Astrid Lindgren

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Astrid Lindgren
Zdjęcie portretowe. Chuda, starsza kobieta siedzi zamyślona w fotelu. Ma krótkie, falujące, brązowe włosy. Ubrana jest w jasną bluzę, a na szyi ma złoty naszyjnik. Za nią regał z książkami.
Astrid Lindgren (1960)
Data i miejsce urodzenia

14 listopada 1907
Vimmerby

Data i miejsce ?mierci

28 stycznia 2002
Sztokholm

Narodowo??

szwedzka

Dziedzina sztuki

literatura pi?kna
literatura dla dzieci i młodzie?y

Muzeum artysty

??wiat Astrid Lindgren” w Vimmerby, ?Czerwcowe Wzgorze” w Djurgarden w Sztokholmie

Wa?ne dzieła
podpis
Odznaczenia
Order Wolności Republiki Słowenii Order Uśmiechu
Nagrody

złoty medal Akademii Szwedzkiej (1971)

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Astrid Anna Emilia Lindgren z domu Ericsson (ur. 14 listopada 1907 w Vimmerby , zm. 28 stycznia 2002 w Sztokholmie ) ? szwedzka pisarka, autorka szeregu popularnych powie?ci dla dzieci i młodzie?y , m.in. Fizia Po?czoszanka (1945), Dzieci z Bullerbyn (1947), Mio, moj Mio (1954), Karlsson z Dachu (1955), Emil ze Smalandii (1963), Bracia Lwie Serce (1973), Ronja, corka zbojnika (1981); laureatka Nagrody im. Hansa Christiana Andersena (1958) i Right Livelihood Award (1994), odznaczona Orderem U?miechu (1978) oraz Orderem Wolno?ci Republiki Słowenii (1995) [1] ; od 2003 przyznawana jest mi?dzynarodowa Nagroda Literacka im. Astrid Lindgren (2002) za wybitn? tworczo?? dla dzieci i młodzie?y.

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Stare, wytarte, czarno-białe zdjęcie. Rodzina pozuje do zdjęcia. Trójka dzieci stoi w mundurkach. Czwarte, najmłodsze na kolanach ojca. Po drugiej stronie siedzi matka. Wszyscy elegancko ubrani.
Dzieci?ce zdj?cie Astrid z jej rodzicami i rodze?stwem.
Czarno-białe zdjęcie portretowe. Młoda kobieta o smukłej twarzy i wąskich ustach. Ma falujące, jasne włosy do ramion. Ubrana w stylu casual elegance.
Lindgren w 1924

Urodziła si? w rodzinie zamo?nego chłopa, Samuela Augusta Ericssona i Hanny z domu Jonsson [2] , ktorzy wzi?li ?lub 30 czerwca 1905 [3] . Dorastała w gospodarstwie Nas na skraju Vimmerby w Smalandii [4] , razem z rodzicami i rodze?stwem: starszym bratem Gunnarem i dwiema młodszymi siostrami: Stin? i Ingegerd [5] [6] . Nauk? w szkole rozpocz?ła w wieku siedmiu lat [7] . Gdy miała 13 lat, jedno z jej wypracowa? ukazało si? w ?Gazecie Vimmerby”. W wieku 16 lat zdała egzamin ko?cowy w gimnazjum z celuj?c? ocen? ze szwedzkiego. Rok po?niej zaproponowano jej prac? w ?Gazecie Vimmerby”; była korektork? oraz pisała krotkie notki i reporta?e [5] [4] .

W wieku 18 lat zaszła w ci???, w małej miejscowo?ci był to prawdziwy skandal, wi?c Astrid wyjechała do Sztokholmu [5] [8] , gdzie zapisała si? na kursy stenografii i maszynopisania przy szkole handlowej Bar-Lock; uko?czyła je wiosn? 1927. Eva Anden, adwokat broni?ca praw kobiet, pomogła jej, i Astrid mogła urodzi? syna Larsa w Kopenhadze w Righospitalet, jedynym szpitalu w Skandynawii, gdzie odbierano porody bez informowania o tym władz. Znalazła jej te? rodzin?, u ktorej Astrid mogła mieszka? do rozwi?zania (ktore nast?piło w grudniu 1926) i ktora stała si? potem rownie? zast?pcz? rodzin? jej syna (pani Stevens). Po uko?czeniu kursow maszynopisania zatrudniła si? na stanowisku prywatnej sekretarki w dziale radiowym Szwedzkiej Centrali Ksi?garskiej, a jej szefem został Torsten Lindfors. Nast?pnie została asystentk? redaktora w Krolewskim Klubie Automobilowym, gdzie poznała swojego szefa i przyszłego m??a, Sture Lindgrena. W grudniu 1929, gdy pani Stevens, chora na serce, nie mogła ju? dłu?ej opiekowa? si? Larsem, Astrid zabrała go do Sztokholmu, a w maju 1930 umie?ciła go u swoich rodzicow w Nas. 4 kwietnia 1931 wyszła za Sture Lindgrena [9] , przestała pracowa? na etacie, ale w domu nadal redagowała przewodnik dla Krolewskiego Klubu Automobilowego. Wiosn? 1934 urodziła cork?, Karin [8] .

W ko?cu lat 30. pracowała jako stenografistka dla docenta kryminologii, Harry’ego Sodermana. 1 wrze?nia 1939 zacz?ła pisa? swoj pierwszy ?Dziennik czasu wojny” (zapisała 22 zeszyty). Pod koniec lata 1940 podj?ła prac? w jednym z oddziałow słu?by wywiadowczej jako cenzor korespondencji. Wiosn? 1944 zacz?ła spisywa? historie o Pippi (w polskiej wersji rownie? Fizia) Po?czoszance, postaci wymy?lonej przez jej cork?. Zadebiutowała literacko w wieku 37 lat ksi??k? ?Zwierzenia Britt-Marii”. Powie?? została pozytywnie przyj?ta, a autorka rozpocz?ła pisanie kolejnych ksi??ek dla dzieci. Moralizatorstwo dawnych utworow Lindgren zast?piła humorem, trafn? obserwacj? obyczajowo-psychologiczn? oraz powi?zaniem ?wiata swych ksi??ek ze wspołczesn? rzeczywisto?ci? lub ludow? fantastyk?.

W sierpniu 1945 wydawnictwo Raben & Sjogren nagrodziło ?Pippi Po?czoszank?” pierwsz? nagrod? w konkursie na ksi??k? dla dzieci w wieku 6?10 lat. W 1946, gdy ukazał si? drugi tom przygod Pippi, odezwały si? głosy krytyczne, ktore dały pocz?tek gwałtownej dyskusji w prasie nauczycielskiej i codziennej. Profesor John Landqvist nazwał Astrid niekulturalnym beztalenciem, a Pippi dzieckiem o umysłowo chorej fantazji. Cała ta dyskusja nie wywołała u pisarki ?ywej reakcji.

Jesieni? 1946 rozpocz?ła prac? w wydawnictwie Raben & Sjogren jako redaktor ksi??ek dla dzieci [2] . Pracowała na tym stanowisku 25 lat. Po wojnie rozwin?ła działalno?? pisarsk?. Skomponowała tak?e kilka piosenek, m.in. Har kommer Pippi Langstrump , Hujedamej oraz Piosenka Idy . W czerwcu 1952 zmarł po kilku latach choroby jej m?? Sture Lindgren.

Znana była rownie? jako aktywistka społeczna. W 1976, po obliczeniu, ?e podatki ?ci?gane przez pa?stwo s? wy?sze ni? jej dochod, ust?piła z partii socjaldemokratycznej i napisała bajk? ?Pomperipossa in Monismanien”, w ktorej skrytykowała polityk? podatkow? rz?du. W 1987 rozpocz?ła debat? o dobrostanie zwierz?t w klatkach, co przyczyniło si? do powstania w 1988 ustawy o dobrostanie zwierz?t tzw. Lex Lindgren oraz zakazu trzymania kurczakow w klatkach [10] . Ustanowiono dla krow prawo do ł?ki, dla ?wi? prawo do ?wie?ej słomy [11] .

Zmarła 28 stycznia 2002 w wieku 94 lat w wyniku infekcji wirusowej w otoczeniu przyjacioł i rodziny [12] [10] [13] [14] . Uroczysto?ci ?ałobne odbyły si? w ko?ciele Storkyrkan, na sztokholmskim Starym Mie?cie. W?rod ?ałobnikow pojawiła si? m.in. rodzina krolewska, premier Goran Persson i wiele innych wa?nych postaci ?ycia społecznego i politycznego. W kondukcie ?ałobnym, eskortowanym przez policj? konn?, szła dziewczynka, prowadz?c białego ogiera, co jest jednym z symboli pogrzebow krolewskich. Ceremonia była transmitowana przez szwedzk? telewizj?. Lindgren pochowana została w rodzinnym mie?cie Vimmerby.

Znaczenie [ edytuj | edytuj kod ]

W?rod jej dorobku literackiego znajduje si? ponad 20 powie?ci i zbiorow opowiada? dla dzieci, a ponadto sztuki teatralne i słuchowiska radiowe. Wiele z jej powie?ci zostało sfilmowanych. Ksi??ki o Pippi stały si? najwi?kszym szwedzkim bestsellerem wszech czasow dla dzieci. Przetłumaczono je na 73 j?zyki, a ł?czna liczba wydanych egzemplarzy przekroczyła w 2000 roku 10 mln.

Tłumaczenia [ edytuj | edytuj kod ]

Powie?ci Lindgren w pierwszej kolejno?ci ukazały si? w j?zykach nordyckich (du?skim, norweskim i islandzkim), jak rownie? w j?zyku fi?skim [15] .

Pierwsze tłumaczenie Pippi Po?czoszanki na j?zyk niemiecki ukazało si? w 1949 roku, wydane przez ?Verlag Friedrich Oetinger”. Wydawca usłyszał o ksi??ce przebywaj?c z wizyt? w Sztokholmie i szybko wykupił do niej prawa [16] . Wcze?niej Raben i Sjogrens probowało bezskutecznie sprzeda? Pippi pi?ciu innym wydawnictwom niemieckim. Wydawnictwo Oetinger wydało wszystkie ksi??ki Lindgren w około 20 milionach egzemplarzy. Niemcy s? jednym z krajow, w ktorych tworczo?? Lindgren spotkała si? z najwi?kszym uznaniem. O jej popularno?ci ?wiadczy fakt, ?e a? 186 niemieckich szkoł nosi imi? pisarki.

Nieudane natomiast było pierwsze, z 1951 roku, tłumaczenie Pippi na j?zyk francuski. Wydawnictwo usun?ło wiele fragmentow, natomiast pozostała cz??? została tak zmodyfikowana, by nie zawiera? prowokuj?cych ani anarchistycznych tre?ci. Nowe tłumaczenia Pippi ukazały si? dopiero w 1995 roku. W 1973 ukazało si? francuskie tłumaczenie ?Emila ze Smalandii”, lecz sprowadzało ono jego posta? do wiejskiego sepleni?cego chłopaka. Powie?? musiała czeka? na wierne tłumaczenie (zachowuj?ce, mi?dzy innymi, oryginalne imi? bohatera) do roku 2008.

W Zwi?zku Radzieckim ksi??ki Lindgren ukazały si? w ogromnym nakładzie ponad 10 milionow egzemplarzy. Szczegolne uznanie zdobył ?Karlsson z dachu”, ktorego tłumaczenie ukazało si? ju? w 1957 roku. O jego popularno?ci ?wiadczy fakt, ?e kiedy owczesny premier Szwecji Ingvar Carlsson przebywał z wizyt? w Moskwie, usłyszał, ?e jest ?tym niewła?ciwym Karlssonem”.

Wi?kszo?? tłumacze? na j?zyk angielski wykonała Joan Tate.

Na j?zyk polski ksi??ki Astrid Lindgren były tłumaczone przez Iren? Szuch-Wyszomirsk? , Mari? Olsza?sk? i Ann? W?gle?sk? .

W Polsce jej ksi??ki publikuj? Wydawnictwo Nasza Ksi?garnia [17] oraz Wydawnictwo Zakamarki [18] .

Tworczo?? [ edytuj | edytuj kod ]

Znaczek pocztowy. Rysunkowy portret dwóch rumianych, radosnych chłopaków. Z przodu przysadzisty z rudą czupryną. Z tyłu drobniejszy rudy blondyn. Naokoło rosyjskie napisy.
Karlsson z dachu na rosyjskim znaczku pocztowym, 1992


Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Odlikovanci [online], Predsednica Republike Slovenije [dost?p 2024-04-24] ( słowe?. ) .
  2. ↑ a b Sten Lagerstrom: Vem ar det?: Svensk biografisk handbok . Stockholm: P.A. Norstedt & Soners forlag, 1969, s. 580?581. ( szw. ) .
  3. ↑ Willy Knoppe: Orientierungssuche in einer regionalen Sprachform . Gottingen: Cuvillier Verlag, 2005, s. 193. ISBN  3-86537-494-8 . ( niem. ) .
  4. ↑ a b Bag om Astrid Lindgren. W: Susanne Arne-Hansen, Trine May, Anette Øster: Astrid Lindgren ? en eventyrlig fortæller . København: Gyldendal Uddanelse, 2008, s. 10?11. ISBN  978-87-02-06063-8 . ( du?. ) .
  5. ↑ a b c Satujen kuningatar (?Krolowa bajek”) . Turun Sanomat, 2006-07-16. [dost?p 2020-12-12]. ( fi?. ) .
  6. ↑ Kerstin Ljunggren: Lastenkirjailija Astrid Lindgren . Helsinki: WSOY, 1997, s. 12. ISBN  978-95-10-20887-8 . ( fi?. ) .
  7. ↑ Kerstin Ljunggren: Lastenkirjailija Astrid Lindgren . Helsinki: WSOY, 1997, s. 38. ISBN  978-95-10-20887-8 . ( fi?. ) .
  8. ↑ a b Astrid Lindgren w bazie Filmweb
  9. ↑ Joyce Nakamura: Major authors and illustrators for children and young adults . T. 4. Gale Research, 1993, s. 1470. ( ang. ) .
  10. ↑ a b Astrid Lindgren dod . sverigesradio.se, 2002-01-28. [dost?p 2015-01-03]. ( szw. ) .
  11. ↑ Johannes Eberhorn: Astrid Lindgren Lex Lindgren . WDR, Planet Wissen, 10.08.2020. [dost?p 2020-12-12]. ( niem. ) .
  12. ↑ Astrid Lindgren on kuollut . yle.fi, 2002-01-28. [dost?p 2015-01-03]. ( fi?. ) .
  13. ↑ Astrid Lindgren har avlidit . aftonbladet.se, 2002-01-28. [dost?p 2015-01-03]. ( szw. ) .
  14. ↑ Ruotsi suri Astrid Lindgrenia (?Szwecja opłakiwała Astrid Lindgren”) . hs.fi, 2002-01-29. [dost?p 2020-12-12]. ( fi?. ) .
  15. ↑ Astrid Lindgren Aktiebolag [online], Mynewsdesk [dost?p 2020-11-07] ( szw. ) .
  16. ↑ Verlag Friedrich Oetinger [online], web.archive.org, 21 lutego 2009 [dost?p 2020-11-07] [zarchiwizowane z adresu 2009-02-21] .
  17. ↑ Astrid Lindgren ? Wydawnictwo NASZA KSI?GARNIA [online], nk.com.pl [dost?p 2020-05-21] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-14] .
  18. ↑ ZAKAMARKI ? Autorzy [online], zakamarki.pl [dost?p 2020-05-21] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-04] ( pol. ) .
  19. ↑ Pippi w parku - Astrid Lindgren - Zakamarki [online], zakamarki.pl [dost?p 2024-04-22] ( pol. ) .
  20. ↑ Astrid Lindgren: Dzieci z wyspy Saltkrakan . Nasza Ksi?garnia. [dost?p 2022-11-14]. ( pol. ) .
  21. ↑ My na wyspie Saltkrakan / Astrid Lindgren . [w:] Katalog Biblioteki Narodowej [on-line]. bn.org.pl. [dost?p 2012-08-14].
  22. ↑ Lis i skrzat [online], Zakamarki [dost?p 2023-04-04] ( pol. ) .

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Towarzystwo Dziewi?ciu
Obecni członkowie Towarzystwa
Byli członkowie Towarzystwa
Fotel #1
Fotel #2
Fotel #3
Fotel #4
Fotel #5
Fotel #6
Fotel #7
Fotel #8
Fotel #9
Przyznawane nagrody
Przyznawane corocznie
Przyznawane nieregularnie
Nieprzyznawane
?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Astrid_Lindgren&oldid=73594861 ”