Witold Roman Lutosławski
(
Drozdowo
,
25 januari
1913
?
Warschau
,
7 februari
1994
) was een
Pools
componist
.
Lutosławski werd in een muzikaal gezin geboren. Zijn vader Jozef Lutosławski was pianist, maar hij organiseerde groepen voor de bevrijding van de sinds 1815 bestaande
Russische bezetting van Polen
; hij werd in 1915 opgepakt en drie jaren later geexecuteerd. Zijn moeder Maria z Olszewskich Lutosławska had als een van de eerste vrouwen in Europa gestudeerd, en wel geneeskunde. Witold kreeg als klein jongetje les in
piano
en
viool
. Op vijfjarige leeftijd begon hij te
improviseren
en toen hij negen jaar jong was schreef hij zijn eerste kleine
composities
(Preludium voor piano). Op vijftienjarige leeftijd deed hij privestudies voor compositie. Daarop volgden studies aan het
conservatorium van Warschau
van 1932 tot 1937, evenals meerdere studies
wiskunde
. In 1938 ontstonden de
Symfonische variaties,
het eerste geldige werk.
Tijdens de overval van Hitler op Polen was Lutosławski leider van de militaire omroep. Hij werd door de Duitsers opgepakt, maar kon na acht dagen vluchten. De ondergedoken componist hield zich in leven door te werken als barpianist en muziekleraar. In 1941 schreef hij zijn
Paganini-Variaties
voor twee piano's, een tot nu toe veel gespeeld paradestukje. Tegelijkertijd begon hij met zijn eerste
symfonie
, maar die werd na de premiere in 1948 door het communistische regime als formalistisch aangezien.
Lutosławski ontwikkelde zijn techniek onder
nazi-
en
stalinistische
censuur
en repressie. Hij weigerde een compositieopdracht van het communistische regime en werd voortaan genegeerd. Hij verdiende zijn brood met
lichte muziek
, werken voor
hoorspel
en
toneel
, kinderliederen enzovoort. In deze periode valt het ontstaan van zijn
Concert voor orkest
.
Na de dood van
Stalin
verbeterde de culturele situatie in Polen en Lutosławski werd medeoprichter van het festival
Herfst van Warschau.
Nadat hij een gedeelte uit
John Cage
's
Pianoconcert
(1958) op de radio had gehoord veranderde hij zijn voorheen op
Bela Bartok
en
Igor Stravinsky
georienteerde compositiestijl. Hij integreerde in de stukken vanaf
Jeux Venitiens
passages die hij "
aleatorisch
contrapunt
" noemde, waarin naar zeer strenge aanwijzingen geimproviseerd moest worden. De belangrijkste van deze nieuwe, strenge stijl zijn
Trois poemes d'Henri Michaux,
het
Strijkkwartet,
de
Symfonie Nr. 2,
Livre pour orchestre,
het
Celloconcert
,
Mi-Parti,
Novelette
en de
Symfonie Nr. 3.
Vanaf het midden van de
jaren 1980
veranderde hij nog eens zijn compositiestijl, nu in de richting van het Franse
impressionisme
. Het
Pianoconcert
is daarvan een goed voorbeeld. Hij droeg dit concert op aan
Krystian Zimerman
, die de premiere-uitvoering voor zijn rekening nam.
Witold Lutosławski wordt met
Frederik Chopin
als de bekendste componist van Polen gezien. Lutosławski maakte gebruik van
twaalftoonstechniek
en
aleatorische
technieken. In tegenstelling tot de meeste andere moderne componisten is Lutosławski goed vertegenwoordigd bij recente opnamen.
- 1961
-
1963
Trois poemes d'
Henri Michaux
, voor gemengd koor en harmonieorkest
- 1982
Mini-Ouverture
, voor koperblazers
- 1986
Fanfare voor Louisville
, voor blazers en slagwerk
- 1986
Fanfare fur CUBE
- 1964
Strijkkwartet
- Introductory movement
- Main movement
- Człowiek i dzieło w perspektywie kultury muzycznej XX wieku
Red. J. Astriab, M. Jabło?ski, J. St?szewski, Pozna? PTPN 1999
- Muzyka wczoraj, dzis i jutro
, Ruch Muzyczny 38:1+ N19 1994
- Sesja naukowa po?wi?cona tworczo?ci Kompozytora
, Krakow 24-25 kwietnia 1980. Wybor materiałow. Red. L. Polony, Zeszyty Naukowe Akademii Muzycznej w Krakowie 1985
- Prezentacje, interpretacje, konfrontacje
. Red. K. Tarnawska-Kaczorowska, Warszawa ZKP 1985
- R. Welten:
Bartok, Penderecki en Lutosławski : de klank van slapeloosheid
, Mens en Melodie 50:406-15 Jul-Aug 1995
- B. Spies:
Oppervlakkonstrukte as sleutel tot dieperliggende strukturele verhoudings : 'n huldeblyk aan Witold Lutosławski (1913-1994)
, Samus 14:49-63 1994
- Tadeus Kaczynski:
Lutosławski w Szczecinie po raz drugi
, Ruch Muzyczny 40:23-5 N12 1996
- Tadeus Kaczynski:
W druga rocznice smierci : Witold Lutosławski w swietle korespondencji
, Ruch Muzyczny 40:6-7 N3 1996
- Tadeus Kaczynski:
Hommage a Lutoslawski w Dreznie
, Ruch Muzyczny 38:6 N14 1994
- Tadeus Kaczynski:
The Polar Music Prize przyznana Witoldowi Lutosławskiemu : muzyczny Nobel
, Ruch Muzyczny 37:1+ N13 1993
- S.I. Savenko:
Wiedzialem, ze moja muzyka jest dla rosyjskich sluchaczy czyms waznym ...
, Ruch Muzyczny 40:18-19 N2 1996
- Malgorzata Gasiorowska:
Il Forum Lutosławskiego : pytania i watpliwosci
, Ruch Muzyczny 40:14-15 N6 1996
- Marius Flothuis
:
Szukajac czystosci i piekna
, Ruch Muzyczny 40:7-8 N4 1996
- Krzysztof Droba:
Szymanowski z Lutosławskim w Rydze : historia pewnej fotografii
, Ruch Muzyczny 40:26-7 N7 1996
- Bohdan Pociej:
W holdzie Lutosławskiemu : mistrz i uczniowie
, Ruch Muzyczny 39:10-11 N10 1995
- E. Szczepanska:
Lutosławski renesansowy
, Ruch Muzyczny 39:17-18 N3 1995
- Rafal Augustyn:
Lutosławski u siebie
, Ruch Muzyczny 39:31-2 N5 1995
- K. Meyer:
Kilka uwag na temat organizacji wysokosci dzwiekow w muzyce Witolda Lutosławskiego
, Muzyka 40:3-24 N1-2 1995
- D. Krawczyk:
Koncepcja czasu Witolda Lutosławskiego
, Muzyka 40:111+ N1-2 1995
- Charles Bodman Rae:
Organizacja wysokosci dzwiekow w muzyce Lutosławskiego
, Muzyka 40:41+ N1-2 1995
- D. Rust:
Conversations with Witold Lutoslawski
, Musical Quarterly: 79:207-23 N1 1995
- Krzysztof Baculewski:
Lutosławski : jedna technika, jeden styl?
, Muzyka 40:25+ N1-2 1995
- Alicja Jarzebska:
Problem ksztaltowania kontinuum formy w IV symfonii Witolda Lutosławskiego
, Muzyka 40:135+ N1-2 1995
- G. Bietti:
La comunicazione nella musica di Lutoslawski
, Nuova Rivista Musicale Italiana 29:31-48 N1 1995
- Irina Nikol'skaya:
Melodia i niektore zasady jej konstruowania w tworczosci Witolda Lutosławskiego z lat 1960-1980
, Muzyka 40:59+ N1-2 1995
- Irina Nikol'skaya:
Pan Vitol'd Lyutoslaskiy : proshchal'nyi poklon
, Muzykal'Naya Akademiya N4:2-15 1994
- Martina Homma:
O przestrzeni muzycznej w harmonice dwunastotonowej Witolda Lutosławskiego
, Muzyka 40:85+ N1-2 1995
- Lutz Lesle:
Festival mit Trauerrand : Musik von und fur Witold Lutosławski beim "Warschauer Herbst"
, Musica 49:35-6 N1 1995
- Lutz Lesle:
Ein Moralist in kunstlerischen Dingen - Zum Tod von Witold Lutosławski
, Neue Zeitschrift fur Musik 155:50 Feb 1994
- D. Kryspin:
Witold Lutosławski : Vierte Symphonie
, Oesterreichische Musikzeitschrift 49:798-9 N12 1994
- Andrzej Sulek:
"Brak skromnosci jest smieszny" o Witoldzie Lutosławskim mowi Charles Bodman Rae
, Ruch Muzyczny 38:1+ N10 1994
- G.R. Koch:
Das Chaos respektieren und beherrschen - Zum Tode des polnischen Komponisten Witold Lutosławski
, Neue Musikzeitung 43:3 Apr-May 1994
- J. Anderson:
In memory of Witold Lutoslawski
, Royal College of Music Magazine 91:30-31 N2 1994
- A. Kara-Pesic:
Understanding the relationship between music and text on the basis of the writings of Witold Lutoslawski
, New Sound N3:135-44 1994
- Sven Erik Werner:
Mellem Auschwitz og Venedig : hommage a Witold Lutoslawski (1913-94)
, Dmt--Dansk Musik Tidsskrift 69:74-80+ N2 1994-1995
- E. Sikora:
Hommage : Witold Lutoslawski : le sage est mort
, Diapason-Harmonie (Currently Diapason (France)) N403:15 Apr 1994
- Polar-Musikpreis an Gillespie und Lutoslawski
, Neue Musikzeitung 42:2 Feb-Mar 1993
- Lutosławski laureatem Kyoto Prize
, Ruch Muzyczny 37:2 N16 1993