Papier warto?ciowy ? zbywalny dokument lub zapis w systemie informatycznym na rachunku papierow warto?ciowych, ktory uciele?nia prawa maj?tkowe w taki sposob, ?e dane uprawnienia przysługuj? osobie wskazanej jako uprawniona w tre?ci dokumentu (cho?by jako okaziciel), a przedło?enie go jest warunkiem koniecznym i wystarczaj?cym dla realizacji uprawnienia. Zniszczenie lub utrata dokumentu powoduje utrat? uprawnie? dopoki nie zostanie wydane postanowienie o umorzeniu dokumentu ^[1] .

W teorii papierow warto?ciowych cz?sto u?ywanym poj?ciem jest inkorporacja (papier warto?ciowy X inkorporuje prawo maj?tkowe Y, ?prawo pod??a za dokumentem”). Inkorporowanymi prawami maj?tkowymi mog? by? np. wierzytelno?ci pieni??ne, udziały , prawo rozporz?dzania towarem.

Papier warto?ciowy odro?nia si? od znaku legitymacyjnego (np. bilet kolejowy, znak opłaty, polisa ubezpieczeniowa ), ktory nie uciele?nia praw maj?tkowych, a jedynie stanowi dowod zawarcia umowy czy te? innego zdarzenia prawnego (?dokument pod??a za prawem”), identyfikuje uprawnionego lub konkretyzuje przysługuj?ce mu ?wiadczenie (np. kolejno?? udzielenia). Zniszczenie lub inna utrata znaku legitymacyjnego nie wyklucza ? w przeciwie?stwie do papierow warto?ciowych ? mo?liwo?ci wykazania uprawnie? w inny sposob. Ponadto w przypadku papierow warto?ciowych, dłu?nik co do zasady nie mo?e powoływa? si? na zarzuty wynikaj?ce ze stosunku podstawowego (tj. ł?cz?cego wystawc? dokumentu z jego pierwszym odbiorc?). Do znakow legitymacyjnych stosuje si? odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego o papierach warto?ciowych (art. 921 ¹⁵ kodeksu cywilnego ), wi?c np. spełnienie ?wiadczenia do r?k posiadacza znaku zwalnia z zobowi?zania.

Papiery warto?ciowe w polskim prawie [ edytuj | edytuj kod ]

Istota, funkcje i regulacja papierow warto?ciowych ro?ni? si? w zale?no?ci od systemu prawnego, w ktorym zostały emitowane. Wyro?nia si? trzy typy systemow prawa papierow warto?ciowych: anglosaski, germa?ski i roma?ski. W Polsce przyj?ty został, z niewielkimi modyfikacjami, system germa?ski. Podstaw? polskiego systemu papierow warto?ciowych s? przepisy art. 921 ⁶ ?921 ¹⁶ kodeksu cywilnego. Poszczegolne rodzaje papierow warto?ciowych s? regulowane przez odpowiednie ustawy szczegolne.

W polskiej nauce prawa wyro?nia si? pi?? teorii na temat chwili powstania papieru warto?ciowego:

• teoria kreacyjna ? uprawnienie powstaje w chwili wystawienia dokumentu zgodnie z przepisami prawa (zazwyczaj przez podpisanie lub zaopatrzenie w faksymile podpisu),
• teoria emisyjna ? dla powstania uprawnienia potrzebne jest wydanie dokumentu innej osobie,
• teoria dobrej wiary ? uprawnienie powstaje, gdy podpisany dokument znajdzie si? w r?kach nabywcy w dobrej wierze ,
• teoria umowna ? wystawienie dokumentu i zawarcie umowy mi?dzy wystawc? a odbiorc? dokumentu,
• teoria pozoru prawnego ? wariant teorii umownej; nabywca w dobrej wierze jest chroniony przez zało?enie, ?e je?li nawet umowa mi?dzy wystawc? a odbiorc? nie została zawarta, lub była niewa?na, to wystawca przez samo sporz?dzenie dokumentu stworzył pozor prawny skutecznego zobowi?zania si? do spełnienia okre?lonego ?wiadczenia.

W teorii prawa toczy si? spor o obowi?zywanie zasady numerus clausus papierow warto?ciowych. W przepisach kodeksu cywilnego ^[2] poj?cie papieru warto?ciowego nie zostało zdefiniowane ani nie zostało wprost powiedziane, ?e papiery warto?ciowe mo?na emitowa? wył?cznie na podstawie obowi?zuj?cych ustaw i w sposob w nich wskazany. Jednak?e zdaniem wielu przedstawicieli nauki prawa po?rednio na obowi?zywanie tej zasady wskazuj? mniejsze lub wi?ksze rygory formalne, jakimi zazwyczaj s? obło?one dokumenty skuteczne erga omnes , tj. nie tylko pomi?dzy stronami czynno?ci prawnej .

Przepisy o obrocie instrumentami finansowymi ^[3] na własny u?ytek konstruuj? definicj? papierow warto?ciowych. Według tej definicji s? nimi:

• akcje ,
• prawa poboru ,
• prawa do akcji ,
• warranty subskrypcyjne ,
• kwity depozytowe ,
• obligacje ,
• listy zastawne ,
• certyfikaty inwestycyjne ,
• inne zbywalne papiery warto?ciowe, tym inkorporuj?ce prawa maj?tkowe odpowiadaj?ce prawom wynikaj?cym z akcji lub z zaci?gni?cia długu , wyemitowane na podstawie wła?ciwych przepisow prawa polskiego lub obcego,
• inne zbywalne prawa maj?tkowe, ktore powstaj? w wyniku emisji, inkorporuj?ce uprawnienie do nabycia lub obj?cia papierow warto?ciowych okre?lonych w poprzednich punktach lub wykonywane poprzez dokonanie rozliczenia pieni??nego (prawa pochodne).

Od listopada 2018 papiery warto?ciowe musz? by? rejestrowane w Krajowym Depozycie Papierow Warto?ciowych . Obowi?zek ten nie dotyczy weksli ^[4] .

Kryteria podziałow papierow warto?ciowych [ edytuj | edytuj kod ]

Według rodzaju inkorporowanego prawa:

• wierzycielskie ? weksel , czek , obligacja, list zastawny, ?wiadectwo udziałowe NFI , publiczny papier warto?ciowy emitowany na podstawie przepisow o finansach publicznych i o banku centralnym ( bon skarbowy , obligacja skarbowa , komunalny papier warto?ciowy , papier warto?ciowy NBP ), bankowy papier warto?ciowy , warrant subskrypcyjny,
• udziałowe (korporacyjne) ? akcja, certyfikat inwestycyjny,
• towarowe ? konosament , dowod składowy ;

według sposobu wskazania osoby uprawnionej oraz trybu zbywania papierow:

• imienne ? zbywalne przez przelew ,
• na okaziciela ? zbywalne przez przeniesienie posiadania dokumentu,
• na zlecenie ? zbywalne przez indos ;

według posiadanego uprzywilejowania:

• uprzywilejowane ? w przypadku akcji np. co do dywidendy , liczby głosow na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy czy te? w przypadku likwidacji społki,
• nieuprzywilejowane.

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

• emisja papierow warto?ciowych

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Janusz Kudła: Instrumenty finansowe i ich zastosowania . Warszawa: Wydawnictwo Key Text, 2009. ISBN  978-83-87251-56-7 . brak strony w ksi??ce
• Łukasz G?sicki, Marek G?sicki: Słownik Terminow Ekonomiczno-Prawnych . Łod?: InterFart, 1999. brak strony w ksi??ce

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Jarosław Zi?biec: Papiery Warto?ciowe na GPW . akcjonariatobywatelski.pl. [dost?p 2014-07-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014?07?29)].