулдан йон кел?м туку техникасында эшли. Гобеленнары ?ентекл?п башкарылган булу, композицияне? камиллеге, колорит гармониясе бел?н аерылып тора, аларны ?анлы фантазия ??м материалны? декоратив сыйфатларын ачыклауда катгый тал?п булу берл?штереп тора. Тематик ??м орнаменталь гобелен жанрында эшл?п, р?ссам т?рле сюжетларга кыю м?р???гать ит?, ?з ?с?рл?ренд? татар темаларын ??м образларын, стилизациял?нг?н милли орнаментны, халык типажларын ??м костюмнарын, кеше фигураларын ??м пейзаж элементларын, совет эмблематикасын чагылдыра. [8] [3] [1] Татарстанда гобелен с?нгатен башлап ?иб?р?че буларак, М. С. Килдеб?кова татар с?нгате ?чен беренче сюжетлы гобелен ? ≪Музыкантлар≫ (1964) авторы булып тора. [13] [14] Ире Р. ?. Килдеб?ков бел?н кулдан туку ??н?рен торгызу, бу ??н?рне ?стер?, с?нгати фикерне ачыграк белдер? ?чен техник алымнарны куллануны керт? юн?лешенд? зур эш башкаралар. [15]

Т?п ?с?рл?ре: ≪Сабантуй≫ (1969), ≪Алтынч?ч≫ (1970), ≪Очыгыз, к?г?рченн?р≫ (1971), ≪Г?лч?ч?к≫ (1973), ≪Бакчада≫ (1974), ≪Кояшкай≫ (1975), ≪Татарстан≫ (1976, Казан к?нк?реш йортыны? демонстрация залы ?чен), ≪1918 ел≫ (1979), ≪Икар≫ (1970-еллар, чит ил белгечл?ре йорты ?чен), ≪Яз≫ (1980), ≪Ирт?≫ (1982), ≪Т?нге к?б?л?кл?р≫ (1982-1983), ≪Г. Тукай≫ ??м ≪Башлам≫ (1986, Г. Камал исеменд?ге Татар д??л?т академия театры ?чен), ≪Балачак д?ньясы≫ сериясе (1980- еллар, Казан курчак театры ?чен), ≪Мисырга качу≫ (1990), ≪Ик??≫ (1995), ≪?йд?≫ (1997), ≪Татар с?лгесе≫ (2000), ≪Саилче≫ (2000), ≪Инеш буенда≫ (2002) ?. б. [5] [7] [1]

Татар театрыны? й?з еллыгына багышлап, беренче милли труппа сур?тл?нг?н ≪С?йяр труппасы≫ (2007), шулай ук халык ?киятл?ре мотивлары буенча ≪Халык ?киятл?ре≫ (≪Су анасы≫, ≪Сак-Сок≫, ≪Ш?р?ле≫) триптихы аеруча зур танылу алган. [6] [4] [16] Килдеб?ковларны? ?с?рл?ре стиль чисталыгы бел?н аерылып тора, югары с?нгать осталыгы ??м халык традициял?ре бел?н тир?н б?йл?нешт? булу н?ти??сенд? алар ??рвакыт таныла ??м уникаль булып кала. [15]

Б?л?кл?ре, мактаулы исемн?ре [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

  • 2002 ? Татарстанны? атказанган с?нгать эшлеклесе [1] .
  • 2011 ? Татарстан Республикасыны? Габдулла Тукай исеменд?ге д??л?т премиясе (Р. ?. Килдеб?ков бел?н берг?) ? Татарстан Республикасында и?тимагый биналарны? эчке ??м тышкы ягы ?чен булдырылган монументаль ??м декоратив-гам?ли с?нгать ?с?рл?ре ??м картиналар сериясе ?чен: ≪Волга≫, ≪Татарстан≫ кунакхан? комплексларында, Г. Камал исеменд?ге Татар д??л?т академия театрында ≪мозаика≫ ??м ≪сграфито≫ монументаль с?нгате ?с?рл?ре ??м башкалар; ≪С?йяр труппасы≫, ≪Халык ?киятл?ре мотивлары буенча≫ триптих: ≪Су анасы≫, ≪Сак-Сок≫, ≪Ш?р?ле≫; татар халкыны? тарихына ??м м?д?ниятен? багышланган ≪Кукмара киез итекл?ре≫, ≪Шагыйр?л?р≫, ≪Ха?илар≫, ≪Кайту≫, ≪Биюче д?рвиш≫ ??м башка картиналары ?чен . [17] Татарстан Республикасы Президенты Р. Н. Ми?неханов тарафыннан Г. Камал театры каршындагы м?йданда узган тантаналы чарада тапшырылган. [18]

Иск?рм?л?р [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 Хисамова, 2006
  2. 2,0 2,1 Червонная, 1975
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 Червонная, 1984
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Мил??ш? Галиуллина (2 марта 2020). Килдеб?к оныгы Р?ст?м . М?д?ни ?омга . 12 октября 2022 тикшерелг?н.
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 Вольценбург и др., 1995
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Валеева, 2016
  7. 7,0 7,1 Хасанов, 1998
  8. 8,0 8,1 Файнберг, 1983
  9. 9,0 9,1 Кильдибекова Мария Семёновна. Некролог . Газета ≪Республика Татарстан≫ (4 августа 2017). 29 сентября 2022 тикшерелг?н.
  10. Скорбная весть . Министерство культуры Республики Татарстан (4 августа 2017). 12 октября 2022 тикшерелг?н. (?ле сылтама)
  11. Ушла из жизни выдающийся художник Мария Семеновна Кильдибекова . Газета ≪Республика Татарстан≫ (4 августа 2017). 11 октября 2022 тикшерелг?н.
  12. Червонная, 1978
  13. Сираиева, 2012
  14. М. Е. Ильина. Гобелен . Татарская энциклопедия. 12 октября 2022 тикшерелг?н.
  15. 15,0 15,1 Ткаченко, 2006
  16. Рауза Солтанова (5 апреля 2011). Связанные цветной нитью мастерства . Газета ≪Республика Татарстан≫ . 12 октября 2022 тикшерелг?н.
  17. Указ Президента Республики Татарстан № УП-240 от 25 апреля 2011 года ≪О присуждении Государственных премий Республики Татарстан имени Габдуллы Тукая 2011 года≫ . Газета ≪Республика Татарстан≫ (27 апреля 2022). 28 сентября 2022 тикшерелг?н.
  18. Президент Татарстана вручил государственные премии им. Г. Тукая за 2011 год . Президент Республики Татарстан (30 августа 2011). ?леге чыганактан 2022-05-05 архивланды. 28 сентября 2022 тикшерелг?н.

?д?бият [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

  • Кильдибекова Мария Семёновна // Художники народов СССР. Биобиблиографический словарь в 6 томах / сост. О. Э. Вольценбург, изд. Ю. А. Быстров, М. Ю. Евсевьев. ? Санкт-Петербург: Гуманитарное агентство ≪Академический проект≫, 1995. ? Т. 4, кн. 2: Каев ? Кобозев. ? С. 435. ? 624 с. ? ISBN 5733100419 .
  • Кильдибекова Мария Семёновна / гл. ред. М. Х. Хасанов. ? Татарский энциклопедический словарь. ? Казань: Институт Татарской энциклопедии Академии наук Республики Татарстан, 1998. ? С. 274. ? 703 с. ? ISBN 0953065030 . (рус.)
  • Рустем Кильдибеков / авт. вст. ст., сост. Д. К. Валеева. ? Казань: Заман, 2016. ? 159 с. ? ISBN 9785442800951 .
  • Сираиева А. К. Гобелен Татарстана сегодня // Декоративно-прикладное искусство и дизайн: грани соприкосновения. Материалы Всероссийской научно-практической конференции (г.Нижневартовск, 7 февраля 2012 года) / отв. ред. М. М. Новикова. ? Нижневартовск: Издательство Нижневартовского государственного гуманитарного университета, 2012. ? С. 77?81. ? 114 с. ? ISBN 9785899889752 .
  • Ткаченко В. А. Попытка разговора с веками. Становление и развитие монументального искусства в советский период Татарстана. ? Журнал ≪Казань≫[tt]. ? Казань, 2006. ? № 8?9. ? С. 140?150. ? 272 с.
  • Файнберг А. Б. Художники Татарии. ? Ленинград: Издательство ≪Художник РСФСР≫, 1983. ? 232 с.
  • Хисамова Д. Д. Кильдибекова Мария Семёновна / гл. ред. М. Х. Хасанов. ? Татарская энциклопедия. ? Казань: Институт Татарской энциклопедии Академии наук Республики Татарстан, 2006. ? Т. 3: К ? Л. ? С. 291?292. ? 663 с. ? ISBN 9785852470355 .
  • Червонная С. М. Кильдибекова Мария Семёновна // Художники Советской Татарии: биографический справочник. ? Казань: Татарское книжное издательство, 1975. ? С. 90?91. ? 214 с.
  • Червонная С. М. Искусство Советской Татарии: Живопись. Скульптура. Графика. ? Москва: Издательство ≪Изобразительное искусство≫, 1978. ? 295 с.
  • Червонная С. М. Художники советской Татарии (мастера изобразительного искусства Союза художников ТАССР). ? Казань: Татарское книжное издательство, 1984. ? 462 с.

Сылтамалар [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

Моны да карагыз [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]