Władysław Natanson

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Władysław Natanson
Ilustracja
Władysław Natanson (1928)
Data i miejsce urodzenia

18 czerwca 1864
Warszawa

Data i miejsce ?mierci

26 lutego 1937
Krakow

Miejsce spoczynku

cmentarz Rakowicki w Krakowie

Zawod, zaj?cie

fizyk

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Złoty Wawrzyn Akademicki
Multimedia w Wikimedia Commons

Władysław Natanson (ur. 18 czerwca 1864 w Warszawie , zm. 26 lutego 1937 w Krakowie ) ? polski fizyk [a] [1] [2] .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Pochodził z ?ydowskiej rodziny bankierow, b?d?c wnukiem Samuela Natansona (1795?1879), synem Ludwika Natansona (1821?1896), lekarza, i Natalii z Epsteinow. Jego bratem był przemysłowiec Edward Natanson (1861?1940), ojciec fizyka Ludwika Karola Natansona (1905?1992).

Uko?czył studia na uniwersytetach w Warszawie , Petersburgu , Dorpacie i w Cambridge, w 1891 habilitował si? w Krakowie, od 1894 profesor nadzwyczajny, a od 1902 profesor zwyczajny Uniwersytetu Jagiello?skiego (w latach 1922?1923 rektor). Profesor fizyki matematycznej na Uniwersytecie Jagiello?skim, 1893 członek korespondent, 1900 członek zwyczajny Polskiej Akademii Umiej?tno?ci , członek wielu zagranicznych Towarzystw Naukowych.

W nocy z 20 na 21 kwietnia 1923 pod domem prof. Natansona, wowczas rektora UJ, przy ul. Studenckiej eksplodowała bomba. Wybuch znacznie zniszczył elewacj? budynku, bram? wjazdow? i sie?, ale nie było ofiar. Sprawcow nie udało si? uj??. Opinia publiczna ł?czyła zamach ze sprzeciwem profesora wobec zainicjowanego przez Młodzie? Wszechpolsk? , a dyskutowanego wowczas w Sejmie projektu ograniczenia liczby studentow ?ydowskich poprzez numerus clausus [3] . Dziewi?? z 42 konsultowanych w tej sprawie wydziałow uczelni odrzuciło projekt, w tym Wydział Filozoficzny UJ . Rektor Natanson nale?ał obok profesorow UJ Stanisława Estreichera i Fryderyka Zolla do przeciwnikow numerus clausus . Nast?pnego dnia głosowanie nad projektem zostało na wniosek PSL ?Piast” odroczone. Organ PPS ? Naprzod ” przypisał zamach endeckiej koalicji znanej potocznie jako Chjena i oskar?anej o inspiracj? zabojstwa prezydenta Narutowicza cztery miesi?ce wcze?niej. Prasa narodowa ogłosiła zamach prowokacj? "terrorystow ?ydowsko-komunistycznych ". Trzej przywodcy Młodzie?y Wszechpolskiej zatrzymani na wniosek premiera Sikorskiego zostali zwolnieni wobec braku dowodow [4] [5] . Zamach zapocz?tkował seri? wybuchow bombowych, w tym w Krakowie w hotelu Kellera na Kazimierzu, gdzie mie?ciła si? siedziba ?ydowskiej partii Bund , oraz w budynku redakcji ? Nowego Dziennika ” przy ul. Orzeszkowej [6] .

Przedmiotem bada? Natansona były: teoria kinetyczna gazow , termodynamika procesow nieodwracalnych i jej zastosowania do hydrodynamiki płynow lepkich, teoria elektronow, teoria promieniowania i optyka .

W fachowych pismach zagranicznych oraz w sprawozdaniach Polskiej Akademii Umiej?tno?ci ogłosił szereg prac z optyki i innych działow fizyki teoretycznej. Wydał: ?Wst?p do fizyki teoretycznej” (1890), ?Promieniowanie” (1913), ?Pierwsze zasady mechaniki undulacyjnej” (1930). Gł?bokie my?li fizyki wspołczesnej udost?pnił szerszym kołom czytelnikow w ?Odczytach i Szkicach” (1908), w ??yciorysie Newtona” (1927) oraz w dziełach pt. ?Oblicze natury” i ?Porz?dek Natury”.

Od 11 kwietnia 1911 ?onaty z El?biet? Tekl? z Baranowskich. Jego synem był Wojciech Natanson (1904?1996), a zi?ciami Zygmunt Grodzi?ski i Bogdan Kamie?ski .

Zmarł 26 lutego 1937 w Krakowie [7] . Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera 26-płd-grobowiec Natansonow) [8] .

Grob prof. Władysława Natansona i prof. Zygmunta Grodzi?skiego

Ordery i odznaczenia [ edytuj | edytuj kod ]

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Na XXXV. Zje?dzie Fizykow Polskich w Białymstoku prof. Andrzej Kajetan Wroblewski (Instytut Fizyki Do?wiadczalnej UW) przedstawił referat nt. ?Fizyka w Polsce wczoraj, dzi? i jutro” ? krotk? charakterystyk? fizyki w Polsce XX w. Zaprezentował wska?niki bibliometryczne, liczby dotycz?ce stopni i tytułow naukowych oraz liczby studentow fizyki. W podsumowaniu ocenił wkład Polakow do ?wiatowej fizyki XX w., wyodr?bniaj?c przede wszystkim ? poza Mari? Skłodowsk?-Curie (ktora w ?wiatowych zestawieniach jest wymieniana jako obywatelka francuska) ? czterech fizykow, ktorzy dokonali odkry? na miar? Nagrody Nobla: Mariana Smoluchowskigo , Mariana Danysza , Jerzego Pniewskiego i Karola Olszewskiego . W?rod osiemnastu mniej zasłu?onych, ktorzy jednak wnie?li bardzo powa?ny wkład do rozwoju fizyki i w pewnym okresie nale?eli do liderow ?wiatowej fizyki (ktorych nazwiska s? wymieniane w syntetycznych obcoj?zycznych historycznych opracowaniach) znalazł si? Władysław Natanson. W tej samej grupie prof. Andrzej Kajetan Wroblewski wymienił nazwiska: Czesław Białobrzeski , Tadeusz Godlewski , Leopold Infeld , Aleksander Jabło?ski , Mieczysław Je?ewski , Marian Mi?sowicz , Henryk Niewodnicza?ski , Arkadiusz Piekara , Stefan Pie?kowski , Wojciech Rubinowicz , Andrzej Sołtan , Leonard Sosnowski , Zdzisław Szyma?ski , Ludwik Wertenstein , August Witkowski , Mieczysław Wolfke , Konstanty Zakrzewski .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Andrzej Kajetan Wroblewski (Instytut Fizyki Do?wiadczalnej UW): Fizyka w Polsce wczoraj, dzi? i jutro . labfiz.uwb.edu.pl. [dost?p 2012-08-31]. ( pol. ) .
  2. ↑ Natanson Władysław , [w:] Encyklopedia PWN [dost?p 2021-09-30] .
  3. ↑ Marek ?ukow-Karczewski, Zamachy w Krakowie , ?Gazeta Krakowska”, 19?20 II 1994 r., nr 42 (13953).
  4. ↑ Bili?ski 2016 ↓ , s. 44?46.
  5. ↑ Grabo? 2000 ↓ , s. 81?82, 92.
  6. ↑ Tajemnicze bomby w Krakowie . ? Nowo?ci Illustrowane ”. Nr 21, s. 2, 26 maja 1923.  
  7. ↑ Zgon ?. p. prof. Natansona . ? Gazeta Lwowska ”, s. 2, nr 47 z 28 lutego 1937.  
  8. ↑ Lokalizator Grobow - Zarz?d Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dost?p 2020-06-02] .
  9. ↑ M.P. z 1929 r. nr 274, poz. 630 ?za zasługi na polu naukowem”.
  10. ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 464 ?za wybitne zasługi na polu nauki i wychowywania młodzie?y w duchu patriotycznym poło?one w latach 1905?1918”.
  11. ↑ M.P. z 1936 r. nr 261, poz. 460 ?za wybitn? tworczo?? naukow?, zwi?zan? z literatur? pi?kn?”.

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Rektorzy Uniwersytetu Jagiello?skiego
Akademia Krakowska /
Uniwersytet Krakowski
(1400?1499)
Akademia Krakowska /
Uniwersytet Krakowski
(1500?1599)
Akademia Krakowska /
Uniwersytet Krakowski
(1600?1699)
AkademiaKrakowska /
Uniwersytet Krakowski
(1700?1777)
Szkoła Głowna Koronna
(1777?1795)
Szkoła Głowna Krakowska
(1795?1805)
Lata 1805?1817 [A] [B]
Uniwersytet Jagiello?ski
(1817?1899)
Uniwersytet Jagiello?ski
(od 1900)
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l Pełni?cy funkcj? rektora w zast?pstwie.
  2. ↑ Od 1805 do 1809 Uniwersytet poł?czony z Uniwersytetem Lwowskim i zgermanizowany, 1809 repolonizacja po wł?czeniu Krakowa do Ksi?stwa Warszawskiego .
  3. ↑ W latach 1853?1860 rektorow nie wybierano, Uniwersytetem kierował mianowany przez rz?d kurator.
  4. ↑ Sprawował obowi?zki rektora Tajnego Uniwersytetu.
Prezesi Polskiego Towarzystwa Fizycznego
XX wiek
XXI wiek
?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Władysław_Natanson&oldid=72922612 ”