Dla czytelnikow

Pierwsze kroki

Portal wikipedystow

Zasady

Wspołpraca

Społeczno??

Szablony

Pomoc

Ta strona opisuje zasad? polskoj?zycznej Wikipedii. Jest standardem, ktory wszyscy wikipedy?ci powinni zachowywa?. ?miało edytuj t? stron?, ale najpierw upewnij si?, ?e Twoje zmiany odzwierciedlaj? konsensus . W przypadku w?tpliwo?ci przejd? na stron? dyskusji .

Ta strona w pigułce: Artykuły powinny by? oparte wył?cznie na informacjach opublikowanych w wiarygodnych ?rodłach. Osoby dodaj?ce do artykułu nowy materiał powinny wskaza? wiarygodne ?rodła, inaczej ka?dy wikipedysta mo?e ten materiał usun??. Obowi?zek powołania si? na wiarygodne ?rodła spoczywa na dodaj?cych nowy materiał, a nie na tych, ktorzy zamierzaj? ten materiał usun??.

Czytelnicy musz? mie? mo?liwo?? potwierdzenia informacji przedstawionych w artykułach. Artykuły Wikipedii powinny wi?c by? weryfikowalne (w skrocie: WER), co oznacza, ?e informacje wprowadzane do Wikipedii powinny mie? wskazane wiarygodne ?rodła, z ktorych pochodz?. Ta zasada Wikipedii wynika z filaru ?Wikipedia to neutralny punkt widzenia”. ?rodła nale?y poda? w postaci przypisow lub notatki bibliograficznej. ?rodła nale?y poda? w szczegolno?ci w przypadku cytatow, informacji kontrowersyjnych i informacji o wyj?tkowo?ci.

Obowi?zek wykazania weryfikowalno?ci informacji spoczywa na u?ytkowniku, ktory j? dodaje. Obowi?zek jest wypełniony poprzez wskazanie w tre?ci artykułu rzetelnego ?rodła, ktore zawiera informacj? dodan? do artykułu ^[a] . Dane bibliograficzne powinny by? mo?liwie najdokładniejsze (w tym celu nale?y podawa? numer strony lub nazw? rozdziału).

Ka?da informacja usuni?ta jako dodana bez ?rodła nie mo?e by? przywracana bez podania ?rodła ^[b] . To, czy i jak szybko powinna zosta? usuni?ta, zale?y od jej tre?ci i stanu artykułu. Etapem po?rednim mo?e by? oznaczenie nieweryfikowalnych informacji szablonem {{ fakt }} . Usuwaj?c informacj?, mo?na zastrzec, ?e nosi ona znamiona tworczo?ci własnej ^[c] . Je?eli jednak informacja mo?e by? weryfikowalna, mo?na rozwa?y? odszukanie odpowiednich ?rodeł przed usuni?ciem lub oznaczeniem do dopracowania.

Opublikowane

?rodła musz? by? udost?pnione publicznie, w formie drukowanej lub elektronicznej. Nie mo?na zamieszcza? informacji nieopublikowanych (np. pochodz?cych z przekazu ustnego czy prywatnych dokumentow), poniewa? nie ma mo?liwo?ci sprawdzania ?rodeł takich informacji ani publicznego dokumentowania takiego post?powania. Nale?y unika? ?rodeł, do ktorych nie mo?na odwoła? si? w sposob jednoznaczny (np. audycje telewizyjne czy radiowe).

Jako ?rodeł informacji nie nale?y podawa? innych artykułow Wikipedii (polskoj?zycznej ani obcoj?zycznych). Obcoj?zyczne artykuły Wikipedii mo?na tłumaczy? tylko w przypadku, gdy zawarte w nich informacje posiadaj? wskazane wiarygodne ?rodła. Wskazane jest skonfrontowanie tłumaczonych informacji z podanymi ?rodłami ^[1] .

 Osobna strona: Wikipedia:Tłumaczenia .

Akty prawne

Akty prawne nie s? ?rodłami dla ich samodzielnej interpretacji, uogolniania, porownywania itp. przez autorow Wikipedii, natomiast s? ?rodłami (pierwotnymi, do tego w przypadku ustaw i rozporz?dze? nie s? obj?te prawami autorskimi) dla bezpo?redniego odzwierciedlenia tre?ci aktu prawnego czy podania definicji lub wylicze? ^[2] .

Rzetelne

Nale?y przytacza? ?rodła niezale?ne, o uznanej reputacji, gwarantuj?ce dokładne sprawdzanie opisanych w nich faktow. Im dokładniej sprawdzono fakty, tym ?rodło jest bardziej wiarygodne. W tematach naukowych zalecanymi ?rodłami s? publikacje, ktore przeszły proces recenzowania . ?rodła powinny by? te? odpowiednie do wynikaj?cych z nich wnioskow; zaskakuj?ce wnioski powinny by? oparte na szczegolnie dobrych ?rodłach. Wiarygodno?? pełni szczegoln? rol? w tematyce medycznej.

 Osobna strona: Wikipedia:Wiarygodne ?rodła (artykuły o tematyce medycznej) .

Za najbardziej rzetelne uznaje si? recenzowane publikacje naukowe. Z ostro?no?ci? nale?y u?ywa? wydawnictw popularnych i pozbawionych aparatu naukowego (przypisow i bibliografii). Nale?y unika? powoływania si? na podr?czniki szkolne. Korzystaj?c z informacji umieszczanych w Internecie, nale?y ogranicza? si? w miar? mo?liwo?ci do stron publikowanych przez instytucje naukowe, pa?stwowe i innych budz?cych zaufanie. W roli ?rodeł nie powinno si? wykorzystywa? stron anonimowych, osob prywatnych i innych materiałow opublikowanych przez samego autora (z wyj?tkiem ew. takich publikacji uznanych ekspertow w danym zakresie); zwłaszcza w przypadku tekstow specjalistycznych nie powinno si? edytowa? na podstawie doniesie? mediow masowych, blogow, forow internetowych, stron typu wiki itp.

Aktualne

Preferowa? nale?y mo?liwie najbardziej aktualne ?rodła. Nale?y zwraca? uwag?, w jakim miejscu i czasie wydane s? publikacje ?rodłowe, bowiem ich tre?? mo?e prezentowa? nieaktualny stan wiedzy lub (je?li zostały opublikowane w okresie kontroli mediow) mo?e by? zmanipulowana i ocenzurowana.

Trudno dost?pne

Niektore wiarygodne ?rodła nie s? łatwo dost?pne ? na przykład dost?p do nich jest płatny lub mo?liwy jedynie w bibliotece (w przypadku ?rodeł wył?cznie drukowanych). Takie ?rodła nie powinny by? odrzucane jedynie ze wzgl?du na problem z dost?pno?ci?.

Inne ni? polskoj?zyczne

Gdy istniej? porownywalnej jako?ci ?rodła w wielu j?zykach, to preferowane s? te, ktorych dost?pno?? nie jest ograniczona ze wzgl?du na j?zyk, miejsce albo zasi?g publikacji. Je?eli w?rod tych ?rodeł jest ?rodło w j?zyku polskim, to ono powinno by? wykorzystane w pierwszym rz?dzie. Je?eli ?rodła w j?zyku polskim s? wtorne, to nale?y poda?, o ile jest to mo?liwe, tak?e oryginaln? prac? obcoj?zyczn?, na ktorej bazowały polskie ?rodła lub ktora jako pierwsza podała dan? informacj?.

W przypadku informacji bazuj?cych na obcoj?zycznych pracach naukowych zaleca si? oparcie na samych pracach, a nie tylko na omowieniach wynikow tych prac w polskich ?rodłach (zwłaszcza mass mediach). Wyj?tkiem s? wydane w j?zyku polskim tłumaczenia tych prac oraz syntezy i omowienia wynikow obcoj?zycznych prac dokonane przez specjalistow z danej dziedziny i zamieszczone w polskich pismach naukowych lub presti?owych popularnonaukowych.

Nierzetelne

?rodła, ktore maj? zł? reputacj? dotycz?c? stosowanych w nich procedur sprawdzania faktow, te, ktore takich procedur nie maj?, oraz te, w przypadku ktorych dochodzi do konfliktu interesow , mog? by? co najwy?ej wykorzystane w artykułach o nich samych. Aby zaznaczy? nierzetelne ?rodła informacji, nale?y w odpowiednim miejscu wstawi? {{ dopracowa? }} z parametrem ?nierzetelne”. Zobacz te? szablon {{ niewiarygodne ?rodło }} .

Publikowane przez samego siebie

Publikacje wydane przez samego autora (samopublikowane) mog? by? stosowane jako ?rodła w artykułach o nim samym, lecz jako na ogoł niewiarygodne nie mog? by? wykorzystywane w innych artykułach.

Wyj?tek stanowi? publikacje znanych autorow, ktorzy zawarli przegl?dy swoich dokona?, ktore wcze?niej zostały opublikowane w niezale?nych, wiarygodnych wydawnictwach. Nale?y jednak do takich ?rodeł podchodzi? z ostro?no?ci?. Takie informacje mog? te? zosta? powtorzone w innym, niezale?nym miejscu.

Weryfikowalno?? nie jest gwarancj?

To, ?e dana informacja jest weryfikowalna, nie gwarantuje, ?e powinna znale?? si? w Wikipedii. Zobacz, czym Wikipedia nie jest . Ustalenie, ktore informacje s? istotne dla artykułu, a ktore mog? by? pomini?te, powinno odbywa? si? na zasadzie konsensusu .

Wyj?tkowe informacje wymagaj? wyj?tkowych ?rodeł

Informacje o wyj?tkowo?ci (o tym, ?e co? lub kto? jest najlepszy, pierwszy lub jedyny w swoim rodzaju) wymagaj? kilku wiarygodnych ?rodeł. Dotyczy to w szczegolno?ci:

• zaskakuj?cych lub wa?nych informacji, ktore nie pojawiaj? si? w wielu popularnych ?rodłach
• budz?cych w?tpliwo?ci informacji pojawiaj?cych si? wył?cznie w ?rodłach pierwotnych, samodzielnie publikowanych lub wykorzystywanych z konfliktem interesow
• informacji publikowanej przez osob? wyst?puj?c? w nietypowy dla niej sposob, przykładowo atakuj?c? stanowisko, ktorego poprzednio broniła
• informacji niezgodnych z ogolnie przyj?tym stanem rzeczy (w szczegolno?ci dotyczy nauki).

1. Przykład poprawnego umieszczenia przypisow w tek?cie.

Fragment tekstu w danym kolorze jest u?rodłowiony przypisem wyro?nionym podobnym kolorem. Cała tre?? jest u?rodłowiona.

Tekst (cz??ciowo zmodyfikowany) pochodzi z hasła chloroform .

2. Przykład niepoprawnego umieszczenia przypisu [1] w pierwszym akapicie.

Przy takim umieszczeniu przypisu [1] jedynie pierwsze zdanie jest u?rodłowione, a dalsza cz??? akapitu (w kolorze czarnym) pozostaje bez ?rodła:

• Pomoc:Kopiowanie poza Wikipedi?
• artykuły wymagaj?ce uzupełnienia ?rodeł
• Wikipedia:?rodła danych geograficznych i statystycznych - Polska
• Wikipedia:Bibliografia