Мавод аз Википедиа ? донишномаи озод
Во?а дар
Либиё
.
Во?а
(
ар.
??????
) ? мавзеъи обод дар
биёбон
ва
нимбиёбон
. Дар адабиёти ?у?рофиё? ?амчун навъи манзара?о (ландшафт?о) маънидод шудааст.
Баромади ин маф?ум таърихи худро дорад. Юнони?о зимни аз биёбони Либиё гузаштан мавзеъ?оеро мушо?ида карданд, ки сабз метофт. Онро бо забони юнон? ≪оаза≫ (во?а) гуфтанд.
Во?а?о ду навъ мешаванд: таби? ва антропоген?. Во?а?ои таби?, асосан, масо?ати хурд дошта, дар шароити биёбон дар атрофи чашма?о дар нати?аи ба сат?и замин наздик шудани об?ои зеризамин? ба ву?уд омадаанд. Шарти асосии дар биёбон ба ву?уд омадани во?а?ои таби? ба сат?и замин наздик будани об?ои зеризамин? ва оби чашма?о мебошад. во?а?ои Тамдин ва Басулок, ки дар биёбони ?изил?ум дар атрофи чашма?о пайдо шудаанд, во?а?ои таби? мебошанд. во?а?ои антропоген? дар нати?аи обёр? намудани биёбон ва нимбиёбон?о ба ву?уд меоянд. во?аро аксаран аз дарё, к?л ва на?ру чо??о ва насос?ои обкаш обёр? мекунанд. Ба ин На?ри Калони Фар?она, на?р?ои ?аро?ум, Шимоли Фар?она, Дилварзин, насос?ои но?ия?ои Ашт, Зафаробод мисол шуда метавонанд. Масо?ати бисёр во?а?о дар ибтидо аз сабаби нарасонидани об ма?дуд буд. Баробари инкишофи илму техника, хусусан обёрии механик?, ?удуди он?о васеъ гардида, дар баъзе ?олат?о бисёр во?а?ои хурд бо ?ам пайваст шуданд, мисли но?ия?ои Конибодом ва Ху?анд. Аз ниго?и геоботаник? олами набототи во?а?ои антропоген? омехта мебошад. Дар ин ?о ?ам набототи таби? ва ?ам мазр?ъ омехта месабзанд. Дар во?а?ои антропоген? тан?о дарахту бутта?о 900 навъро ташкил меди?анд. во?а?ои антропоген? инчунин бо зичии а?ол? фар? мекунанд. Дар он ?о дар як км² зиёда аз 300?400 нафар одамон зиндагон? мекунанд. Ма?алла?ои а?олинишин, асосан, дар канори на?р?ои магистрал? ва шоха?ои он?о во?еанд. Дар нати?аи обёрии сунъ? аз сат?и во?а?о нами зиёд бухор шуда, ?аворо серрутубат мекунад. Дар нати?аи он дар сат?и во?а?о нисбат ба ?аламрави обёринашаванда му?ити табиии хос ташаккул меёбад, ки барои аз худ намудани во?а ва тамоюлу самт?ои хо?агидор? мусоидат менамояд. ?амаи та?йироте, ки бухоршавии босуръати об ба миён овардааст, боиси та?йирёбии бисёр омил?ои и?лим? гардидаанд. Дар замин?ои обёришуда ма?м?и бориши якмо?а то ба 200 мм мерасад. ?арорати замин?ои обёришуда ?ам аз биёбони азхуднашуда фар? мекунад. Мас., дар арзи 420 ма?м?и ?арорат дар во?а?о 420, дар биёбон 470-ро ташкил меди?ад. Бухоршавии босуръати об аз сат?и хок, наботот ва ?авза?ои об (к?л?о, обанбор?о, на?р?о) таносуби намии нисб? ва мутла?ро ба таври назаррас та?йир меди?ад, дара?аи ?арорати ?аворо паст менамояд. Дар фасли гарми сол ?арорати ?аво дар во?а?о нисбат ба замин?ои обёринашуда 2-30 паст мешавад, намии ?аво 8-110 меафзояд. во?а?о бо ?афсии ?абати ?осилхези хоки худ фар? мекунанд. ?афсии ?абати ?осилхези хоки во?а?ои Ху?анд ва Бухоро 3 м аст. во?а?о аз набототи алаф? ва дарахту буттаг? ?ан? мебошанд. Дар во?а?о зироат?ои гуногун, дарахтони мева (себ, зардолу, шафтолу, нок) ва сояафкан (бед, сафедор, арар) парвариш карда мешаванд. Дарахтон а?аммияти эколог? доранд. Он?о дар баландии 10 м суръати шамолро нисбат ба биёбони кушод 70-80 дарсад суст менамоянд.
- Ланге О. Б. Ферганская котловина. Л., 1937;
- Саушкин Ю. Г. Культурный ландшафт. М., 1946;
- Ильин И. А. Важные ресурсы ферганской долины. Л., 1959;
- Абдул?осимов А. Вопросы классификации антропогенных ландшафтов Средней Азии. Воронеж, 1961;
- Мурзаев Э. М. Средная Азия. М., 1961; Советский Союз. Таджикистан. М., 1968.
| |
|---|
Дар фе?рист?ои китобшинохт?
|
|---|
|
|
