Kaart van Roemenie met historisch Transsylvanie in lichtgeel en hedendaags Transsylvanie in licht- en donkergeel.
Het wapen van Zevenburgen (Transsylvanie)
Wegkapelletje
Transsylvanie
of
Zevenburgen
(
Roemeens
:
Transilvania
of
Ardeal
;
Hongaars
:
Erdely
;
Duits
:
Siebenburgen
;
Servisch
:
Трансилвани?а
, "Transilvanija" of
Ерде?
, "Erdelj") is een historische regio die een groot deel van het huidige noorden en westen van
Roemenie
beslaat.
De landstreek is bekend door de roman
Dracula
van
Bram Stoker
, die dit verhaal deels baseerde op de mythe rond
Vlad ?epe?
, afkomstig uit de buurt van
Sighi?oara
.
Transsylvanie betekent
het land
(-ie)
aan de andere kant van
(trans)
het woud
(silva). Bedoeld wordt het woudrijke
Apusenigebergte
dat de
Grote Hongaarse Laagvlakte
van het
Transsylvaanse Plateau
scheidt.
[1]
[2]
De naam Zevenburgen verwijst vermoedelijk naar zeven door de
Saksen
gestichte steden:
Het gebied dat anno 2020 Transsylvanie wordt genoemd, komt niet helemaal overeen met historisch Transsylvanie. Transsylvanie omvat inmiddels ook westelijk aangrenzende gebieden:
Maramure?
,
Cri?ana
en het
Banaat
.
De Rooms-Katholieke Kathedraal van Alba Iulia
Al rond het begin van onze jaartelling werd Zevenburgen bewoond door de
Daciers
. Zij beheersten op het toppunt van hun macht een gebied binnen de Karpatenboog tot aan Moravie in het noordwesten en in het zuiden over Bulgarije heen. Hun land werd rond het jaar 100 veroverd door de Romeinen. Hierna vond een sterke romanisering plaats in Transsylvanie en de bevolking, die een Grieks dialect sprak, nam het Latijn aan als bestuurs- en gerechtstaal. Later zouden de Roemenen zich beroepen op de Daciers als hun voorouders en via deze op Transsylvanie als de historische kern van Roemenie. Nomadische volken uit het oosten, eerst Germanen en als belangrijkste de Hunnen, die het gebied veroverden en het tot hun uitvalsbasis maakten voor de plundertochten naar het westen. In het jaar 895 vielen de Hongaren de regio binnen en richtten er hun koninkrijk op. De etnisch Hongaarse
Szeklers
werden in de 12de eeuw door de Hongaarse koningen aangesteld om in Zevenburgen de oostelijke grenzen te bewaken. In de loop van de 12e en 13e eeuw vestigden zich ook de
Zevenburger Saksen
in Zevenburgen. Dit waren boeren, koop- en ambachtslui van Waalse, Vlaamse en Lotharingse oorsprong. De laatstgenoemden kwamen uit het Moezelgebied en werden naar Hongaars gebruik
Saksen
genoemd, de Hongaarse naam voor alle Duitsers in ruime zin. De Walen en Vlamingen noemden het gebied Zivenbork naar de zeven bevestigde burchtsteden. Zowel de Szeklers als de Zevenburger Saksen genoten een bijzonder statuut en territoriale autonomie binnen het koninkrijk Hongarije. Roemenen hebben vermoedelijk altijd wel een numerieke meerderheid gevormd maar bezaten geen daarmee overeenkomende macht. Zij waren de Saksen en Hongaren als landarbeiders en herders dienstbaar en hadden geen politieke en bezitsrechten. De Hongaarse adellijke elite bleef tot 1918 de bepalende macht op grond van haar grootgrondbezit en daarmee samenhangende rijkdom.
In 1526 vond de
Slag bij Mohacs
plaats, waarbij een groot deel van
Hongarije
door de
Ottomanen
werd veroverd en een klein deel onder
Habsburgs
bestuur kwam. Zevenburgen wist echter deels zijn autonomie te bewaren. In de loop van de eeuwen die hierop volgenden wisten de Habsburgers hun greep op Hongarije en op Zevenburgen steeds meer te versterken. In 1700 was de Habsburgse heerschappij over Transsylvanie bevestigd. Vanaf 1711 nam de
gouverneur van Zevenburgen
het gezag waar in plaats van de vorst van Zevenburgen, een titel die voortaan door de Habsburgse keizer zou worden gedragen. In 1765 werd Transsylvanie een
grootvorstendom
en met de oprichting van het
Keizerrijk Oostenrijk
werd het grootvorstendom Zevenburgen een Oostenrijks
kroonland
. Met het Diploma Leopoldinum van 1781 kregen de Roemenen individueel maar niet collectief burgerlijke rechten toegewezen, zodat zij toch ondergeschikt aan Saksen en Hongaren bleven. Door de
Ausgleich
van 1867 werden alle autonome instellingen van Zevenburgen ontbonden en werd het voormalige grootvorstendom een integraal deel van het
Koninkrijk Hongarije
binnen
Oostenrijk-Hongarije
. De magyarisering, vooral onder de middenklasse-Roemenen in de steden, nam daarna een grotere omvang aan. De Transsylvaanse Joden beschouwden zich grotendeels ook als Hongaren.
Na de
Eerste Wereldoorlog
en de
Hongaars-Roemeense Oorlog
werd Zevenburgen in 1918 door de Roemenen bezet en bij Roemenie aangehecht. In deze eeuwenlang door de Hongaarse adel en de Duits-Saksische burgerij gedomineerde provincie werden nu de Roemenen van een gediscrimineerde minderheid dominant en kwamen de Hongaren en Saksen in een gediscrimineerde positie. (Zie:
Roemenisering van Transsylvanie
) Tijdens de
Tweede Wereldoorlog
werd
Noord-Transsylvanie
door de
Tweede Scheidsrechterlijke Uitspraak van Wenen
opnieuw een deel van het
Koninkrijk Hongarije
. In 1944 werd het Hongaarse leger samen met de
SS
verdreven en enkele jaren later werd Roemenie van een koninkrijk een 'socialistische republiek' die alle burgers gelijke rechten en de minderheden voorzag van eigen, weliswaar door de staat geleide, onderwijs- en cultuurinstellingen. Deze transformeerde zich in 1990 in een liberale democratie. In deze democratie krijgen minderheden rechten in gemeenten waar zij meer dan 20% van de bevolking uitmaken maar omdat veel gemeenten samengevoegd worden zakken die minderheden vaak onder de getalsdrempel. Tweetalige plaatsnaamborden wekken een andere indruk.
Transsylvanie: Bevolkingssamenstelling 1850-2011
Aantal Hongaren per district in
Roemenie
| Jaar
|
Totaal
|
Roemenen
|
Hongaren
|
Duitsers
|
| 1850
|
1.823.222
|
57,2%
|
26,8%
|
10,5%
|
| 1869
|
4.224.436
|
59%
|
25%
|
9,5%
|
| 1880
|
4.032.851
|
57%
|
26%
|
9,0%
|
| 1890
|
4.429.564
|
56%
|
27,1%
|
12,5%
|
| 1900
|
4.840.722
|
55%
|
29,5%
|
11,9%
|
| 1910
|
5.262.495
|
53,7%
|
31,6%
|
10,7%
|
| 1919
|
5.259.918
|
57,1%
|
26,5%
|
9,8%
|
| 1920
|
5.208.345
|
57,3%
|
25,5%
|
10,6%
|
| 1930
|
5.114.214
|
58,3%
|
26,7%
|
9,7%
|
| 1941
|
5.548.363
|
55,9%
|
29,5%
|
9%
|
| 1948
|
5.761.127
|
65,1%
|
25,7%
|
5,8%
|
| 1956
|
6.232.312
|
65,5%
|
25,9%
|
6%
|
| 1966
|
6.736.046
|
68%
|
24,2%
|
5,6%
|
| 1977
|
7.500.229
|
69,4%
|
22,6%
|
4,6%
|
| 1992
|
7.723.313
|
75,3%
|
21%
|
1,2%
|
| 2002
|
7.221.733
|
74,7%
|
19,6%
|
0,7%
|
| 2011
|
6.475.894
|
74,4%
|
18,9%
|
0,5%
|
De grote stijging van het inwonertal tussen 1850 en 1869 hangt ongetwijfeld samen met een verandering van het met de naam Transsylvanie bedoelde gebied, door de inlijving van Maramures, Crisana en Banat, waardoor de oppervlakte van circa 57.000 tot circa 102.000 km² opliep. Tegenwoordig is er ook een minderheid van
Roma's
, die in de vroegere statistiek bij de Hongaren en ten dele ook bij de Roemenen werden geteld, maar nu als aparte groep staan geregistreerd. De effecten van een magyariseringspolitiek tussen 1870 en 1920 zijn duidelijk zichtbaar, en hadden tot 1940 invloed. Daarna was het de
Roemenisering van Transsylvanie
welke na 1945 tot op heden de verhoudingen bepaalde. De dramatische teloorgang van de Duitstalige gemeenschap komt in de cijfers na 1990 tot uitdrukking. Veel Roma hebben zich gevestigd in de door Saksen verlaten huizen en dorpen.
In Transsylvanie woont nog steeds een grote
Hongaarse minderheid
die de Roemeense statistiek op 1,6 miljoen stelt, maar de Hongaren zelf op 2 miljoen stellen. Hongaren vormden vanouds een derde deel van de bevolking, en daarvan valt een derde onder een bijzondere
etnische groep
Szekely
. De Hongaren zijn in de meerderheid in de districten
Covasna
en
Harghita
in de historische regio
Szeklerland
, de voormalige grensstreek van het Hongaarse koninkrijk. Ook in de rest van Transsylvanie zijn grote groepen Hongaarse minderheden te vinden. Een voorbeeld hiervan is de zogenaamde
Zevenburgse Vlakte
. Daarnaast bevond zich in Transsylvanie tot het einde van de 20e eeuw een grote minderheid van Duitstaligen, de Saksen: een tiende deel van de bevolking en in enkele zuidelijke districten de meerderheid. Anders dan de naam doet vermoeden zijn zij waarschijnlijk oorspronkelijk afkomstig uit
Lotharingen
, het
Rijnland
en vooral uit de
Moezelstreek
,
Vlaanderen
,
Brabant
, en hebben ze dus geen
Saksische
oorsprong. De Hongaren zijn in aantal afgenomen maar nog steeds talrijk. De meeste
Transsylvaanse Saksen
zijn na 1990 vertrokken naar Duitsland.
Hongaarstalige Opera van Cluj-Napoca
Hongaarstalige Theater Oradea
De Hongaarse gemeenschap vormt met circa 19% van de bevolking de belangrijkste minderheid in de streek. In 2 provincies zijn de Hongaren in de meerderheid (
Harghita
en
Covasna
. In de provincies
Mures
,
S?laj
,
Satu Mare
en
Bihor
wonen ook aanzienlijke groepen Hongaren. De Hongaren beschouwen
Cluj-Napoca
als hoofdstad van het gebied. Verder geldt de stad
Alba Iulia
als centrum voor het Rooms-Katholieke Bisdom.
De grote steden van Transsylvanie hebben allen grote groepen Hongaren die eigen voorzieningen hebben zoals scholen, kerken, theaters, media en andere instellingen.
In
Tirgu Mures
woont met meer dan 57.000 zielen de grootste groep Hongaren. Daarna volgen steden als
Cluj-Napoca
met bijna 50.000 Hongaren en
Oradea
met ruim 45.000 Hongaren.
Zelfs in de hoofdstad Boekarest is er een Hongaarse gemeenschap met meer dan 5500 personen.
De 10 grootste Hongaarse gemeenschappen in Roemenie (volkstelling 2011)
[
bewerken
|
brontekst bewerken
]
Transsylvanie bestaat uit de volgende historische regio's:
Middeleeuws
Sighi?oara
Transsylvanie is onderverdeeld in 16 districten.
De cijfers van het inwonertal hebben betrekking op
2002
.
Transsylvanie is in trek bij toeristen. Niet alleen om te skien maar ook om middeleeuwse steden te bezoeken als
Sighi?oara
,
Bran
en
Biertan
. Ook bezoeken mensen de
Transf?g?r??an
, in de
Zevenburgse Alpen
, en slapen in berghutten
(cabane)
op meer dan 2000 m. In de lente en zomer worden er bergwandelingen georganiseerd vanaf berghutten. Het
Apusenigebergte
, ook wel de Westelijke Zevenburgse Alpen genoemd, staat bekend om de dichte bossen. Ook is hier de
Sc?ri?oaragletsjer
in een grot waar het jaarlijks tussen de -1 °C en 0 °C blijft, ook al is het 200 m hogerop 20 °C. In de Apuseni is een groot ravijn, de
Groapa Ruginoasa
, die een populaire bestemming is. Het noorden van Transsylvanie, de regio
Maramure?
, heeft typische plattelandsdorpen en houten kerken.
-
Weerkerk in Boian (Bogeschdorf).
-
Weerkerk in Biertan (Birthalm).
-
Weerkerk in H?rman (Haschagen).
-
Weerkerk in Viscri (Deutsch-Weisskirch).
|
Graaf en vampier
Dracula
,
weerwolven
,
Frankenstein
en verschillende andere monsters worden vaak in verband gebracht met Transsylvanie. Deze worden in Roemenie dan ook uitgespeeld als een toeristische troef.
Bram Stoker's
graaf Dracula is deels gebaseerd op
Vlad III
, die afkomstig was uit
Walachije
, de historische regio gelegen ten zuiden van Transsylvanie.
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑
(
de
)
Armin Hetzer, ‘Alloglotte Sprechergruppen in den romanischen Sprachraumen: Sudostromania’, in:
Romanische Sprachgeschichte
. deel 2, Berlin/New York, Walter de Gruyter, 2006, pag. 1843.
- ↑
(
en
)
Adrian Room,
Placenames of the World
, 2de druk, uitg. McFarland & Company, 2005, pag. 381.
Bronnen
- J. Szucs, ‘The Peoples of Mediaeval Hungary’, in: J. Glatz (red.),
Ethnicity and Society in Hungary
, Budapest 1990.
- I. Pop,
The Ethno-Confessional Structure of Mediaeval Transylvania and Hungary
, Cluj-Napoca 1994.
In
Kameraad Baron
(2010) van schrijver
Jaap Scholten
staat Transsylvanie centraal. Scholten onderzoekt in
Kameraad Baron
de positie van de Transsylvaanse aristocratie tijdens de
Koude Oorlog
en de
Communistisch Roemenie
onder de dictatuur van
Nicolae Ceau?escu
.
- (
nl
)
Een deel van de tekst van dit artikel is afkomstig uit de verhandeling "De identiteit en de situatie van de Hongaarse minderheden in Roemenie" student.vu.nl/~mbt410. De auteur en tevens auteursrechtbezitter van deze verandering heeft de informatie zelf onder
GFDL
-licentie op Wikipedia toegevoegd.
- (
en
)
Government Office for Hungarian Minorities Abroad (2005)
The Situation of Hungarians in Romania in 2005
.
- (
en
)
Illyes, Elemer (1982)
National Minorities in Romania: Change in Transylvania
. New York: Columbia University Press. Internetversie uit de
Corvinus Library
gebruikt.
- (
en
)
Kovrig, Bennett (2000) ‘Partioned nation: Hungarian minorities in Central Europe’, in: Michael Mandelbaum (ed.),
The new European diasporas: national minorities and conflict in Eastern Europe
, New York: Council on Foreign Relation Press, pp. 19-80.
- (
en
)
Ludanyi, Andrew (red.) (1994)
The Hungarian minority’s situation in Ceausescu's Romania
. New York: Columbia University Press. Internetversie uit de
Corvinus Library
gebruikt.
- (
nl
)
Tijdschrift Transilvana (2004)
[1]
.
|