2014 (ике ме? унд?ртенче) ел  ? к?бис? булмаган ел , милади т?къвим буенча ч?рш?мбе к?нне башлана. Бу безне? эраны? 2014  елы , III ме?ьеллыкны? 14 елы, XXI гасырны? 14 елы, XXI гасырны? 2 унъеллыгыны? 4 елы, 2010 елларны? 5 елы. 2014 елдан бирле 10  ел ?тте.

• Корея Халык Демократик ??м??риятене? Чучхе т?къвименд? 103 елы.
• Татарстанда ? М?д?ният елы ^[1] .

Вакыйгалар [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

Гыйнвар [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• 1 гыйнвар ? Латвия евро акча бер?млеген куллана башлый ^[2] .
• 9 гыйнвар ? ?нкарада коррупция эшен ачыклауда катнашкан 350-л?п полиция хезм?тк?ре эшт?н алынды ^[3] .

• 9 гыйнвар ? Уфа ш???ренд? Башкортстандагы м?кт?п укучыларыны? Татар теле олимпиадасы башланды. Катнашучылар саны 158 булган. ^[4]
• 10 гыйнвар ? Казанны? ≪Рубин≫ клубы тренер Ринат Билалетдинов бел?н килеш? т?зи, килеш? ел ярым вакытка ис?пл?нг?н. ^[5] .
• 15 гыйнвар ? Казанда х?л?л супермаркет ( ≪Б?хетле≫ ) ачылды ^[6] .
• 22 гыйнвар ? Саранск ш???ренд? Мордовияд?ге м?кт?п укучыларыны? татар теле олимпиадасы башланды. Катнашучылар саны 35 булган ^[7] .
• 27 гыйнвар ? Гондурас президенты вазифаларына Хуан Орландо Эрнандес кереште ^[8] .
• 30 гыйнвар ? Гарвард университеты галимн?ре MITRE Corporation ширк?те бел?н берг? д?ньяда беренче нанопроцессорны (nanoFSM) ясап чыктылыр. ^[9]

Февраль [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• 1 февраль ? ≪Ана теле≫ онлайн м?кт?бе тулы к?чен? эшли башлады ^[10] .
• 7 февраль ? Сочида ( Россия ) XXII Кышкы Олимпия уеннары башланды.
• 7 февраль ? Татарстан гербы кабул ител?г? 22 ел тулды ^[11] .
• 17 февраль ? Татар и?тимагый ?з?гене? I корылтаена 25 ел тулды ^[12] .
• 18 ? 21 февраль ? Киевта милиция к?чл?ре бел?н протестчылар арасындагы к?чле б?релешл?р ^[13] .
• 22 февраль ? Украина парламенты ? Югары рада президент Виктор Януковичка импичмент белдерде ^[14] .
• 23 февраль ? XXII Кышкы Олимпия уеннары т?мамланды.

Март [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• 1 март ? Россия парламентыны? ≪кес?≫ Югары палатасы ? ≪ Федерация шурасы ≫, В. Путинга Украинага гаск?рл?р кертерг? ≪р?хс?т бирде≫. ^[15] .
• 2 март ? ≪Оскар≫ премиясен тапшыру тантанасында и? яхшы фильм номинациясенд? ?и??не ≪ 12 еллык коллык ≫ фильмы яулады ^[16] .
• 2 март ? Акм?четт? Татарстан м?фтие Камил С?мигуллин , аны? урынбасары Р?ст?м Батров ??м Татарстан президенты аппараты в?киле Р?ст?м Гайнетдинов Кырым м?фтие ?мирали Аблаев бел?н очраштылар. Очрашуда Кырымтатар м??лесе р?исе Рифат Чубаров та катнашты ^[17] .
• 5 март ? Акм?с?итт? Р?ст?м Ми?неханов ?ит?кчелегенд?ге Татарстан х?к?м?те делегациясе бел?н Россия яклы Кырым Мохтари ??м??риятене? х?к?м?те в?килл?ре арасында хезм?тт?шлек килеш?е имзаланды. ^{[18] [19] [20]}
• 8 март  ? Малайзияне? Boeing 777 ?200227 очкычы 227 пассажир ??м 12 экипаж ?гъзасы бел?н берг? К?ньяк Кытай ди?гезе ?стенн?н барганда ≪?ир≫ бел?н элемт?сен югалта ??м юкка чыга ^[21] .
• 16 март ? Кырым автономиясенд? Кырым б?йсезлеге турында референдум уза.
• 17 март ? Казанда ≪Татар кызы≫ б?йгесе узды. ^[22] .
• 18 март ? Владимир Путин Кырымны? Россия Федерациясе составына кертел?е турында ≪килеш?≫ имзалый ^[23] .
• 21 март ? Башкортстанны? м?д?ният министрлыгы ?лм?т татар театрыны? Уфадагы гастрольл?рен вакытыннан алда туктата. ^{[24] [25]} .
• 22 март ? Т?рки д?нья Н??р?з б?йр?мен билгел?нде ^[26] .
• 27 март ? БМО Генераль Ассамблеясе абсолют к?пчелек тавыш бел?н Кырым статусы буенча референдумны? канунсыз ик?нлекне таный.

Апрель [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• 7 апрель ? Украина президенты в?кал?тл?рен башкаручы Александр Турчинов к?нчыгыш ?лк?л?рд? террорчыларга каршы к?ч операциясе башлау турында боерык чыгара.
• 12 апрель ? Казанда Татар и?тимагый ?з?гене? ХI корылтае урамда узды ^[27] .
• 15 апрель ? Татарстан Президенты Р?ст?м Ми?неханов Кытайга с?ф?ре барышында ?ирле татарлар бел?н очрашты ^[28] .
• 16 апрель ? Казанда Т?ртип FM радиостанциясе ?з эшен я?адан башлады.
• 20 апрель ? Казан ?з?генн?н, полицияд?н каршылыкка очрамыйча, Спартак ?анатарларыны? экстремистик маршы узды. ^[29]
• 21 апрель ? Владимир Путин кырымтатар халкы ??м Совет чорында репрессиял?нг?н Кырымны? башка халыкларын реабилитациял?? турындагы карарын имзалады.
• 23 апрель ? Казанда ≪Татар-дозор≫ акциясе узды ^[30] .
• 25 апрель ? Татарстан язучылар берлеге 80 еллыгын билгел?де ^[31] .
• 26 апрель ? Казанда Мин татарча с?йл?ш?м акциясен? йомгак ясалды ^[32] .
• 29 апрель ? Гарвардта ??дитчелек турында конференция узды ^[33] .
• 30 апрель ? Ялкын журналы Камал театрында 90 еллыгын билгел?п ?тте ^[34] .
• 30 апрель ? Татар теле ??м ?д?бияттан халыкара олимпиаданы? ?и??чел?ре игълан ителде. Токио чит телл?р университеты студенты Юто Хишияма ??м Татарстан кызы Ил?з? Гайфуллина Гран-прига лаек булды ^[35] .

Май [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• 12 май ? Мордовия республикасы х?к?м?тене? ≪м?кт?п киеме ??м укучыны? тышкы кыяф?те≫н? турындагы карары буенча м?селман гаил?л?ренн?н булган кызларга м?кт?пл?рг? ??м башка уку йортларына яулык б?йл?п кил? тыелган. ^[36]
• 18 май ? администрация тарафыннан Кырымда Кырым татарлары с?ргенен? багышланган мат?м й?решл?ре тыелды.
• 25 май ? Украинада вакытыннан алда президент сайлаулары уза. Петр Порошенко ?и?? яулый.

Июнь [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• 12 июнь ? Рио-де-Жанейро ш???ренд? ( Бразилия ) Футбол буенча д?нья чемпионаты башланып китте.

Июль [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• 13 июль ? Алмания ?ыелма командасы финалда Аргентина командасын отып, 4-нче тапкыр футбол буенча Д?нья беренчелеге яулады ^[37] .
• 15 июль ? Казанда фехтование буенча Д?нья чемпионаты башланып китте.
• 15 июль ? М?ск?? метросында 3 вагун рельслардан чыгып, ??л?кат килеп чыга.
• 17 июль ? Донецки ?лк?сенд? 280 пассажир ??м 15 кешелек экипаж бел?н Малайзияне? Boeing 777 ракета бел?н б?реп т?шерелг?н.
• 28 июль ? Ураза б?йр?ме билгел?н?.

Август [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• 7 август ? Россия х?к?м?тбашы Д. Медведев боерыгы бел?н АКШ , Европа Берлеге илл?ре, Канада , Австралия ??м Норвегияд? ?итештерелг?н азык-т?лекне Россияг? керт? бер елга тыела. ^[38]
• 29 август ? БР-ны? Краснокама ??м Я?авыл районнары табигый аф?т ? ?ерм?д?н зыян к?р?. Й?з?рл?г?н йорт ?имерел?, авыллар утсыз кала, ике кешене? гомере ?зел?. ^[39]
• 30 август ? Казанда, Казансу буенда композитор Э. Низамовны? ≪Алтын Казан≫ мюзиклы к?рс?телде. ^[40]

Сентябрь [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• 2 сентябрь ? .tatar доменында приват-терк?л? башланды. ^[41]
• 5 сентябрь ? Минскида ОБСЕ , Украина ??м Россия катнашлыгында Украинаны? к?ньяк-к?нчыгышында барган х?рби х?р?к?тл?рне туктату турында килеш? имзаланды.
• 14 сентябрь ? Россия т?б?кл?ренд? ≪Берд?м сайлаулар к?не≫ .
• 18 сентябрь ? Шотландия б?йсезлеге буенча референдум Б?екбритания б?тенлеге файдасына т?мамлана.

Октябрь [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• 2 октябрь ? Чаллы ш???р м?хк?м?се язучы ??м ??м?гать эшлеклесе Ф??зия Б?йр?мованы Милли м??лесне? Украина ??м Кырымдагы вазгыять у?аеннан ясалган белдер?е ?чен шартлы 2 елга х?кем итк?н. ^[42]
• 4 октябрь ? Корбан б?йр?ме билгел?н?.
• 23 октябрь ? Пензада ?лм?т татар театрыны? гастрольл?ре башлана. ^[43]

Ноябрь [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• 9 ноябрь ? Каталония б?йсезлеге буенча референдум.

Декабрь [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• 4 декабрь ? Грозныйда матбугат йортын штурмлау. ^[44]
• 16 декабрь ? Россия валютасы бер к?н эченд? 20 % б?ясен югалткан. ^[45] .
• 18 декабрь ? Казанны? Вахитов районы м?хк?м?се бер т?ркем татар-м?селманнарга х?кем карары чыгарды. Шулар ис?бенд? ≪ил ?ит?кчелеге эшч?нлеген т?нкыйтьл?г?н язмалар≫ бастырган ?чен 63 яшьлек Илмир Имаев 3,5 елга т?рм?г? х?кем ителде ^[46] .
• 19 декабрь ? Quacquarelli Symonds агентлыгы рейтингында КФУ алтынчы унлыкка керг?н ^[47] .

Вафатлар [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

Т?п м?кал?: 2014 елда вафатлар исемлеге

• 2 гыйнвар ? С?йяр Айдаров (85), архитектура профессоры.
• 8 гыйнвар ? Риф Тойгын (67), шагыйрь, ??м?гать эшлеклесе.
• 8 гыйнвар ? Ми?нулла Чинкин (82), атаклы ?и?ел атлетика тренеры.
• 11 гыйнвар ? Ариэль Шарон (85), Исраил х?рбие, с?яс?т ??м д??л?т эшлелесе.
• 14 гыйнвар ? Госман Сад? (64), татар шагыйре.
• 15 гыйнвар ? Роза Х?лиуллина (82), татар шагыйр?се.
• 26 гыйнвар ? Алим Госманов , кырымтатар ?ырчысы, дирижер.
• 2 февраль ? Филипп Хоффман , АКШ актёры, ≪ Оскар ≫ ??м ≪ Алтын глобус ≫ премиял?ре иясе.
• 7 февраль ? Дамир Ш?р?фетдинов (73), тарихчы, журналист.
• 26 февраль ? Пако де Лусия , испан гитаристы, фламенко башкаручысы.
• 5 март ? Р?ст?м В?лиев (52), гармунчы-виртуоз.
• 10 март ? Равил Ф?хретдинов (76), татар тарихчысы-галиме, археолог.
• 7 апрель ? ?сгать Ш?йхетдинов (81), татарча к?р?ш остасы, тренер.
• 17 апрель ? Габриэль Гарсиа Маркес (87), атаклы Колумбия язучы-прозаигы, журналист, матбагачы ??м с?яси эшлекле.
• 11 май ? Г?лч?ч?к Галиева (86), татар язучысы.
• 25 май ? Войцех Ярузельский (90), Польша президенты.
• 1 июнь ? Р?ст?м Мингалим (76), татар шагыйре, драматург.
• 2 июнь ? Миргазиян Юныс (87), татар язучысы, публицист, маринист-язучы.
• 7 июль ? Эдуард Шеварднадзе (86), Грузия экс-?ит?кчесе.
• 20 июль ? ?нв?р Х?йри (66), татар галиме, исламият белгече, язучы, т?р?ем?че, текстолог.
• 20 июль ? Сабир ?хт?мов (88), Советлар Берлеге Ка?арманы.
• 10 август ? Гадел Вахитов , нефтьче галим, институт директоры.
• 29 октябрь ? Вадим Усманов (68), музыкант ??м композитор.
• 4 октябрь ? Т?лгать Н??миев (64), татар язучысы, журналист.
• 29 октябрь ? Дания Гыймранова (77), театр белгече ??м т?нкыйтьчесе.
• 4 ноябрь ? Фирд?вес Гарипова (73), татар ономастикасы , топонимиясе ??м гидронимиясе ?лк?л?рен ?йр?нг?н галим?.
• 14 ноябрь ? Шамил Х?м?динуров (64), татар ?ырчысы ( Уфа ).
• 22 ноябрь ? М?х?мм?т Закиров (63), Башкортстанда яш?п и?ат итк?н татар шагыйре, журналист.
• 23 ноябрь ? Нинель Юлтыева (88), балет биючесе, м?галлим?.
• 27 декабрь ? Габделф?рт Ш?р?фиев (63), актер, Камал театры артисты.

Г. Тукай исеменд?ге д??л?т премиясе лауреатлары [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

≪Утлы дала≫ исемле ике томлы тарихи романы ?чен Вахит Имамов ??м тугра-шамаил каллиграфик композициял?ре ?чен Владимир Попов лаек табылдылар. ^[48]

Нобель премиясе лауреатлары [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• Медицина ??м физиология ?лк?сенд? Нобель премиясе ? Джон О’Киф , Мэй-Бритт Мозер ??м Эдвард Мозер ? ориентирлашу к?з?н?кл?рен ачу ?чен ^[49] .
• Физика ?лк?сенд? Нобель премиясе ? Исаму Акасаки , ?ироши Амано ??м Сюдзи Накамура ? эффектив з??г?р яктырткыч диодлар уйлап чыгару ??м бу ачыш энергияне саклый торган ак яктылык чыганаклары ясарга ярд?м ит? ?чен ^[50] .
• Химия ?лк?сенд? Нобель премиясе ? Эрик Бетциг , Уильям Мернер ??м Штефан ?елль ? флуоресцент микроскоп уйлап чыгару ?чен ^[51] .
• ?д?бият ?лк?сенд? Нобель премиясе ? Франция язучысы Патрик Модиано ? оккупация вакытындагы фа?игале язмышлар ист?леген саклау осталыгы ?чен ^[52] .
• Икътисад ?лк?сенд? Нобель премиясе ? француз икътисадчысы Жан Тироль ? бернич? эре ширк?т булган урында базар к?че т?эсире ??м аны к?йл??г? багышланган хезм?те ?чен ^[53] .
• Тынычлык ?чен Нобель премиясе ? Пакьстаннан Малала Юсафзай ??м ?индстаннан Кайлаш Сатъяртхи ? балалар хокукларын яклау ?чен ^[54] .

Берл?шк?н Милл?тл?р Оешмасы [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

БМО -ны? т?къвименд?ге вакыйгалар ^[55]

• 2014 Халыкара гайл? фермалары елы ( БМО -ны? A/RES/66/222 резолюциясене? A/66/446 проекты нигезенд?).
• 2005?2014 Д?ньяны? т?п халыкларны? икенче халыкара унъеллыгы 2013 елны? 28 май к?ненд? архивланган . ( БМО -ны? A/RES/59/174 резолюциясе нигезенд?).
• 2005?2014 Тотрыклы ?сеш м?гъриф?те унъеллыгы ( БМО -ны? A/RES/57/254 резолюциясе нигезенд?).
• 2005?2015 ≪Яш?? ?чен су≫ халыкара адымлар унъеллыгы ( БМО -ны? A/RES/58/217 резолюциясе нигезенд?).
• 2006?2016 Зарарланган регионнарны торгызу ??м тотрыклы ?стер? унъеллыгы ( Чернобыль ??лак?тенн?н со? ?ченче ун еллык) ( БМО -ны? A/RES/62/9 резолюциясе нигезенд?).
• 2008?2017 Ярлылыкны бетер? буенча икенче унъеллыгы ( БМО -ны? A/RES/62/205 резолюциясе нигезенд?).
• 2010?2020 ?ирл?рне? ч?лл?рг? ?верел?г? каршы к?р?ш ??м ч?лл?р унъеллыгы ( БМО -ны? A/RES/62/195 резолюциясе нигезенд?).
• 2011?2020 Юл х?р?к?те иминлеген ?стер? буенча адымлар унъеллыгы 2012 елны? 7 март к?ненд? архивланган . ( БМО -ны? A/RES/64/255 резолюциясе нигезенд?).
• 2011?2020 Биот?рлелек унъеллыгы ( БМО -ны? A/RES/65/161 резолюциясе нигезенд?).
• 2011?2020 Колониализмны бетер? буенча ?ченче халыкара унъеллыгы ( БМО -ны? A/RES/65/119 резолюциясе нигезенд?).

Иск?рм?л?р [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

	Тарих порталы
	Вакыт порталы
	Б?йр?мн?р порталы

Сылтамалар [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

	Вики?ыентыктагы медиафайллар ?

• 2014 елга Google йомгак ясый
• Татарстан 2014: с?енечл?р ??м к?енечл?р
• 2014 йомгаклары: президентлар да ялгыша
• 2014 елны? и? популяр техник казанышлары