Francois Maurice Adrien Marie Mitterrand
(d. 26 Ekim 1916,
Jarnac
,
Charente
- o. 8 Ocak 1996,
7. arrondissement (Paris)
) Fransız siyasetci, 1981-1995 yılları arasında iki donem gorev yapan
Fransa
cumhurba?kanı. Be?inci Cumhuriyet'in kurulu?undan (1958) sonra
Sosyalist Parti
'den secilen ilk cumhurba?kanıdır.
Bir istasyon ?efinin o?lu olan Mitterrand, Paris'te hukuk ve siyasal bilimler o?renimi gordu.
II. Dunya Sava?ı
ba?layınca piyade olarak orduya katıldı. Haziran 1940'ta yaralanarak Almanlara tutsak du?tu. Tutuldu?u hapishaneden kacarak
Direni? Hareketi
'ne katıldı.
1945'te Direni? Hareketi Demokratik ve Sosyalist Birli?i'nin kurucuları arasında yer aldı ve 1953-1958 arasında bu birli?in ba?kanlı?ını yaptı. 1946-1958 arasında ve 1962'den itibaren,
Nievre
'den once Milletvekili, daha sonra Senator (1959-1962) secildi. Dorduncu Cumhuriyet doneminde, 1946'da Ulusal Meclis'e secildi. Ertesi yıl
Paul Ramadier
'nin kurdu?u koalisyon hukumetinde bakanlık ustlendi. Sonraki 12 yıl boyunca, kısa omurlu Dorduncu Cumhuriyet hukumetlerinde 11 kez gorev aldı (
Deniza?ırı ?ller
Bakanı (1950-1951, Avrupa Konseyi'nde Bakanlık (1953), ardından ?ci?leri Bakanlı?ı (1954-1955) ve Adalet Bakanlı?ı (1956-1957).
Ba?langıcta merkezci bir cizgi izlemesine kar?ın, zamanla sola kayarak 1958'den sonra
Charles de Gaulle
rejimine kar?ı muhalefete ba?ladı ve zamanla muhalefetin onderi durumuna geldi. 1965'te Demokratik ve Sosyalist Sol Federasyonu kurdu.
1965 cumhurba?kanlı?ı secimlerinde sosyalistlerle komunistlerin ortak adayı olarak katıldı. ?lk turda oyların yuzde 32'sini aldı, ama ikinci turda oyların % 44.8'ni alarak
Charles de Gaulle
kar?ısında yenildi.
Francois Mitterrand, 1971'de yeni Sosyalist Parti'nin kurulu? (Epinay kongresi) calı?malarına katıldı ve partinin Birinci Sekreterli?i'ne secildi. Koklu duzenlemelere giri?erek partinin oy gucunu artırdı. 1972'de
Sosyalist Parti
,
Komunist Parti
ve Sol Radikal Parti'nin imzaladı?ı ortak bir hukumet programı cercevesinde birle?en solun adayı olarak katıldı?ı, Mayıs 1974 ba?kanlık secimlerinin ikinci turunda oyların % 49.19'unu alarak
Valery Giscard d'Estaing
kar?ısında az farkla yenilgiye u?radı.
1974'teki cumhurba?kanlı?ı secimini gene kaybettiyse de komunistlerle ittifakını surdurdu. Sol birli?in 1977 Eylul'unde parcalanmasına kar?ın, Sosyalist Parti, Mart 1978 yasama secimlerinde
Komunist Parti
'yi geride bırakarak,
Fransız Komunist Partisi
'nin yakla?ık 40 yıldır surdurdu?u en buyuk sol parti unvanına son verdi. 1981'de muhalif gucleri bir kez daha birle?tiren Francois Mitterrand, 10 Mayıs 1981'de yapılan ba?kanlık secimlerinin ikinci turunda oyların % 51,76'ini alarak Valery Giscard d'Estaing'i yenilgiye u?rattı.
Millet Meclisi'ni hemen la?vederek
Pierre Mauroy
'u ba?bakanlı?a atadı. Haziranda sosyalistlerin co?unlu?u sa?lamasından yararlanarak oncelikle, secim programında ilan etti?i iktisadi atılım siyasetini uygulamaya koydu. Bu gorevinde ayrıca mali kurumlarla onde gelen sanayi kurulu?larını devletle?tirmeye yonelik bir programı uygulamaya soktu, i?ci ucretleriyle sosyal yardımları artırdı, yerel yonetimin yetkilerini geni?letti.
Francois Mitterrand yonetiminin
sosyalist
icerikli ekonomi politikaları
enflasyonun
yukselmesine ve ba?ka sorunların do?masına yol actı, ayrıca i?sizli?i azaltmaya da yetmedi. Bu nedenle 1983'te hukumet devlet harcamalarını kısmaya ba?ladı ve serbest piyasaya a?ırlık veren liberal politikalar benimsedi. Temmuz 1984'te Pierre Mauroy'un istifasından sonra, komunistler
Laurent Fabius
'un kurdu?u hukumete katılmayı reddettiler.
Cumhurba?kanlı?ında ilk ve en onemli uygulamalarından biri olarak
olum cezasını
kaldırdı (9 Ekim 1981). Dı? politikada
Sovyetler Birli?i
'ne kar?ı gorece katı tutum izledi,
ABD
'yle ili?kileri geli?tirdi. Eylul 1984'te Almanya Ba?bakanı
Helmut Kohl
'le
I. Dunya Sava?ı
'nda Alman ve Fransız birliklerinin carpı?tı?ı
Verdun
'da bir araya gelerek sava? sırasında olenleri andılar. Anma sırasında el ele tutu?an liderler,
II. Dunya Sava?ı
'ndan beri Almanya ile Fransa arasında devam eden so?uklu?u sona erdirdiler. Helmut Kohl'un bir Fransız-Alman karma tugayı kurulması onerisini destekledi. Eylul 1987'de II. Dunya Sava?ı'ndan sonra ilk kez duzenlenen Fransız-Alman ortak tatbikatını Kohl ile birlikte izledi.
1986'da sa?cı partiler Ulusal Meclis'te co?unlu?u elde ettiler ve Mitterrand sa? co?unlu?un liderlerinden
Jacques Chirac
'ı ba?bakanlı?a atamak zorunda kaldı. Cumhurba?kanı ile ba?bakan arasında gecmi?te benzeri bulunmayan bir iktidar payla?ımına -
Cohabitation
; birlikte icraat- gidildi, bununla beraber Mitterrand dı? politika uzerindeki denetimini surdurdu. 1987 yılındaki
Toyota Sava?ı
'nda
Cad
tarafındaki
Hissene Habre
'yi destekledi?ini duyurdu.
1988 cumhurba?kanlı?ı secimlerinde Chirac'ı acık farkla yenerek ikinci bir yedi yıllık donem icin bu goreve yeniden secildi. Bundan sonra yenilenen genel secimden ba?arıyla cıkan Sosyalist Parti bir koalisyon hukumetiyle yeniden i?ba?ına geldi. Ancak sosyalist Rocard, Cresson ve Beregovoy hukumetleri ba?arılı olamadı.
Mart 1993'te yapılan genel secimlerde Sosyalist Parti buyuk bir yenilgiye u?radı. Sa? ittifak 577 sandalyeli mecliste 485 sandalye elde etti. Mitterrand sa? ittifakın liderlerinden
Edouard Balladur
'u ba?bakanlı?a atamak zorunda kaldı. Gene, 1993'ten gorevini bırakana kadar sa?cı hukumetle iktidar payla?ımına gitmek zorunda kaldı. ?kinci doneminde,
prostat kanseri
ve yakın arkada?ı Francois de Grossouvre'un intiharı ile yıpranan Mitterand'ın gorev suresi Mayıs 1995'te sona erdi.
Gorevini
Jacques Chirac
'a devreden Mitterand, ilerlemi? olan
prostat kanseri
nedeniyle 8 Ocak 1996'da, 79 ya?ındayken oldu.
Mitterand'ın ba?kanlı?ı donemi, ce?itli siyasi tartı?ma ve calkantılara sebep oldu. Bunlardan en onemlilerinden biri
Ye?il Barı?
gemisi
Rainbow Warrior
'ın Fransız gizli servisince
batırılmasıydı
.
Buyuk Okyanus
'taki Fransız
atom bombası
denemelerine kar?ı eylem hazırlı?ında olan
Rainbow Warrior
'ın 10 Temmuz 1985'te
Yeni Zelanda
'nın
Auckland
limanında Fransa gizli servisi
DGSE
tarafından bombalanarak batırılması eylemini Mitterand'ın bizzat emretti?i sonradan ortaya cıktı.
- Fransız ba?kanları arasında en uzun sure gorev yapma rekoru kırdı. Gorevi bıraktı?ında 78 ya?ındaydı.
- Mitterand Turkiye'yi 1992 yılında ziyaret etmi? ve bu ziyaret sırasında
Galatasaray Universitesi
'nin kurucu antla?ması imzalanmı?tır.
- Evli olan Francois Mitterand, Anne Pingeot'la olan evlilik dı?ı ili?kisinden bir kız cocu?u babasıydı.