Anime

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kadr z filmu Namakura Gatana (1917), jednego z najstarszych japo?skich filmow animowanych, ktory zachował si? do naszych czasow

Anime ( jap. アニメ ) ? skrot słowny w j?zyku japo?skim , pochodz?cy od angielskiego słowa ?animation”, ktore jest wymawiane po japo?sku anim?shon . Oznacza ono film animowany , z tym ?e w Japonii terminem tym okre?la si? wszystkie filmy i seriale animowane, bez wzgl?du na kraj ich pochodzenia. Natomiast poza Japoni? słowo anime słu?y do okre?lenia japo?skich filmow animowanych. Teoria o pochodzeniu terminu anime od francuskiego słowa anime (animowany) lub les dessins animes (animowane obrazy) [1] jest dyskusyjna [2] . Obie formy ? pierwotna anim?shon i skrocona anime ? s? u?ywane przez Japo?czykow [3] [4] .

Historia anime [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Historia anime .
Klatka z filmu Katsud?-shashin : najstarszej zachowanej do dzi? japo?skiej animacji, powstałej prawdopodobnie w 1907 roku [5]

Pionierami japo?skiego filmu animowanego byli ?ten Shimokawa ( jap. 下川凹天 Shimokawa ?ten ) , Jun'ichi K?uchi ( jap. 幸?純一 K?uchi Jun’ichi ) oraz Seitar? Kitayama ( jap. 北山 ?太? Kitayama Seitar? ) , ktorzy swoje pierwsze prace zaprezentowali w 1917 roku [5] [6] . Za pierwszy komercyjnie rozprowadzany japo?ski film animowany uznaje si? 5-minutowy film ?tena Shimokawy zatytułowany Imokawa Mukuz? genkanban no maki ( jap. 芋川?三玄?番の? Opowie?? o od?wiernym Mukuz? Imokawie ) , ktory został rozdystrybuowany w styczniu 1917 roku [5] [7] .

W okresie militaryzmu ? od połowy lat 30 XX w. i podczas II wojny ?wiatowej ? anime słu?yły japo?skiemu rz?dowi do celow propagandowych umacniaj?cych nacjonalizm i kult cesarza w społecze?stwie. Kultow? animacj? okazały si? opowie?ci o Momotar? autorstwa Mitsuyo Seo.

Po wojnie i w latach 50. nast?pił zastoj w japo?skim przemy?le filmowym, głownie z powodu popularno?ci produkcji ameryka?skich, pochodz?cych z wytworni Walt Disney , Metro-Goldwyn-Mayer i Warner Bros . Na ten okres przypada jednak rozwoj komiksu okre?lanego w Japonii mianem mangi . W latach 60. nast?pił ponowny rozwoj produkcji animowanych (głownie seriali telewizyjnych). Symbolami sukcesu okazały si?: Astro Boy (re?. Osamu Tezuki ), Sally czarodziejka , Czarodziejskie zwierciadełko i Kimba, biały lew .

W latach 70. popularno?? anime gwałtownie wzrosła i zacz?ły powstawa? (w du?ej cz??ci na podstawie mang) filmy animowane wyro?niaj?ce si? spo?rod innych produkcji. Anime kierowane było coraz cz??ciej do młodzie?y i dorosłych. Powstały nowe gatunki, na przykład mecha opowiadaj?cy o humanoidach i robotach, tokusatsu o herosach, czy fantastyka naukowa . Nast?puj?ce wowczas w krajach rozwini?tych gwałtowna modernizacja, post?p techniczny, konsumpcjonizm , nowe ruchy religijne i zmiany obyczajowe znajdowały swoje odbicie tak?e w powstaj?cych anime. Re?yserowie coraz cz??ciej uwypuklali indywidualizm i niezale?no?? bohaterow, ktorych cele i idee nie zawsze pokrywały si? z celami wi?kszo?ci. Modne te? stały si? fantastyczne ?wiaty, magia, nadprzyrodzone zdolno?ci, przemoc, brutalizm i epatowanie seksualno?ci?. Z tych stylow narodziły si? seriale animowane: Tygrysia Maska , Generał Daimos , Bia ? czarodziejskie wyzwanie , Magiczne igraszki , Yattaman , Fantastyczny ?wiat Paula .

W latach 80. filmy anime podbiły rynki poza granicami kraju (zwłaszcza w Australii, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Francji, Belgii i Włoszech), a w Japonii zostały uznane za jeden z najwa?niejszych nurtow produkcji filmowej. Anime stały si? wytworami wspołczesnej kultury japo?skiej, ale tak?e odzwierciedleniem dokonuj?cych si? w niej przemian, a dzi?ki promocji i ekspansji eksportowej rozwin?ły si? w osobn? bran?? gospodarki przynosz?c? Japonii ogromne dochody. Od lat 90. anime zacz?ły podbija? tak?e rynki wielu krajow Azji Wschodniej, Ameryki Południowej i Europy Wschodniej.

Synonimy [ edytuj | edytuj kod ]

W krajach angloj?zycznych anime bywa czasami nazywane zbitk? wyrazow? japanimation , ale obecnie termin ten wychodzi z u?ycia. Okre?lenie to u?ywane było najcz??ciej w latach 70. i 80., wraz z pierwsz? i drug? fal? fandomu , ale w połowie lat 90. zacz?ło by? wypierane przez anime . Termin ten cz??ciej u?ywany jest w Japonii. Odk?d słow anime i anim?shon zacz?to u?ywa? do okre?lania wszystkich typow animacji, terminem japanimation odro?nia si? japo?skie filmy animowane od pozostałych [8] .

Wyro?niki [ edytuj | edytuj kod ]

Japo?ska animacja cechuje si? rozmaito?ci? stylow, ktore skierowane s? do ogromnego grona odbiorcow ? kobiet i m??czyzn, dziewczyn i chłopcow, osob w ka?dym wieku, o ka?dej orientacji seksualnej , biznesmenow i robotnikow, gospody? domowych i kobiet robi?cych karier? itd.

Cech? charakterystyczn? wi?kszo?ci anime jest styl rysowania. Postacie anime maj? du?e oczy, a włosy cieniowane s? w charakterystyczny sposob. Inn? cech? charakterystyczn? s? pojawiaj?ce si? w niektorych produkcjach bardzo uproszczone wizerunki bohaterow (tzw. super deformed ).

Niegdy? wiele anime powstawało jedynie przy u?yciu tradycyjnych metod animacji, jednak w ostatnich latach do produkcji coraz wi?kszej cz??ci z nich u?ywa si? komputerow . Komputery wykorzystywane s? w ro?nym stopniu: w niektorych filmach ich praca jest praktycznie niezauwa?alna, poniewa? tworcy ograniczyli ich u?ycie do minimum, np. pomagaj?c sobie przy co trudniejszych animacjach. Inne z kolei anime, bardzo du?o zawdzi?czaj? komputerom ? animacja do Appleseed powstawała przy pomocy grafiki trojwymiarowej oraz techniki motion capture . Ostatnim serialem anime, ktory powstaje wył?cznie przy u?yciu tradycyjnych metod, jest Sazae-san [9] .

Gatunki i podgatunki [ edytuj | edytuj kod ]

Istnieje wiele gatunkow anime, w tym tak?e odpowiednich dla tradycyjnego kina aktorskiego. Owe gatunki mog? zawiera? w sobie elementy akcji , przygody , historii dla dzieci, komedii , dramatu , erotyzmu ( hentai ), ?redniowiecznego fantasy , horroru , romansu , science fiction itd.

Wi?kszo?? anime ł?czy w sobie elementy kilku ro?nych gatunkow, jak i wiele ro?nych tematow, co utrudnia jednoznaczne ich kategoryzowanie. Mo?e wydawa? si?, ?e dane anime ma prost? fabuł?, ale jednocze?nie mo?e cechowa? si? ono o wiele wi?ksz? zło?ono?ci?, gł?boko?ci? przedstawionej historii oraz jej bohaterow. Przykładowo, w jakim? anime najwi?kszy nacisk poło?ono na akcj?, np. efektowne bijatyki lub po?cigi, ale jednocze?nie w tym samym filmie (serialu) znale?? mo?na elementy m.in. humoru.

Nazwy i krotkie opisy poj?? charakterystycznych dla anime i mangi :

Niektore anime powstaj? dla specjalnej grupy odbiorcow, w??szej nawet ni? niektorych z podanych powy?ej. Przykładowo, Initial D , Wangan Midnight i eX-Driver skupiaj? si? na wy?cigach samochodowych i tuningu (swoiste odpowiedniki filmow w rodzaju Szybkich i w?ciekłych ), Ashita no J? opowiada o boksie , a Hanauky? meido tai ( Hanauky? Maid Team ) bazuje na fantasy o francuskich pokojowkach .

Muzyka [ edytuj | edytuj kod ]

Bardzo wa?nym elementem anime jest muzyka. ?cie?ki d?wi?kowe do anime cz?sto tworzone s? przez znanych muzykow i kompozytorow. Seriale rozpoczynaj?ce si? specyficzn? czołowk? (po angielsku opening ) wykorzystuj? otwieraj?c? piosenk? jako szybkie wprowadzenie do programu. Tło muzyczne wykorzystuje si?, aby nada? odpowiednie tempo akcji.

Openingi zwykle odpowiadaj? tonowi, w jakim utrzymane jest dane anime i maj? zach?ci? widza do dalszego ogl?dania. Wykorzystane utwory oraz piosenka ko?cz?ca odcinek ( ending ) mog? stanowi? komentarz do ogolnej fabuły cało?ci lub wysuwa? na pierwszy plan szczegolnie wa?ny dla serialu element. Openingi i endingi (a tak?e utwory w samym anime) nierzadko wykonywane s? przez popularnych muzykow.

Dodatkowo do niektorych anime wydawane s? specjalne płyty z seiy? , nazywane image albumami . Pomimo u?ycia słowa image (obraz, wyobra?enie, wizerunek), płyty zawieraj? jedynie muzyk? lub ?wiadomo?ci głosowe”, w ktorych to seiy? rozmawiaj? z publiczno?ci? lub mowi? o samych sobie, co wywołuje u słuchacza wra?enie, ?e posta? ?piewa. Innym rodzajem płyt s? drama CD , na ktorych znajduj? si? piosenki i opowiadane przez seiy? historie, niekoniecznie zwi?zane z głownym w?tkiem danego anime.

Typy produkcji [ edytuj | edytuj kod ]

Wi?kszo?? anime mo?na podzieli? na nast?puj?ce kategorie:

  • filmy , trafiaj?ce głownie do kin, charakteryzuj? si? najwy?szym bud?etem, a co za tym idzie ? najlepsz? techniczn? jako?ci?. Niektore filmy anime przynosz? olbrzymie dochody, np. Akira , Ghost in the Shell czy Spirited Away: W krainie bogow . Cz??? anime prezentowanych jest jedynie na festiwalach filmowych (lub filmow animowanych); s? one krotsze od zwykłych filmow, przykładami mog? by? Fuyu no hi czy Mori no densetsu Osamu Tezuki . Innym typem produkcji s? filmowe kompilacje, powstaj?ce z poł?czenia fragmentow serialu i zaprezentowane w kinach z ro?nych powodow;
  • seriale telewizyjne , emitowane regularnie w telewizji. Wi?kszo?? odcinkow trwa około dwudziestu trzech minut, ktore wraz z przerw? na reklamy zapełniaj? poł godziny czasu antenowego. Wi?kszo?? seriali posiada opening i ending oraz tzw. eyecatch ? bardzo krotkie scenki, cz?sto humorystyczne lub głupie, sygnalizuj?ce pocz?tek lub koniec przerwy na reklam?. Eyecatche cz?sto pojawiaj? si? w serialach, generalnie zwi?zane s? z seri?. Po endingu zazwyczaj pojawia si? zapowied? nast?pnego odcinka;
  • OVA ( Original video animation ; czasami nazywane tak?e OAV ? original animated video ), porownywane z miniserialami . Mog? mie? dowoln? liczb? odcinkow i długo??; jednoodcinkowe OVA s? szczegolnie krotkie, zazwyczaj krotsze od filmu pełnometra?owego. Zazwyczaj wypuszczane bezpo?rednio na DVD (dawniej kasetach video ). Przewa?nie s? dobrej jako?ci technicznej, zbli?onej do filmow. Czasami pojawiaj? si? w nich opening, ending i eyecatche .

Dystrybucja poza Japoni? [ edytuj | edytuj kod ]

Zainteresowanie anime [ edytuj | edytuj kod ]

Zro?nicowanie gatunkowe powoduje, ?e anime znajduje wielu fanow, co pozwoliło na powstanie fandomu poza Japoni?. Popularno?? ta wynika rownie? z odmienno?ci od popkultury Zachodu [10] . W wielu krajach zachodnich japo?skie animacje s? bardzo opłacalne, podobnie jak wczesne zachodnie ich adaptacje, np. Tetsuwan Atomu .

Licencja [ edytuj | edytuj kod ]

Poza Japoni? anime wydawane s? w odpowiedniej dla danego kraju formie. Nagrana zostaje mi?dzy innymi dubbingowana ?cie?ka dialogowa, ktor? wstawia si? w miejsce oryginalnych dialogow. Dystrybutor mo?e edytowa? anime w taki sposob, aby zast?pi? rzeczy niezrozumiałe dla widza spoza Japonii oraz potencjalnie nieodpowiednie b?d? obra?liwe, nawet poprzez wyci?cie lub przerobienie niektorych scen. W taki sposob Amerykanie ocenzurowali np. Wojn? planet czy Teknomana , aby nadawały si? one na rynek ameryka?ski. Proces ten był szczegolnie intensywny dawniej, kiedy na Zachodzie anime było jeszcze mało znane, ale obecnie dystrybutorzy coraz rzadziej decyduj? si? na cenzur?, ze wzgl?du na coraz wi?ksze zapotrzebowanie rynku na anime w oryginalnej wersji. Na cenzur? dystrybutor decyduje si? najcz??ciej ze wzgl?du na mocne sceny erotyczne w produkcjach dla starszych widzow. Je?li anime jest przeznaczone dla dzieci, dystrybutor cz?sto decyduje si? na wyci?cie co brutalniejszych scen ? w anime rany i obra?enia s? naturalnym nast?pstwem przemocy.

Dystrybucja anime w Polsce [ edytuj | edytuj kod ]

Historia dystrybucji anime w Polsce zacz?ła si? w latach 70. XX wieku, za pierwszy film anime ktory miał premier? w Polsce uznaje si? Kota w Butach od studia Toei , polska premiera miała miejsce w sierpniu 1972 roku. Natomiast jedn? z pierwszych emisji anime w polskiej telewizji była Pszczołka Maja 26 grudnia 1979 roku. Popularny był te? serial Załoga G [11] [12] [13] [14] . Na pocz?tku lat 90. anime emitowala stacja Polonia 1 , emituj?c seriale takie jak Yattaman , Kapitan Jastrz?b i Generał Daimos ; wkrotce anime emitował te? Polsat , m.in. Czarodziejk? z Ksi??yca [15] . O ile seriale te cieszyły si? du?a popularno?ci? w?rod młodych odbiorcow, były do?? krytykowane przez starszych krytykow w mediach, i "przedstawiano jako produkt niezwykle brutalny i przesi?kni?ty seksem" (zwłaszcza krytykowana była Tygrysia Maska , serial dla starszej młodzie?y, bł?dnie emitowany w pa?mie dla najmłodszych) [16] .

Obecnie najbardziej powszechn? form? legalnego dost?pu do anime w Polsce s? serwisy streamingowe, udost?pniaj?ce seriale godzin? po emisji w japo?skiej telewizji np. Crunchyroll , Daisuki.net . Wydano rownie? wiele wyda? VHS, VCD, DVD, Blu-ray dzi?ki takim wydawcom jak Planet Manga, Anime Gate , Monolith Film , MyFly, Anime Virtual , IDG, Anime Eden.

W polskich kanałach telewizyjnych anime s? emitowane, zazwyczaj w wersjach przeznaczonych na rynek mi?dzynarodowy. W niektorych przypadkach nast?powało amerykanizowane serii i najcz??ciej dotyczyła ona imion (np. Satoshi, głowny bohater Pokemonow , w Polsce ma imi? z angielskiego dubbingu ? Ash , rodzice Shin-chana natomiast nazywali si? Harry i Mitsy, podczas gdy w oryginalnej wersji ? Hiroshi i Misae).

Anime regularnie emitowane s? przez stacje telewizyjne Polonia 1 , Disney XD i Cartoon Network oraz Polsat Games. Dawniej głownie w Polsat , Hyper+ , Canal+ , AXN Sci-Fi .

W ci?gu ostatnich lat do kin weszło zaledwie kilka anime. Były to głownie filmy bazuj?ce na Pokemonach i Dragon Ballu , a tak?e filmy Hayao Miyazakiego : Ksi??niczka mononoke , Spirited Away: W krainie bogow i Ruchomy zamek Hauru .

Fansuby [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: fansub .

Mimo ?e jest to pogwałceniem praw autorskich w wielu krajach, cz??? fanow ogl?da fansuby (nagrania serii lub filmow ze stworzonymi przez fanow napisami). Etyczny aspekt tworzenia, dystrybuowania i ogl?dania fansubow jest przedmiotem wielu dyskusji i kontrowersji.

Kontrowersje [ edytuj | edytuj kod ]

Czasami pojawiaj? si? kontrowersje dotycz?ce zakresu definicji słowa anime . Wynikaj? one st?d, ?e w odniesieniu do anime panuje wiele stereotypow . Z anime kojarzone s? np. du?e oczy postaci, pozwalaj?ce łatwo wyra?a? ich odczucia, smukłe sylwetki, a tak?e cz?sto szczegołowe tła. Dlatego te? wiele osob [ kto? ] nie chce wierzy?, ?e niektore filmy animowane (jak np. Pszczołka Maja ) zostały wyprodukowane w Japonii . Z tego powodu słowo anime mo?e by? u?ywane w trzech znaczeniach:

  1. do okre?lenia wszystkich filmow animowanych ? znaczenie to stosowane jest jedynie przez Japo?czykow,
  2. do okre?lenia japo?skich filmow animowanych ? to definicja najbardziej rozpowszechniona poza Japoni?,
  3. do okre?lenia filmow animowanych (niezale?nie od kraju produkcji) nawi?zuj?cych do stereotypow zwi?zanych z japo?skim komiksem i animacj?.

Ze wzgl?du na to, ?e bez trudu mo?na znale?? produkcje anime nie pasuj?ce do stereotypow, trzecia definicja nie mo?e by? uznana za dominuj?c?, mo?e jedynie pełni? rol? pomocnicz?. Animowane produkcje czerpi?ce z anime b?d? produkowane w takim stylu potocznie okre?la si? terminem amerime , a nale?? do nich np. Odlotowe agentki . Amerime to tak?e japo?ska wersja ameryka?skich seriali animowanych, jak np. Demashita! Powerpuff Girls Z ? japo?ska wersja przygod Atomowek w konwencji mah?-sh?jo .

Popularno?? anime w Japonii [ edytuj | edytuj kod ]

We wrze?niu 2005 r. japo?ski kanał TV Asahi przeprowadził ogolnokrajow? ankiet? pisemn? oraz internetow? [17] , w ktorej pytał Japo?czykow o ulubione seriale animowane (w grupie wiekowej: nastolatkow, 20-latkow, 30-, 40-, 50-, 60-latkow i starszych). Ankieta nie ograniczała si? jedynie do filmow japo?skich, jednak, jak si? okazało, z tytułow niejapo?skich na list? trafili jedynie Tom i Jerry . Wyniki ankiety zostały wyemitowane w specjalnym programie nadanym 23 wrze?nia. Wyniki ankiety internetowej były nieco inne, najwi?cej głosow zebrała seria Fullmetal Alchemist , ktora w ogolnokrajowej ankiecie znalazła si? na 20. miejscu. Prawdopodobnie zadecydował o tym inny profil demograficzny głosuj?cych.

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Terminologia

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Etymology Dictionary Reference: Anime . [w:] Etymonline [on-line]. [dost?p 2013-04-22]. ( ang. ) .
  2. ↑ Anime . [w:] Anime News Network [on-line]. [dost?p 2013-04-22]. ( ang. ) .
  3. ↑ Denshi Jisho ? Online Japanese dictionary . [dost?p 2009-06-12]. ( ang. ) .
  4. ↑ Denshi Jisho ? Online Japanese dictionary . [dost?p 2009-06-12]. ( ang. ) .
  5. ↑ a b c Maria Roberta Novielli: Floating Worlds A Short History of Japanese Animation . Stany Zjednoczone: CRC Press, 2018, s. 5-8. ISBN  978-1-138-57128-0 .
  6. ↑ Frederick S. Litten: Some remarks on the first Japanese animation films in 1917 . Niemcy: Nordersted, 2017. ISBN  978-3-7448-3052-2 . Fragment udost?pniony przez autora ksi??ki na jego oficjalnej stronie internetowej.
  7. ↑ Reuters Staff: Japan finds films by early "anime" pioneers . 2008-03-27. [dost?p 2022-06-18]. ( ang. ) .
  8. ↑ Japanimation . [w:] Anime News Network [on-line]. [dost?p 2013-04-22]. ( ang. ) .
  9. ↑ Anime News Network . [dost?p 2008-02-18]. ( ang. ) .
  10. ↑ Anna   Koralewska , Piotr   Siuda , Japonizacja: anime i jego polscy fani , 31 marca 2014 .
  11. ↑ Idziemy do kina . ?Film”. 29, s. 15, 1972-07-16. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.  
  12. ↑ Dagmara Niemiec: Anime w polskiej telewizji przed Poloni? 1 ? proba analizy . Nerdheim, 2021-02-09. ( pol. ) .
  13. ↑ Piotr Markiewicz: Pocz?tki mangi i anime w Polsce ? najpopularniejsze tytuły minionych lat . Empik, 2022-06-09. ( pol. ) .
  14. ↑ Łukasz   Reczulski , Paula   Gamus , Historia łodzkiego fandomu mangi i anime w latach 1995?2010 , ?Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum”, 21, 2015, DOI :  10.18778/0860-7435.21.03 , ISSN 2450-1336 [dost?p 2024-03-12] ( ang. ) .
  15. ↑ Łukasz   Reczulski , Narodziny i rozkwit Polskiej Rzeczypospolitej Mangowej , Instytut Archeologii Uniwersytetu Łodzkiego; Stowarzyszenie Naukowe Archeologow Polskich, Oddział w Łodzi, 2023, s. 46, 62-64, ISBN  978-83-963463-7-7 [dost?p 2024-03-13] ( pol. ) .
  16. ↑ Łukasz   Reczulski , Narodziny i rozkwit Polskiej Rzeczypospolitej Mangowej , Instytut Archeologii Uniwersytetu Łodzkiego; Stowarzyszenie Naukowe Archeologow Polskich, Oddział w Łodzi, 2023, s. 79-88, ISBN  978-83-963463-7-7 [dost?p 2024-03-13] ( pol. ) .
  17. ↑ TV Asahi top 100 Anime part 2 . [w:] AnimeNewsNetwork [on-line]. [dost?p 2009-06-12]. ( ang. ) .

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Manga i anime
Odbiorcy
Gatunki
Terminologia
?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Anime&oldid=73116292 ”