Chad

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
?wi?ty
Chad
Ceadda
Ilustracja
Witra? z wizerunkiem ?w. Chada, obecnie w zbiorach Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie.
Data ?mierci

2 marca 672

Wspomnienie

2 marca

Multimedia w Wikimedia Commons

Chad ( Ceadda , Chad z Yorku , Cedda ; data urodzenia nieznana; zm. 2 marca 672 ) ? ?redniowieczny anglosaski duchowny, opat kilku klasztorow, biskup Northumbrii i Mercji , czczony jako ?wi?ty w Ko?ciele katolickim , prawosławnym i anglika?skim . Jest uznawany za jednego z najwa?niejszych misjonarzy w pa?stwach anglosaskich i za człowieka, ktory schrystianizował Mercj?.

?rodła [ edytuj | edytuj kod ]

Wi?kszo?? informacji na temat ?ycia i działalno?ci Chada pochodzi z trzeciej ksi?gi dzieła Bedy Czcigodnego Historia ecclesiastica gentis Anglorum . Beda najwyra?niej zadał sobie spory trud, by zapozna? si? z jego ?yciorysem: w?rod ?rodeł jego informacji byli mnisi z klasztoru w Lastingham , ktorego Chad był opatem oraz znaj?cy biskupa osobi?cie mnich Trumbert, nazywaj?cy sam siebie wychowankiem Chada [1] [2] .

Pochodzenie [ edytuj | edytuj kod ]

Chad był jednym z czterech braci bardzo aktywnych w pocz?tkach chrze?cija?stwa na ziemiach anglosaskich. Pozostali bracia to ?w. Cedd , ?w. Cynibil i Caelin [3] . Pochodzili ze szlacheckiego rodu z Northumbrii, maj?cego powi?zania z tamtejsz? dynasti? panuj?c?. Bracia odebrali gruntown? edukacj? w klasztorze Lindisfarne , pod opiek? tamtejszego opata ? ?w. Aidana [3] [4] [5] [6] . Studia Chada obejmowały łacin? i astronomi? [6] .

Działalno?? [ edytuj | edytuj kod ]

Po ?mierci Aidana, jeszcze przed przyj?ciem ?wi?ce? kapła?skich, Chad jako prosty mnich udał si? wraz ze ?w. Egbertem Ripon [4] do odległej Irlandii [2] . Zasłyn?ł tam jako gorliwy misjonarz i asceta, sp?dzaj?cy czas na ?arliwej modlitwie [2] . Prawdopodobnie nie było go w kraju, gdy bracia zakładali klasztor w Lastingham, ktory miał sta? si? o?rodkiem koncentracji władzy ko?cielnej. Jednak po ?mierci Cedda to wła?nie Chad zast?pił go na stanowisku opata Lastingham [3] . Pod jego kierownictwem klasztor stał si? znanym o?rodkiem studiow, egzegezy , modlitwy i ascezy.

Zaraza, od ktorej zgin?ł ?w. Cedd, spowodowała rownie? ?mier? innego dostojnika ko?cielnego ? biskupa Northumbrii Colmana a po?niej jego nast?pcy Tudy . Miał ich zast?pi? Wilfrid , ale na skutek zarazy nie było na miejscu trzech biskupow, ktorzy byli potrzebni do jego wy?wi?cenia. Wilfrid udał si? wi?c do franko?skiej Neustrii , by tam zosta? wy?wi?conym. Nie jest jasne, czy podro? Wilfrida znacznie si? przedłu?yła, czy Oswiu z Northumbrii nie chciał na biskupstwie tak gor?cego jak on zwolennika ko?cioła rzymskokatolickiego. Faktem jest, ?e godno?? ta została zaproponowana Chadowi [6] . Został on wy?wi?cony przez biskupa Wini z Wessex [5] i dwoch walijskich biskupow [7] (wszyscy oni byli zwolennikami obrz?dku iroszkockiego ). Został biskupem Northumbrii z siedzib? w York [4] [8] [6] . Beda wspomina, ?e obj?ł urz?d niech?tnie, ale gorliwie wypełniał swe obowi?zki, przemierzaj?c diecezj? pieszo i głosz?c Ewangeli?. Kiedy Wilfrid powrocił, zacz?ł si? dochodzi? swojej biskupiej rangi, co sprawiło, ?e ko?cioł w Northumbrii podzielił si? [9] . Kres sporom poło?ył w 669 roku nowo mianowany arcybiskup Canterbury Teodor z Tarsu , ktory polecił Chadowi ust?pienie godno?ci biskupa Yorku Wilfridowi [9] [5] [6] , zatwierdzaj?c jednak swym autorytetem jego ?wi?cenia biskupie [9] . Beda zaznacza, ?e papieski wysłannik był pod wra?eniem pokory i ?wi?to?ci Chada, ktory ust?pił bez walki i posłusznie wrocił do Lastingham [10] [6] .

W tym samym roku krol Mercji Wulfhere poprosił o wyznaczenie nowego biskupa dla jego krolestwa, gdy? poprzednio tam wysłani biskupi ( Diuma , Ceollach , Trumhere i Jaruman )nie zdołali uko?czy? swej misji powodzeniem. Arcybiskup Teodor odmowił konsekracji nowego biskupa, jednak przypomniał sobie gorliwo?? Chada i zdecydował si? wysła? go na t? trudn? misj? [5] [2] [11] . Chad został biskupem Mercji i podległego jej krolestwa Lindsey [2] [4] . W kolejnych latach do jego diecezji doł?czono tereny Middle Angles . Ziemiami tymi władał Peada , wspołrz?dz?cy wowczas Mercj? z Wulfhere.

Wulfhere, aby wzmocni? pozycj? ko?cioła w swym kraju, przekazał Chadowi darowizn? ? rozległe tereny w Lichfield [5] , w miejscu, ktore znajdowało si? przy ucz?szczanych starorzymskich trasach komunikacyjnych i handlowych. Chad zało?ył tam klasztor [6] , ktory stał si? centrum diecezji mercyjskiej i sprowadził do niego kilku wiernych mnichow z Lastingham [2] [12] . Ten sam władca przekazał rownie? kolejn? darowizn?, tym razem w miejscu, ktore Beda nazywa Ad Barwe [2] . Prawdopodobnie chodzi tu o Barrow upon Humber [5] [6] , gdzie archeolodzy odnale?li pozostało?ci anglosaskiego klasztoru. Chad, mimo ?e był ju? opatem Lastingham, został rownie? przeło?onym obu zało?onych przez siebie klasztorow.

Chad był biskupem Mercji jedynie niespełna trzy lata, ale jego ?arliwo?? i konsekwencja według Bedy okazały si? decyduj?ce dla chrystianizacji tego krolestwa.

Chad zmarł w Lichfield [2] [11] , 2 marca 672 roku po krotkiej chorobie [6] (prawdopodobnie był kolejn? ofiar? d?umy [4] [12] ). Ju? za ?ycia cieszył si? opini? ?wi?to?ci, a po ?mierci jego kult rozrastał si?. Został pochowany w ko?ciele pod wezwaniem Matki Bo?ej, ktory po?niej stał si? cz??ci? katedry w Lichfield [4] . Czaszk? zło?ono osobno w specjalnej kaplicy. Stanowisko biskupa przej?ł Winfrith .

Beda Czcigodny pisze, ?e Chad był czczony jako ?wi?ty natychmiast po ?mierci [12] . Miejsce jego pochowku stało si? celem pielgrzymek [12] i słyn?ło z licznych cudownych uzdrowie? [2] . Zako?czyła je likwidacja sanktuarium przez Henryka VIII , ktory rozkazał zniszczy? jego relikwie . Zapobiegł temu owczesny proboszcz, ktory ukrył je u swych bratanic [4] . Pozostały w ukryciu do 1651, a ich powiernik na ło?u ?mierci przekazał je ko?ciołowi [4] . Trafiły pocz?tkowo do opactwa ?w. Bertina w Saint-Omer, a nast?pnie na pocz?tku XIX wieku do kaplicy w Stone [4] . W 1837 zostały przekazane wikariuszowi apostolskiemu Thomasowi Walshowi. Cztery lata po?niej uroczy?cie zło?ono je w katedrze pod wezwaniem ?w. Chada w Birmingham . Cz??? relikwii wrociła do katedry w Lichfield. W 1985 roku laboratorium archeologiczne w Oxfordzie potwierdziło autentyczno?? ko?ci ?w. Chada [4] .

Istnieje tradycja uroczystej procesji z relikwiami ?w. Chada w Birmingham w sobot? poprzedzaj?c? dzie? jego wspomnienia [4] .

?wi?ty w ikonografi przedstawiany jest na ogoł w szatach biskupich i trzyma w r?ku katedr? w Lichfield [4] . Czasami otaczaj? go winoro?le [6] . Spotyka si? rownie? przedstawienie Chada jako ja?niej?cej postaci, ktora objawia si? w kaplicy Wulfhaldowi i Rufinowi. Jest to nawi?zanie do legendy, ktora mowi, ?e dwoch poga?skich synow krola Wulfhere zajrzało na polowaniu do kaplicy, w ktorej modlił si? ?w. Chad i zobaczyło go w jasnej aureoli. Widok ten wywarł na nich tak wielkie wra?enie, ?e poprosili o błogosławie?stwo i nawrocili si?. Krol z w?ciekło?ci miał zabi? swych synow i ?ciga? ?w. Chada. Kiedy jednak chciał wej?? do celi ?wi?tego o?lepiło go niezwykle jasne ?wiatło i poniechał zemsty [6] .

Dniem wspomnienia ?w. Chada w liturgii jest dies natalis (2 marca) [4] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Beda, Przedmowa
  2. ↑ a b c d e f g h i Beda, ks.4, rozdz.3
  3. ↑ a b c Beda, ks.3, rozdz.23
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m ?w. Czad z Mercji . ?wi?ci Pa?scy. [dost?p 2011-09-21]. ( pol. ) .
  5. ↑ a b c d e f David Hugh Farmer: St Chad . [w:] Oxford Dictionary of Saints [on-line]. Oxford University Press, 1978. [dost?p 2011-09-22]. ( ang. ) .
  6. ↑ a b c d e f g h i j k Saint Chad . Saints.SQPN.com. [dost?p 2011-09-22]. ( ang. ) .
  7. ↑ Rapin de Thoyras (Paul, M.), Nicholas Tindal: The history of England: as well ecclesiastical as civil, Tom 1 . Uniwersytet Columbia, oryginał z 1726, cyfrowy 2009, s. 255.
  8. ↑ Mandell Creighton, Justin Winsor, Samuel Rawson Gardiner, Reginald Lane Poole, Sir John Goronwy Edwards: The English historical review . T. 34. Longman, 1919, s. 9.
  9. ↑ a b c Rapin de Thoyras (Paul, M.), Nicholas Tindal: The history of England: as well ecclesiastical as civil, Tom 1 . Uniwersytet Columbia, oryginał z 1726, cyfrowy 2009, s. 256.
  10. ↑ Beda, ks.4, rozdz.2
  11. ↑ a b Rapin de Thoyras (Paul, M.), Nicholas Tindal: The history of England: as well ecclesiastical as civil, Tom 1 . Uniwersytet Columbia, oryginał z 1726, cyfrowy 2009, s. 267.
  12. ↑ a b c d St Chad's Cathedral . St Chad's Cathedral, Birmingham. [dost?p 2011-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-28)]. ( ang. ) .

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Chad&oldid=70791568 ”