Артишсолор
(
форс?:
??????????
) ? яке аз болотарин
дара?а?ои солор?
дар
нер??ои замин?
ва
?аво?
,
ни?од?ои низом?
,
интизом?
ва амният?, ки ?ойго?е болотар аз
сипа?солор
дорад ва баробар бо
новгонсолор
дар
нер?и дарё?
аст;
генерали артиш
[1]
.
Артишсолор
дар нер??ои мусалла? маъмулан ма?оми фармонде?ии олии
ма?муъи созмони низомии ?ар кишвареро
дорад ва ё
фармонде?и
артиш
аст, ки он
ягоне амалиёт?-тактикиест
, ки аз як ситод, ?арорго?и фармонде??, ду ? се
сипо?
ва ягон?ои ёрирасон ташкил шуда ва ?обилияти амалиётии муста?ил дорад
[2]
[3]
.
≪
Артишсолор
≫ аз ду
вожа
сохта шудааст:
артиш
(
форс?:
????
<
порсии миёна:
art??t?r
≪
сарбоз
,
лашкар?
,
?анговар
,
сипо??
≫ <
авесто?:
raθa?-?tar-
≪
гардунасавор
,
разманда
≫
[4]
) +
солор
(
форс?:
?????
<
порсии миёна:
s?l?r
<
па?лав?:
sarδ?r
< эронии бостон:
*sara-d?ra-
[4]
).
Ма?улаи дастурии ин вожа
исм
ва сохтвожаи он ба сурати [исм (
артиш
) +
исм
(
солор
)] аст. Дар сохти ин исм аз фароянди вожасозии таркиб истифода шудааст. ≪
Солор
≫ гунае дигар аз ≪
сардор
≫ аст, ки аз ку?антарин замон?о ба маънои ≪
ра?бар, пешво, фармонде?; генерал
≫ дар номгузории симату дара?а?ои низом? ба кор меравад.
Вожаи ≪
артиш
≫ дар забон?ои порсии бостон ва миёна ву?уд надошта ва бо равиши ≪
пасинсоз?
≫ (
англ.
back-formation
) аз ≪
артишдор
≫ (
порсии миёна:
art??t?r
) сохта шуда, ки аз вожаи авестоии ≪
raθa?-?tar-
≫ (‘
гардунасавор
’, ‘
разманда
’; аз ≪
raθa
-≫ ? ‘
гардуна
’ + ≪
?tar
-≫ ? ‘
истода
’ дар эронии бостон) гирифта шудааст.
Фар?ангистони забони Эрон
ин вожаро сохташуда аз ≪
артиш
≫ + ≪-
дор
≫ ба маънии ≪
дорандаи артиш
,
сипа?бад
≫ пиндошта ва ≪
артиш
≫-ро аз он ?удо кардаву онро ба маънии ≪
сипо?
,
лашкар
≫ хусусан ва ≪
ма?муъи сипо?иён ва нер??ои мусалла?и кишваре
≫ умуман ба кор гирифтааст
[4]
[5]
.
Фар?ангистони Эрон
бо пешни?оди
Ан?умани вожасозии артиш
дар соли 1935 ≪
артиш
≫-ро ?ойгузини истило?оти турк?-му?улии ≪
??шун
≫ (
форс?:
????
) кард
[6]
. Ин истило? ?амакнун дар То?икистон низ расман ба кор меравад
[7]
.
Бо тава??у? ба ин дода?о, истило?и ≪
артишсолор
≫, ки к?то?шуда аз ≪
артишдорон-солор
≫ (
порсии миёна:
art??t?r?n-s?l?r
) аст, барои ?ойгузин кардани дара?аи низомии ≪
генерали артиш
≫ ба
Вазорати мудофиаи ?ум?урии То?икистон
пешни?од шудааст
[8]
.
≪
Артишдорон солор
≫ (
порсии миёна:
art??t?r?n-s?l?r
) баландпоятарин ма?оми низом? пас аз
шо?аншо?
дар замони
Сосониён
буд
[9]
[10]
. Дар ≪
Замёд яшт
≫ (≪
Яшт?о
≫, 2/331) мардум бино бар пешае, ки доштанд, ба се гур?? та?сим мешуданд:
ру?ониён
ё
оср?нон
(
авесто?:
?θravan
-,
aθaurvan
-
);
низомиён
ё
артишторон
(
авесто?:
raθa?-?tar-
) ва
кишоварзон
ё
востриюшон
(
авесто?:
v?strya.f?uyant-
)
[11]
. О?ози ин та?симбанд?, ки дар замони Сосониён бо пайдоиши гур?? ча?орум ?
пешаварон
ё
?утухшон
(
порсии миёна:
hutox??n
) ? ба ав?и марзбандии да?и?и худ мерасад, дониста нест, вале дар ≪
Корномаи
Ардашери Бобакон
≫ ба унвони ≪
Артишторон солор
≫ ишора шудааст.
Ба гузориши
Му?аммад ибни ?арири Табар?
, ма?оми
Артишторон солор
болотар аз
≪
сипо?бед
≫
(
порсии миёна:
sp?hb?d
) ва та?рибан ?ампоя бо ≪
аргбед
≫ (
порсии миёна:
argb?d
) будааст. Аз ?арина?о чунин бар меояд, ки ≪
Артишторон солор
≫ унвони дигаре барои ≪
Эрон сипо?бед
≫ (
порсии миёна:
?r?n sp?hb?d
) аст, ки то замони подшо?ии Хусрав
Ан?шервон
болотарин ма?оми низом? дар шо?аншо?ии Сосониён буд
[12]
.
- ↑
?онуни ?ум?урии То?икистон ≪Дар бораи у?дадории умумии ?арб? ва хидмати ?арб?≫
- ↑
Фар?анги ?азорвожаи низом?
. ? Те?рон: Фар?ангистони забону адаби форс?, Дафтари вожагузинии низомии Ситоди кулли Нер??ои мусалла?и Эрон, 1392. ? с. 50; 193
.
10 августи 2021 сан?ида шуд.
Баргирифта аз сарчашмаи аввал 22 Декабри 2018
.
- ↑
Алиев Г. Г. канд. филол. наук.
Персидско-русский и русско-персидский военный словарь / Под ред. канд. филол. наук, доц. А. М. Шойтова. ?
М
.: Воениздат, 1972. ? С. 19; 326. ? 655 с. ?
3 500 экз.
- ↑
4.0
4.1
4.2
?асанд?ст, Му?аммад
. Фар?анги решашинохтии забони форс?. Те?рон: Фар?ангистони забону адаби форс?, Нашри осор, 1383.
ISBN 978-600-6143-55-2
. ?. 1, с. 162.
- ↑
W. Sundermann
. ART??T?R, Encyclopædia Iranica. Vol. II, Fasc. 6, pp. 661-662
- ↑
Русто?, Му?син
. Вожагони низомии мусаввиби Фар?ангистони Эрон (1314 ? 1320 ?.ш.) // Фаслномаи ≪
Ган?инаи аснод
≫. Зимистони 1373, №16. ? с. 38
.
28 Январ 2019 сан?ида шуд.
Баргирифта аз сарчашмаи аввал 11 апрели 2018
.
- ↑
Фар?анги тафсирии забони то?ик? (иборат аз 2 ?илд)
. Зери та?рири Сайфиддин Назарзода (раис), А?мад?он Сангинов, Саид Каримов, Мирзо ?асани Султон. ? Душанбе: Паж??ишго?и забон ва адабиёти ба номи Р?дак?, 2008. ? 950 са?. ? ?. 1, с. 80.
- ↑
Умед Джайхани
: В национальной армии и терминология должна быть максимально национальной
- ↑
W. Sundermann
. ART??T?R?N S?L?R, Encyclopædia Iranica. Vol. II, Fasc. 6, p. 662
- ↑
Дьяконов М. М.
Очерк истории древнего Ирана. М., 1961. С. 291
- ↑
Ба?ор, Ме?рдод
. Паж??ише дар асотири Эрон (пораи нахуст ва дуюм). Виростор: Катоюн Маздопур, чопи дувум пойизи 1376, Интишороти ≪Ого?≫, са?. 74, ёддошти 2.
ISBN 964-416-045-2
- ↑
Art??t?r?n-s?l?r //
Донишномаи Эрон
, ?. 2, 2503
.
23 октябри 2012 сан?ида шуд.
Баргирифта аз сарчашмаи аввал 23 октябри 2012
.