Alina Szapocznikow
| Data i miejsce urodzenia
|
16 maja 1926
Kalisz
|
| Data i miejsce ?mierci
|
2 marca 1973
sanatorium Praz-Coutant,
Passy
|
| Narodowo??
|
polska
|
| Dziedzina sztuki
|
rze?ba
|
| Odznaczenia
|
 
|
|
|
|
|
Grands ventres
(
Wielkie brzuchy
) z serii
Ventres
(
Brzuchy
,
1968
)
Rze?ba
Przyja??
Rze?ba
Kobieta z dzieckiem
w
parku im. ?ołnierzy ?ywiciela
w
Warszawie
Alina Szapocznikow
(ur.
16 maja
1926
w
Kaliszu
, zm.
2 marca
1973
w Praz-Coutant w
Passy
we
Francji
) ? polska rze?biarka i graficzka.
Grob Aliny Szapocznikow na
Cmentarzu Montparnasse
(2019).
Pochodziła z zasymilowanej inteligenckiej rodziny
?ydowskiej
. Jej ojcem był Jakub Szapocznikow (zm. 1938), dentysta, a matk? Ryfka z domu Auerbach, pediatra. Rodzice w czasie urodzenia Aliny przebywali w Kaliszu, sk?d pochodziła rodzina matki. Na stałe mieszkali w
Pabianicach
, gdzie Alina ucz?szczała do
Pa?stwowego Gimnazjum ?e?skiego im. Krolowej Jadwigi
[1]
.
Po 1939 roku, w czasie
wojny
wraz z matk? była wi?ziona w
gettach
w Pabianicach i w
Łodzi
oraz w
niemieckich obozach
koncentracyjnych
:
Auschwitz-Birkenau
,
Bergen-Belsen
i
Theresienstadt
. Po wyzwoleniu z obozu pojechała do
Pragi
. W latach 1945?1946 podj?ła artystyczn? praktyk? w pracowni rze?biarza Otokara Velimskiego, a potem studia w Wy?szej Szkole Artystyczno-Przemysłowej u Josefa Wagnera. Dzi?ki stypendium studiowała w latach 1948?1950 w paryskiej
Ecole nationale superieure des beaux-arts
jako wolna słuchaczka w pracowni Paula Niclausse’a. Ci??ka choroba zmusiła j? jednak do opuszczenia uczelni. Wrociła do Polski. Kontynuowała prac? artystyczn?, pocz?tkowo w obowi?zuj?cym
socrealistycznym stylu
. Po tzw.
odwil?y
w połowie lat 50. mogła wreszcie pokaza? to, co j? fascynowało: form?, tworzywo, barw?. W 1963 roku wyjechała z Polski i na stałe zamieszkała w Pary?u. Zmarła dziesi?? lat po?niej, w sanatorium Praz-Coutant w
Passy
, po długich zmaganiach z chorob? nowotworow? piersi, podczas ktorych podejmowała proby tworczego przetworzenia tej przegrywanej i ostatecznie przegranej walki. Pochowana na
Cmentarzu Montparnasse
.
Jej m??em był historyk sztuki
Ryszard Stanisławski
; ich syn Piotr Stanisławski mieszkał we Francji. Po?niej wyszła za m?? za grafika
Romana Cie?lewicza
.
Pocz?tkowo tworzyła pełne ekspresji, uproszczone
rze?by
figuralne (
Pierwsza miło??
1954
,
Ekshumowany
1956
,
Maria Magdalena
1957
?
1958
). Od
1963
roku w Pary?u, gdzie zacz?ła stosowa? tworzywa sztuczne (
poliester
,
poliuretan
) wykonuj?c odlewy własnego ciała, multiplikowane w barwnych
?ywicach syntetycznych
, czasem z dodaniem efektow ?wietlnych. Szczegolnie osobisty charakter nosz? cykle prac wykonanych w ostatnich latach ?ycia:
Tumeurs
(
1969
?
1971
) i
Zielnik
(
1972
) powstałe z odlewow ciała syna.
W filmie
Sam po?rod miasta
z
1965
pojawia si? rze?ba artystki ??agiew”
[2]
.
W
1965
zdobyła nagrod?
Fundacji Copleya
za
asambla?
zatytułowany
Goldfinger
; jej prac? oceniało grono najsłynniejszych artystow XX wieku (
Marcel Duchamp
,
Jean Arp
,
Max Ernst
i
Roberto Matta
).
- Kobieta le??ca
,
1946
- Relief II
, 1946
- Posta?
,
1947
- Rybaczka II
, 1947
- Akt z jabłkiem
,
1948
- Autoportret
, 1948
- Portret kobiety
,
1949
- Studium głowy kobiety w chu?cie
, 1949
- Akt Kobiecy
, 1949?
1950
- Kobieta z dzieckiem (Pokoj, Nadzieja matki)
, 1949?1950
- Nu
(
Grande Figure, Anita
), 1949?1950
- Głowa Chopina
, 1950
- Macierzy?stwo III
, 1950
- Medalion
, ok. 1950
- Portret matki
, 1950
- Głowa dziewczynki
, 1951
- Projekt Pomnika Chopina
,
1951
- Rze?by alegoryczne
, 1951?
1954
- Dekoracje rze?biarskie domu Zwi?zku Budowlanych
, ok.
1952
- Dziewczyna z warkoczem (Portret Marysi Gornej)
, 1952
- Gimnastyczka (Stefa)
, 1952
- Posta? sportowca (Łucznik)
, 1952
- projekt Pomnika w Brzezince ?
Studium kobiety z dzieckiem
, 1952
- Głowa chłopca II
, 1952?
1953
- Stalin
? szkic głowy, 1952?1953
- Dziewczyna z ksi??k?
, 1953
- Getto ? Walka
, 1953
- Portret Hanny Por?bskiej
, 1953
- Portret kobiety
, 1953
- Stalin
, 1953
- Przyja??
, 1953?
1954
(stoj?ca w holu
PKiN w Warszawie
do 1992)
[3]
- Głowa I
, 1954
- Głowa II
, 1954
- Pierwsza miło??
, 1954
- Pomnik dla spalonego miasta
, 1954
- Alegoria przemysłu
,
1955
- Ekshumowany
, 1955
- Ko?ski ogon ? Portret Meksykanki
, 1955?
1956
- Portret Krzysztofa Teodora Toeplitza
, 1955?1956
- Seria
Czerepy
, 1956
- Seria
Garnki ? Głowy
, 1956?
1957
- Kochankowie
, 1956
- Pi?kna kobieta
, 1956
- Ptak
, 1956
- Trudny wiek
, 1956
- Szkice postaci
, 1956?1957
- Ludzie-drzewa
, 1957
- Ciało (Tors-Le??ca)
, 1957
- Dło?. Projekt Pomnika Bohaterow Warszawy II
, 1957
- Formy
, 1957
- Kobieta (Dziewczyna z dług? szyj?)
, 1957
- Krzyk. Projekt Pomnika Bohaterow Warszawy
, 1957
- Ło?ko
, 1957
- Monstrum I
, 1957
- Maszyna-zwierz?
, 1957
- Młodzieniec (Złoty młodzieniec)
, 1957
- Portret Leopolda Infelda
, 1957
- Skuter
, 1957
- Tors m?ski
, 1957
- Wesołe miasteczko
, 1957
- Kwiato-owoc
, 1957?
1958
- Maria Magdalena
, 1957?1958
- Owoc
, 1957?1958
- Pieta
, 1957?1958
- Balet
, 1958
- Macierzy?stwo (Wisz?ca)
, 1958
- Polska
, 1958
- Projekt Pomnika w O?wi?cimiu, 1958
- R?ce. Szkic do projektu Pomnika w O?wi?cimiu
, 1958
- Mała II
, 1958?
1959
- Mała III
, 1958?1959
- Kobieta-ro?a
, 1958?1959
- Małe formy rze?biarski
, 1958?1959
- Bellissima
, 1959
- Pomona
, 1959
- Relief
, 1959
- Kochankowie IV
, 1959
- Pn?ca
, 1959
- Ptak
, 1959
- Syrena I
, 1959
- Syrena III
, 1959
- Syrena VI
,
1960
- Błazen
, 1959?1960
- Duet (Duo)
, 1959?1960
- Corrida I
, 1959?1960
- Corrida II
, 1960
- Derwisz
, 1960
- Diabeł
, 1960
- Głowa II
, 1960
- Głowa III
, 1960
- Gniazdo I
, 1960
- Gniazdo II
, 1960
- Krol
, 1960
- Muszla
, 1960
- Seria
Skorupy
- Pauvre
(
Ubogi
), 1960
- Rozłupany
, 1960
- Ferdydurke
,
1961
- Głowa IV
, 1961
- Głowa V
, 1961
- Głowa VI
, 1961
- Głowa VII
, 1961
- Głowa inkrustowana
, 1961
- Mi??sz I
, 1961
- Mi??sz II
, 1962
- Naga
, 1961
- Negro spiritualis I
, 1961
- Negro Spiritualis II
, 1961?
1962
- Pomnik krocz?cej gwiazdy
, 1961
- Przemiany
, 1961
- Wdzi?cz?ca
, 1961
- Klown
, 1962
- Krata dla sklepu Mody Polskiej
, 1962
- Noga
, 1962
- Przechodnie I
, 1962
- Przechodnie II
, 1962
- Samogłoska
, 1962
- Społgłoska
, 1962
- Panna
, 1962?
1963
- Animal
, 1963
- Kolczasta
, 1963
- Nagrobek Adama Wanga
, 1963
- Nagrobek Januariusza ?lusarczyka
, 1963
- Drang nach Osten
(
Poczwara
), 1963
- Szkaplerz
, 1963
- Tabu
, 1963
- Wiecha
, 1963
- ?agiew
, 1963
- Głowa VIII
, 1963?
1964
- Rze?ba z kołem
(
Sculpture avec une roue tournante
), 1963?1964
- Studium
, 1963?1964
- Rze?ba biologiczna I
, 1963
- Rze?ba biologiczna II
, 1964
- Rze?ba biologiczna III
, 1964
- Bez tytułu I
, 1964
- Bez tytułu II
, 1964
- Bez tytułu III
, 1964
- Bukiet I
, 1964
- Faraon [Faruk]
, 1964
- Krab
, 1964
- Kwiatek do Ko?ucha
, 1964
- Maszyna uosobiona I
(
Machine en chaire I
), 1964
- Małe formy rze?biarskie
, 1964
- Pancerna II
, 1964
- Ready made
, 1964
- Relief I
, 1964
- Relief II
, 1964
- Bez tytułu, 1964?
1965
- Buła (Głowa IX)
, 1964?1965
- Popiersie z biustem
, 1964?1965
- seria
Reliefy
, 1964?1965
- Połtwarz na wysokiej łodydze
, 1964?1965
- Bez tytułu I, 1965
- Bez tytułu II, 1965
- Dwucz??ciowa
, 1965
- Człowiek z instrumentem
, 1965
- Filozof
, 1965
- Głowa niema
, 1965
- Głowa X
, 1965
- Goldfinger
, 1965
- Jednonoga
, 1965
- Sa Majeste Science
(
Jej wysoko?? nauka
), 1965
- Sprz?taczka
(
Femme de menage
), 1965
- Seria
Ceramika
, 1965
- Modelka
, 1965
- N?dzarz
, 1965
- Noga
, 1965
- Portret wielokrotny (dwukrotny)
, 1965
- Małe formy rze?biarskie
, 1965?
1966
- Autoportret I
, 1966
- Autoportret II
, 1966
- Bukiet II
, 1966
- Człowiek w pancerzu
, 1966
- Głowa z ły?k?
, 1966
- Bouches en marche
(
Krocz?ce usta
), 1966
- Maszyna uosobiona II
(
Machine en chaire II
), 1966
- Piersi
(
Seines
), od 1966
- Photomaton
, 1966
- Rze?ba plenerowa I, 1966
- Rze?ba plenerowa II, 1966
- Stolik kawiarniany
(
Table de cafe
), 1966
- Małe formy rze?biarskie, 1966?
1967
- Tors
, ok. 1966
- Lampe-bouche I
(
Usta Iluminowane I
), 1966
- Iluminowana
, 1966?1967
- Popiersie
, 1966?1967
- Tors ro?owy
, 1966?1967
- A.
, 1967
- Dwie prace bez tytułu, ok. 1967
- Ca coule en rouge
, 1967
- Długa
, 1967
- Autre chose
(
Inna rzecz
), 1967
- Jeu de Galets
, 1967
- Kaprys-Monstre
, 1967
- Krzesło. Projekt
, 1967
- Niania
, 1967
- Noga
, 1967
- O kulach
, 1967
- Pami?tki
(
Souvenirs
), od 1967
- Podro?
, 1967
- Buste etincelant I
(
Popiersie ?wiec?ce I
), 1967
- Buste etincelant III
(
Popiersie ?wiec?ce III
), 1967
- Portret wielokrotny (dwukrotny)
, 1967
- Portret wielokrotny (czterokrotny)
, 1967
- La chose [Rzecz]
, 1967
- Serce miasta [Le coeur de la ville]
, 1967
- Stan niewa?ko?ci (Na ?mier? Komarowa)
(
L’appesanteur
), 1967
- Szkic I
, 1967
- Szkic II
, 1967
- Zakonnica
(
Religieuse
), 1967
- Czarna
,
1968
- seria
Ventres/ Brzuchy
, 1968?
1969
- seria
Expansion
, 1968?
1970
- Lebenstein
, 1969
- ?mie?
, 1969
- Kru?lowa (Macierzy?stwo)
, 1969
- seria
Tumeurs
(
Nowotwory
), 1969?
1971
- Tumeurs personnifiees [Nowotwory uosobione]
, 1971
- Pogrzeb Aliny
, 1970
- Alex
, 1970
- Pomnik Bojownikow o Wolno?? Narodow w Mediolanie
, 1970
- R?ce Aliny
, 1970
- Les Gants Roses
(
Ro?owe r?kawiczki
), 1970
- Rolls-Royce
, 1970?1971
- seria
Sculpture-Lampe
, 1970?1971
- seria
Fetysze
, 1970?1971
- Fajrant
, 1971
- Bez tytułu, 1971
- seria
Desery
, 1970?1971
- seria
Pami?tki
, 1971
- Pami?tka z weselnego stołu szcz??liwej kobiety [Souvenir de la table de noce d’une femme heureuse]
, 1971
- Łza
, 1971
- Fotorze?by
, 1971
- L’oeil de boeuf
(
Oko byka
), 1971
- ?Le Monde”
, 1971
- Fiancee foller blanche
(
Szalona biała narzeczona
), 1971
- Fiancee folle Mariee
(
Szalona narzeczona za?lubiona
), 1971
- Hiver doux a Malakoff
, 1971
- Wool ? Tumeur I
,
1972
- Wool ? Tumeur II
, 1972
- Stoł
, 1972
- Popielniczka słomianego wdowca I, II, III
- cykl
Herbier
, 1971?1972
Lista opracowana na podstawie spisu
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie
[4]
.
29 wrze?nia 2012 odsłoni?to w
parku im. ?ołnierzy ?ywiciela
w Warszawie, obok
Teatru Komedia
, na ?oliborzu rze?b? Aliny Szapocznikow
Kobieta z dzieckiem
. Rze?ba została wykuta w piaskowcu we Francji w ko?cu lat 40. Po odnowieniu i oczyszczeniu została ustawiona na nowym cokole. 26 marca 2013 padła ofiar? wandalizmu.
Od 7 pa?dziernika 2012 do 28 stycznia 2013 odbyła si? wystawa indywidualna ponad 100 rze?b i rysunkow Szapocznikow w nowojorskim
Museum of Modern Art
. Kuratorkami wystawy, nosz?cej tytuł
Alina Szapocznikow: Sculpture Undone, 1955?1972
, były
Elena Filipovic
i
Joanna Mytkowska
[7]
.
W 2015 została wydana ksi??ka autorstwa
Marka Beylina
Ferwor. ?ycie Aliny Szapocznikow
. Publikacja powstała dzi?ki wspołpracy
Wydawnictwa Karakter
oraz
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie
[8]
.
Od 2019 artystka jest patronk? ulicy w
Kaliszu
[9]
.
Alina Szapocznikow jest bohaterk? filmow dokumentalnych
[2]
:
- 1963:
Polska rze?ba wspołczesna
- 1976:
Polska plastyka wspołczesna
- 1998
:
In articulo mortis. Alina Szapocznikow (1928?1973)
w re?yserii
Krzysztofa Tchorzewskiego
- 2009:
Ka?de dotkni?cie zostawia ?lad. Alina Szapocznikow
Identyfikatory zewn?trzne: