Stosunki polsko-białoruskie ? relacje mi?dzynarodowe ł?cz?ce Polsk? i Białoru? .

Stosunki dyplomatyczne mi?dzy Polsk? a Białorusi? zostały nawi?zane 2 marca 1992. Polska była jednym z pierwszych pa?stw, ktore uznały niepodległo?? Białorusi. Oba kraje ł?czy Traktat o dobrym s?siedztwie i przyjaznej wspołpracy z 23 czerwca 1992 oraz szereg umow dwustronnych ^[1] .

Granica polsko-białoruska , licz?ca ponad 418 kilometrow, jest tak?e zewn?trzn? granic? Unii Europejskiej.

Obecnie relacje dyplomatyczne pomi?dzy oboma pa?stwami s? bardzo niepewne. Problem mniejszo?ci polskiej na Białorusi licz?cej ponad 400 000 osob ^[2] oraz zwalczania opozycji demokratycznej odbija si? negatywnie na stosunkach pomi?dzy oboma pa?stwami. Od II połowy lat 90. post?powanie władz Polski wobec Białorusi odbywało si? w ramach formuły ?krytycznego dialogu” ^[3] .

W chwili obecnej Polska posiada trzy placowki dyplomatyczne na terenie Białorusi, ktorymi s? ambasada RP w Mi?sku i konsulaty generalne w Brze?ciu oraz Grodnie . Białoru? natomiast posiada swoje placowki w Warszawie ( ambasada ), Gda?sku i Białymstoku (konsulaty generalne), a tak?e w Białej Podlaskiej (konsulat).

Według ostatniego spisu powszechnego w Polsce zamieszkuje mniejszo?? białoruska , ktora liczy około 48 700 osob.

Na tle stosunkow z wi?kszo?ci? s?siadow czynnikiem wyro?niaj?cym relacje polsko-białoruskie jest brak obci??e? o charakterze historycznym ^[4] . Wskazuje si? raczej na pozytywne do?wiadczenia wspolnej pa?stwowo?ci oraz powi?zania kulturowe ^[4] . Z drugiej strony czynnikiem ro?ni?cym oba społecze?stwa jest religia, a tak?e poziom ?wiadomo?ci narodowej ^[4] .

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Nawi?zanie wspołpracy [ edytuj | edytuj kod ]

Pocz?tek stosunkow z Białorusi? nie był pomy?lny ? władze białoruskie unikały potwierdzenia granicy z Polsk? odwołuj?c si? do argumentu, ?e ich pa?stwo nie było stron? polsko-sowieckiego traktatu z 16 sierpnia 1945 ^[5] . Ponadto wysuwano ??dania autonomicznego okr?gu białostockiego i uznania go za ziemi? etnicznie białorusk? ^[5] . W tych okoliczno?ciach niemo?liwe było wystosowanie wspolnej deklaracji politycznej podczas wizyty ministra Krzysztofa Skubiszewskiego w pa?dzierniku 1990 roku ^[5] . Klimat poprawił si? dopiero po ogłoszeniu niepodległo?ci przez Białoru? 25 sierpnia 1991 ? Sejm odniosł si? do tego faktu w uchwale z 31 sierpnia, a 27 grudnia Polska oficjalnie uznała Białoru? ^[5] . Podczas wizyty premiera Wiaczesława Kiebicza w pa?dzierniku 1991 podpisano Deklaracj? o dobrym s?siedztwie, wzajemnym zrozumieniu i wspołpracy ^[5] . Z kolei w marcu 1992 doszło do wizyty szefa białoruskiej dyplomacji Piotra Krauczanki ^[5] ? podpisano wowczas porozumienia dotycz?ce stosunkow dyplomatycznych i konsularnych ^[6] . W 1992 uzgodniono otwarcie trzech nowych przej?? granicznych, kwesti? dostaw w?gla na Białoru? oraz powołanie wspolnego banku komercyjnego ^[6] . Zawarto te? szereg umow, dotycz?cych m.in. ruchu osobowego, wspołpracy transgranicznej, ochrony i popierania wzajemnych inwestycji oraz wspolnej walce z przest?pczo?ci? ^[6] . 23 czerwca 1992 podpisano najwa?niejsze porozumienie ? Traktat o dobrym s?siedztwie i przyjaznej wspołpracy , wzorowany na analogicznej umowie z Ukrain?, ale z wyra?nie słabszym mechanizmem konsultacji dwustronnych ^[6] .

Na przeszkodzie w pogł?bianiu wspołpracy stan?ły odmienne wizje rozwoju obydwu pa?stw ? Polska zdecydowała si? bowiem na kurs euroatlantycki ^[6] , za? postkomunistyczne elity rz?dz?ce Białorusi? nie zamierzały ani demokratyzowa? kraju, ani radykalnie ogranicza? zwi?zkow z Rosj? ^[7] . Białoru? nie podejmowała zatem inicjatyw maj?cych zbli?y? j? do Zachodu, preferowała jedynie wspołprac? w wybranych dziedzinach ? d??yła np. do zwi?kszenia mo?liwo?ci tranzytu towarow przez Polsk?, budowy linii szerokotorowej do Gda?ska i dzier?awy statkow handlowych ^[7] . W zwi?zku z coraz bardziej ro?ni?cym si? podej?ciem do wizji przyszło?ci swoich pa?stw doszło do zgrzytu dyplomatycznego w czasie wizyty premier Hanny Suchockiej w Mi?sku w dniu 18 listopada 1992 roku ? zwrocenie przez ni? uwagi na fakt zbli?enia białorusko-rosyjskiego odebrano jako zarzut o niech?? do funkcjonowania jako suwerenne pa?stwo ^[7] .

Z drugiej strony zachowana została ogolna dynamika stosunkow politycznych, a w latach 1993?1994 nawi?zano wspołprac? wojskow? ^[7] . Polsce zale?ało bowiem na nieuczestniczeniu Białorusi w Traktacie taszkenckim , ktory zakładał budow? organizacji wojskowej w ramach WNP ^[8] . Rozwijała si? tak?e wspołpraca gospodarcza ? w 1992 obroty w handlu przekroczyły 0,3 mld USD, a Polska była tym samym głownym partnerem handlowym Białorusi, nie licz?c pa?stw WNP ^[8] . Niski stopie? wolnorynkowych przemian osłabił jednak ten czynnik w kolejnych latach ^[8] . Dra?liw? kwesti? we wzajemnych relacjach były sprawy zwi?zane z Polakami na Białorusi i działalno?ci? polskich ksi??y katolickich, ktorych strona białoruska oraz Cerkiew prawosławna oskar?ały o prowadzenie działalno?ci politycznej ^[8] . W umocnieniu relacji nie pomogła nawet wizyta prezydenta Lecha Wał?sy w dniach 28?29 czerwca 1993 roku ^[8] . Koniec roku 1993 i rok 1994 przyniosły zdecydowane sygnały o odmiennych koncepcjach geopolitycznych w obu pa?stwach ? w odpowiedzi na zapytanie ze strony Polski o jej przyst?pienie do NATO strona białoruska wyraziła niepokoj perspektyw? bezpo?redniego s?siedztwa z Sojuszem ^[9] . Wielu białoruskich politykow odbierało polski krok jako działanie przynajmniej nieprzyjazne wobec swego kraju, a opini? t? podzielała du?a cz??? białoruskiego społecze?stwa ^[9] . W tej sytuacji słabło znaczenie politykow nastawionych prozachodnio ^[9] . Ponadto 5 stycznia 1994 strona białoruska podpisała Traktat taszkencki , a 26 stycznia tego samego roku zdymisjonowany został przewodnicz?cy Rady Najwy?szej Stanisław Szuszkiewicz , uchodz?cy za polityka umiarkowanie prozachodniego ^[9] .

Kryzys i ?krytyczny dialog” [ edytuj | edytuj kod ]

W lipcu 1994 prezydentem Białorusi został Alaksandr Łukaszenka ? ju? pierwsze jego posuni?cia wzbudziły niepokoj strony polskiej, gdy? nowy prezydent wstrzymał proces przekazania arsenału j?drowego Rosji oraz zapocz?tkował polityk? reintegracji z Moskw? ^[9] . Narastały rownie? problemy zwi?zane z działalno?ci? polskich ksi??y, gdy? od lipca 1994 zaostrzyły si? przepisy reguluj?ce ich prac? ^[10] . Ponadto pogorszyła si? sytuacja mniejszo?ci polskiej, w zwi?zku z zaostrzeniem si? tendencji autorytarnych w polityce wewn?trznej, przejawem czego było m.in. ograniczenie swobody wypowiedzi i zgromadze? ^[10] . Słabła te? wspołpraca gospodarcza, a wizyty polskich politykow (marszałka Sejmu Jozefa Oleksego , czy ministra spraw zagranicznych Andrzeja Olechowskiego ? obie w 1994) nie wpłyn?ły na zmian? ogolnych tendencji ^[10] . Kolejni polscy ministrowie spraw zagranicznych ( Władysław Bartoszewski , Dariusz Rosati ) wyra?ali wol? poprawy stanu relacji oraz podj?cia zabiegow na rzecz wzmocnienia niezale?no?ci Białorusi, lecz polityka zbli?enia z NATO była ?le odbierana przez stron? białorusk? ^[10] . Od wiosny 1996 wyra?ne w polskiej polityce wobec Białorusi były z jednej strony działania na rzecz kontynuowania dialogu, za? z drugiej stopniowe naciski na zmian? polityki wewn?trznej re?imu ^[10] . 30 marca 1996 doszło do spotkania prezydentow obu pa?stw, na ktorym omowiono m.in. wspołprac? w ramach euroregionow Bug i Niemen ^[11] . Aleksander Kwa?niewski powiedział, ?e Białoru? ma prawo integrowa? si? z Rosj?, powtorzył jednak tez?, ?e suwerenne pa?stwo białoruskiej jest Europie potrzebne ^[11] . Spotkał si? tak?e z przedstawicielami opozycji w Grodnie ^[11] . Tymczasem ju? 2 kwietnia 1996 podpisany został układ o utworzeniu Stowarzyszenia Rosji i Białorusi ^[11] . Jeszcze 20 lipca 1996 polska dyplomacja podj?ła prob? budowy tzw. trojk?ta brzeskiego , czyli trojstronnej wspołpracy polsko-białorusko-ukrai?skiej, jednak Białoru? uznała, ?e nie b?dzie pogł?bia? relacji z pa?stwami krytycznie odnosz?cymi si? do jej polityki wewn?trznej ^[12] . Z kolei 21 wrze?nia 1996 doszło do spotkania premierow obu pa?stw z okazji otwarcia polskiej szkoły w Grodnie i białoruskiej w Kleszczelach , jednak były to ju? ostatnie przykłady tego rodzaju wspołpracy w pierwszych latach rz?dow Łukaszenki ^[12] .

W listopadzie 1996 sytuacja wewn?trzna na Białorusi zaostrzyła si? ? prezydent przedłu?ył swoj? kadencj? o połtora roku oraz usun?ł opozycj? z parlamentu ^[12] . Ograniczanie swobod obywatelskich uderzało tak?e w zamieszkuj?cych Białoru? Polakow ^[12] . Jeszcze 20 listopada zainicjowano wspolny apel prezydentow Polski, Ukrainy i Litwy , ktorzy wezwali Białoru? do rozwi?zania kryzysu drog? konstytucyjn? oraz poszanowania standardow demokratycznych i praw obywatelskich ^[12] . Spotkało si? to z negatywn? reakcj? Białorusi, ktora oskar?yła s?siadow o ingerencj? w sprawy wewn?trzne ^[12] . W zwi?zku z naruszeniami elementarnych standardow wyniki referendum zmieniaj?cego konstytucj? nie zostały uznane przez pa?stwa Europy Zachodniej, co przyczyniło si? do izolacji Białorusi na arenie mi?dzynarodowej ^[12] . Od tego momentu dyplomacja polska przyj?ła strategi? tzw. krytycznego dialogu ? otwarcie krytykowano antydemokratyczne działania re?imu Łukaszenki  (inne j?zyki) i obni?ono rang? wzajemnych relacji, ale nie doszło do całkowitego ich zawieszenia z obawy o zupełne zdominowanie Białorusi przez Rosj? ^[12] . Przyj?ta w tej postaci koncepcja miała koncentrowa? si? na ochronie praw mniejszo?ci polskiej oraz polskich interesow gospodarczych ^[13] .

26 marca 1997 Łukaszenka zasugerował, ?e Polacy z Grodzie?szczyzny nie s? lojalnymi obywatelami pa?stwa ^[13] . Problemem pozostawały te? bariery wspołpracy gospodarczej, zwi?zane z brakiem reform ^[13] . W tych okoliczno?ciach Polska podj?ła prob? nacisku na Białoru? poprzez dyplomacj? wielostronn? ? temat sytuacji na Białorusi poruszono np. na spotkaniu przywodcow 12 pa?stw Europy ?rodkowo-Wschodniej we wrze?niu 1997 w Wilnie ^[13] . Polska chciała skorzysta? rownie? z szansy nawi?zania dialogu podczas swego przewodnictwa w OBWE , gdy w lutym 1998 do Mi?ska przybył Bronisław Geremek ? Białoru? całkowicie odrzucała jednak krytyk? wobec działa? podejmowanych przez re?im ^[13] . Ponadto w czerwcu 1998 pogł?bił si? rozd?wi?k pomi?dzy Białorusi? a Uni? Europejsk? i Stanami Zjednoczonymi, w zwi?zku z potraktowaniem zachodnich dyplomatow przy okazji sprawy osiedla Drozdy ^[13] . Po tych wydarzeniach Zachod obj?ł Białoru? sankcjami, jednak Polska nie przył?czyła si? do tych działa?, a ju? w styczniu 1999 ambasador powrocił do Mi?ska ^[13] .

22 stycznia 1999 uchwalono Posłanie Sejmu do Narodu Białoruskiego , w ktorym wyra?ono wsparcie dla tej cz??ci narodu Białoruskiego, ktora pragnie demokracji i gospodarki budowanej w oparciu o zasady rynkowe ^[14] . Władze białoruskie pot?piły ten krok, a pod polsk? ambasad? pikietowano ^[14] . W tym samym roku rz?d wsparł finansowo stacj? Radio Racja ^[14] , a marszałek Sejmu Maciej Pła?y?ski spotkał si? z Siamionem Szareckim ^[14] . W 2001 roku strona polska skrytykowała przebieg wyborow prezydenckich , ale ogolna postawa polskiej dyplomacji pozostawała zdecydowanie bardziej nastawiona na wspołprac? ni? stanowisko Unii Europejskiej i pozostałych pa?stw NATO ^[14] . Polityk? powi?zania zacie?niania relacji w zale?no?ci od poprawy sytuacji wewn?trznej kontynuowały te? kolejne rz?dy po wyborach parlamentarnych z 2001 roku ^[15] . Po 11 wrze?nia 2001 roku podj?to jednak prob? przełamania impasu ? na organizowan? w Warszawie konferencj? dotycz?c? zwalczania terroryzmu zaproszono przedstawiciela prezydenta Łukaszenki, a w listopadzie 2001 i marcu 2002 doszło do spotkania ministrow spraw zagranicznych ^[15] . Ponadto w styczniu 2002 polska dyplomacja zaproponowała utworzenie grupy polsko-rosyjskiej do spraw Białorusi, a w listopadzie 2002 Polska nie zdecydowała si? na przył?czenie do ponowionych przez UE i USA sankcji wobec przedstawicieli re?imu Łukaszenki  (inne j?zyki) ^[15] . W maju tego samego roku przeprowadzono wspolne ?wiczenia słu?b granicznych ^[15] . Rz?dowi nie udało si? jednak wykorzysta? napi?? w stosunkach rosyjsko-białoruskich ^[15] . Optymistycznym sygnałem była natomiast stopniowa poprawa wymiany handlowej, ktorej obroty si?gn?ły 0,5 mld USD w 2003 roku ^[15] . Jeszcze w 2003 doszło te? do wizyty marszałka Senatu Longina Pastusiaka oraz premiera Leszka Millera na Białorusi ^[16] . Stanowisko strony białoruskiej pozostawało jednak niezmienne ? wyra?ano wol? wspołpracy dwustronnej, ale odrzucano postulaty zmiany polityki wewn?trznej ^[16] .

Nowe problemy w stosunkach wzajemnych wi?zały si? z przyj?ciem Traktatu akcesyjnego ? nakładał on na Polsk? obowi?zek wprowadzenia wiz dla obywateli Białorusi, co wi?zało si? z wysokimi kosztami finansowymi przy przekraczaniu granicy ^[16] . Z drugiej strony 30 kwietnia 2004 udało si? zawrze? now? umow? gospodarcz? ^[16] . Kolejne kwestie sporne wi?zały si? z dalszymi nieprawidłowo?ciami przy białoruskich wyborach ? w 2004 Unia Europejska skrytykowała przebieg referendum , a w 2006 wyborow prezydenckich ^[16] . Z kolei w zwi?zku z oskar?eniami o łamanie praw pracowniczych Białoru? utraciła prawo do korzystania z preferencyjnej taryfy celnej w handlu z Uni? Europejsk? ^[16] . Ponadto po pomara?czowej rewolucji w ko?cu 2004 re?im Łukaszenki jeszcze bardziej zaostrzył represje wobec opozycji, mediow, a tak?e niezale?nych stowarzysze?, w tym jednej z najliczniejszych organizacji ? Zwi?zku Polakow na Białorusi ^[17] . Polityka wobec mniejszo?ci polskiej przyczyniła si? do pogorszenia relacji ^[17] . W czerwcu 2005 roku Białoru? rozpocz?ła wydalanie polskich dyplomatow, a w lipcu Warszawa odwołała swojego ambasadora ^[18] . Kryzys utrzymywał si? tak?e za rz?dow PiS-u, Samoobrony i Ligi Polskich Rodzin ^[18] . Pocz?tkowo z protestami strony białoruskiej spotkało si? rownie? przyj?cie przez Sejm Ustawy z dnia 7 wrze?nia 2007 r. o Karcie Polaka ^[18] .

Proby normalizacji [ edytuj | edytuj kod ]

Okazj? do podj?cia zmiany we wzajemnych relacjach było mianowanie nowego ambasadora w Mi?sku w grudniu 2007 i proba odbudowy kontaktow roboczych ^[18] . Działania te zainicjował przez nowy rz?d Platformy Obywatelskiej i Polskiego Stronnictwa Ludowego ^[18] . Ju? w lutym 2008 roku Łukaszenka złagodził krytyk? Karty Polaka , a podczas corocznego or?dzia w kwietniu tego samego roku odniosł si? do Polakow zamieszkuj?cych Białoru? ?yczliwie ^[18] . W zwi?zku z ograniczeniem represji na Białorusi Polska wsparła ide? wł?czenia tego kraju do zainicjowanego przez siebie programu Partnerstwa Wschodniego ^[18] . 12 wrze?nia 2008 roku doszło do wizyty Radosława Sikorskiego na Białorusi ? była to pierwsza od 4 lat wizyta polskiego ministra spraw zagranicznych w tym kraju ^[19] . Jeszcze przed wyjazdem minister stwierdził, ?e ^[19] :

Białoruskie wybory parlamentarne z wrze?nia 2008 roku nie były ocenione przez Zachod tak negatywnie jak poprzednie głosowania, w zwi?zku z czym złagodzono restrykcje wobec re?imu ^[20] . Doszło te? do spotka? przedstawicieli Unii Europejskiej z władzami Białorusi ^[19] . 1 listopada 2008 roku strona polska obni?yła ceny wiz dla Białorusinow ^[19] . Podj?to tak?e rozmowy na temat liberalizacji polityki wizowej oraz poruszono tematyk? pracy konsulatow ^[21] . 23 lutego 2009 roku Białoru? odwiedził wicepremier Waldemar Pawlak ? doszło wowczas do spotkania z wicepremierem Andriejem Kobiakowem i premierem Siarhiejem Sidorskim ^[21] . 7 maja 2009 roku izolacja Białorusi, przy zdecydowanym wsparciu strony polskiej, została ostatecznie przełamana ? przy udziale przedstawiciela prezydenta Łukaszenki zainaugurowano Partnerstwo Wschodnie ^[21] .

Stosunki od 2020 roku [ edytuj | edytuj kod ]

Po wyborach prezydenckich na Białorusi w 2020 roku Polska udzieliła wsparcia białoruskiej opozycji; jej liderka Swiatłana Cichanouska została przyj?ta w Warszawie przez Prezesa Rady Ministrow Mateusza Morawieckiego , a w ci?gu dwoch miesi?cy ponad 700 Białorusinow przybyło do Polski na zasadach szczegolnych ^[22] . W roku 2021 miał miejsce kryzys migracyjny na granicy polsko-białoruskiej , zaobserwowano tak?e nasilenie wymierzonego w Polsk? nieprzychylnego przekazu ^[23] .

W 2022 po rozpocz?ciu wspieranej przez Aleksandra Łukaszenk? rosyjskiej inwazji na Ukrain? doszło do dalszego pogorszenia stosunkow mi?dzy obydwoma pa?stwami. Dodatkowe napi?cia powodowały zdarzaj?ce si? na terytorium Białorusi dewastacje polskich miejsc pami?ci. Zniszczono m.in. pomnik Armii Krajowej w Stryjowce ^[24] , cmentarz w Mikuliszkach ^[25] , cmentarz w Surkontach ^[26] , groby i upami?tnienia akowskie w Bogdanach ( Jewłasze ) ^[27] , Bobrowiczach , Jodkiewiczach ^[28] , Wołkowysku ^[29] , Dyndyliszkach , Kaczycach ^[30] , Iwiu ^[31] , Piaskowcach ^[32] , Oszmianie ^{[33] [34]} , Plebaniszkach ^[35] oraz pomnik katy?ski na cmentarzu wojskowym w Grodnie ^[36] .

Umowy dwustronne ^[37] [ edytuj | edytuj kod ]

Gospodarka, finanse [ edytuj | edytuj kod ]

Umowa mi?dzy Rzecz?pospolit? Polsk? i Republik? Białoru? o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji (24.04.1992),

Porozumienie mi?dzy Rz?dem Rzeczypospolitej Polskiej i Rz?dem Republiki Białoru? w sprawie utworzenia polsko-białoruskiego komercyjnego banku (podpisane 24.04.1992),

Umowa mi?dzy Rz?dem RP a Rz?dem Republiki Białorusi o wspołpracy gospodarczej (30.04.2004),

Umowa mi?dzy Rz?dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz?dem Republiki Białoru? w sprawie unikania podwojnego opodatkowania w zakresie podatkow od dochodu i maj?tku (18.11.1992),

Umowa mi?dzy Rz?dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz?dem Republiki Białoru? o wspołpracy i pomocy wzajemnej w sprawach celnych (27.11.1995).

Rolnictwo, zdrowie [ edytuj | edytuj kod ]

Umowa mi?dzy Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Rolnictwa i ?ywno?ci Rep. Białorusi dotycz?cej zwalczania w?cieklizny na terytorium Rep. Białorusi w 2018 roku (6.11.2018),

Umowa mi?dzy Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi RP a Ministerstwem Rolnictwa i ?ywno?ci Republiki Białorusi dotycz?ca zwalczania w?cieklizny na terytorium Republiki Białorusi w latach 2019?2020 (30.09.2019).

Praca, zabezpieczenia społeczne, nauka i edukacja [ edytuj | edytuj kod ]

Umowa mi?dzy Rz?dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz?dem Republiki Białoru? o wzajemnym zatrudnianiu pracownikow (27.09.1995),

Umowa mi?dzy Rzecz?pospolit? Polsk? a Republik? Białorusi o zabezpieczeniu społecznym (13.02.2019),

Umowa mi?dzy Rz?dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz?dem Republiki Białoru? o wspołpracy w dziedzinie nauki i technologii (18.11.1992).

Ochrona ?rodowiska i turystyka [ edytuj | edytuj kod ]

Umowa mi?dzy Rz?dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz?dem Republiki Białoru? o wspołpracy w dziedzinie turystyki (27.11.1995),

Porozumienie mi?dzy Rz?dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz?dem Rep. Białorusi o wspołpracy w dziedzinie ochrony ?rodowiska (12.09.2009).

Transport [ edytuj | edytuj kod ]

Porozumienie mi?dzy Rz?dem RP a Rz?dem Republiki Białoru? w sprawie organizacji przewozow (30.03.1992),

Umowa mi?dzy Rz?dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz?dem Republiki Białoru? o komunikacji kolejowej przez granic? pa?stwow? (20.05.1992),

Umowa mi?dzy Rz?dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz?dem Republiki Białoru? o mi?dzynarodowych przewozach drogowych (20.05.1992),

Umowa mi?dzy Rz?dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz?dem Republiki Białoru? o cywilnej komunikacji lotniczej (8.06.1993),

Umowa mi?dzy Rz?dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz?dem Republiki Białorusi o transporcie wodnym ?rodl?dowym (20.01.2012),

Umowa mi?dzy Rz?dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz?dem Republiki Białorusi o utrzymaniu drogowych granicznych obiektow mostowych na polsko-białoruskiej granicy pa?stwowej (27.06.2018),

Umowa mi?dzy Rz?dem RP a Rz?dem Republiki Białorusi o utrzymaniu granicznych kolejowych obiektow mostowych na polsko-białoruskiej granicy pa?stwowej (1.03.2019),

Umowa mi?dzy Rz?dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz?dem Republiki Białorusi o budowie nowego drogowego granicznego obiektu mostowego przez rzek? Bug w drogowym przej?ciu granicznym Sławatycze ? Domaczewo na polsko-białoruskiej granicy pa?stwowej (27.06.2019)

Wspołpraca gospodarcza [ edytuj | edytuj kod ]

Wymiana handlowa [ edytuj | edytuj kod ]

Po załamaniu dwustronnego handlu w 2015 roku, kiedy to w zwi?zku z kryzysem gospodarczym na Białorusi warto?? wzajemnej wymiany towarowej zmniejszyła si? o 28% (do niespełna 2,2 mld USD, z ponad 3 mld USD w 2014 roku), w kolejnych czterech latach doszło do stopniowej odbudowy poziomu obrotow. Po ustabilizowaniu si? poziomu wzajemnego handlu w 2016 roku (minimalny spadek warto?ci obrotow towarowych, o 0,7%, przy wzro?cie polskiego eksportu o 2%), w latach 2017?2019 doszło do kolejnych wzrostow obrotow. Według wst?pnych danych Głownego Urz?du Statystycznego, polsko-białoruska wymiana towarowa wzrosła w 2019 roku nieznacznie, o 3,5%, do rekordowego poziomu około 3,25 mld USD ^[37] . Polski eksport na Białoru? wzrosł w 2019 roku o 12,8%, do ok. 1,92 mld USD ^[37] . W eksporcie na Białoru? dominuj? maszyny i urz?dzenia mechaniczne, elektryczne oraz ich cz??ci, produkty rolno-spo?ywcze (jeszcze kilka lat temu najwi?ksza grupa towarowa w polskim eksporcie), przede wszystkim pochodzenia ro?linnego, a tak?e: produkty przemysłu chemicznego ^[37] . Po stronie białoruskiego eksportu do Polski dominuj? produkty mineralne (w tym paliwa: w ostatnich latach głownie olej nap?dowy ), drewno i wyroby z drewna oraz produkty przemysłu chemicznego ^[37] . Polska jest jednym z najwi?kszych i najwa?niejszych partnerow handlowych ? dla Białorusi (w 2016 roku była nawet krotko na 3-m miejscu w rankingu krajow ? partnerow Białorusi o najwi?kszych dwustronnych obrotach handlowych, po Rosji i Ukrainie) ^[37] . Na mapie polskiego handlu zagranicznego Białoru? utrzymuje si? natomiast na odległych pozycjach (w trzeciej dziesi?tce partnerow pod wzgl?dem wielko?ci udziałow w polskim eksporcie ogołem i w czwartej dziesi?tce pod wzgl?dem udziału w polskim imporcie). Wynika to naturalnie z dysproporcji potencjałow ekonomicznych obu krajow i wielokrotnie wy?szych od białoruskich: warto?ci polskich obrotow handlowych z zagranic?. Udział Białorusi w polskich obrotach towarowych ogołem mie?cił si? w ostatnich latach w przedziale zaledwie 0,4?0,7% ł?cznej warto?ci polskich obrotow towarowych z zagranic? ^[37] .

Wzajemne inwestycje [ edytuj | edytuj kod ]

Wedle danych Narodowej Agencji ds. Inwestycji i Prywatyzacji (NAIP), w 2018 roku Polska awansowała na trzecie miejsce pod wzgl?dem wielko?ci inwestycji brutto i bezpo?rednich inwestycji zagranicznych na Białorusi w?rod krajow-inwestorow, po Wielkiej Brytanii i Cyprze, z udziałem w strukturze inwestycji zagranicznych na Białorusi na poziomie 4,1% ? pod wzgl?dem warto?ci inwestycji brutto oraz 5,1% według warto?ci inwestycji bezpo?rednich ^[37] . W kolejnym roku inwestycje te nie były ju? jednak tak du?e. Według danych Narodowego Banku Republiki Białorusi (NBRB) na stycze? 2019 roku, Polska z zainwestowanymi 220,5 mln USD zajmowała odległe, jedenaste miejsce na li?cie krajow ? najwi?kszych ?rodeł bezpo?rednich inwestycji zagranicznych (instrumenty udziału w kapitale i udziały/ akcje udziały funduszy inwestycyjnych, zgodnie z mi?dzynarodow? pozycj? inwestycyjn? Republiki Białorusi) ^[37] . Udział polskich inwestycji w ogolnej wielko?ci bezpo?rednich inwestycji zagranicznych na Białorusi, ktore 1 stycznia 2019 roku wynosiły, wedle NBRB, 13,06 mld USD, wynosił jedynie 1,7% ^[37] . Według danych NAIP z pocz?tku 2019 roku, na Białorusi zarejestrowanych było 345 podmiotow z kapitałem pochodz?cym z Polski ^[37] . Według tej?e instytucji, w okresie stycze?-wrzesie? 2019 roku z Polski na Białoru? napłyn?ło 282,9 mln USD inwestycji brutto, w tym 270,5 mln USD ? bezpo?rednich inwestycji zagranicznych (BIZ), z tego 25,3 mln USD ? to BIZ netto ^[37] .

Głownym kierunkiem inwestycji polskich firm na Białorusi stał si? w ostatnich latach miejscowy przemysł drzewno-meblarski ^[37] . W?rod znanych polskich firm, ktore zainwestowały w tym sektorze, wymieni? mo?na Black Red White , Grupa Kapitałowa VOX (Profile Voks), Com.40, Szynaka ? Meble oraz Gabi ^[37] . W bran?y rolno-spo?ywczej działa m.in. społka Inko-Food, uruchomiona blisko 20 lat temu na terenie specjalnej strefy ekonomicznej w Brze?ciu, ktora rozwin?ła si? do rozmiarow najwi?kszego prywatnego producenta w?dlin na Białorusi ^[37] . W 2002 roku na terenie grodzie?skiej strefy ekonomicznej uruchomiła społk? i zakłady mi?sne (SOOO Kvinfood) białostocka firma Mispol ^[37] . W sektorach budownictwa i materiałow budowlanych wyro?ni? mo?na UNIBEP , TRASKO, Grup? Atlas , czy firmy ?nie?ka i Decora ^[37] . W handlu detalicznym ? retailer CDRL w 2018 roku kupił akcje najwi?kszej na Białorusi sieci sklepow z odzie?? dzieci?c? Buslik ^[37] . Giełdowa społka LPP w oparciu o franszyz? wprowadziła na miejscowy rynek szereg swych znanych marek: Reserved , Cropp , House , Mohito i Sinsay. W podobny sposob na miejscowym rynku pojawiła si? marka Big Star ^[37] . W logistyce firma CTL Logistics utworzyła z białoruskim partnerem firm? BelPolLogistics zarz?dzaj?c? terminalem towarowym Bakuny pod Grodnem, a OT Logistics ? jeden z głownych przewo?nikow na polskich ?rodl?dowych drogach wodnych, kontrolowany przez Private Equity Fund I Fundusz Mistral planował uruchomienie du?ego europejskiego operatora specjalizuj?cego si? w obsłudze materiałow sypkich i wielkogabarytowych ^[37] .

Na tle inwestycji polskich podmiotow na Białorusi, zaanga?owanie kapitałowe białoruskiego biznesu w Polsce wygl?da bardzo skromnie. Zgodnie z danymi białoruskiego banku centralnego, według stanu na pocz?tek 2019 roku warto?? białoruskich inwestycji w Polsce (instrumenty udziału w kapitale i udziały/ akcje udziały funduszy inwestycyjnych) wynosiła zaledwie 6 mln USD, co stanowiło ?ladowe 0,42% inwestycji dokonanych za granic? przez białoruskie podmioty gospodarcze i przekraczaj?cych 1,44 mld USD ^[37] . Najbardziej znanym na polskim rynku białoruskim podmiotem gospodarczym jest Beloil Polska Sp. z o.o. ? zarejestrowana w 2010 roku w Warszawie społka-corka pa?stwowego koncernu Belorusneft’, zajmuj?ca si? handlem hurtowym i drobnym handlem hurtowym białoruskimi produktami naftowymi i gazem LPG na terenie Polski i innych krajow UE ^[37] . Rafinowany na Białorusi olej nap?dowy dystrybuowany jest z przygranicznych terminali PERN S.A. (do 2017 OLPP Sp. z o.o.) w Małaszewiczach i Narewce oraz z terminali w Koluszkach, Woli R?dzi?skiej (woj. małopolskie) i Emilianowie pod Warszaw?. Tłoczony na Białorusi gaz LPG dystrybuowany jest z terminalu w Małaszewiczach ^[37] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]