Bayreuth
? miasto na prawach
powiatu
w
Niemczech
, w kraju zwi?zkowym
Bawaria
, siedziba rejencji
Gorna Frankonia
, w regionie
Oberfranken-Ost
. Siedziba powiatu
Bayreuth
, chocia? miasto do niego nie nale?y. Znane na ?wiecie ze wzgl?du na odbywaj?ce si? tam rokrocznie
festiwale wagnerowskie
. Przez Bayreuth przepływa
Czerwony Men
. Zakłady przemysłu elektrotechnicznego, maszynowego, chemicznego, włokienniczego, skorzanego, porcelanowego, piwowarskiego.
W mie?cie znajduje si? stacja kolejowa
Bayreuth Hauptbahnhof
.
Data zało?enia miasta jest nieznana. Pierwsza pisemna wzmianka na jego temat pochodzi z roku 1194 ? miejscowo?? nosiła wowczas nazw?
Baierrute
, co najprawdopodobniej oznacza miejsce wykarczowane przez Bajuwarow. Prawa miejskie miejscowo?? uzyskała mi?dzy 1200 i 1230 rokiem. W kolejnych stuleciach Bayreuth rozwijało si? bardzo wolno, a w 1430 roku zostało zniszczone przez
husytow
, ktorzy dokonali rzezi w?rod kleru oraz podpalili ko?cioły i ratusz. W latach 1440?1457
margrabia
Jan Alchemik
wybudował w Bayreuth pałac.
W roku 1528 władcy marchii
Brandenburg-Kulmbach
, na ktorej terenie le?ało miasto, przyj?li wyznanie lutera?skie. Wraz z przeniesieniem ich rezydencji do Bayreuth w roku 1603 nast?pił przełom w historii miasta, ktore zyskało na znaczeniu. Wydarzenie to przy?miła jednak seria nieszcz???, jakie nawiedziły grod w pocz?tkach XVII wieku: dwa po?ary w latach 1605 i 1621 oraz epidemia
d?umy
w roku 1620. Znacz?cych strat przysporzyła miastu rownie?
wojna trzydziestoletnia
.
Stary pałac, wybudowany w połowie XV wieku przez margrabiego
Jana Alchemika
, po przeniesieniu rezydencji do Bayreuth poddano licznym przebudowom i rozbudowom. W drugiej połowie XVII wieku z inicjatywy margrabiow powstał zewn?trzny pier?cie? murow miejskich, gimnazjum,
barokowy
ko?cioł pałacowy oraz reprezentacyjna
fontanna
upami?tniaj?ca udział margrabiego
Christiana Ernsta
w
odsieczy wiede?skiej
. Jego nast?pca, margrabia Jerzy Wilhelm, w roku 1701 zało?ył w s?siedztwie miasto
Sankt Georgen
b?d?ce od 1818 roku dzielnic? Bayreuth. Jego centralnym punktem stała si? letnia rezydencja margrabiow ze sztucznym Jeziorem Brandenburskim (osuszonym pod koniec XVIII wieku). W roku 1715 w Sankt Georgen powstała ksi???ca manufaktura wyrobow fajansowych.
Opera Margrabiow
Okres szczegolnego rozkwitu Bayreuth prze?yło za panowania margrabiego
Fryderyka
(1735?1763) za spraw? jego mał?onki
Wilhelminy
, ulubionej siostry krola
Prus
Fryderyka Wielkiego
. Powstała wowczas słynna
Opera Margrabiow
z bogato zdobionym barokowym wn?trzem (1744?1748) oraz liczne budowle reprezentacyjne, takie jak Nowy Ermita? (1749?1753), Nowa Rezydencja (budowana od roku 1754 po po?arze, ktory strawił star? rezydencj?) oraz nowe budowle przy obecnej ulicy
Friedrichstraße
.
Nowa Rezydencja
W roku 1742 powstała
Akademia Nauk
podniesiona rok po?niej do rangi
uniwersytetu
. Jednak ze wzgl?du na wyj?tkowo nieprzychylny stosunek miejscowej ludno?ci ? doszło nawet do powa?nych ekscesow ? ju? po kilku miesi?cach uniwersytet przeniesiono do
Erlangen
, gdzie istnieje do dzisiaj. Bayreuth miastem uniwersyteckim stało si? ponownie dopiero w XX wieku.
Po ?mierci margrabiego Fryderyka w roku 1763 wielu artystow i rzemie?lnikow, pracuj?cych uprzednio przy rozbudowie miasta, przeniosło si? do
Poczdamu
i
Berlina
na dwor
Fryderyka Wielkiego
, kolejny margrabia
Fryderyk Christian
nie miał bowiem pieni?dzy i nie interesował si? sztuk?.
Panowanie margrabiow zako?czyło si? 2 stycznia 1791 wraz z abdykacj? margrabiego
Karola Aleksandra
, ktory zrzekł si? swych ksi?stw
Brandenburg-Kulmbach
i
Ansbach
na rzecz
Prus
. Władz? nad miastem przej?ł pruski minister,
baron
Karl August von Hardenberg
. Jednak ju? w roku 1806 obydwa ksi?stwa w wyniku wojen napoleo?skich przeszły pod panowanie
Cesarstwa Francuskiego
, a w roku 1810
Napoleon Bonaparte
odsprzedał je
Krolestwu Bawarii
.
Przy budowie kolei bawarskich magistral? z
Norymbergi
do
Hof
zaplanowano tak, i? omijała Bayreuth. Poł?czenie kolejowe miasto uzyskało dopiero w roku 1853 po wybudowaniu linii Bayreuth?
Neuenmarkt
-
Wirsberg
, a koszty budowy Bayreuth musiało pokry? z funduszy własnych. W kolejnych latach powstało pi?? dalszych linii kolejowych o znaczeniu wył?cznie lokalnym.
Bayreuth około 1900 roku
17 kwietnia 1870 do miasta przybył
Richard Wagner
, ktory w barokowej
Operze Margrabiow
zamierzał wystawia? swe dzieła. Ostatecznie z planow tych jednak zrezygnował,
kanał orkiestrowy
nie mie?cił bowiem wystarczaj?cej liczby muzykow, a atmosfera wn?trza niezbyt pasowała do wagnerowskiej koncepcji ?dzieła przyszło?ci”. Przy wydatnej pomocy miasta, ktore udost?pniło odpowiedni? parcel? na tak zwanym Zielonym Wzgorzu (
Gruner Hugel
), Wagner wybudował własny
Teatr Operowy
. Wmurowanie kamienia w?gielnego pod t? budowl? odbyło si? 22 maja 1872 roku, za? jej uroczyste otwarcie ? 13 sierpnia 1876 roku.
W drugiej połowie XIX wieku w Bayreuth powstały pierwsze nowoczesne zakłady przemysłowe: kilka
prz?dzalni
, rafinerie cukru, fabryki słodyczy, fabryka sikawek stra?ackich, powozow, wytwornie maszyn i odlewnie wyrobow ?elaznych. Na przełomie wiekow powstały tak?e nowe dzielnice miasta, mi?dzy innymi w okolicach dworca, oraz kilka reprezentacyjnych gmachow u?yteczno?ci publicznej: s?d, siedziba władz rejencji, bank pa?stwowy.
Po zako?czeniu wojny w roku 1918 władz? nad miastem przej?ły na krotko rady robotniczo-?ołnierskie. Bayreuth ju? w latach dwudziestych było silnie powi?zane z ruchem
nazistowskim
. Bliskie osobiste wi?zi ł?czyły rodzin? Wagnerow z
Adolfem Hitlerem
, ktory w roku 1923 po raz pierwszy odwiedził potomkow słynnego kompozytora ? za?yło?? była tak daleka, ?e dzieci z rodziny Wagnerow zwracały si? do wodza Trzeciej Rzeszy per
wujku
.
Po przej?ciu władzy przez
nazistow
Bayreuth w roku 1933 zostało stolic?
okr?gu partyjnego
Bawarska Marchia Wschodnia (
Bayerische Ostmark
). Szczycono si?, ?e Bayreuth jest ulubionym miastem Hitlera. Nazi?ci nosili si? z ambitnymi planami przebudowy miasta, ktore osobi?cie zatwierdził Hitler i jego ulubiony architekt
Albert Speer
. Zrealizowano tylko niewielk? ich cz???, adaptuj?c budynek uje?d?alni margrabiow na miejsce wiecow i wyburzaj?c pobliskie stajnie, na ktorych miejscu powstał plac defilad. W Bayreuth umiejscowiono rownie? central? Narodowosocjalistycznego Zwi?zku Nauczycieli (
Nationalsozialistische Lehrerbund
). W roku 1937 koło miasta poprowadzono nowo wybudowan? autostrad?.
Podczas
nocy kryształowej
(9/10 listopada) zdemolowano miejscow? synagog? oraz szereg sklepow i mieszka? ?ydowskich. Kilkadziesi?t osob
?ydowskiego
pochodzenia aresztowano ? wi?kszo?? z nich jednak ju? niebawem wyszła na wolno??.
?ydow pozostałych w mie?cie po wybuchu wojny (cz??? zd??yła wcze?niej wyemigrowa?) wywieziono w dwoch turach ? 24 pa?dziernika 1941 roku oraz 16 stycznia 1942 roku ? w wi?kszo?ci do getta w
Rydze
, a niewielk? cz??? do
Auschwitz
,
Theresienstadt
i
Izbicy
. Według oficjalnych danych deportowano ł?cznie 58 osob, według szacunkow historykow było ich faktycznie wi?cej, bo ponad 70. Wojn? prze?yły tylko cztery osoby z tej grupy.
Podczas ci??kich nalotow w dniach 5, 8 i 11 kwietnia 1945 roku w gruzach legło wiele budynkow u?yteczno?ci publicznej, zakładow przemysłowych oraz 4500 mieszka?. 741 osob poniosło ?mier?. 14 kwietnia miasto zostało zaj?te przez wojska
ameryka?skie
.
Po zako?czeniu
II wojny ?wiatowej
Bayreuth weszło w skład
ameryka?skiej strefy okupacyjnej
. Władze wojskowe na terenie miasta urz?dziły oboz dla tak zwanych
dipisow
(wi?kszo?? z nich pochodziła z
Ukrainy
).
W roku 1951 odbył si? pierwszy powojenny
festiwal wagnerowski
.
Podczas kadencji nadburmistrza Hansa-Waltera Wilda w mie?cie powstało wiele nowoczesnych budowli kosztem historycznej zabudowy, ktorej cz??? rozebrano, aby zrobi? miejsce nowej zabudowie.
W roku 1971 parlament bawarski podj?ł decyzj? o utworzeniu w Bayreuth uniwersytetu ? pierwszy rok akademicki na uczelni inaugurowano 3 listopada 1975.
Na terenie miasta działaj? zakłady przemysłu elektrotechnicznego, maszynowego, chemicznego, budowlanego, włokienniczego, optycznego, tytoniowego i porcelanowego. Na uwag? zasługuje rownie? manufaktura
Steingraeber & Sohne
produkuj?ca od 1852 roku fortepiany i pianina ?wiatowej klasy.
- Teatr Operowy
na Zielonym Wzgorzu (
Richard-Wagner-Festspielhaus auf dem Grunen Hugel
), miejsce rokrocznych festiwali
wagnerowskich
- Opera Margrabiow
, jedno z niewielu doskonale zachowanych barokowych wn?trz operowych ?wiata
- Hala Miejska, pełni?ca funkcj? teatru oraz sali koncertowej (Bayreuth nie posiada własnego teatru, w mie?cie goszcz? jednak regularnie zespoły teatralne z innych miast)
- scena Studyjna w Bayreuth (
Studiobuhne
)
Willa Wahnfried
- Nowa Rezydencja (pomieszczenia reprezentacyjne margrabiow i kolekcja fajansow miejscowej produkcji)
- muzeum po?wi?cone
Richardowi Wagnerowi
w willi
Wahnfried
, ostatnim miejscu zamieszkania kompozytora (do roku 1966 w posiadaniu rodziny)
- muzeum po?wi?cone pisarzowi
Jeanowi Paulowi
(
Jean-Paul-Museum
)
- muzeum po?wi?cone
Franciszkowi Lisztowi
? w domu kompozytora (
Franz-Liszt-Museum
)
- Muzeum Historyczne, po?wi?cone historii miasta (
Historisches Museum
)
- Muzeum Sztuk Pi?knych z dziełami artystow XX-wiecznych
- filia Bawarskich Pa?stwowych Kolekcji Malarskich w Nowej Rezydencji z 80 dziełami holenderskich i niemieckich malarzy z XVII i XVIII wieku (
Bayerischen Staatsgemaldesammlungen
)
- Muzeum Archeologiczne z eksponatami pochodz?cymi z regionalnych wykopalisk (
Archaologisches Museum
)
- Niemieckie Muzeum Maszyn do Pisania (
Deutsches Schreibmaschinenmuseum
)
- Muzeum Browarnictwa z kolekcj? 5500 kufli do piwa ? wpisane do
ksi?gi rekordow Guinnessa
(
Maisel’s Brauerei- und Buttnereimuseum
)
- Niemieckie Muzeum Wolnomularskie (
Deutsches Freimaurer-Museum
)
- Małe Muzeum Plakatu (
Kleines Plakatmuseum
)
- Muzeum Tytoniu (
Tabakhistorische Sammlung
)
- Muzeum Wyrobow Porcelanowych firmy
Walkure
(
Porzellanmuseum Walkure
)
Teatr Operowy na Zielonym Wzgorzu
- Festiwal Wagnerowski
(lipiec-sierpie?)
- Koncerty Młodych Wirtuozow Fortepianu (maj-lipiec oraz listopad-stycze?)
- Festiwal Fortepianowy (lipiec)
- Czas na Now? Muzyk? (czerwiec)
- Musica Bayreuth (maj)
- Festiwal Wielkanocny (kwiecie?; koncerty na rzecz dzieci chorych na raka)
- Festiwal Barokowy (wrzesie?; przedstawienia operowe w historycznej Operze Margrabiow)
- Tydzie? Franko?ski (maj; opera i balet)
- ?wi?to Piwa
Maisel’s Weissbierfest
(maj)
- Noc Muzeow (pa?dziernik)
- Ko?cioł pw. Trojcy ?wi?tej (
Heilig Dreifaltigkeit
)
- Ko?cioł pałacowy
- Ko?cioł w
Sankt Georgen
- Ko?cioł pw. ?w. Jana (
St. Johannis
)
- Ko?cioł Szpitalny (
Spitalkirche
)
Bayreuth to miasto uniwersyteckie.
Uniwersytet w Bayreuth
powstał w roku 1975 i jest jedn? z najmłodszych uczelni w Niemczech. Specjalizuje si? w zakresie nauk prawnych i ekonomicznych, afrykanistyki, biologii, chemii, biochemii, matematyki, biofizyki, informatyki, geografii, ochrony ?rodowiska i materiałoznawstwa. Wszystkie budynki znajduj? si? na terenie miasteczka uniwersyteckiego oddzielonego od pozostałej cz??ci miasta. Na uczelni studiuje obecnie ponad 10 tys. studentow, w tym wielu obcokrajowcow.
Na terenie miasta działa rownie? Ewangelicka Akademia Muzyki Sakralnej (
Hochschule fur evangelische Kirchenmusik der Evangelisch-Lutherischen Kirche in Bayern
), ponadto sze?? szkoł ?rednich, dwie realne oraz szereg szkoł zawodowych. W dzielnicy Wolfsbach znajduje si? ponadto materiałoznawcze centrum innowacyjne (
Kompetenzzentrum fur Neue Materialien
). Bawarska Akademia Nauk w rejonie Bayreuth prowadzi badania gwaroznawcze zbieraj?c materiały do
Słownika Wschodniofranko?skiego
.
W mie?cie znajduje si? kompleks sportowy, trzy baseny kryte (w tym jeden o długo?ci 50 metrow), jeden basen odkryty, hala sportow zimowych oraz stadion. Na terenie miasta działa ponad 60 stowarzysze? sportowych. Po?rod nich na uwag? zasługuje
Hurrican Bayreuth
? działaj?ca tam sekcja hokeja ulicznego pi?ciokrotnie zdobyła tytuł mistrza Niemiec (1996, 1997, 2001, 2005, 2007).
Miejscowo?ci partnerskie:
Ponadto trwaj? rozmowy z miastem
Shrewsbury
w
Anglii
.
| Miasta
|
|
|---|
| Gminy targowe
|
|
|---|
| Gminy
|
|
|---|
| Obszary wolne administracyjnie
|
|
|---|
| Wspolnoty administracyjne
|
|
|---|
- Siedziba kraju zwi?zkowego:
Monachium
(Munchen)
| Miasta na prawach powiatu
|
|
|---|
| Powiaty
|
|
|---|
Regiony
(
Planungsregion
)
|
|
|---|
Rejencje
(
Regierungsbezirk
)
|
|
|---|
