Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
De
stratosfeer
(van
Latijn
"stratum" (hier: laag), en
Oudgrieks
"σφα?ρα" (bol)) is de laag in de
dampkring
die zich bevindt tussen de
troposfeer
en de
mesosfeer
. De lagen worden gescheiden door respectievelijk de
tropopauze
en de
stratopauze
.
Bij de
evenaar
begint de stratosfeer op ongeveer 17
kilometer
boven het aardoppervlak (zeeniveau) en bij de polen op ongeveer 10 kilometer. Op een hoogte van 50 kilometer gaat de stratosfeer over in de mesosfeer.
Het begin van deze laag wordt ? in tegenstelling tot de onderliggende troposfeer ? gekenmerkt door een vrijwel constante
temperatuur
bij toenemende hoogte, de isotherme laag. Daarboven stijgt de temperatuur en bij ongeveer 47 km bereikt hij weer het vriespunt.
Waar de temperatuur verder de hoogte in weer afneemt, gaat de stratosfeer over in de mesosfeer. Het is ongeveer -50
°C
op het laagste punt van de stratosfeer en tussen de 0 en 30 °C op het hoogste punt. De toename van de temperatuur in de stratosfeer is een gevolg van de absorptie van
ultraviolet licht
van de
zon
. De hoeveelheid
straling
die doordringt, wordt kleiner naarmate de afstand tot de aarde afneemt. Gecombineerd met een grotere
dichtheid van de atmosfeer
resulteert dat in een temperatuurdaling. Door
plotselinge stratosferische opwarming
kan de temperatuur in de winter plotseling stijgen met tientallen graden Celsius.
Door het verticale temperatuurverloop is de stratosfeer
stabiel
en is er vrijwel geen
convectie
en
turbulentie
. Wolken vormen zich daardoor vrijwel niet, maar in zeer koude poolwinters kunnen zich
parelmoerwolken
vormen. Deze zijn van belang bij de vorming van
ozon
. Boven in de stratosfeer bevindt zich een hogere concentratie ozon. Dit gebied wordt dan ook de
ozonlaag
genoemd.
Er is een aanzienlijk verschil in samenstelling tussen de troposfeer en de stratosfeer. Zo bevat de stratosfeer meer ozon en minder
waterdamp
en
koolstofdioxide
dan de troposfeer. Het gebrek aan verticale luchtbewegingen maakt het dat eenmaal aanwezige verontreiniging lang in de stratosfeer kan blijven. De stratosfeer maakt deel uit van de dampkring.