Republika Srpska Krajina Република Српска Кра?ина Samoprogla?ena nepriznata kvazidr?ava ←    1991. ? 1995.    → Zastava Grb Geslo :  Samo sloga Srbina spasava Himna : " Bo?e pravde " Glavni grad Knin Jezik/ci srpski jezik Vlada   Predsjednik  - 1991. ? 1992. Milan Babi?  - 1992. ? 1993. Goran Had?i?  - 1993. ? 1994. Milan Babi?  - 1994. ? 1995. Milan Marti? Premijer  - 1991. ? 1992. Du?an Vje?tica (prvi)  - 1995. Milan Babi? (zadnji) Legislatura Narodna skup?tina Historija Raspad Jugoslavije  -  Balvan-revolucija 17. kolovoza 1990.  -  Usvojen Ustav 19. prosinca 1990.  -  Operacija Bljesak svibanj 1995.  -  Operacija Oluja kolovoz 1995.  -  Erdutski sporazum 12. studenog 1995. Povr?ina  -  1991. 17.028 km² (6.575 mi² ) Stanovni?tvo  -  1991. (procjena) 28.716       Gusto?a 1,7 /km²  (4,4 /mi² )  -  1993. (procjena) 435.595   -  1994. (procjena) 430.000  Valuta krajinski dinar (1992?1994) jugoslavenski dinar (1994?1995) Danas dio   Hrvatska

Republika Srpska Krajina (skra?eno RSK , ili Srpska Krajina ili samo Krajina ), bila je samoprogla?ena, međunarodno nepriznata paradr?ava na okupiranom podru?ju Hrvatske između 1991 . i 1995 . Ve?im se dijelom svoje teritorije prostirala na podru?ju nekada?nje Vojne krajine , i to na podru?ju sljede?ih okruga: Hrvatska vojna krajina , Slavonska vojna krajina i Dunavska vojna krajina . Srpska Krajina je nastala tokom rata u Hrvatskoj kao odgovor na postupke hrvatskih vlasti, koje su vodile politiku secesije od Jugoslavije , kao i te?nja Srba u Hrvatskoj da ostanu u Jugoslaviji. Jedan od glavnih politi?kih projekata Srpske Krajine bilo je ujedinjenje s Republikom Srpskom u krajnju svrhu stvaranja Velike Srbije . ^[1]

Glavni grad Srpske Krajine bio je Knin sa 12.331 stanovnika. Osim Knina, ve?i gradovi su bili Vukovar (44.639 stanovnika) i Petrinja (18.706 stanovnika). Srpska Krajina je 1991. godine imala 470.000, a 1993 . godine 435.000 stanovnika. Prostirala se na povr?ini od 17.040 km².

Ve?inu teritorije je Srpska Krajina izgubila tokom hrvatskih vojnih operacija Bljesak i Oluja 1995. godine. Ostatak Srpske Krajine u isto?noj Slavoniji, Baranji i Zapadnom Sremu, prema Erdutskom sporazumu kroz prelaznu upravu Organizacije ujedinjenih nacija , integrisan je u sastav Republike Hrvatske 1998 . godine.

Srpska Krajina se osim sa ostatkom Hrvatske grani?ila s takođe nepriznatom paradr?avom Republikom Srpskom i ostatkom Republike Bosne i Hercegovine , Republikom Srbijom unutar Savezne Republike Jugoslavije , te s Mađarskom .

Geografija [ uredi | uredi kod ]

Srpska Krajina se sastojala od tri eksklave : ^{[2] [3]}

• SAO Krajina ( Banija , Kordun , Lika i Sjeverna Dalmacija ). U njenom sastavu su bile op?tine Benkovac , Vojni? , Vrginmost , Glina , Gra?ac , Dvor , Drni? , Donji Lapac , Knin , Korenica , Kostajnica , Krnjak , Obrovac , Petrinja , Pla?ki , Slunj , Srpska op?tina Zadar i Caprag .
• Zapadna Slavonija . U njenom sastavu su se nalazile op?tine: Grubi?no Polje , Daruvar , Oku?ani i Podravska Slatina . Ve?ina Zapadne Slavonije se nalazi pod kontrolom Hrvatske vojske od kraja decembra 1991. godine i u sastavu Srpske Krajine je bila samo formalno.
• Isto?na Slavonija, Baranja i Zapadni Srem . U njenom sastavu su se nalazile op?tine: Beli Manastir , Vukovar , Dalj , Mirkovci i Tenja .

Prema Ustavu Srpske Krajine, glavna teritorijalna jedinica bila je op?tina , koja je, po pravilu, obuhvatala glavno naselje, njen centar i okolna naselja. U sastavu Srpske Krajine bilo je ukupno 28 op?tina. ^[3]

Srpska Krajina je obuhvatala ?est istorijsko-geografskih oblasti. Konkretno, korpusi Srpske vojske Krajine su bili raspoređeni po ovim oblastima, a po tom principu je vr?ena i procjena broja stanovni?tva. ^{[4] [5]}

• Sjeverna Dalmacija ? povr?ina 3.450 km². ^[4] Granice Sjeverne Dalmacije su sa sjevera Velebit , sa istoka Dinara , sa juga Kosovo polje i Petrovo polje i sa zapada Zadar i jadranska obala. Oblast je teritorijalno bila organizovana u op?tine Knin, Benkovac, Obrovac, Drni? i srpski Zadar. ^[6]
• Lika ? povr?ina 4.808 km². ^[4] Granice Like su sa sjevera grad Pla?ki, sa istoka rijeka Una , sa juga rijeka Zrmanja i sa zapada linija Medak ? Teslingrad . Fakti?ki, Lika se nalazila između planina Velebit, Plje?evica i Mala Kapela . U ovoj oblasti se nalaze i Plitvi?ka jezera . Oblast je teritorijalno bila organizovana u op?tine Korenica, Donji Lapac, Gra?ac i Pla?ki. ^[7]
• Kordun ? povr?ina 2.306 km². ^[4] Granice Korduna su sa sjevera rijeka Krupa , sa istoka rijeka Glina , granica sa Bosnom i Hercegovinom, sa juga planine Plje?evica i Mala Kapela i sa zapada rijeke Mre?nica i Korana . Oblast je teritorijalno bila organizovana u op?tine Slunj, Krnjak, Vrginmost i Vojni?. U ekonomsko planu u oblasti se nalazio i grad Topusko . ^[8]
• Banija ? povr?ina 3.456 km². ^[4] Ta?ne granice oblasti nisu bile određene. Oblast je teritorijalno bila organizovana u op?tine Glina, Petrinja, Kostajnica, Dvor na Uni i dio op?tine Caprag. ^[9]
• Zapadna Slavonija ? povr?ina 5.062 km², ali pod kontrolom Srpske Krajine bilo samo 558 km², ^[4] jer je Hrvatska vojska u jesen 1991. sprovele niz ofanziva i preuzele kontrolu nad ve?inom oblast. Granice Zapadne Slavonije su sa sjevera rijeka Drava , sa istoka okolina op?tina Donji Miholjac i Orahovica, sa juga rijeka Sava i za zapada rijeka Ilok . Oblast je teritorijalno bila organizovana u op?tine Oku?ani, Pakrac, Daruvar, Grubi?no Polje, Podravska Slatina, dio op?tina Virovitica, Orahovica i Slavonska Po?ega. Međutim, u stvarnosti je Srpska Krajina imala kontrolu samo nad Oku?anima i dijelom Pakraca. ^[10]
• Isto?na Slavonija, Baranja i zapadni Srem ? povr?ina 2.511 km². ^[4] Granice ove oblasti su na sjeveru granica sa Mađarskom, na istoku granica sa Jugoslavijom, na jugu granica ide rijekama Dunavom i Savom i na zapadu linijom Osijek ? Vinkovci , koji su se nalazili pod hrvatskom kontrolom. Oblast je teritorijalno bila organizovana u op?tine Beli Manastir, Vukovar, Dalj, Mirkovci, i Tenja, kao i dijelovi op?tina Osijek, Vinkovci i ?upanja. ^[11]

• 
  Dinara, pogled iz Knina
• 
  Plitvi?ka jezera
• 
  Rastoke,
• 
  ?ume na Papuku

Hstorija [ uredi | uredi kod ]

1990. [ uredi | uredi kod ]

Glavni ?lanak: Balvan revolucija

Kada su se u Hrvatskoj po?ele formirati politi?ke partije 1990. godine, Srbi su 11. februara u Vojni?u osnovali Jugoslovensku samostalnu demokratsku partiju (JSDP), ^[12] a 17. februara u Kninu Srpsku demokratsku stranku (SDS). ?irom Jugoslavije su 1990. godine odr?ani vi?estrana?ki izbori. U Hrvatskoj je pobjedila Hrvatska demokratska zajednica (HDZ), koja je se zalagala za otcjepljenje i ustavne reforme. Srbi su podr?ali ili Srpsku demokratsku stranku umjerenog politi?ara Jovana Ra?kovi?a ili komunisti?ke ili socijalisti?ke pokrete. Politika HDZ i nacionalisti?ke izjave rukovodstva stranke, uklju?uju?i i Franje Tuđmana, pove?ale su međunacionalne tenzije u republici. Nakon uvođenja novih dr?avnih simbola ^[13] i promjene naziva republike (uklonjena je rije? ?Socijalisti?ka”), pove?ale su se tenzije između Srba i Hrvata, a zatim su Srbi tra?ili kulturnu autonomiju, ?to je odbijeno. ^[14] Prema hrvatskom istori?aru Nikici Bari?u, kriza u Jugoslaviji, u kojoj su Srbi vidjeli garanciju stabilnosti, među njima je izazvala zabrinutost. Kao rezultat toga, Srbi su svojim jedinim za?titnikom smatrali Jugoslovensku narodnu armiju , koja je bila posljednja jugoslovenska institucija. ^[15]

Sutuacija u Hrvatskoj je dodatno zakomplikovana nacionalisti?kim mjerama republi?ke vlade. Srpskohrvatski jezik je zamijenjen hrvatskim jezikom , prvo je promijenjen naziv slu?benog jezika, a zatim gramati?ke norme. ^{[16] [17]} U slu?benim prepiskama i u medijima je zabra?eno ?irili?ko pismo . Iz ?kolskih programa izba?eni su tekstovi o srpskoj istoriji , srpski pisci i pjesnici . Srbi u dr?avnim institucijama su bili prisiljeni da potpi?u ?listu lojalnosti” novoj hrvatskoj vladi. Oni koji su to odbili da urade su odmah otpu?teni. To je posebno primjenjivano u medijima. ^[18] Bio je prisutan pritisak na predstavnike srpske inteligencije. Hrvatski politi?ari su davali izjave koje su Srbi bolni primali. Posebnu o?tru reakciju Srba je izazvala Tuđmanova izjava, da Hrvatska tokom Drugog svjetskog rata nije bila samo nacisti?ka tvorevina, nego i hiljadugodi?nja te?nja hrvatskog naroda. ^{[19] [20] [21]} Stjepan Mesi? je jednom prilikom izjavio, da je Srbi iz Hrvatske mogu odnijeti onoliko zemlje koliko su donijeli na opancima. ^[19]

U avgustu 1990. godine u Kninskoj Krajini je sproveden referendum o suverenitetu i autonomiji, na kome su se mogli izjasniti samo Srbi koji su rođeni ili ?ive na teritoriji SR Hrvatske. Hrvati nisu u?estvovali u tome. Na referendumu je 99,7% od 756.721 glasa?a glasalo pozitivno, ^{[22] [23] [24]} međutim u 10 op?tina hrvatske vlasti su uspjele sprije?iti odr?avanje referenduma. ^[25] Srpski referendum i po?etak stvaranja autonomije u istoriografiji je poznat kao ? Balvan revolucija ”. Srpska autonomna oblast Kninska Krajine je progla?ena 30. septembra 1990. godine, a 21. decembra postala je poznata kao Srpska autonomna oblast Krajina . ^{[26] [27] [28] [29]} U decembru 1990. Hrvatski sabor usvaja novi ustav , prema kome su Srbi u Hrvatskoj postali nacionalna manjina , a ne ustavni dr?avotvorni narod, ?to su bili prema republi?kom ustavi iz vremena SFRJ. ^{[24] [30]}

U ljeto i jesen 1990. do?lo je do neke vrste podjele vlasti u strukturama republike. Svi Srbi koji su odbili da potpi?u ?listu lojalnoj” su otpu?eni iz republi?kog ministarstva unutra?njih poslova. Istovremeno u Kninu i u nizu drugih gradova, gdje su Srbi bili ve?insko stanovni?tvo, u miliciji su ostali samo Srbi. Uskoro je ta milicija preimenovana u ?Milicija Krajine”. Međutim, ovakva situcija nije bila samo u MUP-u. Na primjer, predjednik Vlade Hrvatske Josip Manoli? je 17. oktobra 1990. otpustio sve Srbe koji su radili u vladi ili njegovom kabinetu, bez obzira na njihove politi?ke stavove. ^[31]

U Hrvatskoj je Balvan revolucija i stvaranje SAO Krajine poznato kao ?srpska pobuna”. Prema Jeleni Guskovoj , strah Srba pred o?ivljavanje fa?izma u Hrvatskoj same hrvatske vlasti smatrale su, sa jedna strane, neosnovanim, sa druge strane, vidjele su kao manifestaciju ?velikosrpskog imeprijalizma”. Teritoriju pod kontrolom kraji?kih Srba hrvatske vlasti su smatrale okupiranom i ?eljele su uspostaviti svoj ustavni poredak. ^[32]

Nikica Bari? tvrdi, da je predsjednik Srbije u sastavu Jugoslavije Slobodan Milo?evi? razmatrao mogu?nost ne mije?anja u otcjepljenje Hrvatske, ali bez teritorija naseljenih Srbima. Prema Bari?u, Milo?evi? je ?elio da kraji?ki Srbi budu dio nove Jugoslavije. ^[33]

1991. [ uredi | uredi kod ]

Glavni ?lanci: Krvavi Uskrs na Plitvicama , Sukob u Borovom Selu , Zadarska kristalna no? , Sukob u Bjelovaru , i Ubistva Srba u Vukovaru (1991)

U januaru 1991. godine osnovano je ministarstvo unutra?njih poslova Krajine, koje je objedinilo sve sekreterijate unutra?njih poslova koji nisu bila pod kontrolom Zagreba. U februaru 1991. SAO Krajina se ujedinila sa teritorijama sjeverne Dalmacije i Like, gdje su ve?inu stanovni?tva ?inili Srbi. Srpsko nacionalno vije?e i Izvr?eno vije?e SAO Krajine su 28. februara 1991. usvojili rezoluciju o otcjepljenju od Hrvatske na osnovu rezultata referenduma i tra?ili su da ostanu u sastavu SFRJ. Skup?tina SAO Krajine je 16. maja donjela rje?enje o prisajedinjenju Krajine Jugoslaviji. ^{[18] [34]}

Autonomna oblast Slavonija, Baranja i Zapadni Srem je progla?ena 25. juna 1991. godine, ^[35] a potom je 25. septembra iste godine preimenovana i od tada je postojala pod nazivom Srpska oblast Slavonija, Baranja i Zapadni Srem . ^[36] Kasnije je posebna srpska autonomna oblast organizovana i na teritoriji Zapadne Slavonije . ^{[37] [38]}

U ljeto 1991. u Krajini su po?ele borbe između hrvatskih paravojnih formacija i pripadnika hrvatskog MUP-a na jednoj strani i srpske milicije na drugoj. ^{[39] [40]} Postepeno se u sukobe uklju?ivala JNA, ^[41] iz koje su u prolje?e 1991. masovno dezertirali vojnici hrvatske nacionalnosti. U?e??e JNA u sukobima se pove?alo kada su hrvatski odredi zapo?eli tzv. ?blokadu kasarni” u septembru 1991. godine. ^{[42] [43]}

U prolje?e 1991. godine na teritoriju SAO Krajine po?ele su dolaziti izbjeglice sa teritorije pod kontrolom Zagreba. Neki od njih su oti?li u Srbiju ili Crnu Goru, a oko 100.000 je ostalo u Krajini. Crveni krst Jugoslavije je 1991. godine prijavio oko 250.000 izbjeglica srpske nacionalnosti sa teritorije pod kontrolom Zagreba. ^[44] Izbjeglice su pristizale do primirja u januara 1992. godine. Istovremeno, desetine hiljada Hrvata i Muslimana, pod srpskim pritiskom, napustilo je teritoriju Krajine i izbjeglo na teritoriju pod kontrolom Zagreba. ^[45] Prema Bari?u, sa teritorije pod kontrolom Srba izbjeglo je do 300.000 nesrba, ^[41] međutim prema popisu stanovni?tva iz 1991. na teritoriji budu?e Krajine ukupan broj Hrvata i drugih nacionalnosti nije prelazio broj od 220.000 ljudi. ^[46]

Srpske autonomne oblasti su se 19. decembra 1991. godine ujedinile u Republiku Srpsku Krajinu. Prema usvojenom ustavu, Srpska Krajina ?nacionalna je dr?ava srpskog naroda i dr?ava svih građana koji u njoj ?ive”. Određeni su dr?avni simboli ? zastava, grb i himna. Milan Babi? sa du?nosti predsjednik vlade pre?ao na du?nost predsjednika dr?ave. Progla?en je suverenitet Srpske Krajine. ^{[32] [47] [48]}

Tokom 1991. godine hrvatska garda i policija su po?inile brojne zlo?ine nad srpskim civilnim stanovni?tvom. Najpoznatija mjesta u kojima su zlo?ini po?injeni su Sisak , Gospi? , Vukovar ^[49] i sela u Zapadnoj Slavoniji . Srpske formacije su po?inile mnoge zlo?ine nad hrvatskim vojnicima i civilima, među kojima su ubistva hrvatskih ratnih zarobljenika u Vukovaru , masakr u Lovasu i masakr u Vo?inu .

1992. [ uredi | uredi kod ]

U januaru 1992. godine zahvaljuju?i međunarodnoj intervenciji prestala su neprijateljstva, a na teritoriji Srpske Krajine su raspoređene Mirovne snage Organizacije ujedinjenih nacija ( Unprofor ). ?Plavi ?ljemovi” su razmje?teni na liniji fronta između srpskih i hrvatskih snaga u cilju prekida sukoba i pra?enja povla?enja te?kog naoru?anja sa fronta. Mirotvorci iz Rusije su navodili kako su Srbi skladi?tili oru?je u skladi?tima pod nadzorom OUN, dok su Hrvati svoje oru?je povukli u nepoznatom pravcu. ^[50]

Hrvatska vojska je 21. juna prekinula primirje, zauzimaju?i nekoliko sela na Miljeva?kom platou . ^[51] Ovaj događaj je doveo do gubitka povjerenja Srba u mirovne snage i eskalaciju napetosti. Kao rezultat toga, kraji?ki Srbi su vjerovali da ih mirovne snage ne?e za?tititi od mogu?e hrvatske agresije i nastavili su sa formiranjem regularne vojske. ^[52]

1993. [ uredi | uredi kod ]

Hrvatska vojska je 22. januara 1993. godine zapo?ela vojnu operaciju Maslenica , zauzimaju?i Novigrad , aerodrom Zemunik i sela Smokovi? , Islam Gr?ki i Ka?i? . ^{[51] [45]} Savjet bezbjednosti OUN 25. januara usvaja rezoluciju 802 , osuđuju?i hrvatske napade. Kao rezultat hrvatskih napada, obe strane su obnovile artiljerijsko granatiranje gradova, a vojne operacije velikih razmjera su nastavljene do sredine prolje?a. Predstavnici Srpske Krajine i Hrvatske su 6. aprila zaklju?ili primirje i potpisali sporazum o povla?enju hrvatskih jedinica sa ranije osvojenih teritorija. Na tim polo?ajima su ih trebale zamijeniti Mirovne snage OUN. Međutim, hrvatske vlasti su kasnije odbile da ispo?tuju potpisani sporazum. ^[27]

Na ljeto je nastavljeno sporadi?no artiljerijsko granatiranje. Savjet bezbjednosti OUN je produ?io mandat mirovnih snaga.

Hrvatska vojska je 9. septembra zapo?ela vojnu operaciju Meda?ki d?ep . ^[53] Rezultat operacije je bilo zauzimanje i uni?tenje sela Divoselo, Po?itelj i ?itluk, a protiv mirnog srpskog stanovni?tva po?injeni su ratni zlo?ini. ^[54] Nakon povla?enja hrvatskih snaga, na teritoriju ?d?epa” su do?le mirovne snage. Predstavnici Srpske Krajine i Hrvatske su 2. novembra u Oslu nastavili pregovore. Srpsku delegacije je predvodio Goran Had?i? , a hrvatsku Hrvoje ?arini? . ^[55]

1994. [ uredi | uredi kod ]

Godina 1994. je pro?la bez velikih napada Hrvatske vojska na teritoriju Srpske Krajine. Međutim, Hrvatska vojska je aktivno u?estvovala u vojnim operacijama u Bosni i Hercegovini protiv Vojske Republike Srpske , ^[56] a konsolidovane jedinice kraji?kih Srba su u?estvovale u borbama u Zapadnoj Bosni na strani Fikreta Abdi?a . ^[57]

Kraji?ke vlasti su poku?avale da uspostave miran ?ivot. Vlada je 1994. godine razvila program stabilizacije i po?ela je sa isplatama plata. Do novembra, rukovodstvo Srpske Krajine je planiralo da zavr?i integraciju sa Jugoslavijom. U amabasadi Rusije u Zagrebu je 29. marta 1994. godine potpisano primirje između rukovodstva Srpske Krajine i Hrvatske. U Kninu su 5. avgusta odr?ani pregovori kraji?kih Srba i Hrvata o ekonomskim pitanjima. Posebno se razgovaralo o mogu?nosti otvaranja auto-puta preko Zapadne Slavonije. Na jesen su po?eli da rade zajedni?ki komiteti ? vojni i poljoprivredni. ^[58] Delegacija Srpske Krajine je posjetila Zagreb 8. i 14. novembra. Sporazum o normalizaciji ekonomskih odnosa Srpske Krajine i Hrvatske je potpisan 2. decembra. Predviđeno je da se odr?e pregovori o povratku izbjeglica, pla?anju penzija i otvaranju ?eljezni?kog saobra?aja. Kraji?ki Srbi su 19. decembra otvorili za saobra?aj biv?i auto-put Bratstvo i jedinstvo . ^[59]

Prema ruskom novinaru Mle?inu, vlasti Hrvatske su preko ambasade Rusije rukovodstvu Srpske Krajine ponudile ?iroku autonomiju. Međutim, srpska stranka, uz u?e??e Slobodana Milo?evi?a, kategori?ki je odbila ovaj prijedlog. ^[60]

1995. [ uredi | uredi kod ]

U januara 1995. godine ambasador SAD u Hrvatskoj Piter Galbrajt predlo?io je Srpskoj Krajini i Hrvatskoj ? Plan Z-4 ”. Predlagao je autonomiju za Kninsku Krajinu, a za Zapadnu Slavoniju i Isto?nu Slavoniju, Baranju i Zapadni Srem potpunu integraciju u sastav Hrvatske. Usvajanje ovog plana, predsjednik Hrvatske Tuđman je smatrao politi?kim samoubistvom, međutim pod pritiskom ameri?kih diplomata obe?ao je da ?e to pitanje razmotriti u dalekoj budu?nosti. ^[61] Prema srpskim izjavama, odredbe predlo?enog plana nisu garantovale za?titu srpskog stanovni?tva od uznemiranja na nacionalnoj osnovi. Ipak, Milan Babi? je u Beogradu dao izjavu, da je Srpska Krajina spremna prihvatiti neku prilagođenu verziju plana i pozvao je Hrvatsku da povu?e svoje snage. Međutim, prema Jeleni Guskovoj, Tuđman je odbio da vodi dalje pregovore sa Srbima. ^[62]

Umjesto da nastavi diplomatske kontakte, hrvatska vlada je odabrala vojno rje?enje pitanja. Republika Srpska Krajina je likvidirana u maju (Zapadna Slavonija) i avgustu (glavni dio) 1995. godine tokom hrvatskih vojnih operacija Bljesak i Oluja . Tokom operacije Bljesak, Hrvatska vojska je zauzela srpsku enklavu Zapadnu Slavoniju. ^[53] U poku?aju da sprije?i hrvatsku ofanzivu, predsjednik Marti? je naredio raketiranje Zagreba , ?to je i u?injeno. Nakon toga, raketiranje Zagreba je smatrano ratnim zlo?inom. ^[63] Međutim, to nije omelo sprovođenje hrvatske ofanzive. Prema podacima srpske strane, a takođe i međunarodne organizacije za ljudska prava Hjuman rajts vo? , ^[64] tokom operacije Bljesak po?injeni su i zlo?ini nad srpskim civilnim stanovni?tvom. ^{[65] [66]}

Sljede?a vojna operacija je bila Oluja, tokom koje su hrvatska vojna i policija okupirale najve?i dio Srpske Krajine. Sa teritorije Srpske Krajine je izbjeglo 230?250 hiljada Srba. Tokom i nakon operacije Oluja, hrvatski vojnici su po?inili brojne zlo?ine nad kolonama izbjeglica i protiv preostalog civilnog stanovni?tva, ^[67] uklju?uju?i zlo?in u Dvoru na Uni i ubistvo srpskih civila u Gruborima . U presudi Ha?kog tribunala hrvatskim generalima Gotovini i Marka?u stoji da je operacija Oluja bila dio zajedni?ke zlo?ina?ke namjere, koju je organizovalo hrvatsko vojno i politi?ko rukovodstvo. Cilj operacije je bilo vra?anje prostora Krajine pod hrvatsku kontrolu i naseljavanje Krajine Hrvatima. ^[68]

Ostatak Srpske Krajine (oblast Zapadni Srem i Baranja od 1995. i oblast Zapadni Srem, Baranja i Isto?na Slavonija od 1996) opstao je u vidu autonomije pod pokroviteljstvom OUN sve do mirne integracije u sastav Hrvatske po?etkom 1998. godine. Prema podacima Save ?trpca , predsjednik nevladine organizacije ?Veritas”, nakon integracije na ovoj teritoriji ostalo je 77.316 Srba. ^[69]

Demografija [ uredi | uredi kod ]

Etni?ke grupe [ uredi | uredi kod ]

Srbi [ uredi | uredi kod ]

Za vi?e informacija pogledajte ?lanak Srbi u Hrvatskoj

Prema popisima stanovni?tva, koji su sprovođeni u FNRJ i SFRJ, Srba u Hrvatskoj je bilo: ^[70] ?ablon:Historical populations

Prema izvje?tajima komesara OUN za izbjeglice , do 1993. godine sa teritorije pod kontrolom Zagreba protjerano 251.000 ljudi. ^[71] Izbjeglice su se uglavnom naselile u Srpskoj Krajini ili u Saveznoj Republici Jugoslaviji. Neki su oti?li u SAD, Kanadu, Australiju itd, tako tamo formiraju?i brojnu dijasporu. Crveni krst Jugoslaviji je prijavio oko 250.000 izbjeglica srpske nacionalnosti sa teritorije Hrvatske 1991. godine. ^[44] Na teritoriju SR Jugoslavije 1994. godine se doselilo vi?e od 180.000 izbjeglica i raseljenih lica iz Hrvatske. ^[72]

Godine 1993. Srpska Krajina je imala 435.595 stanovnika, od ?ega su 91% bili Srbi. Prema podacima Glavnog ?taba SVK, 1993. godine u sjevernoj Dalmaciji je ?ivjelo 87.000 stanovnika, u Lici 48.389 stanovnika, u Kordunu 51.000 stanovnika i u Baniji 88.406 stanovnika. ^[4]

Godine 1995. iz Krajine je otpilike protjerano 250.000 Srba, ^[73] uklju?uju?i 18.000 ljudi tokom operacije Bljesak i 230.000 ljudi tokom operacije Oluja.

Prema podacima OUN, poslije operacije Oluja u avgustu 1995. godine na teritoriji glavnog dijela Krajine ?ivjelo je samo 5.500 Srba. ^{[74] [75]}

Hrvati i drugi narodi [ uredi | uredi kod ]

Prepa popisu stanovni?tva u Jugoslaviji 1991. godine nesrpsko stanovni?tvo na podru?ju Srpske Krajine je sljede?e: ^[46]

• Krajina ? Hrvati 28% (70.708), ostali 5% (13.101);
• Zapadna Slavonija ? Hrvati 29% (6.854), ostali 11% (2.577);
• Isto?na Slavonija, Baranja i Zapadni Srem ? Hrvati 47% (90.454), ostali 21% (40.217).

Tokom etni?kog ?i??enja nesrpskog stanovni?tva 1991. godine, ve?ina je protjerana sa teritorije Srpske Krajine. ^[46] Do 1992. godine Hrvati su ?ini samo 7% stanovni?tva ove tri teritorije. Ukupno je sa teritorije Srpske Krajine protjerano najmanje 170.000 Hrvata i drugih nesrba. ^[76]

Religija [ uredi | uredi kod ]

Ve?ina stanovni?tva Srpske Krajine su bili pravoslavni hri??ani . Teritorije Srpske Krajine se nalazila pod kanonskom jurisdikcijom Srpske pravoslavne crkve . Na teritoriji Srpske Krajine su bile Mitropolija zagreba?ko-ljubljanska , Eparhija gornjokarlova?ka , Eparhija pakra?ko-slavonska , Eparhija osje?kopoljska i baranjska i Eparhija dalmatinska . U zemlji su se nalazili mnogi pravoslavni manastiri i crkve. Najve?i, stari i poznati manastiri su Dragovi? , Gomirje , Krka , Krupa i Lepavina . Tokom borbenih dejstava, mnoge srpske pravoslavne crkve su uni?tene ili znatno o?te?ene. Tako je 1993. godine Hrvatska vojska Sabornu crkvu Svetog Nikole u Karlovcu i rezidenciju episkopa gornjokarlova?kog. Od 1990. do 1995. godine, ukupno je uni?teno 76 pravoslavnih crkava, ^[77] 96 crkvenih zgrada, 10 grobalja, jedna patrijar?ijska riznica, crkveni muzej, dvije crkvene biblioteke i dvije arhive. Oplja?kane su 94 crkve i 4 manastira. ^[78]

Hrvatska nacionalna manjina je ve?inom ispovjedala rimokatoli?ko hri??anstvo . Mnoge rimokatoli?ke crkve su poru?ene ili o?te?ene tokom borbenih dejstava. Tokom masakra u Lovasu, ^[79] ?irokoj Luci i Vo?inu, ^[80] srpske paravojne formacije su potpuno ili djelimi?no uni?tile rimokatoli?ke crkve u ovim naseljima.

• 
  Pravoslavni manastir Gomirje
• 
  Pravoslavni manastir Dragovi?
• 
  Franjeva?ke crkva Svetog Filipa i Jakova u Vukovaru

Politi?ki sistem [ uredi | uredi kod ]

Glavni ?lanak: Politi?ki sistem Republike Srpske Krajine

Za vrijeme svojg postojanja, Srpska Krajina je imala tri predsjednika i ?est predsjednika vlade. Nakon progla?enja nezavisnosti 19. decembra 1991. godine Milan Babi? je postao predsjednik. Međutim, na toj du?nosti nije dugo ostao. Tokom Babi?eve vladavine, on se sukobio sa Milanom Marti?em, koji je kontrolisao miliciju i teritorijalnu odbranu. ^[81]

Stvaranje Srpske Krajine u prvoj fazi pokazalo je zna?ajnu zavisnost od Jugoslavije i slo?enost politi?kim nesuglasicama, ?to je dovelo do politi?ke nestabilnosti. Odnosi između Knina i Beograda bili su veoma slo?eni u januaru 1992. godine. Razlog za to je bio neslaganje oko Vensovog mirovnog plana . Milan Babi? je vjerovao da plan ne odgovara interesima Srpske Krajine, dok se Slobodan Milo?evi? zalagao za njegovo usvajanje u ranoj fazi. Kao rezultat sporova sa Milo?evi?em, Babi? je potpuno izgubio povjerenje u Beograd. Skup?tina Srpske Krajine je 22. januara je odbacila plan ulaska mirovnih snaga u Hrvatsku, ali je Skup?tina 9. februara pod pritiskom politi?ara iz Beograda, koji su imali mnogo pristalica iz Srpske Krajine, ipak to usvojila. Babi? je 26. februara 26. februara smijenjen sa du?nosti predsjednika. Na prijedlog Beograda za novog predsjednika izabran je Goran Had?i?, a Zdravko Ze?evi? je postao predsjednik vlade. S obzirom da se Babi? i njegovi sljedbenici nisu slo?ili sa tom odlukom Skup?tine, u Srpskoj Krajini je nastalo dvovla??e. U Srpskoj Krajini su 12. decembra 1993. godine odr?ani prvi vi?estrana?ki predsjedni?ki i parlamentarni izbori. Uz Milo?evi?evu podr?ku u drugom krugu izbora, pobjedio je Milan Marti?. Babi? je pristao na kompromisnu poziciju ministra spoljnih poslova. ^[81]

Predsjednik [ uredi | uredi kod ]

Glavni ?lanak: Predsjednik Republike Srpske Krajine

Za vrijeme postojanja Srpske Krajine, predsjednici su bili:

• Milan Babi? (19. decembar 1991. ? 26. februar 1992);
• Goran Had?i? (26. februar 1992. ? decembar 1993);
• Milan Babi? (decembar 1993. ? januar 1994; izabran u decembru 1993. godine, ali je u januara 1994. godine na novim izborima pobjedio Milan Marti?);
• Milan Marti? (12. februara 1994. ? avgust 1995).

Protiv svih predsjednika Srpske Krajine kasnije su podignute optu?nice pred Ha?kim tribunalom. Milan Babi? je optu?en za protjerivanje ljudi iz politi?kih, rasnih ili vjerskih razloga. ^[82] On se pred sudom izjavio krivim i osuđen je 2005. godine na 13 godine zatvora, ^[83] ali je 2006. godine izvr?io samoubistvo. ^[84] Milan Marti? je osuđen na 35 godine zatvora zbog ratnih zlo?ina, kr?enja zakona i obi?aja ratovanja i protjerivanja nesrpskog stanovni?tva iz Srpske Krajine, ^[63] a kaznu slu?i u Tartu u Estoniji . Nakon hap?enja biv?eg komandanta Vojske Republike Srpske Stojana ?upljanina 11. juna 2008. godine, hap?enja biv?e predsjednika Srpske Radovana Karad?i?a 21. jula 2008. i hap?enja biv?eg komandanta Vojske Republike Srpske Ratka Mladi?a 26. maja 2011. godine, Goran Had?i? je postao jedan od najtra?enijih ha?kih optu?enika. Vlasti Srbije su nudile nagradu od 5 miliona evra za informaciju o mjestu boravka Gorana Had?i?a. Nakon sedmogodi?nje potrage, uhap?en je 20. jula 2011. godine. ^{[85] [86]}

Vlada [ uredi | uredi kod ]

Glavni ?lanak: Vlada Republike Srpske Krajine

Prema Ustavu Srpske Krajine, Vlada je bila nosilac izvr?ne vlasti u republici. Srpska Krajina je od 1991. do 1995. godine imala ukupno ?est vlada: ^[87]

• Vlada Milana Babi?a (29. maj 1991. ? 19. decembar 1991);
• Vlada Riste Matkovi?a (19. decembar 1991. ? 26. februar 1992);
• Vlada Zdravka Ze?evi?a (26. februar 1992. ? 28. mart 1993);
• Vlada đorđa Bjegovi?a (28. mart 1993. ? 21. april 1994);
• Vlada Borislava Mikeli?a (21. april 1994. ? 27. jul 1995);
• Vlada Milana Babi?a (27. jul 1995 ? 5. avgust 1995).

Vlade Srpske Krajine su formirane na politi?koj osnovi i, prema pravilu, imenovani ministri nisu bili stru?njaci u resoru na ?ijem su se ?elu nalazili. ?lanovi prve dvije vlade su bili iz Knina i Sjeverne Dalmacije, ?to im, prema Kosti Novakovi?u, nije dozvolilo da uti?u na situaciju u drugim dijelovima Srpske Krajine. ^[88]

Skup?tina [ uredi | uredi kod ]

Glavni ?lanak: Skup?tina Republike Srpske Krajine

Prvi saziv Skup?tine Srpske Krajine formiran je krajem 1991. godine iz saziva Skup?tine SAO Krajine, Oblasne skup?tine Zapadne Slavonije i Velike narodne skup?tine Isto?ne Slavonije, Baranje i Zapadnog Srema. Broj zastupnika je bio vi?e od 200. Skup?tina je 19. decembra 1991. godine usvojila ustav i proglasila Republiku Srpsku Krajinu. ^[89] Po?etkom 1992. godine, aktivnosti skup?tine su se zakomplikovale unutra?njim sukobima izazvanim razli?itim stavovima prema Vensovom planu, koji je predlo?en kao osnova za mirno rje?enje. Milan Babi? se usprotivio usvajanju ovog plana, a zastupnici Skup?tine iz njegovih redova okupili su se u Kninu, poznato kao ?Kninska skup?tina”. Drugi dio poslanika, pod vođstvom predsjednika Skup?tine Mila Paspalja, sastao se u Glini, poznato kao ?Glinska skup?tina”. Formiranje jedinstvene skup?tine u Srpskoj Krajini uspjelo je tek 1993. godine. ^[90]

Skup?tina Srpske Krajine sastojala se od 84 zastupnika, izabranih na parlamentarnim izborima. Zastupni?ki mandat je trajao ?etiri godine. Predsjednik i njegovi zamjenici predstavljali su sve tri kraji?ke eksklave. Prema ustavu, Skup?tina je bila du?na da se sastane dva puta godi?nje ? prvog radnog dana u martu i prvog radnog dana u oktobru. Trajanje sjednica nije trebalo biti du?e od 90 dana. Skup?tina je bila odgovorna za izmjenu ustava, dono?enje zakona, pra?enje rada vlade, usvajanje bud?eta, izmjenu administrativnih podjela itd. ^[91]

Ustav [ uredi | uredi kod ]

Glavni ?lanak: Ustav Republike Srpske Krajine

Ustav Srpske Krajine je usvojen 19. decembra 1991. godine na zajedni?koj sjednici Skup?tina SAO Krajina, Veliki narodne skup?tine Zapadne Slavonije i Skup?tine SAO Isto?na Slavonija, Baranja i Zapadni Srem. Najvi?i pravni akt Srpske Krajine se sastojao od 8 glava i 124 ta?ke. ^[91]

Prema ustav, Srpska Krajina ?nacionalna je dr?ava srpskog naroda i dr?ava svih građana koji u njoj ?ive”. Glavnim gradom je progla?en Knin, a za himnu ? Bo?e pravde ”. Ustavom su određene i zastava i grb. Slu?beni jezik je bio srpski jezik, a pismo ?irilica. ^[91]

Organi za sprovođenje zakona [ uredi | uredi kod ]

Od po?etka sukoba Srba i Hrvata, zna?ajnu ulogu u prvim okr?ajima imala je Milicija Krajine. Vr?e?i pritisak na Srbe, hrvatska vlada je otpustila ve?inu Srba iz centralnog aparata ministarstva unutra?njih poslova i iz mnogih naseljenih mjesta, gdje su ve?inu stanovni?tva ?inili Hrvati. ^[32] Poku?aji da se to sprovede i uvedu novi slu?beni simboli na milicijskim uniformama nai?ao je na otpor srpskih milicajaca u mjestima sa srpskom ve?inom. Sa po?etkom prvih sukoba, milicijske stanice u vi?e gradova povukle su se iz republi?kom MUP-a i formirale Miliciju Krajine, na ?elu sa milicijskim inspektorom Milanom Marti?em. Sekreterijat unutra?njih poslova na ?elu sa Milanom Marti?em osnovan je 4. januara 1991. godine. Milicija Krajine je vi?e puta u?estvovala u vojnim operacijama, uprkos ?injenici da su njeni pripadnici bili naoru?ani samo lakim vatrenim oru?jem. Prema zapadnim istra?iva?ima, Milicija Krajine je u julu 1991. godine imala oko 7 hiljada pripadnika sa oko 20 hiljada pripadnika u rezervnom sastavu. Prema podacima srpskih autora, Milicija Krajine je 9. oktobra 1991. godine imala 1.200 obi?nih milicionera, 500 specijalaca i 1.200 rezervista. Oni su bili pripadnici sedam sekreterijata unutra?njih poslova (u Kninu, Korenici, Petrinji, Vojni?u, Oku?anima, Belom Manastiru i Vukovaru). ^[92]

Kancelarija odvojenih jedinica milicije osnovana je 28. aprila 1992. godine. Ove jedinice su bile organizovane u osam brigada sa 24.000 pripadnika i predstavljale su neku vrstu prelazne organizacije između Teritorijalne odbrane i regularne vojske. Njihov zadatak je bio za?tita granice. Rastu?tene su sa osnivanjem regularne vojske u oktobru 1992. Obi?na milicija je postojala do kraja 1995. godine. Dana 5. oktobra 1994. godine imala je ukupno 3.850 pripadnika, od toga 1.950 milicajaca, 183 inspektora, 591 specijalca, 422 zvani?nika i 694 rezervista. Snage Milicije Krajine u Isto?noj Slavoniji, Baranji i Zapadnom Sremu su 1. jula 1996. godine preimenovane u ?Prelaznu policiju”, koju su ?inili Srbi, Hrvati i posmatra?i OUN. Ove snage su 15. decembra 1997. godine formalno postale dio Hrvatske policije. ^[92]

U Srpskoj Krajini je postojala sudska vlast. Osnovani su Vrhovni sud, Ustavni sud, okru?ni i op?tinski sudovi. Vojni sud je uspostavljen 1994. godine. Na op?tinskom i republi?kom nivou bila su organizovana i djelovala su tu?ila?tva. ^[93]

Oru?ane snage [ uredi | uredi kod ]

Glavni ?lanak: Srpska vojska Krajine

Na ljeto 1990. godine od jedinica milicije i dobrovoljaca u Kninu formirani su odredi samoodbrane, kao i milicijski sekreterijati, ?iji su pripadnici bili srpski milicajc, koji su odbili da se pot?ine vlasti u Zagrebu. U januaru 1991. godine stvoreno je posebno odjeljenje unutra?njih poslova, koje je omogu?ilo kraji?kim Srbima da koordini?u djelatnost Milicije. Pribli?no u isto vrijeme, u okviru Milicije Krajine od dobrovoljaca je stvorena specijalna jedinica, koja je nosila naziv ?Marti?evci”, po komandantu Milanu Marti?u. U ljeto 1991. u Krajini su mobilizovani odredi Teritorijalne odbrane , a u velikom slu?aju njihovim akcijama su rukovodili oficiri Jugoslovenske narodne armije. Nakon potpisivanja primirja 1992. godine, JNA se povukla sa teritorije Hrvatske i Krajine, ostavljaju?i Srbima dio te?kog naoru?anja. Oru?je je skladi?teno pod nadzorom Mirovnih snaga OUN. Po?to su jedinice TO povu?ene u kasarne, na borbenoj liniji su ostale samo brigade Posebne jedinice milicije, ?iji su pripadnici imali samo lako vatreno naoru?anje. Ove brigade su bile podređene posebnom podjeljenju u okviru MUP Srpske Krajine.

Hrvatski napad na Miljeva?ki plato, pokazao je da mirovnjaci ne?e braniti Srpsku Krajinu i 16. oktobra 1992. godine osnovana je Srpska vojska Krajine ? regularna vojska Srpske Krajine. ^[94] Sprovedena je vojna reforma, prema kojoj su jedinice TO i brigade Posebnih jedinica milicije transformisane u vojne brigade i odrede. Sve one su raspoređene u sastav ?est korpusa i Glavni ?tab. SVK se sastojala iz Glavnog ?taba, ?tabnih jedinica, armijskih korpusa i RV i PVO. U osnovi, korpus SVK se sastojao od ?taba, nekoliko pje?adijskih brigada, artiljerijskih bataljona, protivtenkovskog diviziona, diviziona PVO i pozadinskih baza. ^[95] Neki korpusi su imali specijalne jedinice, a u 7. korpusu se nalazio oklopni voz . Svi korpusi SVK, sa izuzetkom Korpusa specijalnih jedinica koji je osnovan u ljeto 1995. godine, bili su zasnovani na teritorijalnom principu. ^[96]

Va?no tijelo koje je koordinisalo aktivnostima ministarstva odbrane i vojnim jedinicama, bilo je Vrhovni savjet odbrane. Sastojao se od predsjenika, prvog ministra, ministrao odbrane, ministra unutra?njih poslova i komandanta vojske. Vrhovni savjet odbrane određivao je vojne polo?aje, usmjeravao odbranu u slu?aju prijetnje, mobilizovao vojsku i sprovodio druge aktivnosti u skladu sa ustavom i zakonom. ^[91]

Nakon pada Srpske Krajine 1995. godine, veliki dio naoru?ajanja SVK evakuisan je na teritoriju Republike Srpske i predat Vojsci Republike Srpske. Dio pripadnika SVK je nastavio vojnu slu?bu u VRS. Posljednji preostali je 11. isto?noslavonski korpus koji je popunjen u jesen 1995, a oru?je je dobijao iz Jugoslavije. Poslije Erdutskog sporazuma je raspu?ten 21. juna 1996. godine, a oru?je je predato Vojsci Jugoslavije. ^[97]

Socijalni i dru?tveni podaci [ uredi | uredi kod ]

Privreda [ uredi | uredi kod ]

Za vi?e informacija pogledajte ?lanak Dinar Republike Srpske Krajine

Prema mnogim istra?iva?ima, u socijalisti?kom periodu, teritorije koje su u?le u sastav Srpske Krajine, bile su zna?ajno slabije razvijene od ostatka teritorije Hrvatske. ^[78] Infrastruktura je bila manje razvijena, turisti?ki potencijal znatno manji, kao i obim investicija. Prije rata, mnogi industrijski objekti u kraji?kim gradovima su bili dio industrijskih postojenja koje se nalaze u Hrvatskoj ili u Bosni i Hercegovini. Borbena dejstva su nanjela znatnu ?tetu infrastrukturi Srpske Krajine, prekinuv?i mnoge proizvodne i trgovinske veze. Izuzetno su o?te?eni i stambeni objekti. Uvođenje sankcija Jugoslaviji je uticalo na situaciju u Srpskoj Krajini, ?to je pogor?alo ve? te?ku ekonomsku situaciju. ^[98]

Tokom stvaranja dr?ave, kraji?ke vlasti su vjerovale da ?e izgraditi privredu kroz blisku saradnju sa Jugoslavijom i Srpskom. ^[98] Međitim, pomo? iz Beograda ote?ale su međunarodne sankcije. Ipak, privreda Srpske Krajine nastavila je da funkcioni?e tokom perioda borbenih dejstava. ^[99]

Vlada je 1992. godine odlu?ila da podr?i preduze?a, koja su prije rata bila u javnom vlasni?tvu, jer su se suo?ila sa velikim pote?ko?ama. Usvojila je svoju valutu ? dinar Republike Srpske Krajine , ali je zbog velike inflacije njena vrijednost stalno opadala. Hiperinflacija je po?ela 1993. godine, ?to je onemogu?ilo usvajanje republi?kog bud?eta. Po?etkom 1994. godine u Jugoslaviji je uveden novi dinar, vezan za njema?ku marku po kursu 1:1. Jugoslovenski dinar se u Srpskoj Krajini i Srpskoj usvaja kao jedina valuta, ?ime je hiperinflacija zaustavljena. Nova vlada sa Borislavom Mikeli?em na ?elu, usvojila je bud?et i po?ela da obnavlja privredu. ^[98]

Mnoga preduze?a iz Srpske Krajine su poku?ala da se preorjenti?u na tr?i?ta Srpske i Srbije, ?to je djelimi?no postignuto. Program stabilizacije privrede i finansija je razvijen 1994. godine. Funkcionisanje monetarnog sistema i finansija zavisilo je isklju?ivo od Beograda. Aktivno je kori?teno poljoprviredno zemlje povr?ine od 700.000 hektara. Međutim, zbog nedostatka gorica za ma?ine i nedovoljnog finansiranja, poljovrivreda u Srpskoj Krajini je pokazala nisku efikasnost. Konkretno, u Isto?noj Slavoniji je 1994. godine 45% zemlji?ta pripremljeno za sijanje, ali je kraju ?etva prikupljena samo za 30%. ^[100] Aktivno je kori?ten i ?umski fond od 540.000 hektara, sa godi?njim pripastom od 1.500.000 m ³ . Mediji su pri tome u vi?e navrata tvrdili, kako je sje?a ?uma u Isto?noj Slavoniji sprovođena bez regulativa i planiranja. U ovoj oblasti je crpljena i nafta, ali u nedovoljnim koli?inama kako bi se pokrio republi?ki deficit goriva. ^[101] Nafta crpljena u Srpskoj Krajini slata je na preradu u Pan?evo u Jugoslaviji. Zatim je ono prodavano na teritoriji Srpske Krajine. Istovremeno, dio goriva je dodjeljivan vojsci i ministarstvu unutra?njih poslova, kako bi ispunili svoje potrebe. ^[102]

Kultura i obrazovanje [ uredi | uredi kod ]

Prva mjera ka stvaranju obrazovnog sistema nezavisnog od Zagreba preuzete su u septembru 1990. godine, kada je osnovan Kulturno-prosvjetni savjet Sjeverne Dalmacije i Like. U martu 1991. osnovano je ministarstvo obrazovanja, sa sjedi?tem u Kninu i mjesnim kancelarijama u Belom Manastiru i Topuskom (osnovano ne?to kasnije). Na ?elu ministarstva se nalazio Du?an Bad?a, profesor iz Obrovca. Sa po?etkom neprijateljstava, obrazovni proces je vi?e puta prekinut. Same ?kole su periodi?no bombardovane i uni?tavane.

U junu 1993. godine vlada Srpske Krajine donjelo je odluku o osnivanje Univerziteta Nikola Tesla u Kninu. U sastavu univerziteta su se nalazila ?etiri fakulteta: ^[103]

• Filozofski fakultet u Petrinji;
• Poljoprivredni fakultet u Belom Manastiru;
• Politehni?ki fakultet u Kninu;
• Fakultet dru?tvenih nauka u Kninu.

Profesori iz Srbije i Srpske su pru?ali zna?ajnu pomo? univerzitetu. ^[103]

U ?kolama Srpske Krajine su se u?ili sljede?i predmeti: srpski jezik i knji?evnost, istorija, geografija, muzi?ka i likovna kultura, priroda i dru?tvo i vjeronauka. Ud?benike je ?tampao Zavod za ud?benike Republike Srbije. Iz Srbije je podremana humanitarna pomo? kako pojedina?no u?enicima, tako i cijelim ?kolama. Djeca poginulih boraca su dobijala ud?benike na poklon. Znatnu pomo? obrazovnom sistemu Srpske Krajine, osim Srbije, pru?ala je Gr?ka i Rusija . ^[104]

U ljeto 1993. godine u Srpskoj Krajini je osnovana Narodna biblioteka, ?ije je osnivanje pomogla Srpska akademija nauka i umjetnosti . U Kninu je 16. juna osnovano Srpska narodno pozori?te. Ansambla pozori?ta je u?estvovao na festivalima u gradovima Srpske Krajine zajedno sa kolegama iz Srpske i Srbije. Ne?to kasnije u Kninu je osnovan dokumentacioni centar ?Krajina-film”. ^[103] Brojne kulturne manifestacije su odr?avane u Domovima Srpske vojske Krajine, posebno u Kninu, Benkovcu, Petrinji, Glini i Belom Manastiru. Organizovana su i kulturna dru?tva. ^[105] Pored toga, u Srpskoj Krajini su preuzete određene mjera za osnivanje muzeja. Muzejska djelatnost je organizovana u Kninu ( Kninska tvrđava ), Benkovcu ( Ka?tel Benkovi? ), Petrovoj Gori, Topuskom, Vukovaru ( Dvorac grofa Elca ) i Belom Manastiru. ^[105]

U Srpskoj Krajini se emitovala ?Dr?avna radio-televizija”, kao i u Benkovcu, Kninu, Gra?anici, Korenici, Slunju, Vrginmostu, Petrinji, Oku?anima, Vukovaru, Borovu Selu, Mirkovcima i Belom Manastiru. Krajem 1993. godine, radi predizborne kampanje Milana Marti?a, uz podr?ku Jugoslavije, po?elo je emitovanje programa ?Televizija na Plitvicama”. ^[105]

Poslije pada Srpske Krajine u avgustu 1995. godine, mnogi u?enici i studenti nastavili su ?kolovanje u Srbiji. U jesen 1995. godine, obrazovne institucije Srbije su iz izbjegli?kih porodica iz Srpske Krajine zabilje?ile 15.900 osnovaca, 6.100 srednjo?kolaca i 1.890 studenata. ^[106]

Zdravstvena za?tita [ uredi | uredi kod ]

Zdravstvo podru?ja Srpske Krajine je prije rata bilo integralni dio zdravstvene slu?be u Hrvatskoj. Finansirano je iz jedinstvenog fonda, sa sjedi?tem u Zagrebu. Koli?ina novca kojom je raspolagalo kraji?ko zdravstvo nije bila dovoljna da pokrije ve?e potrebe. Zdravstvena slu?ba Krajine imala je 9 domova zdravlja ( Knin , Benkovac , Obrovac ,

, Korenica , Donji Lapac , Dvor na Uni , Kostajnica , Vrginmost , Vojni? ) i 3 medicinska centra (Knin, Glina , Petrinja ). Broj stanovnika na jednog ljekara je bio, u prosjeku, 1.412. Najmanji je bio u Kninu (532) i u Petrinji (554), dok u Vojni?u taj broj iznosio 2.233. Broj postelja u RSK je iznosio 1.338, tj. 4,53 kreveta na 1.000 stanovnika. ^[107]

Nakon po?etka rata u 1991. godini zdravstvena slu?ba u SAO Krajini je reformisana u pravcu autonomije i saradnji sa slu?bama zdravlja Bosne i Hercegovine i Jugoslavije. U jesen 1991. bila su stvorena dva medicinska centra u Kninu ( Dalmacija i Lika ) i u Glini ( Kordun i Banija ). Zna?ajna pa?nja je bila obra?ena na pomo? izbjeglicama sa podru?ja pod kontrolom ZNG i MUP-a Hrvatske, kojih je bilo ukupno oko 100.000 ljudi. U toku ?itavog rata veliku pomo? ljekarima Srpske Krajine su pru?ili Vojnomedicinska akademija u Beogradu i humanitarne organizacije, kao i Srpska pravoslavna crkva . ^[108]

Sport [ uredi | uredi kod ]

Prvi koraci po razvoju sportskih aktivnosti na prostoru Srpske Krajine su po?eli 28. septembra 1992 . godine kada je usvojen Zakon o fizi?koj kulturi. Nakon toga su osnovani strukovni savezi kao fudbalski u Srbu , ko?arka?ki u Kninu , odbojka?ki u Vukovaru , rukometni u Belom Manastiru , ?ahovski u Borovu naselju itd. U Benkovcu 11. februara 1995 . godine je osnovan Olimpijski komitet Republike Srpske Krajine. Saradnja Srpske Krajine, Srpske i Srbije na sportskom polju bila je uspje?na. Prvi koraci saradnje napravljeni su zahvaljuju?i naporima Ministarstva za sport Savezne Republike Jugoslavije, Jugoslovenskog olimpijskog komiteta , Fakulteta za fizi?ko vaspitanje i drugih institucija u Beogradu i sli?nih iz Srpske, odnosno sa Pala i iz Banje Luke . U Srpskoj Krajini je bila popularna fudbalska liga koja je postojala u periodu od 1992. do 1995. godine, a najpoznatiji klub je bio ?Dinara” iz Knina. Politi?ki polo?aj Srpske Krajine odrazio se na njen sportski ?ivot u međunarodnim okvirima. To je zna?ilo blokadu u svakom pogledu. ^[109]

Sportske aktivnosti su sprovođene u ?itavom ratnom periodu. Kraji?ka ekipa je u?estvovala na prvenstvu Vojske Republike Srpske u zimskim sportovima na Jahorini . Karatisti iz Petrinje u?estvovali su na karate prvenstvu Jugoslavije. Organizovano je vi?e trka maratonaca od kojih je najpoznatija trka na relaciji Banja Luka?Knin u du?ini 320 km. ^[110]

U organizaciji Glavnog ?taba Srpske vojske Krajine , na stadionu Sportskog centra u Kninu, 22. maja 1993. godine, odigrana je prijateljska fudbalska utakmica između selekcija Srpske vojske Krajine i Vojske Republike Srpske. Utakmicu je posmatralo nekoliko hiljada gledalaca, među kojima su bili đorđe Bjegovi? , predsjednik Vlade Srpske Krajine i general Mile Novakovi? , komandant Srpske vojske Krajine, sa saradnicima. Fudbaleri obje ekipe do?li su na utakmicu sa rati?ta iz svih dijelova svojih dr?ava. ^[105]

Trenutno stanje [ uredi | uredi kod ]

Glavni ?lanak: Vlada Republike Srpske Krajine u progonstvu

Poslanici nekada?nje Skup?tine Republike Srpske Krajine su 2005 . godine formirali Vladu Republike Srpske Krajine u progonstvu , međutim ona do danas nije ostvarila neki ve?i uticaj kako među izbjeglim licima iz Srpske Krajine, tako i prema Vladi Srbije . ^{[111] [112] [113]}

Prvi ministar vlade u progonstvu je Milorad Buha . U vladi se jo? nalazi ?est ministara. ?lanovi vlade u progonstvu izjavili su da namjeravaju raditi na planu zasnovanom na planu Z-4 i njihov kona?ni cilj je da Srbi postignu ?vi?e od autonomije, manje od nezavisnosti” u Hrvatskoj. ^[114] Skup?tina i Vlada Srpske Krajine u progostvu je priznala nezavisnost Abhazije i Ju?ne Osetije . ^[115]

Napomene [ uredi | uredi kod ]

Reference [ uredi | uredi kod ]

Literatura [ uredi | uredi kod ]

srpski

ruski

engleski

ostali

Dodatna literatura [ uredi | uredi kod ]

Vanjske veze [ uredi | uredi kod ]

• ?KrajinaForce - Glas Krajisnika u Egzilu - Krajina - Republika Srpska Krajina” (sr).  
• ?Hronika Republike Srpske Krajine” (sr). Arhivirano iz originala na datum 07. 08. 2013.  
• ?Op?tine Republike Srpske Krajine” (sr). Arhivirano iz originala na datum 12. 10. 2008.