ORP Tur

Bli?niaczy trałowiec ORP ?Delfin”
Klasa	trałowiec
Typ	254K
Projekt	B 4
Oznaczenie NATO	T-43 class
Historia
Stocznia	Stocznia im. Komuny Paryskiej , Gdynia
Poło?enie st?pki	23 lipca 1956
Wodowanie	22 grudnia 1956
Marynarka Wojenna (PRL)
Wej?cie do słu?by	6 sierpnia 1957
Wycofanie ze słu?by	31 pa?dziernika 1991
Zaton?ł	14 stycznia 1993, podniesiony i złomowany
Dane taktyczno-techniczne
Wyporno??	standardowa: 500 ton pełna: 597 t
Długo??	58 metrow całkowita 54 m na KLW
Szeroko??	8,5 m
Zanurzenie	2,3 m
Nap?d
2 silniki wysokopr??ne 9D o ł?cznej mocy 2200 KM 2 ?ruby
Pr?dko??	14 w?złow
Zasi?g	3200 Mm przy pr?dko?ci 10 w?złow
Sensory
sonar Tamir-11 radar Lin-M system ?swoj-obcy” Kremnij-2 radionamiernik ARP-50-1,2M
Uzbrojenie
4 działka kal. 37 mm (2 x II) 8 wkm kal. 12,7 mm (4 x II) 2 mbg , 10-16 min
Wyposa?enie
2 trały kontaktowe MT-1 lub MT-2 trał magnetyczny TEM-52 2 trały akustyczne BAT-2 radiostacja R-609
Załoga	77
Multimedia w Wikimedia Commons

ORP Tur ? polski trałowiec bazowy z okresu zimnej wojny , jeden z trzech zbudowanych na radzieckiej licencji trałowcow proj. 254K . Okr?t został zwodowany 22 grudnia 1956 roku w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni , a do słu?by w Marynarce Wojennej przyj?to go 6 sierpnia 1957 roku. Intensywnie eksploatowana jednostka, oznaczona znakami burtowymi T-62, a nast?pnie 602, wi?ksz? cz??? słu?by sp?dziła w 12. Dywizjonie Trałowcow Bazowych 8. Flotylli Obrony Wybrze?a w ?winouj?ciu . W 1978 roku trałowiec został przebudowany na okr?t badawczy i w tym charakterze słu?ył do pa?dziernika 1991 roku, jako ostatnia z polskich jednostek projektu 254 . W oczekiwaniu na złomowanie okr?t zaton?ł podczas sztormu w Gdyni 14 stycznia 1993 roku, a nast?pnie został podniesiony i rozebrany.

Projekt i budowa [ edytuj | edytuj kod ]

Prace nad pełnomorskim trałowcem bazowym rozpocz?ły si? w ZSRR w 1943 roku, na bazie do?wiadcze? z budowy i eksploatacji trałowcow proj. 58 i proj. 263 ^[1] . Pocz?tkowo projektem zajmowało si? biuro konstrukcyjne CKB-370, nast?pnie CKB-17, a ostateczn? koncepcj? jednostki opracowało CKB-363 w 1946 roku ^{[1] [2]} . Nowe okr?ty miały by? zdolne do okre?lania granic pol minowych i ich likwidacji, prowadzenia trałowa? kontrolnych i rozpoznawczych, torowania przej?? w polach minowych, eskortowania za trałami innych jednostek i stawiania min ^[1] . Dodatkowym wymaganiem była zdolno?? do wykrywania i niszczenia okr?tow podwodnych ^[2] . W 1947 roku rozpocz?to produkcj? seryjn?, buduj?c ł?cznie ok. 180 okr?tow w wersjach 254, 254K, 254M i 254A ^[1] .

Na pocz?tku lat 50. w Pa?stwowej Komisji Planowania Gospodarczego i Sztabie Generalnym Wojska Polskiego zapadły decyzje o rozpocz?ciu licencyjnej budowy okr?tow w polskich stoczniach, w tym trałowcow ^[3] . W styczniu 1953 roku dotarła do Polski dokumentacja techniczna trałowca projektu 254K ^{[2] [4]} . Projekt, pod oznaczeniem ?Trałowiec 500 ton”, ?Projekt 4” i ?B 4”, 8 lutego 1954 roku zaaprobowany został do seryjnej budowy przez specjaln? komisj? Dowodztwa Marynarki Wojennej ^{[2] [4]} . Pocz?tkowo planowano, ?e budowa prototypowego trałowca rozpocznie si? jeszcze w 1953 roku, jednak problemy gda?skiego Centralnego Biura Konstrukcji Okr?towych nr 2 z adaptacj? dokumentacji licencyjnej do polskich norm spowodowały, ?e prace zacz?ły si? w połowie 1955 roku ^{[4] [5]} . Kolejne opo?nienie nast?piło po otrzymaniu we wrze?niu 1955 roku polecenia budowy trałowcow w nowszej wersji 254M , jednak z powodu rozpocz?cia prac stoczniowych (i zakupionego w ZSRR wyposa?enia) postanowiono pierwsze trzy okr?ty (po?niejsze ??ubr” , ?Tur” i ?Ło?” ) uko?czy? w pierwotnej konfiguracji ^{[4] [6]} .

ORP ?Tur” zbudowany został w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni ^{[7] [8] [a]} . St?pk? poło?ono 23 lipca 1956 roku, wodowanie miało miejsce 22 grudnia tego roku, a do słu?by w Marynarce Wojennej okr?t wszedł 6 sierpnia 1957 roku ^{[7] [11]} . Trałowiec otrzymał nazw? pochodz?c? od wymarłego zwierz?cia l?dowego ? tura , łami?c zasady dotychczasowego nazewnictwa okr?tow tej klasy w Marynarce Wojennej, nawi?zuj?ce do ptakow i zwierz?t morskich ^[12] .

Dane taktyczno-techniczne [ edytuj | edytuj kod ]

Okr?t był du?ym, pełnomorskim trałowcem ^{[8] [10]} . Długo?? całkowita wynosiła 58 metrow (54 metry na konstrukcyjnej linii wodnej ), szeroko?? 8,5 metra i zanurzenie 2,3 metra ^{[7] [13]} . Wykonany ze stali , całkowicie spawany kadłub jednostki podzielony był na jedena?cie przedziałow wodoszczelnych (od dziobu ): I ? forpik i magazyn, II ? komora ła?cuchowa i magazyn ?ywno?ci, III ? pomieszczenia mieszkalne i słu?bowe oraz magazyny, IV ? zbiorniki i pomieszczenia załogi, V ? komora amunicyjna, VI ? mechanizmy pomocnicze, VII ? maszynownia, VIII ? magazyny i komora amunicyjna, IX ? wały nap?dowe i pomieszczenia załogi, X ? magazyn trałowy i XI ? maszyna sterowa i magazyny: chemiczny i mundurowy ^[11] . W przebiegaj?cym niemal na całej długo?ci kadłuba dnie podwojnym mie?ciły si? zbiorniki paliwa , wody i z?zy ^[11] . Pod podwy?szonym pokładem dziobowym znajdowały si? kolejno: magazyn farb, urz?dzenie kotwiczne , jadalnia oficerska, kabiny oficerow i pomieszczenia podoficerskie ^[11] . W dalszej cz??ci nadbudowki znajdowały si? pomieszczenia mechanizmow radiotechnicznych, kambuz , przewody kominowe, pomocniczy generator pr?dotworczy oraz b?ben kabloliny trału elektromagnetycznego ^[11] . Dwuipołkondygnacyjna nadbudowka dziobowa mie?ciła pomieszczenie dowodcy, kabin? szyfrow, kabiny radio, pomieszczenie operatorskie urz?dze? radiotechnicznych, sterowk? , kabin? nawigacyjn? ze stanowiskiem operatora sonaru oraz, na szczycie, zadaszone stanowisko dowodzenia i wysoki, trojpodporowy maszt z antenami radarow i reflektorem ^[14] . Wyporno?? standardowa wynosiła 500 ton , za? pełna 597 ton ^{[7] [15] [b]} . Okr?t nap?dzany był przez dwa nawrotne, turbodoładowane czterosuwowe silniki wysokopr??ne 9D o ł?cznej mocy 2200 koni mechanicznych (KM), poruszaj?ce dwiema ?rubami o stałym skoku ^{[16] [15] [c]} . Maksymalna pr?dko?? okr?tu wynosiła 14 w?złow (maks. 8,3 w?zła podczas trałowania) ^{[7] [16]} . Zasi?g wynosił 2200  Mm przy pr?dko?ci 14 w?złow, 3200 Mm przy 10 w?złach i 1500 Mm z trałem przy pr?dko?ci 7 w?złow ^{[7] [15]} . Autonomiczno?? okr?tu wynosiła 7 dob ^{[13] [15]} .

Uzbrojenie artyleryjskie jednostki stanowiły dwa podwojne zestawy działek przeciwlotniczych W-11M kal. 37 mm L/70, umieszczone na pokładzie dziobowym i łodziowym, z zapasem 1000 sztuk amunicji na luf? ^{[11] [13]} . Dono?no?? praktyczna wynosiła 7000 metrow (pozioma), za? pułap zwalczania samolotow wynosił około 4000 metrow ^[11] . Na okr?cie umieszczono te? cztery podwojne stanowiska wielkokalibrowych karabinow maszynowych DSzK 2M-1 kal. 12,7 mm L/79 (dwa na nadbudowce dziobowej i dwa na pokładzie łodziowym, po obu stronach komina), z zapasem 2000 sztuk amunicji na luf? ^{[11] [13]} . Bro? ZOP stanowiły dwa miotacze bomb gł?binowych BMB-1 z zapasem 10 bomb gł?binowych B-1 ^{[11] [13]} . Ponadto okr?t posiadał dwa tory minowe, na ktorych mogł przenosi? 10 min typu KB-3 lub 16 wz. 08/39 ^{[13] [15]} . Wyposa?enie uzupełniały trały : dwa kontaktowe MT-1 lub MT-2, jeden trał elektromagnetyczny TEM-52 i dwa akustyczne BAT-2 ^{[7] [10]} . Wyposa?enie radioelektroniczne obejmowało system rozpoznawczy ?swoj-obcy” typu Kremnij-2 (składaj?cy si? z urz?dzenia nadawczego Fakieł-MZ i odbiorczego Fakieł-MO), radiostacj? UKF R-609, nadajnik KF R-644, odbiornik KF R-671, odbiornik pełnozakresowy R-675, radionamiernik ARP-50-1,2M, sonar Tamir-11 oraz radar obserwacji ogolnej Lin-M ^{[13] [17]} . Jednostka wyposa?ona była te? w wyrzutnie dla 8 ?wiec dymnych MDSz, wind? kablow? o uci?gu 800 kG , dwa ?urawiki trałowe o ud?wigu 3 tony ka?dy, 10-wiosłow? łod? okr?tow? i tratwy ratunkowe ^{[11] [13]} .

Załoga okr?tu składała si? z 77 oficerow, podoficerow i marynarzy ^{[7] [13] [d]} .

Słu?ba [ edytuj | edytuj kod ]

Pierwszym dowodc? jednostki został w sierpniu 1957 roku por. mar. Zenon Kulej ^[7] . Okr?t z oznaczeniem burtowym T-62 pocz?tkowo wchodził w skład Dywizjonu Trałowcow Brygady Obrony Wodnego Rejonu Głownej Bazy , stacjonuj?c na Helu ^{[7] [13]} . W 1959 roku jednostka po raz pierwszy publicznie zaprezentowała si? polskiej publiczno?ci, zgromadzonej w Szczecinie podczas Dni Morza ^[18] . W tym roku jednostka wzi?ła udział w trałowaniu redy Kołobrzegu ^[15] . 4 stycznia 1960 roku numer burtowy trałowca został zmieniony na 602 ^{[10] [13]} . Tego roku okr?t uczestniczył w poszukiwaniu min wokoł portu w Oksywiu ^[15] . Trałowiec przeplatał rutynow? słu?b? wizytami zagranicznymi, odwiedzaj?c w listopadzie 1960 roku Leningrad i we wrze?niu nast?pnego roku Tallinn ^[18] .

W kwietniu 1964 roku jednostka ? wraz z bli?niaczymi trałowcami ??ubr” i ?Ło?” ? została przeniesiona do ?winouj?cia , wł?czona do utworzonej (rozkazem Dowodcy Marynarki Wojennej nr 055/Org. z 20 sierpnia 1964 roku) Grupy Trałowcow Bazowych ^{[7] [19]} . Po reorganizacji floty przeprowadzonej w czerwcu 1965 roku okr?t przyporz?dkowany został do 12. Dywizjonu Trałowcow Bazowych 8. Flotylli Obrony Wybrze?a , nadal operuj?c ze ?winouj?cia ^{[7] [13]} . W grudniu tego roku jednostka wzi?ła udział w akcji ratowniczej okr?tu podwodnego ORP ?S?p” , na ktorym doszło do wybuchu w przedziale akumulatorow i po?aru (po ugaszeniu ognia okr?t podwodny został przeholowany do bazy w ?winouj?ciu) ^[20] . Procz prac trałowych okr?t wykorzystywano te? do pełnienia słu?by dozorowej, m.in. rejonu Cie?nin Du?skich , a tak?e wspolnych ?wicze? z jednostkami 2. Brygady Okr?tow Desantowych ^[20] . W 1969 roku jednostka (wraz z bli?niaczymi trałowcami bazuj?cymi w ?winouj?ciu) wzi?ła udział w ?wiczeniach Układu Warszawskiego ? Odra ? Nysa 69 ”, a 28 czerwca 1970 roku uczestniczyła w morskiej paradzie z okazji 25-lecia Marynarki Wojennej PRL ^[21] . W drugiej połowie sierpnia 1970 roku okr?t wzi?ł udział w poszukiwaniu brytyjskich min niekontaktowych na wodach mi?dzynarodowych w Zatoce Meklemburskiej ^[21] . Latem 1972 roku zadaniem jednostki było sprawdzenie połnocnego toru wodnego ?winouj?cia, z ktorego korzystały promy pasa?erskie ^[21] . W kolejnych latach słu?by okr?t wielokrotnie uczestniczył w ?wiczeniach zabezpieczania desantu, rejsach szkoleniowych z podchor??ymi Wy?szej Szkoły Marynarki Wojennej na pokładzie i uci??liwych, wielodniowych rejsach dozorowych ^[22] . W czerwcu 1975 roku okr?t uczestniczył w ?wiczeniach o kryptonimie Posejdon-75 ^[23] . Podczas długoletniej słu?by modernizacji poddano wyposa?enie radioelektroniczne okr?tu: w latach 70. radar Lin-M został zast?piony nowszym TRN-823, radiostacj? R-609 wymieniono na R-619, zamontowano te? w miejsce radionamiernika ARP-50-1,2M odbiorniki brytyjskiego systemu radionawigacyjnego Decca ^{[7] [17]} .

W 1978 roku, gdy okr?t przebywał w Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni na planowym remoncie, podj?to decyzj? o przekształceniu jednostki na okr?t badawczy ? platform? do prowadzenia do?wiadcze? z nowymi systemami dozoru radiolokacyjnego ^{[7] [22] [e]} . 18 marca tego roku okr?t zako?czył słu?b? jako trałowiec i został podporz?dkowany Szefostwu Ł?czno?ci Marynarki, Wojennej zachowuj?c swoj? nazw? i numer burtowy ^{[11] [24]} . Usuni?to cało?? wyposa?enia słu??cego do niszczenia i stawiania min oraz wi?kszo?? uzbrojenia, pozostawiaj?c jedynie dziobowe stanowisko działek 37 mm i dwa stanowiska 2M-1 obok komina ^{[13] [24] [f]} . W miejsce rufowego stanowiska W-11M zamontowany został czterono?ny maszt kratownicowy dla anten radarowych oraz kontener dla operatorow urz?dze? radiolokacyjnych ^{[7] [13] [24]} . Na okr?cie zainstalowano stacj? radiolokacyjn? SRN-7453 Nogat, testowano te? prototyp polskiej stacji radiolokacyjnej NUR-25 z paraboliczn? anten?, produkcji zakładow Radwar ^{[13] [24]} . W latach 80. zainstalowano system radionawigacji Bras (z odbiornikiem Hałs) oraz testowano do?wiadczaln? wyrzutni? pociskow zakłocaj?cych Przepiorka (zainstalowan? przed pomostem) oraz dwie 12-lufowe wyrzutnie celow pozornych Derkacz kal. 70 mm (w miejsce usuni?tych stanowisk 2M-1 po obu bokach komina) ^{[13] [25]} . W 1982 roku okr?t wzi?ł udział w strzelaniach polskich kutrow rakietowych proj. 205 pod Bałtyjskiem , pełni?c rol? retranslatora ^[25] .

Jednostka została wycofana ze słu?by po blisko 35-letnim okresie eksploatacji 31 pa?dziernika 1991 roku, jako ostatnia z polskich jednostek projektu 254 ^{[7] [13]} . Oczekuj?cy na rozbiork? okr?t, stoj?cy przy nabrze?u w Porcie Wojennym Gdynia-Oksywie , 14 stycznia 1993 roku zaton?ł podczas sztormu , a nast?pnie został podniesiony i złomowany ^[7] .

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Czesław Ciesielski, Walter Pater, Jerzy Przybylski: Polska Marynarka Wojenna 1918-1980 . Wyd. I. Warszawa: Bellona, 1992. ISBN  83-1108-202-2 . brak strony w ksi??ce
• Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947-1995 . Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1996. ISBN  1-55750-132-7 . ( ang. ) .
• Ivan Gogin: ?UBR minesweepers (project 254K, 1956 ? 1957) . Navypedia. [dost?p 2017-06-02]. ( ang. ) .
• Witold Koszela: Okr?ty Floty Polskiej . T. I. O?wi?cim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN  978-83-65746-67-2 . brak strony w ksi??ce
• John E. Moore (red.): Jane’s Fighting Ships 1974-75 . New York: Franklin Watts, 1974. ISBN  0-531-02743-0 . ( ang. ) . brak strony w ksi??ce
• M.B. Pietlewannyj: Korabli stran Warszawskogo dogowora . Sankt Petersburg: Galeja Print, 2009. ISBN  978-5-8172-0127-7 . ( ros. ) . brak strony w ksi??ce
• Jan Piwowo?ski: Flota spod biało-czerwonej . Warszawa: Nasza Ksi?garnia, 1989. ISBN  83-10-08902-3 . brak strony w ksi??ce
• Robert Rochowicz. Do?wiadczalny ORP Tur . ?Morza i Okr?ty”. Nr specjalny 3/2016 (8). ZBiAM, Warszawa. ISSN   2450-3509 .   brak numeru strony
• Robert Rochowicz. Ostatnia parada MW PRL . ?Morze, Statki i Okr?ty”. Nr 5-6 (204), 2021. Magnum-X. ISSN   1426-529X .  
• Robert Rochowicz. Trałowce projektu 254 . ?Morza, Statki i Okr?ty”. Nr 2/1998 (9). Magnum-X, Warszawa. ISSN   1426-529X .   brak numeru strony
• Robert Rochowicz. Uniwersalne oracze morza. Trałowce bazowe projektu 254 . ?Morza i Okr?ty”. Nr 2/2016 (7). ZBiAM, Warszawa. ISSN   2450-2499 .   brak numeru strony