Chad
(
Oudengels
Ceadda
) was een 7e-eeuws
Engels
kerkelijk leider. Hij werd geboren omstreeks 620-630 en overleed op
2 maart
672
. Chad was
abt
van verschillende
kloosters
en de derde
bisschop
van
Mercia
, van 669 tot 672.
[1]
Hij is bekend als bekeerder van de
Angelsaksen
net zoals zijn eveneens heilige broers
Cedd
, Cynibil en Caelin. Zij zijn alle vier heiligen van de
Anglicaanse
,
Rooms Katholieke
, en
Oosters Orthodoxe
kerk.
Volgens de Romeinse kalender is Chad een
vrije gedachtenis
; dat wil zeggen dat het een heilige is waaraan niet bijzonder veel aandacht hoeft te worden besteed binnen de kerk. Zijn naamdag is op 2 maart.
Volgens
Beda
werd Chad geboren in het
koninkrijk Northumbria
en opgegroeid op het eiland
Lindisfarne
bij het klooster, dat gesticht was door de Ierse monnik
Aiden van Lindisfarne
. Chad ontving een opleiding in onder meer
Ierland
en volgde zijn broer Cedd op, die gestorven was aan de
pest
, als abt van het klooster van Lastingham, North Yorkshire. Behalve Cedd werden veel andere geestelijken, slachtoffers van de epidemie, ook bisschoppen zoals de aartsbisschop van Canterbury. Het klooster van Lastingham werd gesticht door koning
Æthelwald
van
Deira
omdat hij er begraven wilde worden. Chad bleef abt tot zijn dood.
Vaak wordt Chad als
aartsbisschop
van
York
aangeduid, maar de plaatsnaam York bestond nog niet ten tijde van het leven van Chad. Men bedoelde hiermee de oude Angelsaksische bisschoppen uit deze streek. De eerste echte aartsbisschop van York werd pas omstreeks 735 ingewijd.
[2]
Toen Tuda stierf, de bisschop van York, was
Wilfrid
de eerste keus om hem op te volgen. Toen deze echter na zijn inwijding in het toenmalige
Frankische Rijk
niet terugkeerde deed
Oswiu
, de koning van het koninkrijk
Northumbria
een beroep op Chad om bisschop van York te worden. Deze aanvaardde de functie. Toen Wilfrid echter in 666 terugkeerde eiste hij het bisdom van York terug. Na interventie van
Theodorus
, de aartsbisschop van Canterbury, werd Wilfrid in 669 bisschop van York en Chad bisschop van Mercia.
In 669 verplaatste Chad zijn bisschopstroon naar
Lichfield
, mogelijk omdat dit al een heilige plaats was. Volgens Beda werd Chad direct na zijn dood heilig verklaard. De eerste
kathedraal van Lichfield
stamt uit
700
toen bisschop
Hedda
een nieuwe kerk liet bouwen om de
stoffelijke resten
van Chad te huisvesten. Zijn graf was namelijk sinds zijn dood in 672 het doel van vele
pelgrimages
.
Op deze plaats staat tegenwoordig de kathedrale kerk van de heilige Maria en Chad. In deze kathedraal worden de
Lichfield-evangelien
bewaard, ook wel bekend als de Chad-evangelien. In latere tijden zijn de stoffelijke resten van Chad verspreid geraakt en zijn schedel is weggeraakt ten tijde van de
reformatie
. De
Rooms-katholieke
kathedraal van Birmingham
beschikt nog over acht botten van Chad.
Het meeste van wat bekend is over Chad is opgetekend in het werk
Historia ecclesiastica gentis Anglorum
, Boek IV, geschreven in het
Latijn
door de monnik
Beda
(Oudengels:
B?da
of
B?da
). Alle verdere werken over Chad zijn van het werk van Beda afgeleid en meestal vele eeuwen later geschreven, en zijn dus gekleurd door de tijd. Wat bekend over Chad is, is afkomstig van
mondelinge overleveringen
verteld door mensen die Chad gekend (zouden) hebben. Deze overleveringen zijn opgetekend door Beda. Om Chad heen heeft zich in latere eeuwen een
cultus
gevormd. De reden hiervan is niet bekend omdat er geen speciale gebeurtenissen uit zijn leven meer bekend zijn die deze verering rechtvaardigen. Zijn broer Cedd is gedurende zijn leven veel actiever geweest. Ook zijn er vele
relikwieen
die hem terecht of onterecht worden toegeschreven.
Gedurende het actieve religieuze leven van Chad heerste er in Engeland een pestepidemie. Sommige bronnen beweren dat Chad evenals zijn broer Cedd aan de pest gestorven is. Dit is zeer wel mogelijk maar speculatief omdat er geen primaire bron van bekend is. Van Chad zijn geen afbeeldingen bekend, alle afbeeldingen van hem stammen uit latere tijden. De afbeeldingen van Chad die wij kennen zijn dus een interpretatie van diegene die ze vervaardigd heeft.
-
St. Chad, vervaardigd door Christopher Whall. Tentoongesteld in het
Victoria and Albert Museum
te
Londen
-
St. Chad,
Peada
en
Wulfhere
. Negentiende-eeuws beeldhouwwerk boven de westelijke ingang van de kathedraal van Lichfield
-
Bronnen, noten en/of referenties
- Rudolf Vleeskruijer
The Life of St.Chad, an Old English Homily edited with introduction, notes, illustrative texts and glossary by R. Vleeskruyer
, Amsterdam (1953)
|