Ten artykuł dotyczy pory roku. Zobacz te?: inne znaczenia tego słowa .

Zima ? jedna z czterech por roku w przyrodzie , w strefie klimatu umiarkowanego . Charakteryzuje si? najni?szymi temperaturami powietrza w skali roku , umiarkowan? ilo?ci? opadu atmosferycznego , zazwyczaj zestalon? (zamarzni?t?) form? opadu i osadu atmosferycznego , a wi?kszo?? ?wiata ro?lin i zwierz?t przechodzi okres u?pienia ^[1] .

Zima astronomiczna rozpoczyna si? w momencie przesilenia zimowego i trwa do momentu rownonocy wiosennej , co w przybli?eniu oznacza na połkuli połnocnej okres pomi?dzy 22 grudnia a 21 marca (cz?sto jednak daty te wypadaj? dzie? wcze?niej lub dzie? po?niej).

Podczas zimy astronomicznej dzienna pora dnia jest krotsza od pory nocnej , jednak z ka?d? kolejn? dob? dnia przybywa, a nocy ubywa.

Za zim? klimatyczn? przyjmuje si? okres roku , w ktorym ?rednia dobowa temperatura powietrza spada poni?ej 0 °C . Zasadniczo zim? poprzedza jesie?, jednak pomi?dzy tymi okresami znajduje si? klimatyczny etap przej?ciowy ? przedzimie . Podobnie zim? od wiosny oddziela przedwio?nie .

Dla połkuli południowej wszystkie opisane daty i zjawiska s? przesuni?te o poł roku. Za miesi?ce zimowe na połkuli połnocnej uznaje si? grudzie?, stycze? i luty, a na południowej czerwiec, lipiec i sierpie?.

Ro?liny [ edytuj | edytuj kod ]

Wi?kszo?? ro?lin zimuje w formie nasion lub podziemnych kł?czy, cebul i bulw. Na powierzchni pozostaj? tylko bezlistne krzewy i drzewa li?ciaste oraz zimozielone krzewy i drzewa iglaste. ?nieg pokrywaj?cy drzewa chroni je przed przemarzaniem, a szad? jest zjawiskiem wyst?puj?cym tylko w zimie, gdy jest mgła i mroz ^[2] .

Zwierz?ta [ edytuj | edytuj kod ]

Zwierz?ta bezkr?gowe i kr?gowce zmiennocieplne pozostaj? w ukryciu przez cał? zim?. Tylko ptaki i niektore ssaki s? aktywne niezale?nie od temperatury otoczenia ^[3] . Ryby prze?ywaj? zim? w wodzie pod lodem pod warunkiem, ?e przez przer?ble odbywa? si? b?dzie jej przewietrzanie.

?wi?ta zwi?zane z zim? [ edytuj | edytuj kod ]

Bo?e Narodzenie [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Bo?e Narodzenie .

W religii chrze?cija?skiej ?wi?to upami?tniaj?ce narodziny Jezusa Chrystusa . Jest to stała uroczysto?? liturgiczna przypadaj?ca na 25 grudnia . ?wi?tom Bo?ego Narodzenia towarzyszy zwyczaj ubierania choinki , ktory pojawił si? w Polsce około 100 lat temu. Tradycyjnie drzewko ozdabia si? w wigili? ^[4] .

Wigilia Nowego Roku i Nowy Rok [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobne artykuły: Sylwester (?wi?to) i  Nowy Rok .

?wi?to po?egnania starego i powitania Nowego Roku narodziło si? na przełomie XIX i XX wieku. Pocz?tkowo obchodzono je tylko w bogatszych warstwach społecze?stwa, stopniowo zwyczaj rozpowszechniał si? na szersz? skal?. Na pocz?tku XX wieku pojawiły si? lokalne zwyczaje prze?ywania nocy sylwestrowych. Zwyczaj rozpoczynania nowego roku od pierwszego dnia stycznia wprowadził Gajusz Juliusz Cezar . Rzymianie czcili w ten dzie? Janusa , boga bram, drzwi i pocz?tkow. Wiele j?zykow , w tym angielski i niemiecki przej?ły wła?nie od Janusa nazw? miesi?ca stycze? (ang. January , niem. Januar ). Wcze?niej Rzymianie nowy rok witali 1 marca , dlatego te? w wielu j?zykach zapo?yczone nazwy wrze?nia, pa?dziernika, listopada i grudnia, czyli 9., 10., 11. i 12. miesi?ca roku pochodz? od łaci?skich liczebnikow septem , octo , novem , decem (7, 8, 9, 10). Pierwszym w historii rokiem rozpocz?tym 1 stycznia był rok DCCVIII Ab Urbe Condita, tzn. 708 rok od zało?enia Miasta ( Rzymu ), czyli według obecnie stosowanej rachuby czasu 46 r. p.n.e.

Jare ?wi?to [ edytuj | edytuj kod ]

Jare ?wi?to przypada na koniec zimy, podczas niego praktykowany jest zwyczaj topienia Marzanny .

Energia elektryczna [ edytuj | edytuj kod ]

Zu?ycie energii elektrycznej zim? jest du?o wi?ksze ni? latem . To dlatego, ?e w tym okresie dni s? najkrotsze, a temperatura powietrza spada znacznie poni?ej zera. Uwzgl?dniaj?c wzgl?dy ekologicznie, ogranicza si? ogrzewanie zasilane przez spalanie w?gla . Alternatyw? dla ogrzewania w?glowego jest mi?dzy innymi ogrzewanie elektryczne ^{[5] [6]} .

Sporty i zabawy zimowe [ edytuj | edytuj kod ]

Zim? rozpowszechnione s? ro?ne sporty i zabawy.

  Osobny artykuł: Sporty zimowe .

Zabawy zwi?zane ze ?niegiem i lodem [ edytuj | edytuj kod ]

• jazda na sankach
• lepienie bałwana
• narciarstwo
• rzucanie ?nie?kami
• snowboarding
• bobsleje
• ły?wiarstwo
• w?dkarstwo podlodowe
• morsowanie
• hokej na lodzie
• curling
• ice speedway

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Informacje w  projektach siostrzanych

Multimedia  w Wikimedia Commons

Teksty ?rodłowe  w Wiki?rodłach

Cytaty  w Wikicytatach

Definicje słownikowe  w Wikisłowniku

• zima stulecia
• terminy zwi?zane z zim?: ferie ? karnawał ? Nowy Rok ? sen zimowy ? ?wi?to Godowe ? Noc sylwestrowa
• morsy ? amatorzy k?pieli zimowych
• pora deszczowa ? odpowiednik zimy w klimacie zwrotnikowym

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Zima w wierszach . mirpralat.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-29)]. ? strona, na ktorej znajduj? si? wiersze, kartki, zdj?cia, piosenki dotycz?ce zimy.