Corpos de istadu in su mundu dae su 1600
Corpu de istadu in Polonia in su 1926
Unu
corpu de istadu
(de su
frantzesu
:
coup d'Etat
) est s'usurpatzione de su podere vigente de manera violenta e la vulneratzione de sa legalidade istitutzionale de un'
istadu
ghiada dae membros de su matessi istadu, cabos politicos,
funtzionarios
o, prus a fitianu, militares, e in carchi casu pro mediu de s'apogiu de ateros istados, cun s'obietivu de otennere su podere. Candu custas bias triunfant a s'ispissu su guvernu chi risultat si faghet dae tipu
ditatoriale
, chi podet sighire pro iscutas de tempus varias. In carchi casu otenent su podere a sa lestra e in ateros, non binchere durante is primas dies, ingennerende una
gherra tzivile
.
Su cuntzetu de corpu de istadu at comintzadu a s'impreare in sa
Frantza
de
su de 18 seculos
pro faghere relatu a una serie de mesuras violentas e improvisadas chi pigaiat su Re chentza de respetare sa legislatzione ne is normas morales. A s'ispissu fiat pro s'isbaratzare de is inimigos candu su re etotu creiat ca fiat netzessariu pro mantennere sa seguridade de s'Istadu o su bene comunu.
Su tremene at isvilupadu durante
su de 19 seculos
cun significadu de atzione violenta de unu cumponente de s'Istadu, pro esempru s'esertzitu, cun s'obietivu de iscontzare su podere vigente. Su cuntzetu andat paris cun su de
rivolutzione
, chi abarrat reservadu pro movimentos organizados dae tziviles angenos a s'Istadu.
Giai durante
su de 20eculos
su
1930
est cumparessidu su libru
Tecnica del colpo di Stato
(
Tecnica de su corpu de istadu
) de
Curzio Malaparte
, chi at impostu s'impreu generalizadu dae su cuntzetu giai cun sa connotatzione moderna partende dae s'analisi critica de sas atziones de su
fascismu
e de su
nazismu
. Malaparte at aplicadu su cuntzetu de su corpu de istadu non petzi a un'operatzione esecutada dae integrantes de s'Istadu, si nono puru pro poderes tziviles, chi mediante sa desestabilizatzione de su guvernu a traessu de atziones punnadas a ingennerare caos sotziale provocant sa ruta de su podere e iscurfent issos a bi atzedere . Pro Malaparte sa diferentzia essentziale de su cuntzetu de corpu de istadu cun
gherra tzivile
e
rivolutzione
est s'impreu de s'ispantu e sa durada curtza de sas operatziones.
In su de 20 seculos su corpu de istadu at adotadu sa forma tipica de un'atzione de is fortzas armadas boghende a fortza su guvernu istabilidu. Sende gasi, mescamente partende dae su collassu de is
ditaduras latinoamericanas
, durante sa decada de su
1980
, is corfos de istadu sunt andados adotende formas prus complessas e prus pagu evidentes, mediante tecnicas de desestabilizatzione economica e de ingenneru de unu clima de caos sotziale.