Hesja

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Hesja
Hessen
kraj zwi?zkowy
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Pa?stwo

  Niemcy

Stolica

Wiesbaden

Kod ISO 3166-2

DE-HE

Premier

Boris Rhein ( CDU )

Powierzchnia

21 114,94 km²

Populacja  (31 Grudnia 2022)
? liczba ludno?ci


6 391 360 [1]

? g?sto??

303 os./km²

Szczegołowy podział administracyjny
Liczba rejencji

3

Liczba miast na prawach powiatu

5

Liczba powiatow

21

Liczba gmin

421

Liczba przedstawicieli w parlamencie
Liczba przedstawicieli w Bundesracie

5

Poło?enie na mapie Niemiec
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodro?ach
Strona internetowa

Hesja ( niem.   Hessen ) ? kraj zwi?zkowy w zachodniej cz??ci Niemiec . Stolic? kraju zwi?zkowego jest Wiesbaden .

Geografia [ edytuj | edytuj kod ]

Najwi?ksze miasta (ktorych liczba mieszka?cow 31 grudnia 2022 przekraczała 50 000):

  1. Frankfurt nad Menem 773 068
  2. Wiesbaden 283 083
  3. Kassel 204 202
  4. Darmstadt 162 243
  5. Offenbach am Main 134 370
  6. Hanau 101 364
  7. Gießen 94 146
  8. Marburg 77 845
  9. Fulda 69 968
  10. Russelsheim am Main 67 277
  11. Bad Homburg vor der Hohe 54 996
  12. Wetzlar 54 187

Rze?ba terenu jest zro?nicowana. Tereny gorzyste to: Rhon ( Wasserkuppe 950,2 m n.p.m. ), Taunus ( Großer Feldberg 881,5 m), Vogelsberg (Taufstein 773,0 m), Westerwald (Fuchskaute 657,3 m), Knullgebirge (Eisenberg 635,5 m), Odenwald ( Katzenbuckel 626,0 m), Spessart ( Geiersberg  (inne j?zyki) 585,0 m), poprzedzielane dolinami nast?puj?cych rzek: Ren , Men , Neckar , Lahn i Wezera . Najwi?ksze rowniny le?? w obszarze regionu Ren-Men i Wetterau .

Podział administracyjny [ edytuj | edytuj kod ]

Powiaty ziemskie ( Landkreise ) [ edytuj | edytuj kod ]

Powiaty w Hesji
Rejencja Darmstadt Rejencja Gießen Rejencja Kassel
  1. powiat Bergstraße (HP)
  2. powiat Darmstadt-Dieburg (DA)
  3. powiat Groß-Gerau (GG)
  4. powiat Hochtaunus (HG)
  5. powiat Main-Kinzig (MKK)
  6. powiat Main-Taunus (MTK)
  7. powiat Odenwald (ERB)
  8. powiat Offenbach (OF)
  9. powiat Rheingau-Taunus (RUD)
  10. powiat Wetterau (FB)
  1. powiat Gießen (GI)
  2. powiat Lahn-Dill (LDK)
  3. powiat Limburg-Weilburg (LM)
  4. powiat Marburg-Biedenkopf (MR)
  5. powiat Vogelsberg (VB)
  1. powiat Fulda (FD)
  2. powiat Hersfeld-Rotenburg (HEF)
  3. powiat Kassel (KS)
  4. powiat Schwalm-Eder (HR)
  5. powiat Werra-Meißner (ESW)
  6. powiat Waldeck-Frankenberg (KB)

Miasta na prawach powiatu ( Kreisfreie Stadte ) [ edytuj | edytuj kod ]

Polityka [ edytuj | edytuj kod ]

Podstaw? polityki kraju zwi?zkowego jest Konstytucja Hesji z dnia 1 grudnia 1946. Landtag składaj?cy si? z 110 deputowanych jest wybierany co pi?? lat.


Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Obecna Hesja, jako kraj zwi?zkowy powstała stosunkowo niedawno, bo pod okupacj? ameryka?sk? po II wojnie ?wiatowej, ale jej historia zacz?ła si? w XIII wieku [2] . We wczesnym ?redniowieczu Hesja była cz??ci? Turyngii . Jako samodzielne pa?stwo powstała w roku 1264 po wojnie o sukcesj? w Turyngii, a jej pierwszym władc? (landgrafem) został młodszy syn ksi?cia Brabancji Henryka II , Henryk I Dzieci? ( Heinrich I das Kind ).

Najwi?ksze znaczenie Hesja miała za panowania jej ostatniego władcy Filipa Wielkodusznego , ktory przyj?ł wyznanie protestanckie w 1524 roku, a nast?pnie podj?ł kroki do utworzenia sojuszu obronnego grupuj?cego pa?stwa protestanckie. Wraz z jego ?mierci? w roku 1567 Hesja podzielona została mi?dzy jego czterech synow z pierwszego mał?e?stwa, na cztery mniejsze pa?stwa [2] ? Hesja-Kassel , Hesja-Darmstadt , Hesja-Rheinfels i Hesja-Marburg . Znalazły si? one w zwi?zku ?wi?tego Cesarstwa Rzymskiego . Z czasem powstały kolejne pa?stwa heskie: w 1622 Hesja-Homburg , w 1627 Hesja-Rotenburg , w 1760 Hesja-Hanau. Poza pa?stwami heskimi istniały tu tak?e inne kraje, m.in. Elektorat Moguncji , Ksi?stwo Solms-Braunfels, Hrabstwo Hanau (od ktorego odł?czyło si? Hanau-Munzenberg), Hrabstwo Isenburg oraz wolne miasta Frankfurt nad Menem , Wetzlar , Gelnhausen , Friedberg .

  Osobne artykuły: Hesja-Kassel , Hesja-Darmstadt , Hesja-Rheinfels , Hesja-Marburg i  Hesja-Homburg .

W nast?pstwie bezdzietno?ci pierwszego z władcow Hesji-Rheinfels Filipa Młodszego ziemie tego pa?stwa dostały si? starszemu bratu Wilhelmowi IV , landgrafowi Hesji-Kassel . Z kolei gdy w roku 1604 landgraf Hesji-Marburg Ludwik IV zmarł bezpotomnie, w testamencie podzielił terytorium swego pa?stwa na dwie cz??ci. Hesja-Kassel dostała Marburg z okolicami, a Hesja-Darmstadt ziemie obejmuj?ce miasta Gießen i Nidd? . Warunkiem zmarłego było utrzymanie na jego ziemiach religii lutera?skiej (co stanowiło problem dla Hesji-Kassel, gdzie religi? panuj?c? był kalwinizm ). Gdy obaj panuj?cy spierali si? o szczegoły podziału, landgraf Hesji-Kassel Maurycy złamał warunki testamentu, opanował całe terytorium Hesji-Marburg, nast?pnie wcielił do swej monarchii i zaprowadził religi? kalwi?sk?. Po długim sporze i zwi?zanym z nim zbrojnym konflikcie Maurycy ? ktory miał tak?e wrogow wewn?trz swego pa?stwa ? w 1627 roku oddał sw? cz??? Hesji-Darmstadt. Jednak Hesja-Kassel nie pogodziła si? ze strat? i wkrotce obie strony znow przyst?piły do wojny, zwanej wojn? hesk? i trwaj?cej w latach 1645?1648. Na mocy traktatu pokojowego Hesja-Marburg podzielona została zgodnie z wol? ostatniego jej władcy. Hesja-Kassel wzi?ła jej cz??? połnocn?, a Hesja-Darmstadt cz??? południow?.

Ostatecznie do roku 1806, czyli do przekształcenia małych pa?stw w Wielkie Ksi?stwo Hesji przetrwały tylko Hesja-Kassel i Hesja-Darmstadt [2] . W XIX wieku w Hesji na du?? skal? zacz?ł rozwija? si? handel [2] . W czasie rewolucji przemysłowej nad brzegami Menu zacz?ły powstawa? du?e koncerny (np. Opel ? pocz?tkowo firma produkowała maszyny do szycia , po?niej rowery , a w ko?cu samochody ) [2] . Był to te? czas, gdy arystokracja probowała skłoci? ze sob? Austri? i Prusy [2] . W roku 1806, po likwidacji ?wi?tego Cesarstwa Rzymskiego , hrabstwo krajowe Hesja-Darmstadt na skutek akcji podj?tej przez Napoleona podniesione zostało do rangi Wielkiego Ksi?stwa. W 1867 roku połnocna cz??? Wielkiego Ksi?stwa ( Oberhessen , tzn. Gorna Hesja ) stała si? cz??ci? Zwi?zku Połnocnoniemieckiego ( Norddeutscher Bund ), podczas gdy druga połowa Wielkiego Ksi?stwa, le??ca na południe od rzeki Men ( Starkenburg i Hesja Re?ska zwana Rheinhessen ) pozostały poza tym zwi?zkiem. W 1870 roku Wielkie Ksi?stwo Hesji stało si? cz??ci? Cesarstwa Niemieckiego, a pod koniec I wojny ?wiatowej przemianowane na Volksstaat Hessen ( Ludowa Republika Hesji ).

Je?li chodzi o Hesj?-Kassel, to w roku 1806 Wilhelm I za swoje poparcie dla Prus został zdetronizowany przez Napoleona , a miasto Kassel stało si? stolic? nowego Krolestwa Westfalii rz?dzonego przez brata Napoleona Hieronima . Po kl?sce Napoleona w 1813 roku Hesja-Kassel została odtworzona. Pomimo tego, ?e ?wi?te Cesarstwo Rzymskie przestało istnie?, Wilhelm I zachował swoj ?wie?o nabyty tytuł kurfursta , gdy? dawał mu on wy?sz? rang? w porownaniu z kuzynem, wielkim ksi?ciem Hesji-Darmstadt .

W roku 1866 elektor Fryderyk Wilhelm I w wojnie austriacko-pruskiej stan?ł po stronie Austrii i dlatego po pruskim zwyci?stwie jego ziemie zostały wcielone do Prus . Razem z wcielonymi do Prus ziemiami Nassau i z Frankfurtem nad Menem ziemie Hesji-Kassel utworzyły now? prusk? prowincj? o nazwie Hesja-Nassau ( Hessen-Nassau ).

Po II wojnie ?wiatowej wi?kszo?? terenow Wielkiego Ksi?stwa Hesji wraz z Frankfurtem nad Menem i obszarem Waldeck utworzyły wraz z był? prusk? prowincj? Hesja-Nassau kraj zwi?zkowy o nazwie Hesja. Wyj?tkiem był okr?g Montabaur , ktory poprzednio stanowił cz??? Hesji-Nassau, a tak?e le??ca na lewym brzegu Renu Hesja Re?ska, ktore weszły w skład Nadrenii-Palatynatu . Wimpfen , ktore stanowiło enklaw? Hesji-Darmstadt, weszło w skład Badenii-Wirtembergii .

Podział polityczny obszaru dzisiejszej Hesji w 1789 r.

Dawne pa?stwa na terenie Hesji [ edytuj | edytuj kod ]

Gospodarka [ edytuj | edytuj kod ]

Południowa cz??? Hesji jest jednym z najbardziej uprzemysłowionych regionow w Niemczech. Znajduj? si? tam zakłady przemysłu chemiczno-farmaceutycznego, maszynowego, samochodowego, a przede wszystkim liczne banki (ok. 300) i inne przedsi?biorstwa usługowe we Frankfurcie nad Menem . Miasto Offenbach am Main kojarzone jest z obecnym tam przemysłem skorzanym, ktorego znaczenie w ostatnich latach silnie spadło.

Około 1/3 obszaru Hesji jest pod uprawami rolnymi.

Najwi?ksi pracodawcy w Hesji [ edytuj | edytuj kod ]

  1. Lufthansa
  2. REWE Group  (inne j?zyki)
  3. Deutsche Bahn AG
  4. Adam Opel AG
  5. Deutsche Bank AG
  6. Commerzbank AG
Pozostało?ci rzymskiej ła?ni we Frankfurcie

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Einwohnerzahl in Hessen bis 2020 [online] [dost?p 2021-06-27] ( niem. ) .
  2. ↑ a b c d e f rozdz. pierwszy: Hesja. W: Gordon McLachlan: Praktyczny Przewodnik. Niemcy ? cz??? połnocna . Wyd. trzecie, aktualiz. i popr. Bielsko-Biała: Pascal , 1998, s. 51. ISBN  83-87037-97-4 .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Podział administracyjny Niemiec
Kraje zwi?zkowe
( Bundesland )

Niemcy

Hesja ( Hessen )
Miasta na prawach powiatu
Rejencje
Powiaty

?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hesja&oldid=73007508 ”